Mga Batan-on Nangutana
Unsay Akong Himoon Aron Mas Mailhan pa Nako ang Akong Ginikanan?
Si Jessica ug ang iyang ginikanan nangaon uban sa mga higala. Samtang nangaon, usa kanila miingon sa inahan ni Jessica, “Di gyod ka makatuo nga nahibalag nako sa miaging adlaw si Richard nga imong trato kaniadto sa hayskul!”
Nabuhian ni Jessica ang iyang tenedor diha sa lamesa. Karon pa lang siya makadungog bahin kang Richard!
“Unsa Ma, nakatrato diay kag lain una pa kang Papa? Karon pa ko nahibalo ana da!”
IKAW ba, sama kang Jessica, may nahibaloan bahin sa imong ginikanan nga nakapakurat nimo? Kon mao, tingali naghunahuna ka kon unsa pay wala nimo mahibaloi bahin kanila!
Nganong may mga butang nga wala pa nimo mahibaloi bahin kanila? Unsay mga kaayohan nga imong makuha sa pagkahibalo pag dugang bahin kanila? Ug unsay imong himoon aron mas mailhan pa nimo sila?
Daghan Ka pag Mahibaloan
Nganong may mga butang nga wala pa nimo mahibaloi bahin sa imong ginikanan? Tingali tungod kini kay sila nagpuyo nga layo kanimo. “Ang akong ginikanan nagbulag sa otso anyos pa ako,” miingon si Jacob,a nga karon 22 anyos na. “Human niadto, panagsa na lang nako makita si Papa sa usa ka tuig. Daghan kaayong butang nga gusto nakong mahibaloan bahin kaniya.”
Bisag nagpuyo ka uban sa imong ginikanan sa daghang tuig, lagmit wala ka nila sultihi sa tanang butang bahin kanila. Ngano? Sama kanatong tanan, ang ginikanan maulaw usahay bahin sa sayop nga ilang nahimo kaniadto. (Roma 3:23) Dugang pa, sila mabalaka nga kon ilang isulti ang ilang mga kasaypanan, dili ka motahod nila—o dili ka na unya mahadlok nga mohimog sayop.
Apan may mga butang nga wala isugilon kanimo sa imong ginikanan kay wala man kini mahisgoti. Ang batan-ong lalaki nga si Cameron miingon, “Dili ka makatuo nga nagpuyo ka uban sa imong ginikanan sa daghang tuig ug daghan gihapon kaayong mga butang nga wala ka mahibalo bahin kanila!” Pangutan-a sila bahin sa ilang kaagi. Tagda ang upat ka kaayohan nga lagmit imong mapahimuslan.
Kaayohan #1: Tingali moapresyar ang imong ginikanan sa imong gipakitang interes kanila. Seguradong malipay sila nga interesado ka bahin kanila. Ug tingali mas magmasinabtanon sila kanimo ug sa imong pagbati!—Mateo 7:12.
Kaayohan #2: Makasabot ka sa panghunahuna sa imong ginikanan. Pananglitan, pobre ba sila kaniadto? Nan, makasabot ka kon nganong daginotan sila karon, nga para nimo dili sila kinahanglang magdaginot.
Ang pagsabot sa panghunahuna sa imong ginikanan makatabang. Ang batan-ong lalaki nga si Cody miingon, “Ang pagkahibalo sa panghunahuna sa akong ginikanan makatabang kanako sa pagpamalandong sa ilang reaksiyon sa akong isulti.”—Proverbio 15:23.
Kaayohan #3: Tingali mas bukas kang makigsulti bahin sa imong kinabuhi. “Maulaw kong makigsulti kang Papa bahin sa lalaki nga akong gikaibgan,” miingon ang 18-anyos nga si Bridgette. “Apan sa gisultihan nako si Papa, iya akong gisuginlan bahin sa unang higayon nga siya nahigugma ug kon unsa ka lalim ang iyang gibati. Iya pa gani akong gisuginlan nga gisakitan kaayo siya dihang nagbulag sila. Busa dili na ako magpanuko sa pagsulti kaniya bahin sa akong kahimtang.”
Kaayohan #4: Tingali duna kay makat-onan. Ang kaagi sa imong ginikanan makatabang kanimo sa pagsagubang sa imong kapakyasan ug mga problema. “Gusto akong masayod kon giunsa pagdumala sa akong ginikanan ang dakong pamilya nga lainlain ug pisikal, emosyonal, ug espirituwal nga mga panginahanglan,” miingon ang 16-anyos nga si Joshua. “May makat-onan ka gayod nga hinungdanong mga leksiyon bahin niini.” Ang Bibliya nangutana: “Dili ba ang kaalam anaa sa mga tigulang?”—Job 12:12.
Pangitag Paagi sa Pag-ila sa Imong Ginikanan
Unsay imong himoon aron makaila ka pag maayo sa imong ginikanan? Aniay pipila ka sugyot.
Pangitag hustong higayon. Dili kinahanglang pormal kamong mag-estorya. Himoa kining inato lang. Tingali magdula-dula kamo, maghimog proyekto, maglakaw-lakaw o magbiyahe. “Nagkaestorya kami ug maayo sa akong ginikanan panahon sa among pagbiyahe,” miingon si Cody, nga gihisgotan sa ibabaw. “Tinuod mas maayo pang mamatig musika pinaagig earphone o kaha matulog, apan kon makig-estorya ka, daghan kag mahibaloan!”
Pangutana kanila. Dawata kini nga kamatuoran: Bisan diha sa hustong kahimtang, tingali ang imong inahan dili maghisgot ug kalit bahin sa iyang unang naibgan, ug tingali ang imong amahan dili maghisgot nga nabangga niya ang ilang sakyanan. Apan basin isulti sa imong ginikanan kining mga butanga kon mangutana ka.—Alang sa mga sugyot kon unsay ipangutana, tan-awa ang kahon sa panid 12.
Magmapailin-ilinon. Kasagaran ang tubag sa usa ka pangutana mosimang sa laing estorya. Tingali gusto nimong ibalik ang inyong unang giestoryahan, apan ayaw kanag buhata! Hinumdomi nga dili kay gusto ka lang mahibalo pag dugang bahin kanila. Hinunoa, gusto nimo nga mas masuod ka pa kanila, ug ang usa sa labing maayong mga paagi sa paghimo niana mao ang paghisgot ug mga butang nga makapainteres kanila.—Filipos 2:4.
Tugkara ang ilang hunahuna. “Ang hunahuna sa tawo sama sa lawom nga atabay, apan ang tawo nga may salabotan magkalos niini.” (Proverbio 20:5, Today’s English Version) Nagkinahanglan kag salabotan kon maghisgot kag mga butang nga dili gustong hisgotan sa imong ginikanan. Pananglitan, tingali interesado kang mahibalo sa makauulawng mga kasaypanan nga nahimo sa imong amahan sa batan-on pa siya ug kon unsay iyang himoon karon kon makaatubang siya ug samang situwasyon. Apan sa dili pa kamo maghisgot nianang butanga, mahimong moingon ka, “Pwede bang mangutana ko nimo bahin sa . . . ”
Magmataktikanhon. Dihang mag-estorya ang imong ginikanan bahin sa ilang kaugalingon, “magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti.” (Santiago 1:19) Ayaw pagpanaway o pagpanginsulto sa imong ginikanan sa ilang gisulti kanimo. Ang pag-ingong “Grabe! Di ko makatuo nga nahimo nimo kana!” o “Bantog rang estrikto kaayo mo nako!” makasanta sa imong ginikanan sa pagsulti pag dugang bahin sa ilang kaugalingon. Dili usab maayo nga imong ipanulti ang personal nga mga impormasyon ngadto sa uban.
Dili pa Ulahi ang Tanan!
Kining mga sugyota makatabang kanimo sa pagkaila pa gayod sa imong ginikanan samtang nagpuyo ka pa uban kanila. Apan komosta kon nagkinaugalingon ka na? Kini nga mga prinsipyo makatabang kanimo sa pagkaila pa gayod kanila—o sa pagkaila pa gayod sa imong ginikanan nga wala nimo mailhi. Mao kanay gihimo ni Jacob, nga gihisgotan sa ibabaw. Bisag nagkinaugalingon na siya karon, siya miingon, “Mas nailhan pa nakog maayo karon ang akong amahan, ug nalipay ako niana.”
Busa nagpuyo ka man uban sa imong ginikanan o nagkinaugalingon na, dili pa ulahi ang tanan aron magkaila pa kamog maayo. Nganong dili nimo sulayan ang mga sugyot dinhi?
Ang ubang mga artikulo gikan sa seryeng “Mga Batan-on Nangutana” makita diha sa Web site nga www.watchtower.org/ype
[Footnote]
a Ang ubang mga ngalan giilisan.
ANGAYNG PALANDONGON
◼ Unsang mga puntoha nga gihisgotan niining artikuloha ang gusto nimong ipangutana sa imong ginikanan?
◼ Sa unsang paagi ang pagkahibalo pag dugang bahin sa imong ginikanan makatabang kanimo sa pagsabot pa sa imong kaugalingon?
[Kahon/Hulagway sa panid 12]
Pangutan-a ang imong ginikanan niini:
KAMINYOON: Sa unsang paagi nagkaila mo ni Mama (o Papa)? Unsa may nagustohan nimo kang Mama (o Papa)? Diin man mo nagpuyo human sa inyong kasal?
PAGKABATA: Diin man ka natawo? Nagkasinabot ba mo sa imong mga igsoon? Estrikto ba ang imong ginikanan kanimo?
EDUKASYON: Unsay ganahan nimong subject? Unsay kontra nimong subject? May paborito ka bang maestra o maestro? Nganong paborito man nimo siya?
TRABAHO: Unsay una nimong trabaho? Ganahan ka ba niini? Kon papilion kag trabaho, unsay imong gusto?
HILIG: Kon makaadto kag laing nasod, asa man ka moadto? Unsay gusto nimong buhaton o kahanas nga tun-an?
ESPIRITUWALIDAD: Gimatuto ka ba nga Kristohanon? Kon wala, unsay nakapainteres kanimo bahin sa Bibliya? Unsang mga problema ang imong naatubang sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya?
MGA PRINSIPYO: Para nimo, unsa ang labing hinungdanong mga butang diha sa suod nga panaghigalaay? sa malipayong kinabuhi? sa malipayong kaminyoon? Unsa ang labing maayong tambag nga imong nadawat?
Sulayi kini. Pagpilig mga pangutana sa ibabaw ug tagnaa kon unsay itubag sa imong ginikanan. Dayon pangutan-a sila ug itandi ang ilang tubag sa imong gituohan nga ilang itubag.
[Kahon sa panid 13]
MENSAHE PARA SA MGA GINIKANAN
Nangaon mo sa imong bana, anak nga babaye, ug ubang mga higala sa pamilya. Sa nag-estoryahanay kamo, nahisgotan sa imong higala ang imong trato kaniadto, sa wala pa kamo magkaila sa imong bana. Wala nimo kini maestorya sa imong anak. Karon interesado siyang mahibalo. Unsay imong himoon?
Sagad mas maayong imong tubagon ang mga pangutana sa imong anak. Kon siya mangutana ug mamati sa imong tubag, bukas ang inyong komunikasyon, ug mao kanay gusto sa kadaghanang ginikanan.
Unsay imong isulti sa imong anak bahin sa imong kaagi? Siyempre, dili nimo gustong mahibaloan ang imong makauulaw nga kaagi. Apan kon nahiangay, ang pagsulti sa imong mga sayop ug mga problema makatabang sa imong mga anak. Sa unsang paagi?
Tagda ang usa ka pananglitan. Si apostol Pablo naghisgot bahin sa iyang kaugalingon: “Sa dihang buot nakong buhaton ang maayo, ang daotan ania kanako. . . . Alaot ako nga tawo!” (Roma 7:21-24) Si Jehova nga Diyos maoy nag-inspirar niining mga pulonga ug nagpasulat ug nagpapreserbar niini diha sa Bibliya alang sa atong kaayohan. (2 Timoteo 3:16) Ug kita nakabenepisyo gayod, kay kinsa may dili mouyon sa prangka nga gisulti ni Pablo?
Sa susama, ang pagkadungog bahin sa imong maayong mga desisyon ug sa imong mga sayop makatabang kanila sa pagsabot pa gayod kanimo. Ikaw gipadako sa lahi nga panahon. Bisan pa niana, ang kinaiyahan sa tawo ug ang mga prinsipyo sa Kasulatan mao ra gihapon. (Salmo 119:144) Ang paghisgot sa mga problema nga imong giatubang—ug kon giunsa nimo kini pagbuntog—makatabang sa imong mga anak dihang magsulbad sila sa ilang mga problema. “Dihang mahibalo ka nga ang imong ginikanan nakaatubang ug mga problema nga sama sa imong giatubang, makaamgo ka nga sila dili usab hingpit sama nimo,” miingon ang batan-ong lalaki nga si Cameron. Siya midugang, “Sa sunod higayon nga magkaproblema ka, mosantop seguro sa imong hunahuna kon nakaagi bag ingon niini nga problema ang imong ginikanan.”
Aniay pahinumdom: Dili angayng taposon ang panag-estorya pinaagi sa pagsermon. Tinuod, mabalaka ka nga basig makabatog sayop nga ideya ang imong anak o makahunahuna siya nga wala ray kaso kon makahimo siyag samang mga kasaypanan. Apan imbes isulti kon unsay gusto nimong makat-onan sa imong anak sa inyong panag-estorya (“Busa ayaw gayod . . . ”), sa laktod isulti kon unsay imong gibati. (“Nagbasol ko nga nahimo nako kadto tungod kay . . . ”) Sa ingon niini ang imong anak makakat-on ug hinungdanong leksiyon gikan sa imong kasinatian nga dili siya mobating gisermonan.—Efeso 6:4.
[Kahon sa panid 13]
“Kas-a, gisultihan nako ang akong Mama nga mas ganahan kong makig-uban sa akong mga eskolmet kay sa akong mga isigka-Kristohanon. Pagkasunod adlaw, gisulatan ako ni Mama. Siya nag-ingon nga kaniadto siya wala kaayoy mga higala nga mga isigkamagtutuo. Iya akong gipahinumdoman nga may mga indibiduwal nga gihisgotan sa Bibliya nga nag-alagad sa Diyos bisag wala silay mga higala nga modasig kanila. Iya usab akong gidayeg sa akong pagpaningkamot sa pagpangitag maayong mga higala. Nakurat ako sa pagkahibalo nga dili lang diay ako ang may problema nga sama niini. Ang akong Mama duna poy mga problema nga sama niini, ug nalipay ako sa pagkahibalo niini ug nakahilak ako. Nadasig kaayo ako sa gisulti ni Mama kanako, ug napalihok ako sa pagbuhat kon unsay matarong.”—Junko, 17, Japan.
[Hulagway sa panid 11]
Hangyoa ang imong mga ginikanan sa pagpakita kanimog mga letrato o ubang mga butang sa ilang kagahapon. Kini makapasugod ug bibong panag-estorya