Mga Batan-on Nangutana
Unsay Akong Himoon Aron Makontrolar Nako ang Akong Kasuko?
Unsa ka subsob kang masuko?
□ Wala pa sukad
□ Kada bulan
□ Kada semana
□ Kada adlaw
Kinsay kasagarang makapasuko nimo?
□ Wala
□ Eskolmet
□ Ginikanan
□ Igsoon
□ Uban
Isulat ang usa ka situwasyon nga kasagarang makapasuko nimo.
□ ․․․․․
KON ang imong tubag “Wala pa sukad” ug “Wala” nan maayo kay imong nakontrolar ang imong kasuko!
Apan halos tanan lainlaig reaksiyon sa malisod nga mga situwasyon ug lainlaig mga kahuyangan. Ang magsusulat sa Bibliya nga si Santiago miingon: “Kitang tanan mangapandol sa makadaghan.” (Santiago 3:2) Ang tinuod, kon bahin na sa kasuko, tingali sama kag bation sa 17-anyos nga si Serena.a “Mobukal dayon ang akong dugo,” matod pa niya, “ug kasagaran ang sunod nga nakapasuko nako maoy mabuthan. Mahimong ang akong mga ginikanan, akong igsoong babaye, o kaha ang akong iro!”
Kon Unsay Tinuod ug Dili Tinuod
Nalisdan ka ba sa pagpugong sa imong kasuko? Kon mao, aniay tabang. Apan ato unang susihon kon unsay dili tinuod bahin sa kasuko.
◼ Dili tinuod: “Dili ko makakontrolar sa akong kasuko kay pulos init ug dugo kining among pamilya!”
Tinuod: Lagmit dali kang masuko—tingali tungod sa imong pamilya, palibot, o uban pang mga hinungdan. Apan makapugong ka sa imong kasuko. (Proverbio 29:22) Ang pangutana mao, Magpugong ka ba sa imong kasuko o magpadala niini? Ang uban nakapugong sa ilang kasuko, ug makapugong ka usab niini!—Colosas 3:8-10.
Teksto: “Isalikway ninyo ang tanang mapangdaot nga kayugot ug kasuko ug kapungot ug sininggitay ug mapasipalahong sinultihan.”—Efeso 4:31.
◼ Dili tinuod: “Kon maglagot gani ko, mas maayo pang ako kining ipahungaw kay sa ako kining pugngan.”
Tinuod: Bisan asa niana mahimong makadaot kanimo. Sa pagkatinuod, dunay panahon sa ‘pagpahungaw’ sa imong kalagot. (Job 10:1) Apan wala kana magpasabot nga maglakaw-lakaw ka nga morag dinamita nga kulang na lang duslitan ug mobuto na. Makakat-on ka sa pagpahungaw niana nga dili kinahanglang masuko.
Teksto: “Ang ulipon sa Ginoo dili kinahanglang makig-away, kondili kinahanglang magmalumo sa tanan, . . . nagapadayon sa pagpugong sa kaugalingon.”—2 Timoteo 2:24.
◼ Dili tinuod: “Kon ako ‘magmalumo sa tanan,’ tamak-tamakan lang ko sa uban.”
Tinuod: Ang mga tawo makasabot nga nagkinahanglan gayod ug dakong paningkamot ang pagpugong sa kaugalingon, ug mas motahod sila nimo kon magpugong ka sa imong kasuko.
Teksto: “Kon mahimo, kutob sa inyong maarangan, makigdinaitay sa tanang tawo.”—Roma 12:18.
Pagkontrolar sa Imong Kasuko
Kon initon kag ulo, tingali imong basolon ang uban nga maoy nakaingon sa imong kasuko. Pananglitan, nakaingon ka na ba, “Iya kong gihagit-hagit” o “Iya kong gipasuko”? Kon mao, ang uban maoy imong gipakontrolar sa imong emosyon. Unsay imong himoon aron dili ka makontrolar sa uban? Sulayi kini.
Hunahunaa nga ikay manubag sa imong lihok. Dawata nga walay laing makapasuko nimo kondili ikaw lang sa imong kaugalingon. Busa ayaw pasanginli ang uban nga maoy nakapasuko kanimo. Imbes moingon, “Iya kong gihagit-hagit,” dawata nga nagpadala ka sa iyang paghagit-hagit. Imbes moingon, “Iya kong gipasuko,” dawata nga imong gipanungtan ang imong kasuko. Kon dawaton nimo nga ikaw ray manubag sa imong lihok, mas makapugong ka sa imong kasuko.—Galacia 6:5.
Lantawa daan ang mga problema. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang tawong maalamon makakita sa umaabot nga kasamok ug molikay niini, apan dili kini tagdon sa tawo nga dili maggamit sa iyang hunahuna ug iya kining basolan sa ulahi.” (Proverbio 22:3, Today’s English Version) Nan, lantawa daan ang mga problema. Pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Kanus-a kasagarang mosilaob ang akong kasuko?’ Pananglitan, usa ka batan-on nga ginganlag Megan miingon: “Gabii ang akong trabaho, ug inigkahuman nakog trabaho, kapoy na kaayo ko. Mosurok dayon ang akong dugo nianang mga panahona.”
Pangutana: Unsang mga situwasyona nga mosilaob dayon ang imong kasuko?
․․․․․
Hunahunaa kon unsay maayong itubag. Kon masuko ka, ginhawag lawom, ayawg singka, ug hinaya ang imong pagsulti. Imbes mangakusar (“Kawatan gyod ka! Imong gikuha ang akong switer nga way popananghid!) isulti kon unsay imong gibati sa iyang gihimo. (“Maglagot ko kay inigpangita nako sa switer, wala diha kay imo diayng ‘gihulaman’ nga way popananghid.”)
Pagbansaybansay: Paghunahunag dili pa dugayng situwasyon nga ikaw nasuko.
1. Unsay nakapasuko nimo?
․․․․․
2. Unsay imong reaksiyon? (Unsay imong gisulti ug/o gibuhat?)
․․․․․
3. Unsa untay maayo nimong buhaton?
․․․․․
Hunahunaa ang mga sangpotanan. Dunay daghang prinsipyo sa Bibliya nga makatabang nimo bahin niini. Pananglitan:
◼ Proverbio 12:18: “Adunay nagapamulong nga walay paghunahuna sama sa mga dunggab sa espada.” Ang mga pulong makapasakit, ug kon masuko ka, makasulti ka gayod ug mga pulong nga imo rang pagabasolan.
◼ Proverbio 29:11: “Nagpagula ang hungog sa tibuok niyang espiritu, apan siya nga maalamon nagpakalma niini hangtod sa kataposan.” Sa ato pa, mora kag buang kon masuko ka.
◼ Proverbio 14:30: “Ang kalmado nga kasingkasing mao ang kinabuhi sa unod.” Ang kasuko makadaot sa imong panglawas! Miingon si Anita: “Mga initon ug ulo ang among pamilya, ug tungod niini maghunahuna ko daan sa dili pa mosilaob ang akong kasuko.”
Ang leksiyon? Hunahunaa ang mga sangpotanan sa imong mga pulong ug buhat. Miingon ang 18-anyos nga si Heather: “Akong pangutan-on ang akong kaugalingon, ‘Unsa kaha kon masuko ko niining tawhana? Unsa kahay iyang hunahuna bahin kanako? Makadaot ba kini sa among relasyon? Unsa kahay akong bation kon banghagan ako?’” Ipangutana kini sa imong kaugalingon sa dili ka pa mosulti o magpadalag mensahe—tingali pinaagig sulat, telepono, o instant message diha sa Internet, text message, o e-mail.
Pangutana: Unsay mahitabo kon may nakapasuko kanimo ug mobalos ka pinaagig pagpadalag makalagot nga mensahe?
․․․․․
Pangayog tabang. “Ang mga tawo makakat-on sa usag usa, maingon nga ang puthaw mapahait pinaagig puthaw,” nag-ingon ang Proverbio 27:17. (TEV) Pangutan-a ang imong ginikanan o hamtong nga higala kon sa unsang paagi nakapabilin siyang kalmado?
Susiha ang imong nahimong pag-uswag. Paghimog rekord ug susiha kana kon unsay imong nahimong pag-uswag. Matag higayong masuko ka, isulat (1) kon unsay nahitabo, (2) kon unsay imong reaksiyon, ug (3) kon unsa untay maayo nimong buhaton. Sa ngadtongadto, imong makita nga ang maayo nimong buhaton mao nay imong ginabuhat!
Ang ubang mga artikulo gikan sa seryeng “Mga Batan-on Nangutana” makita diha sa Web site nga www.watchtower.org/ype
[Footnote]
a Ang mga ngalan giilisan.
ANGAYNG PALANDONGON
Usahay bisan ang mga tawo nga dili masuk-anon, masuko gihapon. Unsang leksiyon ang makat-onan gikan niini nga mga panig-ingnan?
◼ Moises.—Numeros 20:1-12; Salmo 106:32, 33.
◼ Pablo ug Bernabe.—Buhat 15:36-40.
[Kahon/Mga hulagway sa panid 18]
KON UNSAY GISULTI SA IMONG MGA ISIGKABATAN-ON
“Ang pagsulat sa akong gibati diha sa akong diary—o ang pagpahungaw niana ngadto sa akong inahan—nakapakalma kanako.”—Alexis, Amerika.
“Kon magsipok na gani ang akong ulo, maglakaw-lakaw ko aron mahuwasan.”—Elizabeth, Ireland.
“Mamalandong una ako ug pangutan-on nako ang akong kaugalingon, ‘Unsa kahay mahitabo kon magsinggit-singgit ko?’ Makaamgo ako nga dili kana maayo!”—Graeme, Australia.
[Kahon sa panid 18]
NAHIBALO KA BA?
May mga panahon nga nasuko ang Diyos. Apan ang iyang kasuko kanunayng makataronganon, ug kontrolado gayod niya ang iyang kasuko. Dili gayod siya masuko nga wala sa lugar!—Tan-awa ang Exodo 34:6; Deuteronomio 32:4; ug Isaias 48:9.
[Hulagway sa panid 19]
Mahibalo ka kon mosurok na ang imong dugo