Ang King James Version—Kon Nganong Napopular Kini

DAGHANG selebrasyon ang gihimo sa England niining tuiga sa pagsaulog sa ika-400 nga anibersaryo sa Bibliya nga King James Version, nga nailhan usab nga Authorized Version. Dihay espesyal nga mga programa sa TV ug sa radyo, maingon man mga komperensiya, diskurso, ug mga seminar.

Si Prince Charles maoy nanguna sa pagsaulog alang niining nasodnong bahandi nga nagdala sa ngalan ni King James I sa England. Apan sa unsang paagi ang King James Version, nga naimprenta niadtong Mayo 1611, bililhon kaayo sa mga nagsultig Iningles?

Ang Paghubad Nagkadaghan

Sa tungatunga sa ika-16 nga siglo, ang tinguha sa pagkahibalo sa mga pagtulon-an sa Bibliya mikaylap sa tibuok Europe. Halos mga duha ka siglo sa miagi, sa 1382, napukaw ni John Wycliffe ang tinguha sa mga tawong nagsultig Iningles tungod sa Bibliya nga iyang gihubad gikan sa Latin. Sa misunod nga duha ka siglo, ang iyang mga sumusunod, ang mga Lollard, nag-apod-apod sa tibuok nasod ug sinulat sa kamot nga mga teksto sa Bibliya.

Ang New Testament ni William Tyndale, nga usa ka eskolar sa Bibliya, nakahaling pod ug interes. Kini gihubad gikan sa orihinal nga Grego ngadto sa Iningles niadtong 1525. Dayon sa 1535, si Miles Coverdale nakatapos sa iyang kompletong hinubad nga Iningles nga Bibliya. Usa ka tuig una pa niana, mibulag si Henry VIII gikan sa Simbahang Katoliko ug mihimog maayong lakang. Sa pagpalig-on sa iyang posisyon ingong lider sa Church of England, si Henry VIII nagsugo sa paghubad sa Bibliya ngadto sa Iningles. Kini nailhang Great Bible. Kini giimprenta niadtong 1539 ug dako kini nga libro nga baga ang pagkasulat sa mga letra.

Ang mga Puritan ug ubang Protestante nga mga destiyero gikan sa tibuok Europe nanimuyo sa Geneva, Switzerland. Sa 1560, ang Geneva Bible, ang unang Iningles nga Bibliya nga ang pagkasulat sayon basahon, giimprenta nga may mga kapitulo ug bersikulo. Gikan sa Europe, gipadala kini ngadto sa England ug napopular dayon. Dayon sa 1576, ang Geneva Bible giimprenta usab sa England. Kini dunay mga mapa ug panaplin nga mga nota nga nagpatin-aw sa mga teksto niini. Apan ang mga nota niini nakapasuko sa ubang magbabasa kay naghisgot kinig batok sa mga papa.

Pag-atubang sa mga Problema

Sanglit daghan ang wala ganahi sa Great Bible, ug ang Geneva Bible duna may makapalagot nga mga potnot, nadesisyonan nga rebisahon ang Bibliya. Ang Great Bible maoy napiling basehanan niini. Ang mga obispo sa Church of England maoy gisugo sa pagrebisar, ug sa 1568 naimprenta ang Bishops’ Bible. Kini maoy dako nga libro, nga dunay daghang drowing. Apan ang mga Calvinist, nga supak sa relihiyosong mga titulo, wala makauyon sa paggamit sa pulong “obispo.” Busa daghan sa England ang wala sab makaangay sa Bishops’ Bible.

Dihang nahimong hari si King James I sa England niadtong 1603,a iyang gisugo ang paghubad ug bag-ong Bibliya. Siya nag-ingon nga aron magustohan kini, dili angayng ilakip sa mga maghuhubad ang makapalagot nga mga nota o komento.

Gipaluyohan ni King James ang proyekto sa paghubad. Dayon, 47 ka eskolar sa unom ka lainlaing grupo gikan sa tibuok nasod ang nag-andam sa mga bahin nga hubaron. Gamit ang hubad ni Tyndale ug Coverdale ingong reperensiya, ilang girebisar ang Bishops’ Bible. Apan gihimo usab nilang basehanan ang Geneva Bible ug ang Roman Catholic Rheims New Testament sa 1582.

Si James mismo maoy usa ka iladong eskolar sa Bibliya, ug ang mga pulong sa pasidungog nga “ngadto sa labing hataas ug gamhanang prinsipe, si James” nagpakita nga siyay nagpaluyo sa paghubad niini. Ingong lider sa Church of England, gigamit ni James ang iyang awtoridad sa paghiusa sa nasod.

Obra Maestra nga Hubad

Ang mga lider sa relihiyon nalipay nga nakabaton gikan sa ilang hari ug Bibliya nga “ipabasa diha sa mga Simbahan.” Apan ang pangutana mao, Magustohan kaha sa mga tawo sa iyang nasod ang bag-ong hubad nga Bibliya?

Ang mga maghuhubad, diha sa ilang orihinal nga taas nga pasiunang pulong, nagpahayag sa ilang mga pagduhaduha kon magustohan ba kining bag-ong hubad. Apan ang King James Version nagustohan, bisan tuod ug mikabat pag mga 30 ka tuig una kini magustohi sa mga tawo kay sa Geneva Bible.

Ang The Bible and the Anglo-Saxon People miingon: “Nianang panahona, ang Authorized Version gidawat sa kadaghanan kay maayo kini ug kalidad.” Ang The Cambridge History of the Bible miingon: “Giisip sa Iningles ug sinultihan nga mga Kristiyano nga kini balaan nga hubad, nga daw gikan gayod sa Diyos; kay giisip man nga balaan ang mga pulong sa King James Version, dili gayod kini angay sawayon o usbon.”

Ngadto sa Kinatumyang Bahin sa Yuta

Ang mga taga-England nga unang nangabot sa North America nagdalag Geneva Bible. Apan sa ulahi, ang King James Version mas napopular sa America. Samtang midako ang Imperyo sa Britanya sa tibuok kalibotan, napakaylap sa Protestanteng mga misyonaryo ang paggamit niini. Sanglit daghan niadtong naghubad sa Bibliya sa lokal nga pinulongan dili man mahibalog Hebreohanon ug Grego nga gigamit sa Bibliya, ang Iningles nga King James Version maoy gibasehan sa paghubad niini sa lokal nga mga pinulongan.

Karon, sumala sa British Library, “Ang King James, o Authorised, nga bersiyon sa Bibliya mao ang labing kaylap nga giimprenta sa Iningles.” Ang uban nagbanabana nga kapin sa usa ka bilyong kopya sa King James Version ang naimprenta sa tibuok kalibotan!

Panahon sa Kausaban

Sa daghang katuigan, daghan ang nagtuo nga ang King James Version mao lang ang “tinuod” nga Bibliya. Sa 1870, ang bug-os nga pagrebisar niini gihimo didto sa England. Dayon dihay ginagmayng pagrebisar nga gihimo didto sa Amerika, ug kini nga rebisyon gitawag ug English Revised Version nga gipatik ingong American Standard Version.b Diha sa bag-ong rebisyon niini, sa 1982, ang pasiunang panid sa Revised Authorised Version nag-ingon nga ang mga maghuhubad naningkamot nga “mapreserbar ang pagkabalaknon sa Authorised Version” sa 1611 nga edisyon.

Bisag ang Bibliya mao gihapon ang labing himalitang libro sa tibuok kalibotan—ug ang labing popular niini mao ang King James Version—si Propesor Richard G. Moulton miingon: “Nahimo na namo ang tanan alang niining Hebreohanon ug Gregong kasulatan. . . . Amo na kining nahubad [ug] narebisar . . . Ang buhaton na lang mao ang pagbasa sa Bibliya.”

Dayag nga ang King James Version maoy usa ka obra maestra nga hubad, nga giapresyar ug gipabilhan tungod sa kanindot sa pagkapamulong niini. Apan komosta ang kahinungdanon sa mensahe niini? Gipadayag sa inspiradong mga sinulat sa Bibliya ang bugtong solusyon sa mga problema sa atong malisod nga panahon. Bisan unsa pang bersiyona o hubad ang imong pilion, ang mga Saksi ni Jehova malipay sa pagtabang kanimo sa imong pagtuon sa Bibliya.

[Mga footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 23]

ANG AMERICAN STANDARD VERSION

[Hulagway sa panid 23]

Sa 1901 ang American Standard Version giimprenta. Kini gibase sa King James Version. Ang pasiunang panid niini nag-ingon: “Kami nahibalo nga daghan ang nakaangay sa kanindot ug pagkabalaknon sa Authorized [King James] Version.” Bisan pa niana, dakong kausaban ang gihimo diha sa American Standard Version.

Ang pasiunang panid nag-ingon: “Ang mga Tigrebisar sa American Standard Version, human sa mainampingong pagsusi, nagkahiusa nga ang patuotuo sa mga Hudiyo, nga nag-isip sa Balaang Ngalan nga dili angayng litokon kay kini sagrado kaayo, dili angayng mangibabaw sa Iningles nga hubad o sa ubang bersiyon sa Daang Tugon, maingon nga wala kini mangibabaw diha sa daghang bersiyon nga gihimo sa mga misyonaryo karon.”

Wala kini magpasabot nga ang balaang ngalang Jehova, wala gamita diha sa King James Version. Kini makita diha sa upat ka teksto, nga mao ang Exodo 6:3; Salmo 83:18; Isaias 12:2; ug Isaias 26:4. Apan gibalik sa American Standard Version sa 1901 nga edisyon, ang ngalan diha sa hustong dapit niini nga makita mga 7,000 diha sa Bibliya.

[Hulagway]

1901

[Kahon/Hulagway sa panid 24]

PAGTAGANA SA DAKONG PANGINAHANGLAN

Sa 1907 ang Bible Students Edition sa King James Version giimprenta sa United States of America alang sa Watch Tower Bible and Tract Society. Kini dunay apendise nga gitawag ug “Berean Bible Teachers’ Manual.” Dayon, nag-imprenta ang mga Saksi ni Jehova ug King James Version sa ilang kaugalingong mga imprentahanan. Sa pagka-1992 ang mga Saksi nakaimprenta ug 1,858,368 ka kopya.

[Hulagway]

1907

[Kahon/Hulagway sa panid 24]

BILILHONG MODERNO NGA HUBAD

Sa milabayng 50 ka tuig, daghan ang naimprentang hubad sa Bibliya (ang uban niini giimprenta sa daghang pinulongan). Para sa kadaghanan, ang labing mapuslanon mao ang New World Translation of the Holy Scriptures. Kapin sa 170 ka milyong kopya ang naapod-apod, kompleto o bahin niini, sa 100 ka pinulongan. Ang mga mapa, indise, ug apendise diha sa Reference Edition niini sa Iningles nakatabang sa mga magbabasa aron masabtan pa ang mensahe sa Bibliya sa atong panahon.

[Hulagway]

1961

[Hulagway sa panid 22]

1611

[Picture Credit Line sa panid 22]

Art Resource, NY