Gamita ang Teknolohiya sa Maalamon ug Madaginotong Paagi
Si Katherine, nga nag-edad ug 20 kapin, naggamit ug kompiyuter sa trabahoan. Apan sa balay magsige lang siyag Internet, mamalit diha sa Internet, ug magsigeg basa ug tubag sa mga e-mail. Bisan pa niana, ang iyang paggamit ug elektronikong mga gamit kasarangan kon itandi sa iyang mga kauban sa trabaho. “Nganong sigehan man ko nilag padad-an ug way hinungdang mga text message?” siya nangutana. “Nganong dili man sila makigsulti nako sa personal?”
MAY punto si Katherine. Daghang elektronikong mga gamit nga gidisenyo sa pagkontak ug tawo mahimong babag sa pagsinuoray sa usag usa. Aron mahimo kang timbang sa imong paggamit niini, tagda ang mosunod nga mga prinsipyo sa Bibliya.
◼ “Busa, ang tanang butang nga buot ninyo nga pagabuhaton sa mga tawo nganha kaninyo, kinahanglang pagabuhaton usab ninyo sa ingon ngadto kanila.” (Mateo 7:12) Kon atong ipadapat kining mga pulonga ni Jesu-Kristo sa atong paggamit ug mga cellphone ug kompiyuter, atong respetahon ang uban ug magpakitag maayong pamatasan. “Nangaon kami sa akong bana sa restawran,” matod pa ni Anne. “Dihay duha ka lalaki nga nangaon sa atbang nga lamesa. Apan ang usa kanila nagsigeg estorya diha sa iyang cellphone samtang nagkaon. Naluoy kami sa iyang kuyog kay morag wala siyay kauban.” Unsay imong bation kon ikaw kanang iyang kuyog? Mahiubos? Masuko? Bisag makahimo kita sa paggamit ug cellphone bisan asa ug bisan unsang orasa, wala kana magpasabot nga ato kanang himoon. Ang prinsipyo nga gihisgotan ni Jesus maoy atong himoong giya.
◼ “Pagbantay pag-ayo nga ang inyong paglakaw dili ingon sa dili-maalamon kondili ingon sa maalamon nga mga tawo, nga magapalit sa nahiangay nga panahon alang sa inyong kaugalingon.” (Efeso 5:15, 16) Ang panahon maoy usa ka bililhong gasa gikan sa Diyos ug dili angayng usikan. Tinuod ang teknolohiya makadaginot ug panahon. Pananglitan, mas dali kang matapos sa imong pagpanukiduki, paghimog mga transaksiyon sa bangko, ug pagpamalit diha sa Internet. Apan kini makakaon usab ug panahon kon magpunay lang kitag Internet nga walay katuyoan.
Ang laing makausik ug panahon mao ang pag-akatar ug daghang trabaho sa usa ka higayon—magkompiyuter samtang magtan-awg TV ug magtelepono, o mag-e-mail ug magkuri-kuri sa kompiyuter. Nganong dili kini epektibo?
“Wala kay mahanas nga trabaho kon mag-akatar kag daghang trabaho sa usa ka higayon,” nag-ingon ang neuroscientist nga si Dr. Jordan Grafman. Dili gayod kita makapokus sa atong hunahuna sa daghang butang sa samang higayon; duna gayoy mapasagdan. Busa kon mag-akatar kag daghang trabaho sa usa ka higayon dili moobrag maayo ang imong utok. Dugang pa, kon daghan kag akatahon nga trabaho magkasayop-sayop ka ug “mas dugay hinuon kining mahuman kay sa usa-usahon kinig trabaho,” nag-ingon ang magasing Time. Busa hunahunaag maayo sa dili ka pa mag-akatar ug daghang trabaho sa usa ka higayon; tingali kulang ra kanimo ang usa ka adlaw!
◼ “Pagbantay batok sa tanang matang sa hakog nga pangibog, tungod kay bisag ang usa ka tawo adunay kadagaya ang iyang kinabuhi wala magagikan sa mga butang nga iyang gipanag-iya.” (Lucas 12:15) Ang materyal nga mga butang, bisag unsa pa ka mahal o ka nindot, dili makahatag kanato ug kinabuhi o tinuod nga kalipay. Ang Diyos lang ang makahatag niini. “Malipayon kadtong mahunahunaon sa ilang espirituwal nga panginahanglan,” miingon si Jesus. (Mateo 5:3) Sa laing bahin, ang kalibotan sa negosyo nagpatuo nga makahatag ug kalipay ang materyal nga mga butang. Kini moingon, ‘Palita kini! Kinahanglang kinabag-ohan ang imong paliton.’ Ayawg patental. Magmaalamon hinuon. Susiha ang imong motibo ug mga panginahanglan sa dili pa nimo buhian ang imong gihagoan pag-ayo nga kuwarta. Hinumdomi usab nga daghang modernong gamit mokubos dayon ang bili. Busa kon nagkinahanglan kag usa ka gamit, pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘Kinahanglan ba gyong kinabag-ohan ang akong paliton? Ug ako bang gikinahanglan ang sobra ka mahal nga produkto nga daghag kagamitan apan dili nako mapuslan?’
Makaayo o Makadaot—Ikay Mag-igo
Si Katherine, nga gihisgotan sa sinugdan, nabalaka nga naguba ang iyang kompiyuter. “Sa primero natarantar ko,” matod pa niya, “pero nakadesisyon ako nga dili una ko mopalit ug bag-o. Paglabayg usa ka bulan, wala na kaayo ko mabalaka, ug daghan na kog panahon sa pagbasa. Mag-Internet ko sa trabahoan, busa makakontak gihapon ko sa akong mga higala human sa trabaho. Pero dili na ko maghigwaos kon dili maka-Internet. Wala na ko maulipon niini.”
Sa pagkatinuod, daghang produkto sa siyensiya ug teknolohiya mapuslanon nga tungod niana makadaginot kitag panahon ug kusog. Busa gamita kini kon gikinahanglan, apan sa responsable ug mahunahunaong paagi. Unsay imong himoon? Hatagig importansiya ang tawo imbes ang elektronikong mga gamit. Ayawg usiki ang imong bililhong panahon ug kuwarta diha sa mga gamit o programa sa kompiyuter nga wala nimo kinahanglana. Ayawg gamita ang Internet ug uban pang elektronikong mga gamit sa pagtan-awg law-ay ug pintas nga mga salida. Ug ayaw pagtugot nga mahimo kang “adik” niini. Sa laktod, magmaalamon ka—ipadapat ang dinasig sa Diyos nga mga prinsipyo nga makaplagan diha sa nasulat nga Pulong sa Diyos, ang Balaang Bibliya. Sa pagkatinuod, “si Jehova magahatag ug kaalam; sa iyang baba nagagikan ang kahibalo ug ang katakos sa pag-ila.”—Proverbio 2:6.
[Kahon sa panid 9]
CELLPHONE, KOMPIYUTER, UG MAAYONG PAMATASAN
Unsaon nimo paggamit ang imong cellphone ug kompiyuter sa mahunahunaong paagi? Tagda kining mga sugyota.
◼ Ayaw tubaga ang imong cellphone o ayaw panawag kon makabalda ka sa uban. Kon mahimo, patya una kini.
◼ Gawas kon gikinahanglan kaayo, ayaw pabalda sa imong cellphone kon duna kay gipakig-estoryahan nga importante!
◼ Kon may kaestorya ka sa cellphone, ayaw pakigsultig laing tawo.
◼ Ayawg letratohi ang uban pinaagig cellphone kon dili sila motugot kay kini pagbinastos ug makauulaw sa tawo nga imong letratohan.
◼ Ayaw ipasa ang mga e-mail nga imong madawat nga para nimo makaiikag. Basig dili kini makaiikag para sa imong padad-an.