Gout—Mga Hinungdan ug Kon Unsay Makapasuol Niinig Balik
ANG gout maoy usa sa labing komon nga matang sa artraytis ug grabe kaayo kini ka sakit. “Kon ang lawas dili na kaayo makatunaw ug uric acid, moresulta kinig sakit nga gitawag ug gout,” nag-ingon ang librong Arthritis. Dugang pa, kini “maoy usa ka sakit nga klaro kaayo ang hinungdan—uric acid nga nanapot sa synovial fluid sa lutahan . . . , ilabina diha sa kumagko sa tiil.”
Ang uric acid, nga madala sa sirkulasyon sa dugo, maoy mga biya sa pagkabungkag sa substansiya nga gitawag ug purine. Kon dili madala sa pag-ihi ang tanang uric acid, kini modaghan ug mahimong mga kristal nga mapondo sa lutahan sa punoan sa kumagko, ug usahay motapot usab kini sa ubang lutahan. Ang lutahan mamula ug mohubag, init hikapon, ug puwerteng sakita.a “Bisag matandog lag gamay makahilak ka sa kasakit,” miingon si Alfred.
“Kon dili matambalan, ang pag-atake sa gout sagad moabot ug usa ka semana,” nag-ingon ang information sheet nga giimprenta sa Arthritis Australia. “Tingali abtag mga bulan o tuig ayha kini moatake pag-usab. Kon ang gout pasagdan lang, magsige kinig suol, [mahimong] mosamot pa ka sakit ug madaot ang mga lutahan. Usahay kini molaygay nga sakit nga magsigeg suol.”
Ang gout maoy usa sa matambalan nga matang sa artraytis. Ang sagad nga ireseta maoy nonsteroidal, anti-inflammatory nga tambal o, kon balik-balik o grabe ang pagsuol, allopurinol ang ireseta, nga makasanta sa pagporma sa uric acid. Mapugngan ba ang pagsuol niini? Posible, kon ang nag-antos niining sakita nahibalo kon unsay makapasuol niinig balik.
Kon Unsay Makapasuol Niinig Balik
Ang pangunang mga butang nga makapasuol niinig balik mao ang edad, gender, ug kaliwat. Sumala sa ubang espesyalista, kapin sa 50 porsiyento niadtong dunay gout may kaliwat nga aduna niining sakita. “Si Papa ug si Lolo dunay gout,” miingon si Alfred, nga gihisgotan sa sinugdan. Dugang pa, sagad mga lalaki ang magsakit niini, ilabina kadtong nag-edad ug 40 ngadto sa 50. Gani, ang lalaki maoy tulo o upat ka pilo nga posibleng magsakit ug gout kay sa babaye, kinsa sa pipila ka kaso masakit niini sa hapit nang magmenopos.
Sobrang pagkatambok ug ang pagkaon: Ang Encyclopedia of Human Nutrition nag-ingon: “Daw wala na kaayo hatagig importansiya ang pagdili sa pagkaon nga daghag purine, kondili ang pagtambal sa problema sa metabolismo sa lawas nga sagad nalangkit sa gout sama sa sobrang pagkatambok, insulin resistance syndrome, ug dyslipidemia,” o abnormal nga gidaghanon sa mga lipid diha sa dugo, sama sa kolesterol.
Apan ang ubang espesyalista nagrekomendar usab sa paglikay sa mga pagkaong daghag purine, sama sa yeast, matang sa isda, ug lainlaing red meat sama pananglit sa karneng baka.b
Ilimnon: Ang lawas maglisod pagpagawas ug uric acid kon magpasobrag inom ug alkoholikong ilimnon.
Mga sakit: Sumala pa sa Mayo Clinic, sa United States, ang gout mosuol tungod sa pipila ka sakit, sama sa “wala tambali nga taas nga presyon sa dugo (hypertension) ug laygay nga sakit sama sa diabetes, daghag sebo ug kolesterol ang dugo (hyperlipidemia), ug paggahi sa kaugatan (arteriosclerosis).” Ang usa magsakit usab ug gout gumikan sa “kalit o grabe nga sakit o pagkabun-og, ug pagkakulag lihok sa lawas kay nag-ilaid sa banig,” maingon man sakit sa kidney. Ang kumagko sa tiil maoy sagad maapektohan tungod sa menos nga sirkulasyon sa dugo diha sa tiil ug sa kabugnaw niini—duha ka problema nga makapadaghan sa uric acid.
Mga tambal: Lakip sa mga medisina nga makapa-gout mao ang thiazide diuretic (tambal nga makapasigeg ihi, nga sagad gigamit sa pagtambal sa high-blood), dili kaayo isog nga aspirin, antirejection drugs para sa pasyenteng nagpa-transplant ug organo, ug chemotherapy drugs.
Lima ka Paagi sa Pagsumpo sa Pagsuol
Kay ang paagi sa pagkinabuhi makaamot man sa pagsuol sa gout, ang mosunod nga mga sugyot mahimong makatabang sa pagsumpo sa pagsuol niini.c
1. Sanglit ang gout usa man ka problema sa metabolismo, kadtong nag-antos niini kinahanglang magbantay sa pagkaon ug daghag kaloriya nga pagkaon aron dili mobug-at ang iyang timbang. Dugang pa, ang sobrang timbang makapabug-at sa lutahan.
2. Ayaw pagpakalit-kalit pagpakunhod ug timbang, nga mahimong temporaryong makapadaghan sa uric acid.
3. Ayaw pagpalabig kaon ug protina nga gikan sa karne. Ang uban nagsugyot sa pagkaon ug 170 gramos lang nga karne, manok, o isda sa usa ka adlaw.
4. Ayaw pagpalabig inom ug alkoholikong ilimnon. Kon moatake ang imong gout, mas maayong dili na lang gyod moinom.
5. Inom ug daghang tubig o juice. Makapalasaw kini sa uric acid ug madala sa ihi.d
Kining mga sugyota makapahinumdom kanato sa tambag sa Bibliya nga kita kinahanglang “makasaranganon sa batasan” ug ‘dili magpalabig inom.’ (1 Timoteo 3:2, 8, 11) Gani, ang atong mahigugmaong Maglalalang nahibalo kon unsa ang labing maayo alang kanato.
[Mga footnote]
a May mga simtomang motungha nga sama niini dihang ang mga lutahan maputos ug calcium pyrophosphate crystals, ilabina sa hamis nga cartilage lining sa mga lutahan. Apan dili kini gout ug nagkinahanglag lahi nga paagi sa pagtambal.
b Usa ka artikulo diha sa Australian Doctor nag-ingon nga walay ebidensiya nga makapasamot sa gout ang pagkaon ug daghag purine nga uhong ug mga utanon, sama sa beans, balatong, gisantes, kolitis, ug cauliflower.
c Kini nga artikulo dili giya sa pagpanambal. Lainlaig kaso ang matag pasyente. Dugang pa, dili angayng ihunong pagtomar ang giresetang tambal o mohimog dakong kausaban sa pagkaon nga dili una mokonsultag doktor.
d Kining impormasyona gibase sa mga sugyot sa Mayo Foundation for Medical Education and Research.
[Diagram/Hulagway sa panid 24]
(Alang as aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Nanghubag nga lutahan
Synovium
[Hulagway]
Nanapot nga uric acid