Si Jehova ‘Nagapadali Niini’
“Ako mismo, si Jehova, magapadali niini sa iyang panahon.”—ISAIAS 60:22.
1. Sa unsang paagi ang panglantaw sa katawhan ni Jehova lahi sa iya sa kalibotan ni Satanas, ug ngano?
KARONG adlawa, ang pagmaya ug paglipay hikaplagan dili lamang sa langitnong organisasyon kondili sa tibuok usab nga organisasyon sa mga Saksi ni Jehova dinhi sa yuta. Ang atong kalipay maila nga lahi kaayo sa kasubo nga milukop sa kalibotan ni Satanas. (Salmo 144:15) Kita dunay espirituwal nga pagkaon ug ilimnon nga madagayaon, mao nga kita “nagahugyaw nga malipayon tungod sa maayong kahimtang sa kasingkasing.” (Isaias 65:13-19) Kita dili kay walay kabangkaagan bahin sa hinungdan sa krisis sa kalibotan karon. Ang atong paglaom sa sayo nga kaluwasan pinaagi sa Gingharian sa Diyos gilig-on samtang atong nakitang nangatuman ang mga tagna sa Bibliya sa walay-hunong nga pag-ihap ngadto sa Armageddon. Kita nasayod nga kining “gubat sa dakong adlaw sa Diyos nga Makagagahom sa Tanan” moabot sa tukma sa “tinudlong panahon,” kay ang panan-awon “nagadali paingon sa kataposan, ug kini dili magabakak.”—Pinadayag 16:14,16; Habacuc 2:3.
2. Unsang mga kahimtang ang dagaya sa organisasyon ni Jehova, nga motultol sa unsang pangutana?
2 Sama didto sa langit, sa yuta permanente usab ang teokratikanhong organisasyon ni Jehova. Dugang pa, sanglit si Jehova mao ang Tinubdan sa dakong kusog, siya ‘nagapadagaya sa gahom niadtong nagalaom kaniya.’ (Isaias 40:29-31) Ang iyang organisasyon buhi sa buluhaton ug kanunay nagauswag. (Itandi ang Ezekiel 1:15-21.) Ang 47,869 ka kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa 203 ka kayutaan sa tibuok yuta organisado kaayo sa pagpadayon sa unahan nga madasigon sa buluhaton sa Gingharian. (Mateo 24:14) Sa unsang paagi napatungha kining gamhanang tibuok-yutang organisasyon?
3. (a) Sa unsang paagi ang Isaias 60:17 natuman sa modernong panahon? (b) Unsang susamang mga kahikayan ang nagdalag kauswagan sa mga panahon sa Bibliya?
3 Ang “Organisasyon” mao ang ulohan sa tun-anang mga artikulo sa The Watchtower sa Hunyo 1 ug 15, 1938. Kadto naghisgot ug maayo sa Isaias 60:17, diin gitumong ni Jehova ang iyang langitnong organisasyon, nga nag-ingon: “Puli sa tumbaga akong dad-on ang bulawan, ug puli sa puthaw akong dad-on ang salapi, ug puli sa kahoy, tumbaga, ug puli sa mga bato, puthaw; ug akong igatudlo ang pakigdait nga inyong mga magtatan-aw ug ang pagkamatarong nga inyong mga maghahatag sa buluhaton.” Sa pagbanaag nianang mas maayong kahimtang, ang organisasyon ni Jehova sa yuta nalig-on. Maingon nga ang bulawan labi pang bililhon kay sa tumbaga (ug susama sa ubang materyales nga gihisgotan dinhi), mao nga ang teokratikanhong kahikayan nga gisaysay sa Watch Tower Society ngadto sa mga kongregasyon sa katawhan sa Diyos balik sa 1938—ug gidawat nila sa bug-os nga kasingkasing—palabihon gayod kay sa demokratikanhong mga paagi sa nangagi. Kini Kasulatanhon. Kini makapaposible sa maayong organisasyon aron molampos ang buluhaton sa Diyos, sama nga ang susamang mga kahikayan nagdalag kauswagan sa panahon ni Moises ug sa unang mga adlaw sa Kristohanong kongregasyon.—Exodo 18:25; Buhat 6:3-7; Tito 1:5; 1 Pedro 5:1-3.
4. (a) Sa unsang paagi ang mga Saksi ni Jehova gilig-on alang sa mga pagsulay sa 1939-45? (b) Unsay nagpamatuod nga ang panalangin ni Jehova diha niadtong teokratikanhong kahikayan?
4 Busa, sa 1938, usa ka tuig una mosilaob ang Gubat sa Kalibotan II, ang “mga magtatan-aw” ug “mga maghahatag sa buluhaton” diha sa tanang kongregasyon nahimong “pakigdait” ug “pagkamatarong.” Ang usa ka lig-on, nahiusang organisasyonal nga kahikayan miuswag nga mabungahon. Gipanalanginan ni Jehova ang iyang nahiusang mga saksi. Hapit midoble ang ilang gidaghanon, gikan sa 71,509 ngadto sa 141,606 tali sa 1939 ug 1945, bisan pa sa mga kalisod ug mga paglutos niadtong katuigan sa gubat.
‘Wala nay Kapintasan’
5. Bahin sa “pakigdait,” sa unsang paagi ang katawhan ni Jehova lahi sa kalibotan?
5 Ugaling, komosta ang tapos-Gubat sa Kalibotan II nga yugto? Walay pakigdait taliwala sa kanasoran sa yuta. Ngani, gitaho nga kapin sa 30,000,000 katawhan ang namatay sa “dili seryosong” mga gubat sukad 1945. Abot sa 40 ka “gagmayng mga gubat” ang nagsilaob sa tibuok yuta sa usa ka panahon. Busa, pagkamalipayon nato nga nagaalagad uban sa usa ka organisasyon nga nagasalikway sa kapintasan! (Isaias 2:4; Proverbio 20:22) Dugang pa, ingong tibuok-yutang organisasyon, kita nagapahimulos sa pakigdait taliwala sa atong mga membro. Pinaagi sa paglakaw uban sa “Diyos sa pakigdait,” atong nasinati ang “kalinaw sa Diyos nga molabaw sa tanang hunahuna.”—Filipos 4:7-9.
6, 7. (a) Unsay nagapaila nga ang katawhan sa Diyos lahi? (b) Sa unsang paagi ang Isaias 60:18 natuman nganhi kanato? (c) Sa unsang talagsaong paagi kita lahi sa bakak nga mga relihiyonista?
6 Sanglit ang “pakigdait” ug “pagkamatarong” nagalungtad taliwala sa katawhan ni Jehova, kita nailhang lahi sa kalibotan ni Satanas. Sa pagmatikod niini, ang pipila sa atong mga silingan nagaingon, ‘Nakadayeg kami kaninyo, apan dili kami moangay sa inyong relihiyon.’ Apan, dili ba ang atong relihiyon ang nagahimo kanatong ingon nga katawhan? Kita walay interes sa nagkasumpakiayng mga ideolohiya ug mga pagdumot nga nagabahinbahin sa kanasoran. Hinunoa, ang atong duhag-pilo nga interes mao (1) ang pagtudlo sa maaghop nga mga tawo sa dalan sa kaluwasan pinaagi sa Gingharian ni Kristo ug (2) ang pagdayeg kang Jehova, nga magabutang sa iyang ngalan atubangan sa tanang katawhan ingong usa ka pamatuod. Kita “dili bahin sa kalibotan.”—Juan 17:14, 16.
7 Busa, kita nakaambit sa pagkatuman sa saad ni Jehova: “Ang kapintasan dili na hibatian sa inyong yuta, ang kalaglagan ug kagun-oban sulod sa inyong mga utlanan. Ug inyong pagatawgon ang inyong kaugalingong mga paril nga Kaluwasan ug ang inyong mga ganghaan nga Pagdayeg.” (Isaias 60:18) Ang tanang pagdayeg moadto sa atong Diyos si Jehova! Ang relihiyosong mga pangulo sa Kakristiyanohan (ug ang tanan nilang apostatang kaubanan) nagapakaulaw nianang ngalana—bisan sa punto sa masalingkapawong paningkamot sa pagwagtang niana gikan sa mga hubad sa Bibliya. “Apan kita, sa atong bahin, magalakaw sa ngalan ni Jehova nga atong Diyos sa panahong walay katinoan, bisan sa walay kataposan.”—Miqueas 4:5.
8. (a) Unsang pagdasig ang ginahatag ni Jehova sa iyang katawhan sa Isaias 60:19-21? (b) Unsang ‘pagpanurok’ ang nagapatahom kang Jehova ug sa unsang paagi?
8 Si Jehova nagadasig kanato sa paglakaw diha sa iyang ngalan. Sa Isaias 60:19-21, siya nagapasalig sa iyang langitnong organisasyon nga alang kaniya siya mahimong “walay-kataposang kahayag,” nga bisan ang kahayag sa adlaw ug sa bulan mahawngan. Sa espirituwal nga paagi, siya mahimong iyang katahom, nga magatuman usab sa iyang saad ngadto sa iyang katawhan: “Silang tanan mahimong matarong; sa panahong walay katinoan sila magapanag-iya sa yuta, ang turok sa akong tinanom, ang buhat sa akong mga kamot, aron akong patahomon.” Sa pagkamatuod, si Jehova nagapauswag sa “yuta,” o dominyo sa kalihokan, sa iyang mga saksi. Sa mauswagon, kini ‘nagapanurok’ sa pagkamabungahon samtang kapid-ang bag-ohan gitigom nganha sa kiliran sa Gingharian ug gibuligan sa pagsul-ob sa Kristohanong pagkatawo. (Colosas 3:10, 12-14) Kini ‘nagapatahom’ kang Jehova, nga nagapasidungog sa iyang bililhong ngalan.
9. (a) Sa unsang paagi si Jehova nagapanalangin sa iyang mga saksi sa Mexico, ug ngano? (b) Unsa ang gisulti sa usa ka mantalaan sa pagmatikod sa ilang pagkamatinumanon?
9 Ang usa ka bag-ong pananglitan mao ang Mexico. Sa milabayng duha ka tuig, ang kinatas-ang ihap sa mga magmamantala nianang nasora miuswag gikan sa 113,823 ngadto 151,807—usa ka dalayegong 33 porsiento! (Ang ilang 1984 nga pagsaulog sa Memoryal sa kamatayon ni Jesus gitambongan sa 695,369.) Ang atong Mexicanong mga igsoon labing madasigon sa ilang pagsangyaw sa kanataran. Ang usa ka mantalaan sa Monterrey karong bag-o nagmatikod, usab, sa ilang integridad sa pagsagubang sa isyu sa neyutralidad, nga miingon apil sa ubang butang: “Kita madasig gayod sa pagtahod kanila tungod sa ilang kalig-on ug kaisog sa pagtuo. Bisan pag ang ilang mga anak palagpoton gikan sa eskuylahan mopalabi sila nga magmaunongon sa ilang relihiyon, sa ilang pagtuo. Unsa kahay kahimtang kon kitang tanang Kristohanon ingon niana, nga walay kalainan sa pundok ug denominasyon? Ang Mexico mahimong sangang buhatan sa langit.”
10. (a) Unsay nagapakita nga ang mga Saksi ni Jehova mabungahon bisan ilalom sa pagdili? (b) Unsang pangutana ang gihatag dinhi?
10 Ang mga Saksi ni Jehova nagapadayon sa pagpatungha niining mga bunga sa pagdayeg, bisan sa kayutaan diin walay hunong ang paglutos. Pagkamakapahinam ang pagmatikod sa Taho sa Tuig sa Pag-alagad 1984 nga sa 28 ka nasod diin dunay kagamhananong mga pagdili ug ubang restriksiyon ang tibuok gidaghanon sa mga magmamantala miuswag ug 3.1 porsiento, ngadto sa kapin sa un-kuwarto sa milyon, ug ang mga payunir miuswag ug 23 porsiento! Imo bang mahanduraw ang pagpayunir ilalom nianang mga kahimtanga? Ang aberids nga 6,905 sa atong mga igsoong lalaki ug babaye niining mga yutaa nagabuhat niana matag bulan! Kon ikaw dunay kagawasan diha sa dapit imong gipuy-an, mahimo bang tinguhaon nimo ang regular payuniring, o labing menos ang dili-bug-os auxiliary payuniring?—Itandi ang Lucas 17:5, 6.
‘Pagkahimong Usa ka Libo’
11, 12. (a) Unsang unang bahin sa saad ang ginahimo mismo ni Jehova karon? (b) Unsang pipila ka panig-ingnan nga ang ‘usa ka diyutay nahimong usa ka libo’? (c) Ngano mang dunay kusog nga pagtubo?
11 Ibabaw sa iyang bililhong ngalan, si Jehova karon nagahimo sa tulog-pilo nga saad. (Isaias 60:22) Nahauna siya nagasulti kanato: “Ang diyutay mahimong usa ka libo.” Samtang basahon nimo ang matag Yearbook of Jehovah’s Witnesses, namatikdan mo ba sa unsang paagi misugod ang usa ra o ang pipila ka magmamantala sa Gingharian, diha sa pila ka kayutaan diin karon duna nay kaliboan? Pananglitan, ang payunir nga igsoong lalaki nga unang misangyaw sa Chile miabang ug apartment ug midapit sa katawhan alang sa tigom sa Dominggo. Sa kataposan usa ka interesadong tawo ang miabot. Kadtong tawhana nangutana, ‘Ug ang uban, kanus-a sila mangabot?’ Mipasalig kaniya ang payunir: “Mangabot ra sila.” Ug tinuod nangabot sila. Tapos sa 50 ka tuig kadtong diyutay nahimong 23,985.
12 Sa Italya, ang mga Saksi ni Jehova sa mapait gilutos sa Pasistang pagmando ni Mussolini. Sa tapos-gubat nga tuig sa 1946, 120 lamang kanila ang mitahog pagsangyaw. Apan hinumdoming mga 120 lamang ang presente sa Pentekostes sa tuig 33 K.P. Ug hunahunaa kon unsay nasugdan niadtong panahona! (Buhat 1:15; 2:1-4, 41) Karon, sa laing bahin, ang espiritu ni Jehova gibubo sa Italya. Sa 38 ka tuig ang mga magmamantala miuswag ngadto sa kinatas-ang ihap nga 119,408, sa kataposang taho, nga haduol kaayo sa usa ka libong pilong pag-uswag. Sama sa daghan kaayong Katolikong nasod sa tibuok yuta, ang mga Saksi ni Jehova sa Italya nakasinatig talagsaong pagtubo.—Itandi ang Salmo 69:9; Isaias 63:14.
“Usa ka Gamhanang Nasod”
13, 14. (a) Sa unsang paagi ang ikaduhang bahin sa saad ni Jehova natuman? (b) Niining bahina, sa unsang paagi ang 1 Pedro 2:9 ug Isaias 59:21 mapadapat? (c) Unsa ang labaw nga nakapakusog sa atong pagsangyaw?
13 Ang ikaduhang bahin sa tulog-pilong saad ni Jehova mao kini: “Ang gamay [mamahimong] usa ka gamhanang nasod.” Tinuod nga kadto “gamay,” usa ka natibulaag nga nahibilin sa mga dinihogan, nga gipasig-uli sa “yuta” sa pabor ni Jehova sa 1919. Apan kadto midaghan, hangtod ang tanang espirituwal nga Israel miabot—ang bug-os nga gidaghanon sa 144,000 ka manununod sa Gingharian. (Roma 11:25, 26) Sa pagkamatuod, ingong bahin sa “balaang nasod” sa Diyos, ang dinihogang nahibilin sa yuta gitawag gikan sa kangitngit ngadto sa iyang kahibulongang kahayag. Sila nagakalipay sa pagsangyaw sa halayo sa mga kahamili sa ilang Diyos, si Jehova. (1 Pedro 2:9) Bisan tuod pipila ra, sila nahimong gamhanan tungod sa espiritu sa Diyos. “‘Bahin kanako, kini mao ang akong tugon uban kanila,’ nagaingon si Jehova. ‘Ang akong espiritu nga anaa kaninyo ug ang akong mga pulong nga akong gibutang sa inyong baba—sila dili pagakuhaon gikan sa inyong baba o gikan sa baba sa inyong kaliwat o gikan sa baba sa kaliwat sa inyong kaliwat,’ nagaingon si Jehova, ‘gikan karon hangtod sa panahong walay katinoan.’”—Isaias 59:21.
14 Pinaagi niining mga pulonga gipasalig kanato ni Jehova nga ang atong pagmantala sa “maayong balita sa maayong mga butang” tinong magmalamposon, ug tungod niini kita nagaampong tim-os niining ‘adlaw ni Jehova.’ Ang atong pagsangyaw mikusog samtang ang masambingayong “kaliwat” sa dinihogang nahibilin, ang “dakong panon,” ug usab ang ilang “kaliwat” (ang mga bag-ohan si kinsa ilang gitultolan sa organisasyon sa Diyos) nagdawat sa maong mensahe sa kaluwasan diha sa ilang mga baba, nga mihimog dayag nga pagpahayag niana. Ingong sangpotanan, ang tanang kongregasyon nagapadayon sa pagtubo sa espirituwalidad, ingon man sa gidaghanon.—Roma 10:10, 15; Salmo 118:24, 25; 1 Tesalonica 3:12.
15. Pila ang gidaghanon sa masambingayong “nasod,” ug nganong kini malipayon?
15 Sa dili pa dugay nga panahon, kahibulongan kaayo ang pag-uswag sa mga bunga sa Gingharian! Tungod sa nahidugang nga daghan ngadto sa “dakong panon,” ang masambingayong nasod sa Diyos karon mokabat sa 2,842,531 ka aktibong Saksi ingong kinatas-ang ihap. Kining “nasora” mas daghag tawo kay sa 92 ka nasod ug geopolitikanhong dibisyon sa kalibotan. Uban ang kalipay atong ginasubli ang mga pulong sa matam-is nga mag-aawit: “Sa panahong walay kataposan ang tambag mismo ni Jehova mobarog; ang mga hunahuna sa iyang kasingkasing maoy gikan sa usa ka kaliwatan ngadto sa laing kaliwatan. Malipayon ang nasod kansang Diyos mao si Jehova, ang katawhang iyang gipili ingong iyang panulondon.”—Salmo 33:11, 12.
‘Pagpadali Niini’
16, 17. (a) Unsay nagapaila nga ang ikatulong bahin sa saad ni Jehova karon nagakatuman? (b) Sa unsang paagi ang gugma alang sa Diyos ug kang Kristo napasundayag? (c) Unsang malipayong buluhaton ug espiritu ang nakatabang sa “pagpadali niini”? (d) Sa unsang paagi ang Mateo 9:35-38 mapadapat karong adlawa?
16 Si Jehova nagadugang sa ikatulong bahin sa iyang saad: “Ako mismo, si Jehova, magapadali niini sa iyang panahon.” Samtang kita nagabarog sa ngilit sa “dakong kasakitan,” ang panahon alang niini maoy KARON! (Marcos 13:10, 18, 19) Ang kusog nga pag-uswag sa buluhaton sa Gingharian sulod sa miaging duha ka tuig nagapamatuod niini. Ang maong ‘pagpadali’ mapanid-an sa tibuok yuta, bisan sa kayutaan diin ang mga Saksi ni Jehova kinahanglang magpasundayag sa ilang gugma alang kang Jehova nga Diyos ug kang Jesu-Kristo pinaagi sa pagsangyaw atubangan sa mga paglutos o sa ubang kahimtang nga magapameligro sa ilang mga kinabuhi mismo. Tungod kay nagauswag ang gidaghanon sa bug-os-panahong mga magmamantala, ang mga payunir maoy anaa sa unahan. Ug dako ang ilang kalipay sa pag-alagad kang Jehova!—Proverbio 10:22.
17 Kining malipayong espiritu sa pagpayunir nagadasig sa mga kongregasyon sa bisan diin sa ‘pagpadali’ sa ilang bahin sa kataposang pagpanigom. Bisan pag may dakong pag-uswag, kita makaingon nga “ang alanihon dako, apan diyutay ang mga mamumuo.” Niining walay-paglaom nga kalibotan karong adlawa, kita maluoy sa katawhan, sama sa gibati ni Jesus sa dinhi siya sa yuta, kay sa pagkamatuod sila “gianitan ug nahisalaag sama sa mga karnero nga walay magbalantay.” Busa kita “nagahangyo sa Agalon sa alanihon sa pagpadalag mga mamumuo ngadto sa iyang alanihon,” ug kita nagakalipay sa pagkakita nga ang atong mga pag-ampo gitubag sa talagsaong paagi.—Mateo 9:35-38.
18, 19. Unsa ang pipila ka taho nga nagapakitang ang umahan sa kalibotan maoy “puti na aron pagaanihon”?
18 Sa pagpalandong sa usa ra sa daghang makapadasig nga mga pananglitan: Sa Abril 1984 ang Ecuador mitahog 1,048 ka auxiliary payunir diha sa kanataran, 106 porsiento nga labaw kay sa miaging Abril. Sa pagka Hunyo kanang nasora mitahog 12,238 ka pagtuon sa Bibliya sa balay, nga 24 porsientong pag-uswag alang sa tuig, ug 8,044 ka magmamantala, nga 17 porsientong pag-uswag. Ang tumatambong sa Memoryal misulbong ngadto sa 40,728, usa ka proporsiyong kapin sa 5 alang sa matag magmamantala. Gikan sa tibuok natong yuta nangabot ang susamang mga taho, ug ang tibuok-kalibotang tumatambong nga 7,416,974 sa pagsaulog sa Memoryal sa Abril 15, 1984, nagapakitang ang mga umahan “puti na aron pagaanihon” kadtong ginatigom alang sa “kinabuhing walay kataposan.”—Juan 4:35, 36.
19 Sa subsob si Jehova ‘nagapadali niini’ sa talagsaong mga paagi. Ang usa ka nagapanawng magtatan-aw misulat niini gikan sa mga lasang sa amihanang Papua New Guinea: “Ang usa ka tawong nahibalag sa usa ka espesyal payunir mipauli ngadto sa iyang hilit nga pinuy-anan sa usa ka balangay sa bukid. Sa daghang katuigan sa kaulahian, siya mitungha pag-usab sa usa ka asembliya sirkito—nga may hangyo. Kining niadto dili pa bawtismadong tawo nakasangyaw ngadto sa iyang balangay sa bukid ug sa palibot nga ‘kalasangan’ nga epektibo kaayo nga ang mga tigulang sa balangay buot nga ang mga Saksi ni Jehova moadto ug mag-atiman sa espirituwal nga kaayohan sa tibuok dapit.” Dihang ang binhi mahitanom na, ang Diyos mao ang ‘nagapatubo niini.’—1 Corinto 3:6.
20. Sa unsang paagi ang mga sanga sa Watch Tower gipadak-an sa pagsagubang sa kauswagan?
20 Sa daghang paagi, si Jehova nagaandam sa iyang katawhan alang sa dakong pag-uswag nga nagakahitabo karon. Kita nagakalipay nga, sa katuigang bag-o pa, si Jehova nagaatiman sa kahibulongang paagi sa pagpauswag sa mga pasilidad sa sanga sa Watch Tower. Karong adlawa, ang maong mga sanga nasangkapan sa pagtabang sa dagko kaayong mga panon sa “mga salampati.”
21. Sa unsang paagi kita makapadayon sa pag-apil sa ‘pagpadali niini’?
21 Busa, hinaot kitang tanan moapil sa pagpasidlak sa kahayag sa maayong balita sa Gingharian ngadto sa minilyon pa! Atong ipunting ang tanang “mga salampati” ngadto sa dalan sa “kaluwasan” luyo sa mapanalipdanong mga paril sa organisasyon ni Jehova ug pauswagon ang “pagdayeg” kaniya diha sa mga ganghaan niini. Hinaot ang atong pag-ampo mao nga ang Soberano Ginoong Jehova ug ang ulo sa Kristohanong kongregasyon, ang atong hinigugmang Haring Jesu-Kristo, mopadayon sa “pagpadali niini” samtang ang pagmantala sa Gingharian mopadayon ngadto sa tayuktok niini!
Sa Pagsubli Niining Pagtuona:
◻ Unsang iladong pagkatuman sa Isaias 60:17 ang nahitabo sa 1938?
◻ Nahiuyon sa Isaias 60:18, unsang mga interes ang atong nabatonan?
◻ Sa unsang paagi ang mga taho gikan sa kanataran ‘nagapatahom’ kang Jehova?
◻ Sa unsang paagi ang tulog-pilo nga saad sa Isaias 60:22 nagapadulong sa tayuktok?
[Hulagway sa panid 18]
Ang mga hapin sa Watchtower sa katuigang 1930 naghulagway sa panan-awon ni Ezekiel sa gamhanang organisasyon ni Jehova
[Hulagway sa panid 21]
Ang maayong espiritu sa pagpayunir nakatabang sa ‘pagpadali’ sa buluhaton sa pagpangani