JAPET

[Hinaot Siya Maghatag ug Dakong Luna].

Anak ni Noe; igsoon ni Sem ug Ham. Bisan tuod kanunayng gitala nga ulahi, dayag nga si Japet mao ang panganay sa tulo ka anak nga lalaki, sanglit gihisgotan sa Hebreohanong teksto sa Genesis 10:21 nga “si Japet ang kinamagulangan” (“magulang,” KJ; Da; Yg; Le; ftn sa AS). Apan, gisabot sa pipila ka maghuhubad ang Hebreohanong teksto dinhi nga nagtumong hinuon kang Sem ingong “ang magulang nga igsoon ni Japet.” (RS; usab ang AT, JB, NE) Ang pag-isip kang Japet ingong kinamagulangang anak ni Noe mopunting sa 2470 W.K.P. nga mao ang panahon sa iyang pagkatawo.​—Gen 5:32.

Si Japet ug ang iyang asawa maoy lakip sa walo ka tawong misakay sa arka, sa ingon naluwas sa Lunop. (Gen 7:13; 1Pe 3:20) Bisan tuod nagpabiling walay anak hangtod human sa Lunop, sila sa ulahi nanganak ug pito ka anak nga lalaki: si Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Mesek, ug Tiras. (Gen 10:​1, 2; 1Cr 1:5) Kini nga mga anak ug ang pipila usab ka apong lalaki mao ang mga tawo nga gikan kanila ang “katawhan sa kapuloan sa mga nasod [“mga katawhan sa kabaybayonan,” RS] mikaylap diha sa ilang mga yuta, ang matag usa sumala sa pinulongan niini, sumala sa ilang mga banay, sumala sa ilang mga nasod.” (Gen 10:3-5; 1Cr 1:​6, 7) Sumala sa kasaysayan, si Japet mao ang katigulangan sa Aryanhon o Indo-Uropanhon (Indo-Aleman) nga sanga sa tawhanong banay. Ang mga ngalan sa iyang mga anak ug mga apo nga makaplagan diha sa karaang mga sinulat sa kasaysayan nagtumong sa mga katawhan ug mga tribo nga nanimuyo ilabina sa A ug sa K sa Fertile Crescent. Mopatim-aw nga sila mikaylap gikan sa Caucasus pasidlakan ngadto sa Sentral Asia ug pakasadpan latas sa Asia Minor hangtod sa kapuloan ug kabaybayonan sa Uropa ug tingali hangtod sa Espanya. Ang Arabianhong mga tradisyon nag-ingon nga usa sa mga anak nga lalaki ni Japet ang nahimong katigulangan sa mga Insek.​—Tan-awa ang TSART ug MAPA, Tomo 1, p. 329.

Ingong resulta sa pagtahod nga gipakita ni Japet kauban sa iyang igsoong si Sem sa dihang nahubog ang ilang amahan, si Japet nakaangkon sa panalangin sa iyang amahan. (Gen 9:20-27) Sa maong panalangin, si Noe mihangyo nga unta ang Diyos ‘maghatag ug dakong luna [Heb., yapht]’ alang kang Japet. Kining Hebreohanong ekspresyon dayag nga gikuha sa mao rang lintunganayng pulong nga gigikanan usab sa ngalang Japet (Heb., Yeʹpheth o Yaʹpheth) ug lagmit nagpakita nga ang kahulogan sa ngalan ni Japet matuman sa literal nga diwa ug ang iyang mga kaliwat mokaylap sa halapad nga dapit. Ang iyang ‘pagpuyo sa mga tolda ni Sem’ gihunahuna sa pipila nga nagpasabot sa malinawong relasyon tali sa mga Japetihanon ug mga Semihanon. Apan, ang kasaysayan wala maghisgot sa maong malinawong panag-ubanay, hinunoa sa matagnaong paagi mahimong may kalambigitan kini sa saad sa Diyos sa ulahi ngadto sa mga kaliwat ni Sem nga si Abraham, Isaac, ug Jacob, nga pinaagi sa ilang “binhi” ang tanang kabanayan sa yuta (lakip niadtong naggikan kang Japet) pagapanalanginan. (Gen 22:15-18; 26:​3, 4; 28:​10, 13, 14; itandi ang Buh 10:34-36; Gal 3:​28, 29.) Ang ‘pagkahimong ulipon’ ni Canaan sa mga Japetihanon natuman sa dihang ang yuta sa Canaan gimandoan sa Imperyo sa Medo-Persia (usa ka Japetikanhong gahom) ug sa ulahing pagpanakop sa mga Grego ug mga Romano, lakip na ang pag-ilog sa Canaanhong mga salipdanan sa Tiro ug Sidon.