Gidisenyo ba Kini?

Ang Ovipositor sa Tiglungag-ug-Kahoy nga Tambuboan

● Ang bayeng tiglungag-ug-kahoy nga tambuboan (wood-boring wasp) mangitlog sa sulod sa punoan sa pine tree, ug tungod sa paagi niini sa paglungag sa kahoy, ang mga siyentipiko nakahunahuna sa pag-imbentog mas luwas ug mas maayog klase nga mga instrumento sa pag-opera.

Hunahunaa: Ang tiglungag-ug-kahoy nga tambuboan moukiok sa pine tree pinaagig ovipositor—samag dagom nga tubo nga dunay duha ka balbula nga magpulipulig ukiok, diin ang matag usa adunay balit-ad nga mga ngipon. Ang ngipon sa usa ka balbula moukob sa kahoy, aron kini makaangkla, samtang ang laing balbula moukiok pasulod sa kahoy. Dayon, ang ngipon sa maong balbula mao na usay moukob sa kahoy aron makaangkla, samtang ang unang balbula moukiok pasulod. Pinaagig paspas nga pag-ukiok—nga nianang panahona ang mga balbula magpulipuli sa pag-ukob ug pag-ukiok—ang ovipositor makalungag sa kahoy ug halos usa ka pulgada (hangtod sa 20 milimetros) nga dili kaayo mamuwersa ug dili usab mabawog ug mabali.

Agig pagsundog sa ovipositor sa bayeng tiglungag-ug-kahoy nga tambuboan, ang mga siyentipiko nakaimbentog instrumento sa pag-opera sa utok nga susama niana ang pag-obra. Ang dagom niini nga gama sa silicon adunay duha ka balbula nga magpulipuli pag-ukiok, nga ang matag usa adunay gagmitoy kaayong mga ngipon nga makaukiok sa utok nga wala kaayoy kadaot nga mahitabo. Apan, duna pa unyay laing mahimo ang maong instrumento. “Dili sama sa mga instrumento karon sa pag-opera,” matod sa magasing New Scientist, “ang maong instrumento mahimong imaniobra. Pananglitan, mahimo kining ilikay sa delikado kaayong mga parte sa utok panahon sa operasyon.” Pinaagi usab sa maong instrumento, mamenosan ang pagsamad nga gikinahanglan aron maabot ang pipila ka parte sa utok.

Unsay imong hunahuna? Ang ovipositor ba sa bayeng tiglungag-ug-kahoy nga tambuboan sulagmang mitungha, o kini ba gidisenyo?

[Diagram sa panid 25]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Samtang ang usa ka balbula moukiok sa kahoy, ang ngipon sa laing balbula maoy moangkla

Kahoy

Nagpulipuli nga puwersa

[Picture Credit Lines sa panid 25]

Wasp: David R. Lance, USDA APHIS PPQ, Bugwood.org; diagram: J. F. V. Vincent and M. J. King, (1996). The mechanism of drilling by wood wasp ovipositors. Biomimetics, 3: 187-201