AZEKA

[gikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “pagkalot” [nga mao, sarol]].

Usa ka siyudad sa rehiyon sa Sepela, nga nahimutang sa agianan paingon sa ibabaw nga mga bahin sa Walog sa Elah. Kining dapita gituohan nga mao ang Tell Zakariyeh (Tel ʽAzeqa), mga 26 km (16 mi) sa AK sa Hebron.

Ang unang paghisgot niini nga siyudad makita diha sa Josue 10:5-11 labot sa hiniusang pag-atake sa lima ka Canaanhong mga hari batok sa Gabaon. Si Josue ug ang iyang kasundalohan, nga mitabang sa Gabaon, migukod sa Canaanhong kasundalohan “hangtod sa Azeka ug sa Makeda,” nga may gilay-ong mga 30 km (19 mi). Human niadto kini nga siyudad gipahat ngadto sa tribo ni Juda.​—Jos 15:​20, 35.

Sa panahon sa paghari ni Haring Saul (1117-1078 W.K.P.) ang mga Filistehanon nagtigom sa ilang kasundalohan tali sa Socoh ug Azeka, nga nagpresentar kang Goliat ingong ilang bantogang manggugubat. Sa dihang ang mga Israelinhon miabot, ang duha ka pundok sa kasundalohan nag-atbangay sa isigkakilid sa Walog sa Elah hangtod nga ang wala damhang kadaogan ni David batok kang Goliat nagpakalagiw sa mga Filistehanon.​—1Sa 17:1-53.

Sa dihang nabahin ang nasod human mamatay si Solomon (mga 998 W.K.P.), gipalig-on ni Haring Rehoboam sa Juda ang Azeka lakip ang Lakis ug ang ubang estratehikong mga siyudad. (2Cr 11:5-10) Ang mga pagpangubkob nga gihimo sa Tell Zakariyeh nagpadayag sa nahibiling mga bahin sa mga paril ug mga torre ug sa ebidensiya nga dihay usa ka kuta sa kinahabogang lugar sa maong dapit.

Sa dihang ang Babilonyanhong kasundalohan ni Nabucodonosor nagpukan sa gingharian sa Juda (609-607 W.K.P.), ang Azeka ug ang Lakis mao ang kataposang duha ka kinutaang mga siyudad nga napukan una pa mabuntog ang Jerusalem. (Jer 34:​6, 7) Ang tin-awng pamatuod bahin niini gibutyag sa nadiskobrehan nga mga kinulitang ostracon o mga bika nga gitawag ug Mga Sulat sa Lakis, nga ang usa niini naundan sa mensahe nga lagmit gimando sa usa ka kampo sa kasundalohan ngadto sa usa ka komandante militar sa Lakis. Kini sa bahin mabasa: “among gibantayan ang mga senyas sa Lakis, sumala sa tanang timailhan nga gihatag sa akong ginoo, kay dili namo makita ang Azeka.” (Ancient Near Eastern Texts, giedit ni J. B. Pritchard, 1974, p. 322) Kon ugaling kining sulata gisulat sa panahon nga miatake ang Babilonya, kini nagpaila nga ang Azeka napukan na, mao nga wala nay mga senyas nga nadawat gikan sa maong kuta.

Human sa 70-ka-tuig nga pagkabiniyaan sa yuta, ang Azeka mao ang usa sa mga siyudad nga gipuy-an pag-usab sa namalik nga destiyerong mga Hudiyo.​—Neh 11:​25, 30.