Gimatuto Namo ang Walo ka Anak Diha sa Disiplina ni Jehova
SUMALA SA GIASOY NI OVERLAC MENEZES
“Sila nangabot sakay sa duhag-lingkorang bisikleta.”
Kini ang pagsugod sa Jornal de Resende diha sa iyang tibuok-panid nga taho bahin sa among pamilya niadtong 1988, sa dihang mibiya kami sa Resende aron moadto sa Lages sa habagatan sa Brazil.
ANG taho mipadayon: “Sa walay duhaduha, ang mga edaran na mahinumdom sa magtiayon nga nakadani sa pagtagad sa Resende tungod sa ilang orihinal ug katingad-ang sakyanan: usa ka bisikletang dako kaayog kasko ug duhag lingkoran. Sa atubang, nga nagmaneho, mao ang ‘sapyor,’ si Overlac Menezes; sa ikaduhang lingkoran, ang iyang asawa, si Maria José. Ang tuig: 1956.”
Ang magsusulat sa artikulo mao ang usa ka tawong ginganlag si Arisio Maciel, ug siya mao usab ang direktor sa lokal nga estasyon sa radyo. Una niya kaming nahimamat niadtong 1956 sa dihang ang akong asawa ug ako may mga bahin sa senemanang programa sa radyo sa Watch Tower Society, Mga Butang Gihunahuna sa mga Tawo. Sa artikulo, ako iyang gikutlo nga nag-ingon nga panahon sa among pag-estar “ang tanang balay sa Resende naduaw, kalye por kalye.”
Buot mo bang hisayran sa unsang paagi kami nahimong ilado kaayo sa Resende? Ug kon sa unsang paagi, samtang didto kami, kami nakahimo sa pagmatutog walo ka anak ‘diha sa disiplina ni Jehova’ samtang nagtabang sa pagduaw sa tanang balay sa Resende uban sa maayong balita sa Gingharian?—Efeso 6:4.
Pagkakat-on sa mga Dalan ni Jehova
Niadtong Enero 1950, si Maria Minc, usa sa mga Saksi ni Jehova, misugod sa pagtuon sa Bibliya uban sa akong igsoong babaye si Adeilde sa São Paulo. Ako niadto 16 anyos ug bawtismado ingong Katoliko, apan taudtaod nang wala ako magsimbahan. Bisan pa niana, ako nagtuo sa Diyos ug buot moalagad kaniya. Busa usa ka gabii, ako miadto sa balay ni Adeilde sa pagsusi sa bag-ong relihiyon nga iyang gitun-an. Gidapit ako ni Maria Minc nga moduyog sa pagtuon, ug sa unang panahon sa akong kinabuhi, ako nakakitag Bibliya. Sa sunod nga mga pagtuon ako natingala sa pagkasayod gikan sa Bibliya nga ang ngalan sa Diyos maoy Jehova, nga sa dili madugay ang yuta mahimong usa ka paraiso, nga walay kalayong-impiyerno ug purgatoryo, ug ang tawo walay dili-mamatay nga kalag. Giingnan ako sa akong mga paryente: “Mabuang ka sa sigeng pagtuon sa Bibliya!”
Ako miuswag pag-ayo sa akong pagtuon sa Bibliya ug misugod sa pagtambong sa mga tigom sa Kingdom Hall sa Belém nga Kongregasyon sa São Paulo. Kay nagdahom nga makita ang mga hamtong lamang sa mga tumatambong, ako natingala nga nahimuot sa pagkakitag daghang batan-on nga sama nakog edad. Sa Pebrero 5, 1950, ako miapil sa buluhatong pagsangyaw sa unang panahon, ug sa Nobyembre 4 niadtong tuiga mismo, akong gisimbolohan ang akong pahinungod kang Jehova pinaagig bawtismo sa tubig.
Sa wala madugay ako natudlo nga usa ka mamumulong sa publiko. Niadtong panahona, kadto nagkahulogan nga ako maghatag ug mga pakigpulong diha sa kadalanan ug mga parke pinaagi sa paggamit ug trompang gitaod sa tapaludo sa usa ka awto. Ang laing kalihokan mao ang buluhaton sa magasin. Niadtong mga adlawa kami tigtindog sa mga eskina sa dalan uban sa among mga bag sa magasin, nga magsinggit: “Bantayanang Torre ug Pagmata! Nagapahayag sa Gingharian ni Jehova!” Wala ako makapahimutang ug daghang magasin, apan nakabaton ako sa kaisog sa pagsulti sa publiko.
Bug-os-Panahong Pag-alagad Ingong Usa ka Tumong
Ang akong pagtagad sa wala madugay nadani sa kahinungdanon sa payunir nga pag-alagad, o bug-os-panahong pagsangyaw nga buluhaton. Ang Abril 1, 1950, nga isyu sa The Watchtower (Iningles) may usa ka artikulong nag-ulohang “Dugang ug Dugang mga Payunir sa Maayong Balita.” Kadto nag-ingon: “Ang pagpangita sa Gingharian nga una nagkahulogan nga ang usa magbaton nga kinalabwan sa iyang hunahuna sa tanang panahon sa intereses sa Gingharian. Kana siya mangitag kahigayonan sa pag-alagad alang niini, ug dili mangita sa walay kataposan nga una sa iyang materyal nga mga panginahanglan ug magtigom ug kalibotanong mga manggad sa pagpaneguro sa iyang kaugmaon.” Kining mga pulonga nagtisok sa espiritu sa pagpayunir diha sa akong kasingkasing.
Sa wala madugay, ang usa ka madanihong dalaga nga ginganlag Maria José Precerutti nagbag-o sa akong kinabuhi sa dakong paagi. Siya dakog pag-uswag sa iyang pagtuon sa Bibliya uban sa usa ka Saksing magtiayon, si José ug Dília Paschoal. Sa Enero 1, 1954, siya nahimong akong minahal nga asawa, kauban, higala, ug magtatabang. Ang iyang tumong, usab, mao ang pagpayunir. Busa, kay nadasig sa mga panig-ingnan sa mga misyonaryo sama kang Harry Black, Edmundo Moreira, ug Richard Mucha, kami miaplay nga mosulod sa payunir nga pag-alagad. Tiaw na ang among kalipay—ug kabalaka—sa dihang among nadawat ang tubag: “Ang imong rekomendasyon sa pagkamagtatan-aw sa sirkito naaprobahan na”!
Sa dihang nadawat nako ang akong unang asaynment sa sirkito, ako nalisang. Ang akong bag-ong sirkito nag-apil sa pulo ka kongregasyon sa kaulohan niadto sa Brazil, ang Rio de Janeiro, apil ang pipila duol sa Bethel. Ang usa ka balayng misyonaryo sa Watchtower Bible School of Gilead diha sa unang kongregasyon nga naasayn nga akong unang duawon. Sa 22 anyos, gibati ko nga dili gayod takos ug miingon kang Brader Mucha, nga niadto mao ang nagdumala sa buluhaton sa Brazil: “Unsay ikatudlo nako niining mga tawhana?” Siya mitubag: “Brader, ipadapat lamang ang tambag gikan sa Bibliya ug sa organisasyon.” Maayo gayod nga tambag!
Usa ka tuig sa ulahi, si Maria José namabdos, ug kinahanglang mobiya kami sa sirkitong buluhaton. Hinunoa, ikalipay nga kami nagpabilin sa bug-os-panahong pag-alagad. Ingong tubag sa hangyo sa duha ka pamilyang Pinlandes, ang Edviks ug Leiniös, giasayn kami sa Sosyedad sa Resende ingong espesyal nga mga payunir, usa ka halos wala-matandog nga teritoryo nga may 35,000 ka molupyo. Ang mga Leiniös mao ang naghatag kanamo sa duhag-lingkorang bisikleta nga gihisgotan sa artikulo sa Jornal de Resende. Pinaagi sa paggamit niadto, kami nakatanom ug daghang binhi sa kamatuoran sa maong tambok nga teritoryo, ug kami nagpadayon sa pagtrabaho didto sulod sa pila ka bulan human mahimugso ang among anak babaye si Alice niadtong 1956. Sa among pagbiya, duha ka sister, si Anita Ribeiro ug Marian Weiler, miabot sa pagbisibis sa binhi ug ‘ang Diyos ang nagpatubo niadto.’ Karong adlawa, ang Resende may siyam ka kongregasyon ug kapin sa 700 ka magmamantala.—1 Corinto 3:7.
Usa sa unang mga tawo nga akong nahibalag sa Resende mao si Manoel Queiroz. Samtang nagpaabot ug bus, ako nakapahimutang kaniyag duha ka libro sa dapit nga iyang gitrabahoan. Siya, ug sa ulahi ang iyang asawa, si Piedade, mihimog maayong pag-uswag ug silang duha nabawtismohan. Si Manoel nahimong ansiano sa kongregasyon ug nagpadayong matinumanon hangtod sa iyang pagkamatay. Ako nagtuon usab uban kang Álvaro Soares. Sa unang tigom nga iyang gitambongan, siya natingala sa pagkakitag unom lang ka tawo nga presente, apan karong adlawa siya mao ang magtatan-aw sa siyudad sa Resende diin kapin sa libo ang nagatambong sa mga tigom diha sa lainlaing kongregasyon. Niadtong 1978, ang anak lalaki ni Álvaro si Carlos naminyo sa among anak babaye si Alice. Karong adlawa, kapin sa 60 sa pamilyang Soares ang mga Saksi.
Ang pagbiya sa Resende nagkahulogang ang among bug-os-panahong pag-alagad gibaylo sa laing Kristohanong katungdanan, ‘ang pagtagana alang sa mga sakop sa among panimalay.’ (1 Timoteo 5:8) Bisan pa niana, naningkamot kami sa paghupot sa espiritu sa pagpayunir, nga naghupot bug-os-panahong pag-alagad nga among tumong. Ako nakabatog trabaho uban sa usa ka kompaniya sa São Paulo, ug sulod sa usa ka tuig ako nagbiyahe kada hinapos sa semana sa 300 kilometros ngadto sa Resende sa pagtabang sa grupo sa 15 ka magmamantala didto. Dayon, niadtong 1960, kami mibalik sa Resende.
Pagmatutog mga Anak—Dugang Pribilehiyo
Kami wala gayod magplano sa pagbatog daghan kaayong anak, apan sila nanungha gihapon, nga nagsunod. Human kang Alice diha si Léo, dayon si Márcia, Maércio, Plínio, André, ug sa kataposan, niadtong 1976, ang kaluha, si Sônia ug Sofia. Ang matag usa malipayong gidawat ingong “usa ka panulondon gikan ni Jehova.” (Salmo 127:3) Ug ang matag usa gimatuto sa “pagdumala sa kaisipan ni Jehova” uban sa iyang tabang.—Efeso 6:4.
Hinuon, kadto dili sayon nga buluhaton. Usahay kami mohilak tungod sa mga problema. Apan kadto may ganti. Giunsa namo sila sa pagmatuto? Pinaagi sa pagtuon sa pamilya, pagdala nila uban namo sa mga tigom ug pagsangyaw sa kanataran sukad sa ilang pagkabata, pinaagi sa pagbuhat sa mga butang nga nagkahiusa, pinaagi sa pagtino nga sila may maayong mga kauban, pinaagi sa paghatag kanilag lig-ong disiplina, ug paghatag ug maayong panig-ingnan sa among kaugalingon.
Pila ka tuig kanhi, sa programa sa usa ka asembliya sa Cruzeiro, São Paulo, kami giinterbiyo sa magtatan-aw sa sirkito. Human sa paghisgot sa among pagtuon sa pamilya, ang magtatan-aw sa sirkito nangutana kanako: “Unsa ang bahin sa imong asawa niini?” Ako mahinumdom nga mitubod ang mga luha sa akong mga mata, ug ako nadunlan sa akong tunlan nga wala ako makatubag. Ngano? Kay gipabilhan ko pag-ayo ang lig-ong bahin ni Maria José sa paghupot nga padayon sa among teokratikanhong pamilya. Kon wala pa ang iyang matinumanong pagpaluyo, kadto lisod unta kaayo!
Sukad gayod sa among pagkasabot nga magminyo, si Maria José ug ako nagtuon sa Bibliya nga magkauban. Sa pagtungha sa mga anak, dako kaayong hagit ang pagpadayon sa pagtuon nga regular. Sa pagtabang niini, kada semana diha sa pultahan sa repriherador akong ipaila ang oras sa pagtuon alang sa sunod semana ug ang materyal nga tun-anan. Himoon ko usab ang espesyal nga mga asaynment kon kinahanglanon. Pananglitan, usa ka adlaw si Márcia ug si Plínio nag-away diha sa lamesa. Busa sa sunod adlaw, nakita nila diha sa repriherador ang asaynment “Kon sa unsang paagi makigsinabtanay uban sa imong mga igsoon.” Sa sunod nga pagtuon, silang duha gipasulti ug naghusay sa ilang kabingkilan.
Ang laing problema maoy sa mabuntag sa Dominggo sa dihang ang mga batang lalaki kasagarang moingon nga sila dili maayog pamati sa lawas nga sila dili makagawas sa pagsangyaw sa kanataran. Si Léo ug Plínio mga eksperto sa pag-imbentog mga sakit sa tiyan ug ubang sakit aron makalikay sa pagkuyog kanamo sa buluhatong pagsangyaw. Sa dihang ako may pagduhaduha bahin sa kon sila tinuod nga masakiton, ako moingon sa susama niini: ‘Kon kamo masakiton kaayo nga dili makagawas sa pagsangyaw, nan siyempre kamo dili maayog lawas aron makadula unyag potbol.’ Kasagaran, sila talagsaon nga maulian dayon.
Usahay, kinahanglang among dumalahon pag-ayo ang mga kahimtang. Sa dihang si Léo 11 anyos, siya miuban sa piknik sa kaubang mga Saksi, ug nga walay pananghid siya nangutang ug usa ka kilong hamon aron makaon. Sa ulahi, sa dihang nadawat namo ang resibo, si Maria José nangutana kang Leó: “Nalimot ka ba nga nangutang kag hamon?” “Wala,” mitubag siyang inosentehon. “Wala ako mangutang.” “Buweno,” matud niya, “makigsulti ta sa tag-iya sa tindahan.” Sa pagpaingon nila didto, ang pagkalimtanon ni Léo nahanaw, “Nakahinumdom na ako karon,” siya misugid, “Kulang ang akong kuwarta, busa ako nangutang ug nalimot sa pagbayad niana.” Akong gibayran mismo ang utang ug gihangyo ang tag-iya nga patrabahoon si Léo, nga patrabahoon hangtod nga siya makasapig igo nga makabayad kanako. Kadto ang iyang silot. Kada buntag sa alas kuwatro, si Léo mao ang unang moabot sa trabaho, ug sa usa ka bulan nabayran niya ang kantidad sa bug-os.
Ang among balay kanunayng puno sa mga payunir, mga nagapanawng magtatan-aw, mga misyonaryo, ug mga taga-Bethel. Kadaghanan sa panahon kami walay telebisyon sa balay, ug kana nakatabang namo sa pag-umol sa maayong mga batasan sa pagtuon ug Kristohanong mga tinamdan. Maoy sa maong palibot nga among gimatuto ang among mga anak. Ang pipila sa mga sulat nga ilang gipadala kanamo human nga sila managko nagapamatuod nga kana milampos.—Tan-awa ang kahon sa panid 30.
Pagpayunir na Usab!
Sa dihang ang kadaghanan sa among mga anak nanagko na, ako nahinumdom sa usa ka artikulo sa Marso 1, 1955, isyu sa The Watchtower nga nag-ulohang “Ang Bug-os-Panahong Ministeryo Alang ba Kanimo?” Kadto nag-ingon sa bahin: “Ang pipila tingali makiling sa pag-isip sa bug-os-panahong ministeryo ingong eksepsion. Apan niini sila nasayop, tungod kay sa iyang panumpa sa pagpahinungod ang matag Kristohanon obligado sa pag-alagad sa bug-os panahon gawas kon ang mga kahimtang nga niana wala siyay gahom nagahimong imposible niana.”
Usa ka gabii ako miampo kang Jehova nga buksan na usab ang pultahan aron ako makasulod sa bug-os-panahong pag-alagad. Mikooperar ang akong pamilya, ug gidasig ako sa mga higala. Sa dako nakong katingala, ang direktor sa kompaniya nga akong gitrabahoan sulod sa 26 ka tuig misugot nga ako motrabahog inoras aron ako makaalagad isip regular payunir. Busa malipayon kong gisulod ang buluhaton nga gibiyaan nako daghang katuigan sa nangagi. Ug tulo sa mga bata ang misunod sa akong panig-ingnan.
Mialagad kamig duha ka tuig sa Itatiaia, diin ako ansiano sulod sa 15 anyos, ug dayon mihukom kami sa pagbalhin sa pag-alagad diin dako ang panginahanglan. Kadto nagpasabot sa pagkinabuhi sumala sa gamayng pensiyon, nga tumbas sa mga un-kuwarto sa dakodakong suweldo. Bisan pa niana, kay misalig sa saad ni Jesus sa Mateo 6:33, misulat kami sa Sosyedad bahin sa among mga plano. Usa ka semana sa ulahi, halos makalukso kami sa kalipay sa pagdawat sa ilang tubag: “Maorag makataronganon nga among isugyot nga kamo mobalhin ngadto sa siyudad sa Lages. Bisan sa populasyon niini nga kapin sa 200,000, aduna lamay 100 ka magmamantala didto sa tulo ka gagmayng kongregasyon. Makatabang kamog dako sa maong teritoryo.”
Kami namalhin niadtong Pebrero 1988. Ug kami ania gihapon dinhi, kapig 1,000 kilometros gikan sa among mga anak ug mga higala. Bag-o pa kaming nakalabang sa kinagrabehang tingtugnaw sa 20 ka tuig. Ako ang bugtong ansiano sa among kongregasyon, mao nga adunay daghang buluhaton. Bisan pa niana, kami bulahan gayod kaayo. Makapahimuot ilabina ang teritoryo. Kon manuktok kami sa ilang mga pultahan, ang mga tawo moingon: “Palihog dayon kamo!” Ang mga pagtuon sa Bibliya sayon nga masugdan. Gidawat namo ang lainlaing mga butang ingong mga donasyon kon walay kuwarta, ug kami makapauli sa balay nga may sabon, deodorante, mga gilet, sinina sa bata (alang sa among apo), sereales, utanon, prutas, yogurt, bino, ug bisan sorbetes. Kas-a nadawat namo ang pila ka kahoyng bangkito!
Mga Bunga nga Nagahatag ug Dagayang mga Balos
Karong adlawa, sa 56 anyos, ako malipayon sa dihang maghunahuna ako sa among pamilya. Ang mga bata wala “matawo sa kamatuoran.” Sila natawo sa Kristohanong panimalay, ug ang kamatuoran kinahanglang isilsil diha sa ilang linghod nga mga kaisipan ug mga kasingkasing. Kadtong nangaminyo nagminyo “diha sa Ginoo.” (1 Corinto 7:39; Deuteronomio 6:6, 7) Tinuod, kami nakahimog mga sayop sa paghukom. Usahay kami nakahimog mga inhustisya. Usahay, ako mapakyas sa paghatag ug labing maayong panig-ingnan o magpasagad sa akong responsabilidad ingong amahan ug bana. Sa dihang ako makaamgo sa akong nabuhat, ako mangayog pasaylo kang Jehova ug sa akong asawa o mga anak, ug ako naningkamot sa pagtul-id sa sayop.
Bisan sa among mga pagkadili-hingpit, ang pamilya—nga karon midako tungod sa mga umagad-nga-lalaki, mga umagad-nga-babaye, ug mga apo—may unom diha sa bug-os-panahong ministeryo, upat ka ansiano, ug usa ka ministeryal nga alagad. Ang tanan gawas sa mga apo bawtismado. Ang tulo ka batang menor de edad nga ania pa uban kanamo nagaplano sa bug-os-panahong pag-alagad ingong ilang bokasyon. Unsang labaw nga ganti ang malaoman sa usa? Ako mapasalamaton kang Jehova tungod sa paggiya kanamo sa pagmatuto sa among mga anak diha sa iyang disiplina. Nalipay kami sa pagkakita nga sila nagasunod gihapon sa iyang mga pagtulon-an. Ug ako nagaampo nga kami, ingon man sila, dili gayod motipas gikan sa dalan sa kinabuhi.
[Kahon sa panid 30]
Sa pagkadagko na nila, ang among mga anak may panahong nagpahayag pagpabili diha sa mga sulat tungod sa paagi sa among pagmatuto kanila. Ania ang pipila sa ilang mga komento:
“Pa, tuohi nga gibuhat nimo ug ni Mama ang labing maayo alang kanamo, bisan pag kamo tingali nakahimog mga sayop—butang nga sigeng mahitabo karon kang Carlos ug nako sa pagdumala sa among anak lalaki si Fabrício.”
Anak babaye nga si Alice, 33, inahan sa duha ka batang lalaki.
“Angkonon gayod namo nga kamong duha naningkamot sa pagmatuto kanamo sa pagdumala sa kaisipan ni Jehova. Ug dako kaayo ang among nabatonang kaayohan gikan niana karon!”
Anak babaye si Márcia, 27, ug iyang bana, nga anaa sa sirkitong buluhaton.
“Ako nakaamgo nga ang pribilehiyo nga akong nabatonan karon dili gayod unta maposible kon wala ang tabang nga inyong gihatag kanako sa pagtukod ug lig-ong espirituwal nga pasikaranan ug gugma kang Jehova ug sa iyang pag-alagad.”
Anak lalaki nga si Maércio, 23, espesyal payunir.
“André, bug-os pahimusli ang pakig-uban ug kasinatian ni Papa. Ayaw gayod isalikway ang iyang tambag. Kamo makahimo sa pagtabangay sa usag usa. Ako mas malipayon karon kay sukad masukad.”
Anak lalaki si Plínio, 20, sa Bethel.
[Picture Credit Line sa panid 26]
Foto: MOURA
[Picture Credit Line sa panid 27]
Foto: CALINO