Gidisenyo ba Kini?

Ang Flagellum sa Bakterya

● Bisan pag gamitan kinig gamhanan kaayong mikroskopyo, kini gagmitoy gihapong tan-awon. Kini gitandi sa puwersado kaayong motor nga gitaod sa likod sa sakayan. Unsa ang flagellum sa bakterya?

Dunay lainlaing matang sa flagellum, apan ang flagellum (Latin, “latigo”) sa bakterya lagmit mao ang giestudiyohan pag-ayo. Ang flagellum nagtapot sa bungbong sa selula (cell wall) sa bakterya, ug kini motuyok, mao nga ang bakterya mahimong moabante, mohunong, moatras, ug moliko. Gibanabana nga katunga sa nailhang bakterya adunay lainlaing matang sa flagellum.

Ang DNA sa bakterya adunay mga disenyo sa flagellum ug sa mekanismo nga makapalihok niini. Ang enterong mekanismo adunay mga 40 ka protina, nga ikatandi sa mga piyesa sa usa ka motor. Katingalahan nga ang flagellum makaasembol sa kaugalingon niini sulod lang sa 20 minutos!

Ang basahong The Evolution Controversy nag-ingon: “Ang flagellum sa bakterya adunay motor nga motuyok sa gikusgon nga 6,000 ngadto sa 17,000 rpm [rebolusyon kada minuto]. Mas katingalahan pa, kini dali rang makausab sa direksiyon sa pagtuyok, ug makatuyok dayon ug 17,000 rpm sa pikas direksiyon.” Ang magasing New Scientist nagtawag sa flagellum sa bakterya ingong “maayo kaayong pananglitan sa komplikadong sistema sa molekula—usa ka makuting nanomachine nga dili masundog ni bisan kinsang inhenyero.”

Ang mga siyentipiko naglibog kon sa unsang paagi ang gagmitoy nga flagellum sa bakterya makaasembol sa kaugalingon niini sa eksaktong pagkasunodsunod aron ang 40 ka piyesa niini motakdo sa usag usa ug moobra sa hustong paagi.

Unsay imong hunahuna? Ang flagellum ba sa bakterya sulagmang mitungha? O kini ba gidisenyo?

[Diagram/Hulagway sa panid 24]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Rotor

Bushing

Universal joint

Propeller

Flagella

[Hulagway]

Gipadako nga hulagway sa bakterya

[Credit Lines]

Bacterium inset: © Scientifica/Visuals Unlimited, Inc.; flagellum diagram: Art source courtesy of www.arn.org