Ang Jerusalem ug ang Templo ni Solomon
KADTO gitawag ‘ang kahingpitan sa katahom’ ug “ang lungsod sa dakong Hari.” (Sal 48:2; 50:2; Lam 2:15) Ang Jerusalem mao ang kaulohan sa nasod sa Diyos. (Sal 76:2) Human mabihag ni David ang siyudad gikan sa mga Jebusihanon ug gihimo kana nga iyang kaulohan, kadto ginganlang “ang Siyudad ni David,” o “Zion” lamang.—2Sa 5:7.
Bisan pag ang maong lokasyon walay daghang bentaha, ang Jerusalem nabantog kay gibutang sa Diyos ang iyang ngalan diha niana. (Deu 26:2) Kadto ang sentro sa pagsimba ug administrasyon sa nasod.
Nahiluna ang Jerusalem sa gihabogong 750 metros sa kinatung-ang kabukiran sa Judea. Gihisgotan sa Bibliya ang “gitas-on” niini ug nga ang mga magsisimba ‘motungas’ aron maabot kini. (Sal 48:2; 122:3, 4) Ang karaang siyudad gilibotag mga walog: ang Walog sa Hinnom sa kasadpan ug habagatan ug ang bul-oganang walog sa Kidron sa silangan. (2Ha 23:10; Jer 31:40) Ang tuboran sa Gihona sa Walog sa Kidron ug En-rogel sa habagatan naghatag ug tab-ang nga tubig, ilabinang bililhon panahon sa mga pag-atake sa kaaway.—2Sa 17:17.
Sa diagrama sa panid 21, ang Siyudad ni David gikoloran ug pula. Panahon sa mga paghari ni David ug Solomon, ang siyudad gipadak-an paamihanan mao nga nalakip niini ang Opel (berde) ug ang Bukid sa Moria (asul). (2Sa 5:7-9; 24:16-25) Gitukod ni Solomon ang usa ka matahom nga templo alang kang Jehova nianang habog nga tagaytay. Tiaw mo nga ang panonpanon sa mga magsisimba magaganayan sa pagtungas ngadto sa “bukid ni Jehova” alang sa tinuig nga mga pista! (Zac 8:3) Ang sistema sa mga dalan nga gipakita sa panid 17 nakapasayon sa maong pagtungas.
Ang templo ni Solomon, nga inadornohan sa bulawan ug mahalong mga bato, maoy usa sa kinamahalang mga tinukod sukad. Makahuloganon, si Jehova ang naghatag ug disenyo. Sumala sa imong makita sa dibuho, duol sa templo mao ang dagkong mga sawang ug mga balay pang-administrasyon. Angay nimong tun-an ang mga detalye niini.—1Ha 6:1–7:51; 1Cr 28:11-19; Heb 9:23, 24.
[Footnote]
a Gitak-opan ni Haring Ezequias ang maong tuboran ug migama siyag usa ka tunel paingon sa usa ka linaw sa kasadpang kiliran.—2Cr 32:4, 30.
[Kahon sa panid 21]
Ang Jerusalem ngadtongadto gipadak-an pakasadpan ug paamihanan. Ang mga paril ug mga ganghaan gidugang sa mga hari sa Juda nga misunod kang Solomon. Ang padayong pagkubkob sa mga arkeologo mahimong magpatin-aw sa eksaktong lokasyon ug gidak-on sa pipila ka bahin sa mga paril. Ang siyudad nalaglag niadtong 607 W.K.P. ug nagpabiling awaaw sulod sa 70 ka tuig. Mga 80 ka tuig human sa pagbalik sa mga Hudiyo, gisugdan ni Nehemias ang malukpanong pagtukod pag-usab sa mga paril sa Jerusalem.
[Diagram/Hulagway sa panid 21]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Jerusalem/Templo ni Solomon
ANG DAPIT SA TEMPLO SA PANAHON NI SOLOMON
Mga Bahin sa Templo
1. Labing Balaan
2. Balaan
3. Portiko
4. Boaz
5. Jakin
6. Halaran nga Tumbaga
7. Inumol nga Dagatdagat
8. Mga Kareton
9. Mga Dapig nga Lawak
10. Mga Lawak-Kan-anan
11. Kinasulorang Sawang
DAPIT SA TEMPLO
Bkd. Moria
Mga Lawak-Kan-anan
Mga Kareton
Mga Lawak sa Kilid
Labing Boaz
Balaan Balaan Portiko Halaran nga Kinasulorang
Jakin Tumbaga Sawang
Mga Kareton Inumol nga
Dagatdagat
Opel
Publikong Plasa?
Ganghaan sa Tubig?
SIYUDAD NI DAVID
Bkd. Zion
Palasyo ni David
Ganghaan sa Tuboran
Paril ni Manases?
Torre ni Hananel
Torre sa Mea
Ganghaan sa Karnero
Ganghaan sa Guwardiya
Ganghaan sa Pag-usisa
Ganghaan sa Kabayo
WALOG SA KIDRON
Ubos nga Paril?
Gihon
Ulahing tunel sa tubig
WALOG SA TYROPOEON
Ganghaan sa mga Tapok sa Abo (mga Tipak sa Kulon) (Kinalibang)
En-rogel
Ganghaan sa Walog
WALOG SA HINNOM
Ganghaan sa Eskina
Torre sa mga Hudno
Lapad nga Paril
Ganghaan ni Epraim
Publikong Plasa
Ganghaan sa Karaang Siyudad
Unang Bahin sa Paril sa Amihanan
IKADUHANG SEKSIYON
Ganghaan sa Isda
[Hulagway]
Opel
Balay sa Anak nga Babaye ni Paraon
Palasyo ni Solomon
Balay sa Lasang sa Lebanon
Portiko sa mga Haligi
Portiko sa Trono
Bkd. Moria
Dakong Sawang
Templo
[Hulagway sa panid 20]
Ang dapit sa atubang maoy nahimutangan sa “Siyudad ni David.” Ang templo anaa sa patag nga bahin (luyo)
[Hulagway sa panid 20]
Paghulagway sa kompiyuter sa karaang “Siyudad ni David” ug sa templo ni Solomon