Kapitulo 6

Panahon sa Pagsulay (1914-1918)

“Atong hinumdoman nga ania kita sa usa ka panahon sa pagsulay. . . . Kong anaa may katarongan nga moagak kang bisan kinsa sa pagbiya sa Ginoo ug sa Iyang Kamatuoran ug sa paghunong sa pagsakripisyo alang sa Kawsa sa Ginoo, nan dili lamang gugma sa Diyos diha sa kasingkasing ang mitukmod sa pagkaikag sa Ginoo, apan lain pang butang; tingali ang paglaom nga hamubo na ang panahon; ang pagpahinungod mao lamay alang sa usa ka panahon. Kon mao, karon na ang maayong panahon sa pagbiya.”

KADTONG mga pulonga, nga mabasa diha sa The Watch Tower sa Nobyembre 1, 1914, haom kaayo. Ang mga tuig gikan sa 1914 hangtod sa 1918, sa pagkatinuod, napamatud-ang “usa ka panahon sa pagsulay” alang sa mga Estudyante sa Bibliya. Ang pila ka pagsulay mitungha gikan sa sulod; ang uban gikan sa gawas. Hinuon, kanang tanan misulay sa mga Estudyante sa Bibliya sa mga paagi nga nagpakita kon kaha sila gayod may ‘gugma sa Diyos diha sa ilang mga kasingkasing.’ Sila ba magpabilin sa “Ginoo ug sa Iyang Kamatuoran” o mobiya?

Dagkong mga Pagdahom

Sa Hunyo 28, 1914, ang Arsoduke nga si Francis Ferdinand sa Austria-Hungaria gipukan sa bala sa mamumuno. Kadtong pagbuno miduslit sa pagsilaob sa Dakong Gubat, ingon sa unang pagtawag sa Gubat sa Kalibotan 1. Ang panag-away misugod niadtong Agosto 1914 sa dihang ang Alemanya misulong sa Belgium ug Pransiya. Sa tingdagdag nianang tuiga, ang pagbanawg dugo nakasugod na.

“Ang mga Panahon sa mga Hentil natapos na; ang mga panahon sa ilang mga hari natapos na”! Tuwaw ni Brader Russell sa pagsulod niya sa lawak kan-anan sa hedkuwarter sa Watch Tower Society sa Brooklyn sa buntag sa Biyernes, Oktubre 2, 1914. Ang kahinam dako. Kadaghanan niadtong presente sa daghang katuigan nagpaabot sa 1914. Apan unsa kahay dad-on sa pagkatapos sa mga Panahon sa mga Hentil?

Ang Gubat sa Kalibotan 1 nagsilaob, ug niadtong panahona gituohan nga ang gubat motultol ngadto sa panahon sa tibuok-yutang kaguliyang nga mosangpot sa pagkatapos sa naglungtad nga sistema sa mga butang. May lain usab nga mga pagdahom mahitungod sa 1914. Si Alexander H. Macmillan, nga nabawtismohan niadtong Septiyembre 1900, sa ulahi naghinumdom: “Pipila kanamo seryosong naghunahuna nga kami mokayab na sa langit sa unang semana sa maong Oktubre.”a Sa pagkatinuod, sa paghinumdom sa buntag nga si Russell nagpahibalo sa pagkatapos sa mga Panahon sa mga Hentil, miadmiter si Macmillan: “Kami nahinam kaayo ug ako dili matingala kon niadtong gutloa misugod kamig kayab paingon sa langit, nga ang pahibalo maoy senyas sa pagsugod ug kayab sa langit​—apan siyempre walay nahitabo nga ingon niana.”

Ang napakyas nga mga pagdahom bahin sa pagbalik sa Ginoong Jesus niadtong ika-19ng siglo nakapahinabo sa daghang sumusunod ni William Miller ug sa lainlaing pundok sa Adventista nga mawad-ag pagtuo. Apan komosta na man ang mga Estudyante sa Bibliya nga nakig-uban kang Russell? Ang uban kaha nadani sa ideya bahin sa ilang kaugalingong sayong kaluwasan inay kay gugma alang sa Diyos ug sa kusganong tinguha sa pagbuhat sa iyang kabubut-on?

‘Brader Russell, Kamo ba Wala Mapalaw?’

Si Brader Russell nagdasig sa mga Estudyante sa Bibliya nga ipadayon ang pagbantay ug mahimong determinado sa paglahutay diha sa buluhaton sa Ginoo bisan pa kon ang mga butang wala dayon mosangpot ingon sa ila tingaling gidahom.

Ang Oktubre 1914 milabay, ug si C. T. Russell ug ang iyang mga kaubanan diha gihapon sa yuta. Unya ang Oktubre 1915 miagi. Si Russell ba napalaw? Diha sa The Watch Tower sa Pebrero 1, 1916, siya misulat: “‘Apan, Brader Russell, unsa man ang imong hunahuna bahin sa panahon sa atong pagkausab? Kamo ba wala mapalaw nga wala kana moabot sa dihang kita naglaom nga kana moabot?’ kamo mangutana. Wala, kami motubag, wala kami mapalaw. . . . Mga igsoon, kita nga may hustong tinamdan bahin sa Diyos dili mapalaw sa bisan unsa sa Iyang mga kahikayan. Kita wala mangandoy nga matuman ang atong kabubut-on; busa sa dihang atong nakaplagan nga kita nagdahom ug sayop nga butang niadtong Oktubre, 1914, nan kita malipayon nga ang Ginoo wala mag-usab sa Iyang Plano aron ipahaom kanato. Wala kita mangandoy nga Iya kanang buhaton. Kita nangandoy lamang nga makasabot sa Iyang mga plano ug mga katuyoan.”

Wala, ang mga Estudyante sa Bibliya wala ‘dad-a sa puloy-anan’ sa langit niadtong Oktubre 1914. Bisan pa, ang mga Panahon sa mga Hentil sa tinuod natapos niadtong tuiga. Tataw, ang mga Estudyante sa Bibliya daghan pag tun-an bahin sa kahulogan sa 1914. Kasamtangan, unsa man ang ilang buhaton? Buluhaton! Sama sa pagpahayag sa The Watch Tower sa Septiyembre 1, 1916: “Kita naghunahuna nga ang buluhatong Pagpangani aron sa pagtigom sa Iglesya [sa mga dinihogan] mahuman una pa matapos ang mga Panahon sa mga Hentil; apan walay gisulti diha sa Bibliya nga ingon. . . . Kita ba mabasolon nga ang buluhaton sa Pagpangani magpadayon? Dili, sa pagkatinuod . . . Ang atong tinamdan karon, minahal nga mga igsoon, kinahanglan nga ingong utangan ug dako sa Diyos, nga apresyahon pa ang matahom nga Kamatuoran nga kita gihatagan Niya ug pribilehiyo nga makakita ug mailhan uban niana, ug dugangan pa ang kasibot sa pagtabang nga dad-on kanang Kamatuorana ngadto sa kahibalo sa uban.”

Apan dako pa ba ang pagahimoon sa pagpanganing buluhaton? Si Brader Russell dayag nga naghunahuna niana. Ang nagpasabot niini mao ang iyang kabildohay uban ni Brader Macmillan sa tingdagdag niadtong 1916. Nga nagdapit kang Macmillan ngadto sa iyang lawak tun-anan sa Brooklyn Bethel, si Russell miingon kaniya: “Ang buluhaton tulin nga nagkadako, ug mopadayon kini sa pagdako, tungod kay may usa ka tibuok-yutang buluhaton nga pagahimoon sa pagwali sa ‘maayong balita sa gingharian’ sa tibuok kalibotan.” Si Russell migugol ug tulo ug tunga ka oras sa pagsaysay kang Macmillan kon unsay iyang nasabtan gikan sa Bibliya nga mahimong dakong buluhaton nga anaa pa sa unahan.

Ang mga Estudyante sa Bibliya nasugamak sa lisod nga pagsulay. Apan uban sa tabang sa The Watch Tower, sila napalig-on aron mabuntog ang kapalaw. Hinuon, ang yugto sa pagsulay wala pa gayod matapos.

“Unsay Mahitabo Karon?”

Niadtong Oktubre 16, 1916, si Brader Russell ug iyang sekretaryo nga si Menta Sturgeon mipadulong sa nahikay nang daan nga panaw sa pagwali sa kasadpan ug habagatan-kasadpang dapit sa Tinipong Bansa. Ugaling, si Russell may seryosong sakit niadtong panahona. Ang panaw nagdala kanila una sa Detroit, Michigan, agi sa Canada. Unya, tapos makahapithapit sa Illinois, Kansas, ug Texas, ang duha ka lalaki miabot sa California, diin si Russell mihatag sa iyang kataposang pakigpulong sa Dominggo, Oktubre 29, sa Los Angeles. Duha ka adlaw sa ulahi, sa palis sa Martes, Oktubre 31, ang 64-anyos nga si Charles Taze Russell namatay sa tren sa Pampa, Texas. Ang pahibalo sa iyang kamatayon makita diha sa The Watch Tower sa Nobyembre 15, 1916.

Unsay epekto sa pamilyang Bethel sa dihang ang balita sa kamatayon ni Brader Russell gipahibalo? Si A. H. Macmillan, nga nag-alagad ingong luyoluyo ni Russell sa buhatan samtang si Russell wala, sa ulahi naghinumdom sa buntag nga iyang gibasa ang telegrama ngadto sa pamilyang Bethel: “Madungog ang pag-agulo sa tibuok lawak kan-anan. Ang pila nanghilak ug kusog. Walay namahaw nianang buntaga. Ang tanan nasubo pag-ayo. Sa kataposan sa oras sa pagpangaon sila nanagtigom sa ginagmayng grupo sa pagsultihanay ug paghunghongay, ‘Unsay mahitabo karon?’ Diyutayng trabaho ang nahimo niadtong adlawa. Wala kami masayod kon unsay buhaton. Kadto wala gayod damha, ug gani si Russell naningkamot sa pag-andam kanamo alang niana. Unsay angay namong himoon? Ang among unang kakugang sa pagkawala ni C. T. Russell maoy grabe. Sulod niadtong unang pipila ka adlaw dili piho ang among kaugmaon. Sa iyang tibuok kinabuhi si Russell nahimong ‘ang Sosyedad.’ Ang buluhaton natumong sa iyang dinamikong determinasyon nga matuman ang kabubut-on sa Diyos.”

Human sa serbisyo sa paglubong sa The Temple sa New York ug sa Carnegie Hall sa Pittsburgh, si Brader Russell gilubong sa Allegheny, sa luna sa pamilyang Bethel, uyon sa iyang hangyo. Ang usa ka mubong kasaysayan sa kinabuhi ni Russell uban sa iyang tugon ug testamento gipatik diha sa The Watch Tower sa Disyembre 1, 1916, maingon usab diha sa mingsunod nga mga edisyon sa unang tomo sa Studies in the Scriptures.

Unsay mahitabo karon? Malisod alang sa mga Estudyante sa Bibliya sa paghunahuna nga may lain nga mopuli kang Brader Russell. Ang ila bang pagsabot sa Kasulatan mopadayon nga progresibo, o diha ra kutob sa iyang gihunongan? Sila ba mahimong usa ka sekta nga natumong kaniya? Si Russell mismo tin-aw nga nagpasabot niini nga siya nagdahom nga ang buluhaton magpadayon. Busa tapos sa iyang kamatayon, pila ka dayag nga mga pangutana sa wala madugay mibangon: Kinsa ang mosuta sa kaundan sa The Watch Tower ug laing mga publikasyon? Kinsay angay mopuli kang Russell ingong presidente?

Kausaban sa Administrasyon

Sa iyang testamento si Brader Russell milaraw ug usa ka kahikayan alang sa usa ka Komiteng Editoryal sa lima sa pagtino sa kaundan sa The Watch Tower.b Ingong dugang, ang hunta direktiba sa Watch Tower Bible and Tract Society mihikay alang sa Komiteng Ehekutibo nga may tulo ka membro​—si A. I. Ritchie, W. E. Van Amburgh, ug si J. F. Rutherford​—nga magdumala sa linangkob sa tanang buluhaton sa Sosyedad, ilalom sa pagdumala sa hunta direktiba.c Ugaling, kinsa ang mahimong bag-ong presidente? Ang maong desisyon pagahimoon sa sunod tinuig nga miting sa Sosyedad, mga duha ka bulan sa ulahi, sa Enero 6, 1917.

Sa sinugdanan, ang Komiteng Ehekutibo naghimo sa iyang maarangan sa pag-establisar sa mga kahimtang, nga nagdasig sa mga Estudyante sa Bibliya sa pagpabiling aktibo ug dili mahadlok. Ang The Watch Tower padayon nga gipatik, nga naundan sa mga artikulo nga nasulat na ni Russell una pa sa iyang kamatayon. Apan samtang ang tinuig nga miting nagsingabot, ang kasamok misugod. Ang pila nangampanya pa gani ug diyutay aron ang ilang pinalabing tawo mapili nga presidente. Ang uban, tungod sa ilang halalom nga pagtahod kang Brader Russell, morag labawng interesado sa pagsundog sa iyang mga hiyas ug pag-ugmad ug usa ka matang sa kulto nga pinasikad kaniya. Hinuon, ang kadaghanan sa mga Estudyante sa Bibliya maoy sa kinadak-an ikag nga ipadayon ang buluhaton nga sa bug-os gilangkitan ni Russell sa iyang kaugalingon.

Samtang ang panahon sa piliay nagsingabot, ang pangutana nagpabilin, Kinsa ang mopuli kang Russell ingong presidente? Ang The Watch Tower sa Enero 15, 1917, nagtaho sa resulta sa tinuig nga miting, nga nagsaysay: “Si Brader Pierson, uban sa haom kaayong mga komento ug mga pagpahayag sa apresasyon ug gugma alang kang Brader Russell, miingon nga siya nakadawat ug balita ingong hawas o proxy-holder gikan sa mga higala sa tibuok nasod sa tuyo nga ihatag niya ang ilang mga boto kang Brader J. F. Rutherford ingong Presidente, ug siya sa dugang mipahayag nga siya sa bug-os uyon niana.” Tapos sa pagnominar ug pagpaluyo kang Rutherford, wala nay laing ginominar, busa “ang Sekretaryo mibotar sumala sa gitugon, ug si Brader Rutherford gideklarar nga pinili sa kadaghanan sa Kombensiyon nga Presidente.”

Kay nadesisyonan na ang piliay, sa unsang paagi pagadawaton ang bag-ong presidente? Ang The Watch Tower nga gihisgotan sa ibabaw nagtaho: “Ang mga higala sa tanang dapit sinserong miampo alang sa giya ug direksiyon sa Ginoo bahin sa butang sa piliay; ug sa dihang kana natapos, ang tanan kontento ug nalipay, kay nagtuo nga ang Ginoo naggiya sa ilang mga panaghisgot ug nagtubag sa ilang mga pag-ampo. Ang hingpit nga panagkauyon milungtad taliwala sa tanang presente.”

Ugaling, kanang “hingpit nga panagkauyon,” wala gayod magdugay. Ang bag-ong presidente mainitong gidawat sa daghan apan dili sa tanan.

Ang Bag-ong Presidente Misugod Paglihok

Si Brader Rutherford nakiling, nga dili usbon ang dulnganan sa organisasyon, apan aron ipatunhay ang nagaabanteng sumbanan nga gitukod ni Russell. Ang mga nagapanaw nga hawas sa Sosyedad (nailhang mga pilgrim) gidugangan gikan sa 69 ngadto sa 93. Ang pag-apod-apod sa libreng mga tract sa Sosyedad gipaspasan sa Dominggo matag karon ug unya sa atubangan sa mga simbahan ug sa regular diha sa balay-sa-balay nga ministeryo.

Ang “pagbantay nga buluhaton,” nga nasugdan sa wala pa ang kamatayon ni Russell, karon gipauswag. Kini maoy pagsunod nga buluhaton, nga susama sa balik-duaw nga ginahimo karon sa mga Saksi ni Jehova. Aron mapalagsik pa ang buluhatong pagwali, ang bag-ong presidente sa Sosyedad nagpalapad sa colporteur nga buluhaton. Ang mga colporteur (gisundan sa mga payunir karong adlawa) gidugangan gikan sa 372 ngadto sa 461.

“Ang tuig 1917 nagsugod uban sa daw makapaluyang palaabuton,” pahayag sa The Watch Tower sa Disyembre 15, 1917. Oo, sunod sa kamatayon ni C. T. Russell, may pila ka kabalaka, pila ka pagduhaduha, ug pila ka kahadlok. Bisan pa, ang tapos-tuig nga taho makapadasig; ang kalihokan sa kanataran miuswag. Dayag, ang buluhaton nagauswag. Ang mga Estudyante sa Bibliya nakalabang na ba sa laing pagsulay​—ang kamatayon ni C. T. Russell​—nga malamposon?

Mga Tinguha sa Pagkontrolar

Dili ang tanan mapaluyohon sa bag-ong presidente. Si C. T. Russell ug J. F. Rutherford maoy magkalahi kaayong mga lalaki. Sila may nagkalahing personalidad ug nagkalahing mga kagikan. Kining mga kalahiana lisod alang sa pila sa pagdawat. Sa ilang mga hunahuna, walay mausa ang makapuli kang Brader Russell ug makabuhat ug sama kaniya.

Ang pipila, ilabina sa hedkuwarter, sa aktuwal nasilag kang Brader Rutherford. Ang kamatuoran nga ang buluhaton nagauswag ug nga siya naghimo sa tanang paningkamot aron masunod ang mga kahikayan nga napahimutang na ni Russell morag wala makahaylo kanila. Ang pagsupak sa wala madugay mitubo. Upat ka sakop sa hunta direktiba sa Sosyedad nanlimbasog gani sa pag-ilog sa administratibong pagdumala gikan sa mga kamot ni Rutherford. Ang kahimtang midangat sa mapiot nga ang-ang sa ting-init niadtong 1917, tungod sa pagluwat sa The Finished Mystery, ang ikapitong tomo sa Studies in the Scriptures.

Si Brader Russell wala makahimo sa pagpatungha ning maong tomo sa panahon sa iyang kinabuhi, bisan pag siya naglaom sa paghimo niana. Tapos sa iyang kamatayon, ang Komiteng Ehekutibo sa Sosyedad mihikay alang sa duha ka kauban, sila si Clayton J. Woodworth ug George H. Fisher, sa pag-andam niining libroha, nga maoy komentaryo sa Pinadayag, Ang Awit ni Solomon, ug Ezekiel. Sa bahin, gipasikad kini sa nasulat na ni Russell labot sa maong mga basahon sa Bibliya, ug gidugangan ug ubang mga komento ug pagpatin-aw. Ang nakompletong manuskrito giaprobahan sa mga opisyales sa Sosyedad aron mapatik ug giluwatan sa pamilyang Bethel sa talad kan-anan sa Martes, Hulyo 17, 1917. Niadtong samang okasyon, ang makapakurat nga pahibalo gihimo​—ang upat ka nagsupak nga mga direktor gitangtang, ug si Brader Rutherford nakatudlo ug laing upat sa paghulip sa mga bakante. Unsa ang reaksiyon?

Kadto maoy sama sa may mibutong bomba! Ang upat ka natangtang nga direktor nagpahimulos sa higayon ug miukay sa panaglantugi nga giabtag lima ka oras sa atubangan sa pamilyang Bethel mahitungod sa pagdumala sa mga kalihokan sa Sosyedad. Ubay-ubayng sakop sa pamilyang Bethel midapig sa mga magsusupak. Ang pagsupak nagpadayon sulod sa pipila ka semana, nga ang mga samokan mihulga sa “pagpukan sa naglungtad nga pagharihari,” ingon sa ilang pagtawag niana. Apan si Brader Rutherford may maayong pasikaranan alang sa lakang nga iyang gihimo. Sa unsang paagi naingon?

Ninggawas nga bisan tuod ang upat ka nagsupak nga direktor gitudlo ni Brader Russell, kining mga pagtudlo wala gayod mapalig-on pinaagig pagbotar sa mga sakop sa korporasyon sa tinuig nga miting sa Sosyedad. Mao nga, silang upat dili man diay legal nga sakop sa hunta direktiba! Si Rutherford nasayod na niini apan wala maglakbit niini sa sinugdanan. Nganong wala? Buot niyang likayan nga makahatag ug pagsabot nga siya nagabatok sa mga kagustohan ni Brader Russell. Ugaling, sa dihang nahimo nang dayag nga dili sila mohunong sa ilang pagsupak, si Rutherford milihok subay sa iyang katungod ug kaakohan ingong presidente sa pag-ilis kanila sa laing upat kansang mga pagkatinudlo pagalig-onon sa moabotay tinuig nga miting, nga pagahimoon sa Enero 1918.

Sa pagka Agosto 8, ang nagmulo nga kanhing mga direktor ug ilang mga tigpaluyo mibiya sa pamilyang Bethel; sila gihangyo nga mopahawa tungod sa kasamok nga ilang gipahinabo. Sa wala madugay sila misugod sa pagpakaylap sa ilang pagsupak pinaagi sa makaylapong pakigpulong ug pagsulat nga pangampanya sa tibuok Tinipong Bansa, Canada, ug Uropa. Ingong resulta, pagkatapos sa ting-init sa 1917, ubay-ubayng kongregasyon sa mga Estudyante sa Bibliya nabahin sa duha ka pundok​—kadtong maunongon sa Sosyedad ug kadtong sayon danihon sa maayong panulti sa mga magsusupak.

Apan ang napalagpot nga mga direktor, sa tinguha sa pagkontrolar sa organisasyon, mosulay ba kaha sa pagbuyo nilang motambong sa tinuig nga miting? Kay naglantaw daan sa maong reaksiyon, si Rutherford mibati nga makaayo ang paghimog surbi sa tanang kongregasyon. Ang resulta? Sumala sa taho nga gipatik diha sa The Watch Tower sa Disyembre 15, 1917, kadtong mibotar nagpaila sa ilang dili mabangbang nga pagpaluyo kang J. F. Rutherford ug sa mga direktor nga nakigtambayayong uban kaniya! Kini napalig-on sa tinuig nga miting.d Ang mga panlimbasog sa mga magsusupak sa pagkontrolar napakyas!

Unsay nahitabo niadtong mga magsusupak ug sa ilang mga tigpaluyo? Pagkatapos sa Enero 1918 tinuig nga miting, ang mga magsusupak mibulag, gani nagpili sa pagsaulog sa Memoryal, sa Marso 26, 1918, sa ilang kaugalingon. Bisan unsang panaghiusa nga ilang natagamtam kadiyot ra, ug sa wala madugay sila nabungkag ngadto sa nagkadaiyang mga sekta. Sa kadaghanang kaso ang ilang gidaghanon mius-os ug ang ilang kalihokan mihinay o sa bug-os mihunong.

Dayag, tapos sa kamatayon ni Brader Russell, ang mga Estudyante sa Bibliya miatubang sa tinuod nga pagsulay sa pagkamaunongon. Sama sa giingon ni Tarissa P. Gott, nga nabawtismohan niadtong 1915: “Daghan kanila nga morag lig-on kaayo, debotado kaayo ngadto sa Ginoo, ang misugod sa pagtalikod. . . . Tanan niini mora gayod ug dili husto, apan nagkahitabo kini ug kana nakapaguol kanamo. Apan ako miingon sa akong kaugalingon: ‘Dili ba kining organisasyona ang usa nga gigamit ni Jehova sa pagpahigawas kanamo gikan sa mga talikala sa bakak nga relihiyon? Wala ba namo matilawi ang iyang kamaayo? Kon kami mobiya karon, asa kami paingon? Dili ba kami modangat sa pagsunod sa usa ka tawo?’ Wala kami ing makita nga katarongan nganong sundon namo ang mga apostata, busa kami nagpabilin.”​—Juan 6:​66-69; Heb. 6:​4-6.

Ang pila nga mibulag gikan sa organisasyon sa ulahi naghinulsol ug nakig-uban pag-usab sa mga Estudyante sa Bibliya diha sa pagsimba. Sa katibuk-an ang mayoriya, sama ni Sister Gott, nagpadayon sa pagpakigtambayayong sa Watch Tower Society ug kang Brader Rutherford. Ang gugma ug panaghiusa nga nagbugkos kanila napalig-on latas sa katuigan nga pagpakig-uban diha sa mga tigom ug sa mga kombensiyon. Wala nila tugoti nga may magbungkag nianang bugkos sa panaghiusa.​—Col. 3:14.

Pagka 1918 ang mga Estudyante sa Bibliya nakalabang na sa pagsulay gikan sa sulod. Ugaling, unsa na man kon ang pagsupak mobangon gikan sa mga tagagawas?

Mga Tumong sa Pag-atake

Sukad sa hinapos sa 1917 ug ngadto sa 1918, ang mga Estudyante sa Bibliya piskay nga nag-apod-apod sa bag-ong libro, ang The Finished Mystery. Sa kataposan sa 1917, ang mga magpapatik puliki sa 850,000 nga edisyon. Ang The Watch Tower sa Disyembre 15, 1917, nagtaho: “Ang napahimutang sa Ikapitong Tomo wala hitupngi sa napahimutang sa bisan unsang laing libro nga nailhan, sulod sa samang gitas-on sa panahon, gawas sa Bibliya.”

Apan dili tanan ang nalipay sa kalamposan sa The Finished Mystery. Ang libro naundan ug pipila ka paghisgot mahitungod sa klero sa Kakristiyanohan nga sakit kaayo. Kini nakapasuko pag-ayo sa klero nga ilang gihulhogan ang kagamhanan sa pagsanta sa mga publikasyon sa mga Estudyante sa Bibliya. Ingong sangpotanan niining dinasig-sa-klero nga pagsupak, sayo niadtong 1918, ang The Finished Mystery gidili sa Canada. Ang pagsupak sa wala madugay miusbaw batok sa mga Estudyante sa Bibliya sa Tinipong Bansa.

Sa pagyagyag niining dinasig-sa-klero nga pagpit-os, sa pagka Marso 15, 1918, ang Watch Tower Society miluwat ug pulyetong Kingdom News No. 1. Ang mensahe niini? Ang may gilapdong unom-ka-laray nga ulohan mabasa: “Relihiyosong Kadili-Matugtanon​—Mga Sumusunod ni Pastor Russell Gilutos Tungod kay Sila Nagsultig Kamatuoran sa Katawhan.” Ubos sa ulohang “Pagtratar sa mga Estudyante sa Bibliya Ikapanag-ing sa ‘Mangitngit nga Kapanahonan’” gipakita ang mga kamatuoran bahin sa paglutos ug pagdili nga gisugdan sa Canada. Ang mga tigpasiugda? Ang tract wala molimod sa kamatuoran sa pagpunting sa klero, nga gihubit ingong “may mapig-ot nga pangisip nga matang sa mga lalaki nga sa kamataktikanhon nanlimbasog gayod sa pagpugong sa katawhan gikan sa pagsabot sa Bibliya ug sa pagsumpo sa tanang pagtudlo sa Bibliya gawas kon himoon pinaagi kanila.”e Pagkakusganong mensahe!

Sa unsang paagi misanong ang klero sa maong pagyagyag? Sila nakaukay nag kasamok batok sa Watch Tower Society. Apan niadtong tungora sila madagmalon pa! Sa tingpamulak sa 1918, usa ka hugna sa mapintasong paglutos gilansad batok sa mga Estudyante sa Bibliya sa Amerika del Norte ug Uropa. Ang dinasig-sa-klero nga pagsupak midangat sa kinagrabehan sa Mayo 7, 1918, sa dihang ang pederal nga mga sugo sa T.B. sa pagdakop giisyu alang sa pagdakop kang J. F. Rutherford ug pipila sa iyang suod nga kaubanan. Sa tungatunga sa 1918, si Rutherford ug pito ka mga kaubanan gibalhog sa bilanggoang pederal sa Atlanta, Georgia.

Tungod kay si Huwes Rutherford ug ang iyang mga kaubanan diha sa bilanggoan, unsay mahitabo sa kalihokan sa hedkuwarter?

Padayon sa Buluhaton Sama sa Naandan

Balik sa Brooklyn usa ka Komiteng Ehekutibo ang gitudlo sa pag-atiman sa buluhaton. Ang pangunang gikabalak-an sa mga igsoon nga gitudlo mao ang pagpadayon sa sirkulasyon sa The Watch Tower. Ang mga Estudyante sa Bibliya sa tanang dapit sa tino nagkinahanglan sa tanang espirituwal nga pagdasig nga mahatag kanila. Sa pagkatinuod, sulod niining entirong “panahon sa pagsulay,” walay mausa ka isyu sa The Watch Tower ang napakyas nga maimprinta!f

Unsa ang espiritu sa hedkuwarter? Si Thomas (Bud) Sullivan, nga sa ulahi nag-alagad ingong sakop sa Nagamandong Lawas, naghinumdom: “Ako kadtong pribilehiyo sa pagbisita sa Brooklyn Bethel sa hinapos sa ting-init sa 1918 sa yugto sa pagkabilanggo sa mga igsoon. Ang mga igsoon nga nag-atiman sa buluhaton sa Bethel wala gayod mahadlok ni maguol. Ngani, ang kasukwahi maoy tinuod. Sila malaomon ug masaligon nga si Jehova mohatag sa iyang katawhan ug kadaogan sa kataposan. Ako nakapribilehiyo nga maanaa sa lamesa sa pamahaw sa Lunes sa buntag dihang ang mga igsoon nga gipadala sa gawas sa pag-alagad sa hinapos-semana mihatag sa ilang mga taho. Usa ka maayong hulagway sa kahimtang ang nabatonan. Sa matag kaso ang mga igsoon masaligon, naghulat kang Jehova sa pagtultol sa ilang dugang mga kalihokan.”

Hinuon, daghang suliran ang nasugamak. Ang Gubat sa Kalibotan I sa gihapon gibugno. Nihit ang abiyo sa papel ug sa karbon, nga kinahanglanon pag-ayo alang sa buluhaton sa hedkuwarter. Tungod sa mainitong patriyotismo, may dakodakong kasuko batok sa Sosyedad; ang mga Estudyante sa Bibliya gilantaw ingong mga traydor. Ubos niining lisod kaayong kahimtang, morag imposible nga mapadayon ang kalihokan sa Brooklyn. Busa, ang Komiteng Ehekutibo, tapos mokonsulta sa ubang mga igsoon, mibaligya sa Brooklyn Tabernacle ug nagsirado sa Balayng Bethel. Niadtong Agosto 26, 1918, ang kalihokan gibalhin ug balik sa Pittsburgh sa usa ka tinukod pang-opisina sa kalyeng Federal ug Reliance.

Bisan pa niana, usa ka maayong espiritu ang mipatigbabaw. Si Martha Meredith naghinumdom: “Kami sa Pittsburgh nagkahiusa ug mihukom nga ipadayon namo ang buluhaton sama sa naandan hangtod ang mga igsoon makagawas sa bilanggoan. Niadtong panahona ang buhatan sa Brooklyn gibalhin sa Pittsburgh, busa ang mga kaigsoonan napuliki sa pagsulat ug mga artikulo alang sa The Watch Tower ug gipaimprinta kana. Sa dihang ang mga The Watch Tower andam na nga ipadala, kaming mga sister moputos niana ug mopadala niana ngadto sa katawhan.”

Ang mga Estudyante sa Bibliya nakaatubang na sa grabeng mga pagsulay sukad sa pagkatapos sa mga Panahon sa Hentil sa tingdagdag sa 1914. Makalahutay ba sila? Sila ba gayod may ‘gugma sa Diyos diha sa ilang mga kasingkasing’ o wala? Sila ba magpabilin nga malig-on sa “Ginoo ug sa Iyang Kamatuoran,” sama sa gipasidaan ni Russell, o sila ba mobiya?

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 68]

Gihangyo ni Rutherford ang mga magsusupak nga mopahawa sa Bethel

[Kahon sa panid 62]

“Ang Pila Kanamo Nagmadalidalion”

Samtang nagsingabot ang Oktubre 1914, ang pila sa mga Estudyante sa Bibliya nagdahom nga sa kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil sila, ingong dinihogan-sa-espiritu nga mga Kristohanon, makadawat na sa ilang langitnong ganti. Nag-ilustrar niini maoy usa ka insidente nga nahitabo sa kombensiyon sa mga Estudyante sa Bibliya sa Saratoga Springs, New York, niadtong Septiyembre 27-30, 1914. Si A. H. Macmillan, nga nabawtismohan sa milabayng 14 ka tuig, nagdiskurso sa Miyerkoles, Septiyembre 30. Didto iyang gipahayag: “Tingali kini na ang kataposang pakigpulong publiko nga akong ikahatag tungod kay kita sa dili madugay mopauli na [sa langit].”

Ugaling, duha ka adlaw sa ulahi (Biyernes, Oktubre 2), si Macmillan nailalom sa pila ka maayong pagsungog balik sa Brooklyn, diin ang mga kombensiyonista motigom pag-usab. Gikan sa iyang lingkoranan sa kabisera sa lamesa, si C. T. Russell nagpahibalo: “Mohimo kita ug pila ka kausaban sa programa alang sa Dominggo [Oktubre 4]. Sa Dominggo sa alas 10:30 sa buntag si Brader Macmillan mohatag kanato ug pakigpulong.” Ang sanong? Si Macmillan sa ulahi misulat: “Ang tanan nangatawa pag-ayo, nga nahinumdom sa akong gisulti sa Miyerkoles sa Saratoga Springs​—ang akong ‘kataposang pakigpulong publiko’!”

“Siyempre,” padayon ni Macmillan, “napuliki ako sa pagpangitag ikabungat nga mga pulong. Nakaplagan nako ang Salmo 74:​9, ‘Wala nato makita ang atong mga ilhanan: wala nay usa nga manalagna: ni may usa sa taliwala nato nga nahibalo hangtod kanus-a.’ Karon kana lahi. Sa maong pakigpulong gipaningkamotan nako sa pagpakita sa mga higala nga tingali ang pila kanamo nagmadalidalion sa paghunahuna nga kami moadto dayon sa langit, ug alang kanamo ang butang nga angay buhaton mao ang mapuliki diha sa pag-alagad sa Ginoo hangtod nga iyang tinoon kanus-a ang si bisan kinsa sa iyang inuyonang mga alagad pagadad-on sa balay sa langit.”

[Kahon sa panid 67]

Kaagi ni J. F. Rutherford

Si Joseph Franklin Rutherford natawo sa Baptist nga mga ginikanan sa umahan sa Morgan County, Missouri, T.B.A., niadtong Nobyembre 8, 1869. Sa nag-edad ug 16 si Joseph, ang iyang amahan misugot nga siya motungha sa kolehiyo, sa kondisyon nga siya ang mogasto sa iyang kaugalingon ug iyang suholan ang mamumuo nga mopuli sa iyang buluhaton sa uma. Kay determinado nga batan-ong lalaki, si Joseph nanghulam gikan sa usa ka higala ug nakaarang sa pagtungha sa kolehiyo samtang nagtuon usab ug abogasiya.

Pagkahuman sa iyang edukasyon sa akademya, si Rutherford migugol ug duha ka tuig ubos sa pagtudlo ni Huwes E. L. Edwards. Sa nagpangedaron siyag 20, siya nahimong opisyal nga reporter sa korte alang sa mga korte sa Ikakatorseng Hudisyal nga Sirkito sa Missouri. Sa pagka Mayo 5, 1892, gihatagan siyag lisensiya sa pagpanglaban sa Missouri. Sa ulahi si Rutherford nag-alagad sulod sa upat ka tuig ingong piskal sa Boonville, Missouri. Sa ulahi pa, siya nag-alagad panagsa ingong usa ka linaing huwes sa Ikawalong Hudisyal nga Sirkito sa Korte sa Missouri. Mao nga siya nailhang “Judge” Rutherford.

Makaiikag, aron makatabang sa galastohan sa iyang pagtungha, si Rutherford namalaybalay sa pagbaligyag mga ensiklopedya. Dili kadto sayon nga trabaho​—daghan ang dili modawat. Sa usa ka higayon hapit na siyang mamatay sa dihang siya nahulog sa tugnaw kaayong sapa samtang namaligya sa kaumahan. Siya nagsaad sa iyang kaugalingon nga kon ugaling mahimo na siyang abogado, bisag kinsa nga moadto sa iyang opisina sa pagpamaligyag mga libro, iya kanang paliton. Sa pagtuman sa iyang saad, iyang gidawat ang tulo ka tomo sa “Millennial Dawn” gikan sa duha ka colporteur nga mibisita sa iyang opisina sayo niadtong 1894. Pipila ka semana sa ulahi iyang gibasa ang mga libro ug sa walay langan misulat ngadto sa Watch Tower Society, diin siya miingon: “Ang akong minahal nga asawa ug ako nakabasa niining mga libroha uban sa tumang kaikag, ug giisip namo nga kini pinadala-sa-Diyos ug usa ka dakong panalangin nga kami nakahigayon sa pagpakigkontak kanila.” Niadtong 1906, si Joseph F. Rutherford nabawtismohan, ug usa ka tuig sa ulahi nahimo siyang legal nga mananambag sa Watch Tower Society.

[Kahon/Hulagway sa panid 69]

‘Walay mga Lalaki Ibabaw sa Yuta ang Labawng Pinaboran’

Niadtong Hunyo 21, 1918, si J. F. Rutherford ug pipila sa iyang suod nga mga kaubanan gisentensiyahan ug 20 ka tuig nga pagkabilanggo, kay sa sayop gihukman nga sad-an sa pagplanog-daotan. Ang ilang mga pagbati? Diha sa gikinamot-pagsulat nga asoy nga pinetsahan ug Hunyo 22-23 (gipakita sa ubos), gikan sa bilanggoan sa Raymond Street sa Brooklyn, New York, si Brader Rutherford misulat: “Tingali walay mga lalaki ibabaw sa yuta karong adlawa ang labawng pinaboran ug nga mas malipayon kay sa pito ka kaigsoonan karon sa sulod sa bilanggoan. Sila nakasabot sa ilang bug-os pagkadili-sad-an sa tinuyong sayop nga buhat, ug nagkalipay sa pag-antos uban ni Kristo tungod sa pag-alagad Kaniya nga matinumanon.”

[Kahon sa panid 70]

Mga Biktima sa Dinasig-sa-Klero nga Paglutos

Sa tungatunga sa 1918, si J. F. Rutherford ug pito sa iyang kaubanan gibilanggo​—mga biktima sa dinasig-sa-klero nga pagsupak. Apan dili lamang kadtong walo ka lalaki ang mga puntariya sa maong pagdumot. Sa sayong mga katuigan si C. T. Russell mao ang pangunang tumong sa pag-atake sa klero ug sa mantalaan. Karon ang mga Estudyante sa Bibliya mismo maoy mga biktima. Ang “The Golden Age” (karon “Awake!”) sa Septiyembre 29, 1920, nagpatik sa tin-aw, malukpanong taho sa daotang paglutos nga ilang naagoman sa Tinipong Bansa. Kana mabasa nga kokaamgid sa Inkwisisyon.g Nalakip maoy mosunod nga mga asoy:

“Abril 22, 1918, sa Wynnewood, Oklahoma, si Claud Watson gibilanggo una ug unya sa tuyo gibuhian ngadto sa magubtanong panon nga nalangkoban sa mga magwawali, negosyante ug pipila nga uban pa nga nagbukbok kaniya, nagsugo sa usa ka negro sa pagbunal kaniya ug, sa dihang morag nahuwasan siya, sa pagbunal pag-usab kaniya. Unya ila siyang giyab-an ug alkitran ug mga balhibo sa tibuok lawas, ginusnos ang alkitran sa iyang buhok ug sa ulo.”

“Abril 29, 1918, sa Walnut Ridge, Arkansas, si W. B. Duncan, 61 anyos, si Edward French, si Charles Franke, si Gn. Griffin ug Gng. D. Van Hoesen gibilanggo. Ang bilanggoan gisulod sa magubtanong panon nga migamit ug labing daotan ug hilas nga mga pinulongan, nagbunal, nagpahid ug alkitran, nagpilit ug balhibo ug nag-abog kanila gikan sa lungsod. Si Duncan napugos sa paglakaw ug 42 kilometros ngadto sa iyang balay ug hapit wala maulii. Si Griffin sa pagkatinuod nabuta ug namatay gumikan sa pag-atake pipila ka bulan sa ulahi.”

“Abril 30, 1918, . . . sa Minerva, Ohio, si S. H. Griffin sa sinugdan gibilanggo ug unya gibuhian ngadto sa magubtanong panon, unya giwalihan ug kinse minutos sa ministro, unya gihapak ug makadaghan, gipanghimaraot, gipatiran, gitamakan, gihulga nga bitayon ug lumsan, giabog pagawas sa lungsod, gilud-an, gipangdol sa makadaghan, giduslak makadaghan sa payong, gidid-an sa pagsakay, gisundan ug walo ka kilometro paingon sa Malvern, Ohio, gidakop pag-usab, gibilanggo alang sa kaluwasan sa Carrollton ug sa kataposan gidala pauli sa maisogon ug matinud-anong mga opisyales nga, human susiha ang iyang mga literatura, miingon, sa makadaghan, ‘Wala kami ing nakaplagan nga sayop ning tawhana.’”

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 64]

Niadtong Oktubre 31, 1916, ang 64-anyos nga si Charles Taze Russell namatay sakay sa tren sa Pampa, Texas; daghang mantalaan ang nagtaho mahitungod sa lubong

[Hulagway sa panid 66]

Si J. F. Rutherford may talahuron nga panagway, nagbarog ug unom ka piye ug duha ka pulgada ug may gibug-atong mga 102 kilos

[Hulagway sa panid 69]

Ang bilanggoan sa Raymond Street, sa Brooklyn, New York, diin si Brader Rutherford ug pila sa iyang suod nga mga kaubanan gibilanggo sulod sa pito ka adlaw human dayon sa pagsentensiya kanila

[Hulagway sa panid 71]

Si Thomas (Bud) Sullivan mibisita sa hedkuwarter niadtong 1918 ug sa ulahi nag-alagad sa Nagamandong Lawas sa mga Saksi ni Jehova