Ang Lunop sa mga Kasugiran sa Kalibotan

ANG Lunop sa mga adlaw ni Noe hilabihan kaayo ka malaglagon nga ang katawhan dili gayod makalimot niana. Kapin sa 2,400 ka tuig sa ulahi, si Jesu-Kristo mihisgot niini ingon nga usa ka kamatuoran sa kasaysayan. (Mateo 24:37-39) Kining katingalahang hitabo nagbilin ug dili-mapalang impresyon diha sa tawhanong rasa nga sa ingon daghang mitunghang kasugiran bahin niini sa tibuok kalibotan.

Diha sa librong Myths of Creation, si Philip Freund mibanabana nga kapin sa 500 ka kasugiran bahin sa Lunop ang giasoy sa kapin sa 250 ka tribo ug mga tawo. Sama sa madahom, sa paglabay sa daghang kasiglohan, kini nga mga kasugiran nabulakbulakan ug daghang hinanduraw nga mga hitabo ug mga karakter. Sa tanan niini nga mga kasugiran, hinunoa, dunay sukaranang mga kaamgiran kini.

Dagkong mga Kaamgiran

Sa dihang milalin ang mga tawo gikan sa Mesopotamia human sa Lunop, nadala nila ang mga asoy sa kalaglagan ngadto sa tanang bahin sa yuta. Busa, ang mga molupyo sa Asia, sa mga pulo sa Habagatang Pasipiko, sa Norte Amerika, sa Sentral Amerika, ug sa Habagatang Amerika may mga sugilanon mahitungod niining dili-makalimtang hitabo. Ang daghang kasugiran sa Lunop naglungtad dugay na sa wala pa maladlad kining mga tawhana sa Bibliya. Bisan pa, ang mga kasugiran adunay pila ka sukaranang mga punto nga kaamgid sa asoy sa Bibliya bahin sa Baha.

Ang ubang mga kasugiran naghisgot bahin sa mabangis nga mga higante nga nagpuyo sa yuta sa wala pa ang Lunop. Sa susama, ang Bibliya nagpakita nga sa wala pa ang Baha ang masinupakong mga manulonda nagmateryalisar sa unodnong mga lawas, ug nakigsekso sa mga babaye, ug nakapanganak ug usa ka rasa sa mga higante nga gitawag mga Nepilim.​—Genesis 6:1-4; 2 Pedro 2:4, 5.

Ang mga kasugiran sa Lunop sagad mopaila nga gipasidan-an ang usa ka tawo bahin sa umaabot nga baha nga gikan sa Diyos. Sumala sa Bibliya, gipasidan-an ni Jehova nga Diyos si Noe nga Iyang laglagon ang daotan ug ang mga mapintas. Gisultihan sa Diyos si Noe: “Ang kataposan sa unod ania na sa atubangan ko, kay ang yuta napuno sa kapintasan tungod kanila; ug ania karon pagalaglagon ko sila uban sa yuta.”​—Genesis 6:13.

Ang mga kasugiran mahitungod sa Lunop sa kasagaran nagpaila nga kadto nagpatunghag tibuok-yuta nga kalaglagan. Sa susama, ang Bibliya nag-ingon: “Ug milunop ang mga tubig sa hilabihan gayod sa ibabaw sa yuta nga gisalanapan ang tanang mga bukid nga hatag-as nga diha sa ilalom sa tibuok nga langit. Ang tanan nga may gininhawa sa puwersa sa kinabuhi sa ilang mga ilong, ang tanan nga didto sa yuta nga mamala, nangamatay.”​—Genesis 7:19, 22.

Ang kadaghanang mga kasugiran sa Lunop nag-ingon nga naluwas ang usa ka tawo sa Baha uban sa usa o kapin pang mga tawo. Daghang mga kasugiran naghisgot bahin kaniya nga misulod sa usa ka barko nga iyang gitukod, ug kini ilang gipadunggo diha sa usa ka bukid. Sa susama, ang Kasulatan nag-ingon nga si Noe nagtukod ug arka. Kini nag-ingon usab: “Si Noe ug ang kauban niya sa arka naluwas.” (Genesis 6:5-8; 7:23) Sumala sa Bibliya, human sa Baha “ang arka nahitungtong sa ibabaw sa kabukiran sa Ararat,” diin mikawas si Noe ug ang iyang pamilya. (Genesis 8:4, 15-18) Ang mga kasugiran nagpakita usab nga ang mga nangaluwas sa Lunop misugod sa pagpuno sa yuta pag-usab, sama sa gipadayag sa Bibliya nga maoy gihimo sa pamilya ni Noe.​—Genesis 9:1; 10:1.

Karaang mga Kasugiran sa Lunop

Uban sa nag-unang mga punto sa hunahuna, atong tagdon ang pipila ka mga kasugiran sa Lunop. Ingnon ta nga magsugod kita sa mga Sumeriano, usa ka karaang mga tawo nga nagpuyo sa Mesopotamia. Ang ilang bersiyon sa Baha makita diha sa papan nga yutang-kolonon nga nakalotan diha sa mga kagun-oban sa Nippur. Kini nga papan nag-ingon nga ang mga diyos sa Sumeriano nga si Anu ug Enlil mihukom sa paglaglag sa mga tawo pinaagi sa dakong lunop. Gipasidan-an sa diyos nga si Enki, si Ziusudra ug ang iyang pamilya naluwas diha sa usa ka dakong barko.

Ang Babylonian Epic ni Gilgamesh dunay daghang mga detalye. Sumala pa niana, miduaw si Gilgamesh sa iyang kagikan nga si Utnapishtim, nga gihatagan ug kinabuhing walay kataposan human nga naluwas sa Lunop. Sa nagpadayon ang pagsultihay, gipatin-aw ni Utnapishtim nga siya gisugo sa pagtukod ug usa ka barko ug dalhon diha niana ang mga baka, ihalas nga mga mananap, ug ang iyang pamilya. Siya nagtukod ug barko nga samag usa ka dakong kahon 60 metros ang matag kilid, nga dunay unom ka andana. Iyang gisultihan si Gilgamesh nga ang bagyo moabot ug unom ka adlaw ug unom ka gabii, ug unya siya miingon: “Sa pag-abot sa ikapitong adlaw, ang unos, ang Baha, ang kakurat sa gubat nabungkag, nga misulong sama sa sundalo. Ang dagat milinaw, ang bagyo milurang, ang Baha mihubas. Akong gitan-aw ang dagat ug ang kagahob sa mga tingog natapos. Ug ang tanang tawo nangahimong lapok.”

Human nga nahitungtong ang sakyanan diha sa Bukid Nisir, gipagawas ni Utnapishtim ang usa ka salampati nga mibalik sa arka sa dihang kini walay nakitang kabatogan. Gisundan kini sa usa ka sayaw nga mibalik usab. Usa ka uwak ang gibuhian, ug sa dihang kini wala mobalik, siya nahibalo nga mihubas na ang tubig. Unya gipagula ni Utnapishtim ang mga hayop ug naghalad.

Kining karaan kaayong kasugiran daw kaamgid sa asoy sa Bibliya bahin sa Lunop. Apan, kini kulang sa tin-aw nga mga detalye ug sa kayano sama sa asoy sa Bibliya, ug kini walay gihatag nga makataronganong sukod sa arka ni naghatag kini sa yugto sa panahon nga gipaila sa Kasulatan. Pananglitan, ang sugilanon ni Gilgamesh miingon nga ang unos miabot ug unom ka adlaw ug unom ka gabii, samtang ang Bibliya nag-ingon nga “dihay ulan sa ibabaw sa yuta sa kap-atan ka adlaw ug kap-atan ka gabii”​—usa ka padayong pagbunok sa ulan nga sa kataposan mitabon sa tibuok yuta sa tubig.​—Genesis 7:12.

Ang Bibliya naghisgot ug walo ka nangaluwas sa Lunop, samtang sa Grego nga kasugiran si Deucalion ug ang iyang asawa, si Pyrrha, lamang ang naluwas. (2 Pedro 2:5) Sumala sa maong kasugiran, sa wala pa ang Lunop ang yuta gipuy-an sa mabangis nga mga tawo nga gitawag mga lalaking bronse. Mihukom ang diyos nga si Zeus sa paglaglag kanila pinaagi sa usa ka dakong lunop ug gisugo si Deucalion sa pagtukod ug usa ka dakong kahon ug sa pagsulod diha niana. Sa dihang mihubas ang lunop, ang kahon nahitungtong diha sa Bukid Parnassus. Si Deucalion ug si Pyrrha milugsong gikan sa bukid ug nagpasanay na usab.

Mga Kasugiran sa Halayong Sidlakan

Sa India adunay kasugiran sa Lunop didto diin si Manu mao ang tawo nga naluwas. Nakahigala siya ug usa ka gamay nga isda nga midako kaayo ug gipasidan-an siya mahitungod sa usa ka malaglagong lunop. Si Manu naghimo ug barko, diin gibira kini sa isda hangtod nga kini nahitungtong sa bukid sa Himalayas. Sa dihang mihubas ang tubig, milugsong si Manu gikan sa bukid uban kang Ida, ang larawan sa iyang halad, ug gisugdan pag-usab ang tawhanong rasa.

Sumala sa kasugiran sa Intsik bahin sa lunop, gihatagan sa diyos nga dalugdog ang iyang duha ka anak si Nuwa ug Fuxi, ug ngipon. Iyang gisugo sila sa pagtanom niini ug magpasilong ilalom sa kalabasa nga motubo gikan niana. Ang kahoy mitubo ug kalit gikan sa ngipon ug namungag dako nga kalabasa. Sa dihang nagpaulan ug kusog ang diyos nga dalugdog, ang mga anak mikatkat sa kalabasa. Bisag ang misangpot nga lunop nakalumos sa nahibilin sa tanang mga molupyo sa yuta, si Nuwa ug Fuxi naluwas ug gipuno pag-usab ang yuta ug mga tawo.

Sa mga Nasod sa Amerika

Ang mga Indian sa Norte Amerika dunay nagkalainlaing kasugiran nga dunay samang tema sa usa ka lunop nga milaglag sa tanan gawas sa pipila ka tawo. Pananglitan, ang mga Arikara, ang katawhang Caddo, nag-ingon nga ang yuta gipuy-an niadto sa usa ka rasa sa mga tawo nga kusgan kaayo nga ilang gibiaybiay ang mga diyos. Gilaglag sa diyos nga si Nesaru kining mga higanteha pinaagi sa usa ka lunop apan giluwas ang iyang katawhan, ang mga hayop, ug mais diha sa usa ka langob. Ang mga katawhang Havasupai nag-ingon nga ang diyos nga si Hokomata nagpahinabog usa ka baha nga milaglag sa katawhan. Apan, giluwas sa usa ka tawo nga si Tochopa ang iyang anak nga babaye nga si Pukeheh pinaagi sa pagbutang kaniya diha sa usa ka troso nga may bangag sa tunga nga gitakpan.

Ang mga Indian sa Sentral ug sa Habagatang Amerika may mga kasugiran bahin sa lunop nga may samang mga kaamgiran. Ang mga Maya sa Sentral Amerika nagtuo nga gilaglag sa usa ka dakong ulan nga bitin ang kalibotan pinaagi sa mga baha sa tubig. Sa Mexico ang bersiyon sa Chimalpopoca naghisgot bahin sa usa ka lunop nga misalanap sa mga bukid. Gipasidan-an sa diyos nga si Tezcatlipoca ang tawong si Nata, nga nagbangag ug usa ka troso nga niini siya ug ang iyang asawa, si Nena, misakay hangtod mihubas ang tubig.

Sa Peru ang mga Chincha may kasugiran bahin sa lima-ka-adlaw nga lunop nga milaglag sa tanang tawo gawas sa usa nga gidala sa luwas nga dapit sa usa ka makasulti nga llama (matang sa hayop) ngadto sa bukid. Ang mga Aymara sa Peru ug Bolivia nag-ingon nga ang diyos nga si Viracocha migawas gikan sa Lake Titicaca ug milalang ug kalibotan ug dagko kaayo, kusgang mga tawo. Tungod kay nasuko siya niining unang mga rasa, gilaglag sila ni Viracocha pinaagig lunop.

Ang mga Indian nga Tupinamba sa Brazil nag-asoy bahin sa usa ka panahon dihang usa ka dakong lunop milumos sa tanan nilang mga kagikan gawas niadtong naluwas diha sa mga sakayan o sa mga tumoy sa taas nga mga kahoy. Ang mga Cashinaua sa Brazil, ang mga Macushi sa Guyana, ang mga Carib sa Sentral Amerika, ug ang mga Ona ug mga Yahgan sa Tierra del Fuego sa Habagatang Amerika maoy lakip sa daghang tribo nga dunay mga kasugiran sa lunop.

Sa Habagatang Pasipiko ug Asia

Sa tibuok Habagatang Pasipiko, ang kasugiran bahin sa lunop nga diyutay ray naluwas daghan kaayo. Pananglitan, sa Samoa adunay usa ka kasugiran bahin sa usa ka lunop sa unang mga panahon nga milaglag sa tanan gawas kang Pili ug sa iyang asawa. Sila nakadangop sa usa ka bato, ug human sa lunop ilang gipuno pag-usab ang yuta ug mga tawo. Sa mga Isla sa Hawaii, ang diyos nga si Kane nasuko sa mga tawo ug nagpadalag usa ka lunop sa paglaglag kanila. Si Nuʹu lamang ang nakaikyas diha sa usa ka dakong barko nga sa kataposan nasayad sa usa ka bukid.

Sa Mindanao sa Pilipinas, ang mga Ata nag-ingon nga ang yuta napuno sa tubig kaniadto nga milaglag sa tanan gawas sa duha ka lalaki ug usa ka babaye. Ang mga Iban sa Sarawak, Borneo, nag-ingon nga diyutayng tawo lamang ang naluwas sa baha pinaagi sa pagdagan ngadto kinatas-ang mga bukid. Ang kasugiran sa mga Igorot sa Pilipinas, usa lamang ka igsoong lalaki ug babaye ang naluwas pinaagi sa pagdangop ngadto sa Bukid Pokis.

Ang mga Soyot sa Siberia, Russia, nag-ingon nga usa ka dakong baki, nga maoy nagsangga sa yuta, milihok ug mipahinabo sa yuta nga nalunopan. Usa ka tigulang lalaki ug ang iyang pamilya ang naluwas diha sa usa ka balsa nga iyang gihimo. Sa dihang mihubas ang tubig, ang balsa nasayad sa usa ka taas nga bukid. Ang mga Ugrian sa kasadpang Siberia ug Hungaria nag-ingon usab nga ang mga nangaluwas sa lunop migamit ug mga balsa apan napadpad ngadto sa nagkalainlaing bahin sa yuta.

Usa ray Sinugdanan

Unsay atong mahinapos gikan niining daghang mga kasugiran sa Lunop? Bisag nagkalahi kaayo sila sa mga detalye, sila adunay usa ka komun nga bahin. Kini nagpaila ug usa ka gigikanan diha sa usa ka dako kaayo ug dili-makalimtang kalaglagan. Bisan pa sa kalainan sa sugilanon sa midagan ang mga siglo, ang gipasiugda sa ilang tema maoy sama sa usa ka hilo nga nagtagik kanila sa usa ka dakong hitabo​—ang lunop sa tibuok-yuta nga gisaysay diha sa yano, tinuod nga asoy sa Bibliya.

Sanglit ang mga kasugiran sa Lunop makita man sa katibuk-an sa mga tawo nga wala maladlad sa Bibliya hangtod sa ulahing mga siglo, dili husto ang pagpangangkon nga ang asoy sa Kasulatan maoy nakaimpluwensiya kanila. Dugang pa, ang International Standard Bible Encyclopedia nag-ingon: “Ang pagkamalukpanon sa mga asoy sa baha sa tibuok kalibotan ginadawat ingong ebidensiya nga may nahitabong unibersohanong kalaglagan sa katawhan pinaagi sa usa ka lunop . . . Dugang pa, ang ubang karaang mga asoy gisulat sa mga tawo nga supak kaayo sa Hebreohanon-Kristohanong tradisyon.” (Tomo 2, panid 319) Busa kita masaligong makahinapos nga ang mga kasugiran sa Lunop nagpamatuod sa kamatuoran sa asoy sa Bibliya.

Sanglit nagkinabuhi man kita sa usa ka kalibotan nga puno sa kabangisan ug imoralidad, mapuslanon kanato nga atong basahon ang asoy sa Bibliya bahin sa Lunop, sumala sa narekord diha sa Genesis kapitulo 6 ngadto sa 8. Kon atong palandongon ang hinungdan sa maong Baha sa kalibotan​—ang pagbuhat sa butang nga daotan sa panan-aw sa Diyos​—atong makita diha niana ang usa ka hinungdanong pasidaan.

Sa dili madugay ang presente daotang sistema sa mga butang makasinati ug malaglagon nga paghukom sa Diyos. Hinunoa, makapalipay nga adunay mangaluwas. Ikaw mahimong apil kanila kon mamati ka sa mga pulong ni apostol Pedro: “Ang kalibotan sa panahon [ni Noe] nalaglag dihang kini gilunopan ug tubig. Apan pinaagi sa mao ra usab nga pulong ang mga langit ug ang yuta nga karon naglungtad gikagatana alang sa kalayo ug ginatipigan alang sa adlaw sa panudya ug sa kalaglagan sa mga tawong dili-diyosnon. . . . Sanglit kining tanang mga butanga pagatunawon man sa ingon, pagkakinahanglan gayod diay nga magkinabuhi kamo sa pagkabalaan ug pagkadiyosnon, nga magapaabot ug nagahinumdom sa presensiya sa adlaw ni Jehova.”​—2 Pedro 3:6-12.

Imo bang gibutang ang presensiya sa adlaw ni Jehova diha sa hunahuna? Kon buhaton nimo kana ug molihok nga nahiuyon sa kabubut-on sa Diyos, imong matagamtam ang dakong mga panalangin. Kadtong nagapahimuot kang Jehova may pagtuo sa bag-ong kalibotan nga maoy gihisgotan ni Pedro sa dihang siya midugang: “Adunay bag-ong mga langit ug usa ka bag-ong yuta nga atong ginapaabot sumala sa saad [sa Diyos], ug nga niini magapuyo ang pagkamatarong.”​—2 Pedro 3:13.

[Hulagway sa panid 7]

Ang mga kasugiran sa Babilonya bahin sa lunop gipasa gikan sa usa ka kaliwatan ngadto sa lain

[Hulagway sa panid 8]

Ikaw ba nagapamati sa pasidaan ni Pedro pinaagi sa pagbutang sa hunahuna sa adlaw ni Jehova?