Ang Pagpit-os nga Molampos
ANG usa ka anunsiyo o komersiyal sa TV nag-awhag sa mga taga-Nigeria nga “Magmalamposon. Mahimong importante” pinaagi sa paggamit sa usa ka matang sa panghinlo sa ngipon o kolget. Bisan tuod kitang tanan nasayod nga ang kolget dili mao ang yawi sa pagkahimong importante sa usa ka tawo, gipakita sa mga tig-anunsiyo nga giila nila nga buot sa mga tawong mailhan uban sa mga butang nga nagadala sa markang “kalamposan.”
Ang tinguhang molampos ug maila sa uban maoy kinaiyanhon. Bisan pa niana, ang mga lalaki ug mga babaye kadaghanan nagabutang ug dakong pasiugda sa kahimoan sa tawo nga sila magpailalom sa mga pagpit-os aron makanunot sa mga silingan. Peligroso ba kaha kini? Makaapektar ba kini kanimo?
Ang mga Pagpit-os nga Giatubang sa Katawhan
Ang personal nga ambisyon nga madato makahatag kabug-at. Daghang tawo ang buot makahimo sa “mapagawalong pasundayag sa [ilang] pangabuhi,” aron makabatog dungog sa katilingban ug pagkainila.—1 Juan 2:16.
Ang pamilya tingali magpabug-at. Sa daghang panimalay ang bana kinahanglan kanunay maningkamot sa pagpauswag sa iyang kinitaan ug iyang posisyon sa iyang trabahoan aron mapausbaw ang dungog sa pamilya sa katilingban. O ang asawa tingali maningkamot nga mahimong malamposong babayeng may karera. Ang mga anak ikaduso padulong sa dili-makataronganong hataas nga akademikong kahimoan sa eskuylahan. Kini usa ka suliran ilabina sa nagkaugmad nga kanasoran diin daghan ang nagtuo nga ang yawi ngadto sa pagpauswag sa usa ka tawo sa iyang kahimtang mao ang edukasyon sa kolehiyo.
Ang komunidad usab tingali magpit-os sa usa ka tawo sa pagtinguha sa edukasyon sa kolehiyo, bahandi, ug mga posisyong may dungog ug impluwensiya. Ang kalamposan, nga kasagarang sukdon maylabot sa salapi, mahimong mosangpot sa pagkainila, pagdayeg, ug pagtahod. Ang editoryal sa Daily Times sa Nigeria miingon: “Bisan unsa ka maayog pamatasan ug dalayegon ang mga hiyas sa usa, ang kadaghanang [katawhan] dili motaho ug moila kaniya, kon siya walay kuwarta.”
Unsay Mahimong Mosangpot?
Ang maong kalibotanong kalamposan mahimong maghatag ug diyutayng kalipay, apan palandonga ang dakong kapildihan nga ilis niini. Ang kolumnista sa mantalaan nga si Achike Okafo misulat: “Ang nahiluna nang mga pamilya . . . sa matag adlaw nagakagun-ob, nga tungod ilabina sa salapi ug kon unsay mapalit sa salapi. . . . Bisan ang mga kapikas nga nakahimo pa sa pag-ipon dili na mag-estoryahay kon bahin sa ilang mga obligasyon ingong ginikanan . . . tungod kay silang tanan puliki kaayo sa pagpangagpas sa materyal nga mga kinahanglanon sa pagkamaayog kahimtang.” Idugang niini ang suliran sa gipasagdang mga anak nga moliso sa mga droga ug krimen o manglayas sa balay, ug ang kapildihan dako kaayo.
Ang pagpit-os nga molampos nakaduso sa pila ka ambisyosong mga tawo ngadto sa pagkalimbongan ug imoralidad. Ang mga batan-ong babaye naghatag ug seksuwal nga mga pabor alang sa maayong mga resulta sa pasulit ug trabaho. Bisan pag makab-ot nga madungganon ang kalamposan, ang mauswagong mga tawo tingali moatubang sa kayugot o kasina sa dili kaayo malamposon ingon man sa kasalingkapaw sa “mga higala” nga madani sa bahandi ug dungog. (Ecclesiastes 5:11) Kalamposan ba gayod kini?
Ang maalamong magsusulat sa Ecclesiastes sa Bibliya nagatubag dili. Tapos sa pagsurbi sa iyang dakong bahandi, gahom, ug dungog, ingon man ang kalipay nga ipatungha niini, iyang gihinapos nga kini maoy “kakawangan ug paggukod sa hangin.”—Ecclesiastes 2:3-11.
Nagkahulogan ba kining ang matag pangagpas sa kinabuhi kawang? O duna bay tukmang katimbang nga maangkon sa mga tawo samtang magaugmad ug mabungahong karera? Unsay gipakita sa kasinatian nga lagmit magpamatuod nga ilang labing mapuslanong tumong?