HASPE

Ang modernong haspe maoy usa ka matang sa kuwarso nga dili malutsan ug kahayag ug may sagol nga iron oxide. Ang mga bulok niini nga sagad naglut-odlut-od maoy puti, pula, dalag, kape, o itom. Ang haspe mas gahi kay sa bildo ug makaplagan kini nga nanibug-ok diha sa metamorphic nga mga bato (bato nga miagig kausaban) o ingong piraso nga mga kristal. Ang kinamaayohang matang gigamit ingong mga mutya ug mapasinaw pag-ayo. Apan, sanglit ang haspe (Gr., iʹa·spis) sa Pinadayag 21:11 gitawag nga “usa ka batong bililhon kaayo . . . nga naggilakgilak nga sama katin-aw sa kristal,” ang ubang mga eskolar nagtuo nga kining karaan nga bato lagmit nihit kaayo ug mas mahal kon itandi sa dili ra kaayo mahalon nga modernong haspe, ug kini naggilakgilak ug medyo sihag inay nga dili malutsan ug kahayag. Gihunahuna sa pipila ka eskolar nga ang Gregong termino sa pagkatinuod nagtumong sa diamante.

Ang batong haspe (Heb., ya·halomʹ) nga naghawas sa usa sa 12 ka tribo sa Israel gibutang nga kataposan sa ikaduhang laray sa mga bato diha sa “tabon sa dughan sa paghukom” nga gisul-ob ni Aaron. (Ex 28:​2, 15, 18, 21; 39:11) Ang punog-mutya nga “tabon” nga gisul-ob sa hari sa Tiro gidayandayanan ug haspe. (Eze 28:​12, 13) Sa panan-awon bahin sa halangdong trono ni Jehova sa langit, nakita ni Juan nga “ang naglingkod may panagway nga sama sa usa ka batong haspe ug sa usa ka bililhong pulag-bulok nga bato.” (Pin 4:1-3, 10, 11) “Ang balaang siyudad, ang Bag-ong Jerusalem,” gihubit nga may kasidlak nga ingon sa “usa ka batong haspe nga naggilakgilak nga sama katin-aw sa kristal.” Ang paril sa balaang siyudad maoy gama sa haspe, ingon man usab ang unang pundasyon nga bato.​—Pin 21:​2, 10, 11, 18, 19.