Edukasyon sa Kapanahonan sa Bibliya
“Igatudlo usab ninyo kini sa inyong mga anak.”—DEUTERONOMIO 11:19.
1. Unsay nagapakita nga si Jehova interesado sa edukasyon sa iyang mga alagad?
SI Jehova mao ang Dakong Tigtudlo. Wala niya itugot nga ang iyang mga alagad mahimong way-kabangkaagan. Sa kanunay siya andam sa pagpaambit sa kahibalo kanila. Siya nagtudlo kanila sa iyang kabubut-on ug iyang mga dalan. Latas sa di-maihap nga mga milenyo diha sa iyang kiliran ang iyang bugtong nga Anak, nga kanunayng nagtuon ingong “batid nga magbubuhat” sa Diyos. (Proverbio 8:30) Sa dinhi sa yuta si Jesus mipahayag: “Sumala sa gitudlo kanako sa Amahan ako nagasulti niining mga butanga.” (Juan 8:28) Sa pagtumong sa Diyos ingong Way-Ikatanding nga Tigtudlo, si Eliu misukna: “Kinsa ang magtutudlo nga sama kaniya?” (Job 36:22) Ang propetang si Isaias nagtumong kang Jehova ingong ang “Dakong Magtutudlo” sa Iyang katawhan ug mitagna: “Ang tanan nimong mga anak mao unyay mga tawo nga tinudloan ni Jehova, ug magmadagayaon ang pakigdait sa imong mga anak.” (Isaias 30:20; 54:13) Sa walay duhaduha, gusto ni Jehova nga malamdagan ug matudloan pag-ayo ang iyang intelihenteng mga linalang.
Pagpanudlo sa Panahon sa Patriarka
2, 3. (a) Unsay pag-isip sa matinumanong mga patriarka sa edukasyon sa ilang mga anak, ug unsang pahamangno ang gihatag ni Jehova kang Abraham? (b) Unsang dakong katuyoan ang nagpaluyo sa pahamangno nga tudloan ang mga kaliwat ni Abraham?
2 Usa sa pangunang mga katungod sa ulo sa pamilya sa kapanahonan sa mga patriarka mao ang pagtudlo sa iyang mga anak ug sa iyang panimalay. Alang sa mga alagad sa Diyos ang edukasyon sa ilang mga anak maoy usa ka relihiyosong katungdanan. Si Jehova miingon mahitungod sa iyang alagad nga si Abraham: “Ako nakaila kaniya aron magasugo siya sa iyang mga anak ug sa iyang panimalay sunod kaniya aron sila magabantay sa dalan ni Jehova sa pagbuhat sa pagkamatarong ug sa katarongan; aron nga si Jehova makapadala sa ibabaw kang Abraham niadtong gipamulong niya mahitungod kaniya.”—Genesis 18:19.
3 Kining balaang pahayag nagapakita nga si Jehova nag-isip sa edukasyon nga hinungdanon kaayo. Ang Diyos nagbaod kang Abraham, Isaac, ug Jacob sa pag-edukar sa ilang mga panimalay diha sa Iyang mga dalan diha sa pagkamatarong ug sa katarongan aron ang umaabot nga mga kaliwatan makahimo sa pagbantay sa dalan ni Jehova. Busa, tumanon ni Jehova ang iyang mga saad mahitungod sa binhi ni Abraham ug sa pagpanalangin sa “tanang nasod sa yuta.”—Genesis 18:18; 22:17, 18.
Ang Sistema sa Edukasyon sa Israel
4, 5. (a) Unsay nagpalahi sa edukasyonal nga sistema sa Israel sa iya sa ubang kanasoran? (b) Unsang laing dakong kalainan ang gipadayag diha sa Encyclopaedia Judaica, ug sa walay duhaduha unsay nakaamot sa maong kalainan?
4 Ang Encyclopaedia Judaica nagaingon: “Ang Bibliya mao ang pangunang tinubdan sa pagsabot sa paagi sa pagpanudlo sa karaang Israel.” Si Jehova migamit kang Moises ingong unang tawhanong magtutudlo sa Israel. (Deuteronomio 1:3, 5; 4:5) Si Moises nagpasa sa mga pulong nga gihatag ni Jehova kaniya. (Exodo 24:3) Busa, sa pagkatinuod, ang Diyos mao ang pangunang Tigtudlo sa Israel. Kini mismo nagpalahi sa edukasyonal nga sistema sa Israel gikan sa iya sa ubang kanasoran.
5 Ang samang reperensiyang basahon nagapahayag: “Ang taas nga edukasyon o pagtuon sa basahon sa Mesopotamia ug Ehipto maoy pormal ug iya lamang sa matang sa eskriba, nga maorag dili mao ang kaso sa Israel. Ang kalainan sa walay duhaduha maoy tungod sa mas yanong alpabetikanhong sistema sa pagsulat nga gigamit sa mga Hebreohanon. . . . Ang kahinungdanon sa alpabetikanhong pagsulat alang sa kasaysayan sa edukasyon kinahanglang dili hikalimtan. Kana nagpailaila sa pagbulag sa naandang eskribanhong mga kultura sa Ehipto, Mesopotamia, ug ikaduhang-milenyo nga Canaan. Ang pagkaedukado dili na mao ang ilhanan ug linaing kinaiyahan sa usa ka matang sa propesyonal nga mga eskriba ug mga saserdote, nga mga batid sa lisod-sabton nga cuneiform ug hieroglypic nga mga sinulat.”
6. Unsa ang Biblikanhong pamatuod nga sukad sa sinugdanan sa ilang kasaysayan, ang mga Israelinhon maoy katawhan nga makamaong mobasa ug mosulat?
6 Ang Bibliya naghatag ug ebidensiya nga ang mga Israelinhon maoy usa ka katawhan nga makamaong mobasa ug mosulat. Sa wala pa sila mosulod sa Yutang Saad, gisugo sila sa pagsulat sa mga kasugoan ni Jehova diha sa ilang mga haligi-sa-pultahan ug sa iyang mga ganghaan. (Deuteronomio 6:1, 9; 11:20; 27:1-3) Bisan tuod kanang sugoa sa walay duhaduha maoy masambingayon, sa tino kadto wala untay kahulogan alang sa kasagarang Israelinhon kon siya dili makamaong mobasa ug mosulat. Ang mga kasulatan sama sa Josue 18:9 ug Maghuhukom 8:14 nagapakita nga ang uban gawas pa sa mga pangulo sama kang Moises ug Josue nahibalong mosulat dugay na una pa sa pagkatukod sa gingharian sa Israel.—Exodo 34:27; Josue 24:26.
Mga Paagi sa Pagtudlo
7. (a) Sumala sa Kasulatan, kinsay mihatag sa Israelinhong mga bata sa ilang paninugdang edukasyon? (b) Unsang impormasyon ang gihatag sa usa ka Pranses nga eskolar sa Bibliya?
7 Sa Israel, ang mga bata gitudloan sa amahan ug inahan sukad sa bata pa kaayong edad. (Deuteronomio 11:18, 19; Proverbio 1:8; 31:26) Sa Pranses nga Dictionnaire de la Bible, ang eskolar sa Bibliya nga si E. Mangenot misulat: “Sa diha nga siya makasulti na, ang bata makakat-on ug pipila ka bahin sa Kasugoan. Ipahayag sa iyang inahan ang usa ka bersikulo; sa diha nga mahibalo na siya niini, ihatag na usab kaniya ang laing bersikulo. Sa ulahi, ang sinulat nga teksto sa mga bersikulo nga ikapahayag na nilang sinag-ulo pakuptan sa mga bata. Sa ingong paagi, sila gipailaila sa pagbasa, ug sa diha nga modagko na sila, ikapadayon nila ang ilang relihiyosong pagtudlo pinaagi sa pagbasa ug sa pagpalandong sa kasugoan sa Ginoo.”
8. (a) Unsang pangunang paagi sa pagtudlo ang gigamit sa Israel, apan uban sa unsang hinungdanong kinaiyahan? (b) Unsang mga ayuda sa pagsag-ulo ang gigamit?
8 Kini nagapaila nga usa ka paninugdang paagi sa pagtudlo nga gigamit mao ang pagsag-ulo sa mga butang. Ang mga butang nakat-onan mahitungod sa mga kasugoan ni Jehova ug sa iyang mga pakiglabot sa iyang katawhan makatuhop sa kasingkasing. (Deuteronomio 6:6, 7) Sila kinahanglang palandongon. (Salmo 77:11, 12) Sa pagtabang sa mga batag tigulang sa pagsag-ulo, gigamit ang lainlaing mga ayuda sa pagsag-ulo. Kini naglakip sa alpabetikanhong acrostics, nga sigidas nga mga bersikulo sa Salmo magsugod sa laing letra, sa alpabetikanhong han-ay (sama sa Proverbio 31:10-31); alliteration (mga pulong nga magsugod sa samang letra o paningog); ug paggamit sa mga numero, sama nianang gigamit sa ulahing katunga sa Proverbio kapitulo 30. Makaiikag, ang Gezer Calendar, usa sa labing karaang mga pananglitan sa karaang Hebreohanong sinulat, gihunahuna sa pila ka eskolar nga pagbansay sa pagsag-ulo sa batang nagtuon.
Ang Kurikulum
9. (a) Unsa ang usa ka dakong bahin sa programa sa pagtuon alang sa Israelinhong mga bata? (b) Unsay ginaingon sa usa ka ensiklopedia sa Bibliya mahitungod sa pagtudlo nga gihimo maylabot sa tinuig nga mga piyesta?
9 Ang edukasyon sa Israel dili kay mao lamang ang pagtuon sa pagbasa ug pagsulat. Ang kasaysayan maoy usa ka hinungdanong ulohan nga gitudlo. Ang pagkat-on sa kahibulongang mga buhat ni Jehova alang sa iyang katawhan maoy usa ka pangunang bahin sa kurikulum. Sila makasaysayanhong mga kamatuoran nga kinahanglang itudlo gikan sa kaliwatan ngadto sa laing kaliwatan. (Deuteronomio 4:9, 10; Salmo 78:1-7) Ang pagsaulog sa tinuig nga mga piyesta mitaganag maayong higayon nga ang ulo sa pamilya magtudlo sa iyang mga anak. (Exodo 13:14; Levitico 23:37-43) Labot niini ang The International Standard Bible Encyclopedia nagaingon: “Pinaagi sa pagtudlo sa amahan diha sa balay ug sa iyang mga pagpatin-aw sa kahulogan sa mga piyesta, ang Hebreohanong mga bata gitudloan kon giunsa sa Diyos pagpadayag sa Iyang kaugalingon ngadto kanila sa nangagi, sa unsang paagi sila magkinabuhi sa presenteng panahon, ug kon unsa ang mga saad sa Diyos mahitungod sa umaabot sa Iyang katawhan.”
10. Unsang praktikal nga pagbansay ang gihatag sa mga batang babaye? sa mga batang lalaki?
10 Ang pagtudlo sa ginikanan naglakip sa praktikal nga pagbansay. Ang mga batang babaye gitudloan sa mga kahanas sa panimalay. Ang kataposang kapitulo sa Proverbio nagpakita nga sila daghan ug nagkadaiya; naglakip kana sa pagbilik, paghabol, pangluto, pamatigayon, ug katibuk-ang pagdumala sa balay. Ang mga batang lalaki sagad tudloan ug sekular nga trabaho sa ilang amahan, kon kaha sa pag-uma o trabaho sa pangabuhi o binatid nga panarbaho. Sa ulahing mga panahon ang Hudiyong mga rabbi lagmit moingon: “Ang wala magtudlo sa iyang anak sa puslanong trabaho nagmatuto kaniya sa pagkakawatan.”
11. Unsay nagapakita sa nagpaluyong katuyoan sa edukasyon sa Israel, ug unsang pagtulon-an ang anaa niini alang sa mga batan-on karong adlawa?
11 Ang espirituwal nga giladmon sa mga paagi sa pagtudlo nga gigamit sa Israel madayag sa tibuok basahon sa mga Proverbio. Kini nagpadayag nga ang katuyoan mao ang pagtudlo sa “mga way-kasinatian” sa hamiling mga butang sama sa kaalam, disiplina, pagsabot, salabotan, panghukom, kaigmat, kahibalo, ug katakos sa panghunahuna—ngatanan diha sa “pagkahadlok kang Jehova.” (Proverbio 1:1-7; 2:1-14) Kini nagapasiugda sa mga panukmod nga kinahanglang magpalihok sa usa sa mga alagad sa Diyos karong adlawa sa pagpauswag sa iyang edukasyon.
Mga Saserdote, mga Levihanon, ug mga Propeta
12. Kinsa gawas pa sa mga ginikanan ang nakig-ambit sa pagtudlo sa katawhan sa Israel, ug unsa ang paninugdang kahulogan sa Hebreohanong pulong nga gihubad “kasugoan”?
12 Bisan tuod gitagana sa mga ginikanan ang paninugdang edukasyon, si Jehova dugang nagtudlo sa iyang katawhan pinaagi sa mga saserdote, sa dili-saserdoteng mga Levihanon, ug mga propeta. Sa iyang kataposang pagpanalangin sa tribo ni Levi, si Moises mipahayag: “Sila magatudlo sa imong hudisyal nga mga hukom kang Jacob ug sa imong kasugoan sa Israel.” (Deuteronomio 33:8, 10) Makahuloganon, ang pulong “kasugoan” diha sa Hebreohanon (toh·rahʹ) kinuha gikan sa usa ka lintunganay nga sa iyang berbong dagway nagkahulogan nga “pagpakita,” “pagtudlo,” “pagpahimangno.” Ang Encyclopaedia Judaica nagaingon: “Ang kahulogan sa pulong [torah] sa ingon maoy ‘pagtulon-an,’ ‘doktrina,’ o ‘instruksiyon.’”
13. Nganong ang Kasugoan sa Israel lahi sa legal nga mga sistema sa ubang kanasoran?
13 Kini usab nagpalahi sa Israel gikan sa ubang kanasoran ug bisan gikan sa modernong-adlawng kanasoran. Ang politikanhong kanasoran karong adlawa adunay hugpong sa mga balaod nga kadaghanang katawhan tipik lang ug nasayran. Sa dihang ang mga tawo makalapas sa balaod, sila kinahanglang mobayad sa manlalaban ug dakong salapi sa pagdepensa kanila. Ang mga tunghaan sa balaod maoy alang sa mga espesyalista. Apan, sa Israel ang Kasugoan mao ang paagi sa Diyos sa pagsulti sa iyang katawhan sa unsang paagi buot niya nga sila mag-alagad kaniya ug magkinabuhi sumala sa iyang kabubut-on. Lahi sa ubang mga hugpong sa kabalaoran, kana naglakip sa paghigugma sa Diyos ug sa silingan. (Levitico 19:18; Deuteronomio 6:5) Ang Kasugoan dili gayod usa ka di-mabinationg basahon sa balaod. Mitagana kanag doktrina, pagtulon-an, ug instruksiyon sa usa ka paagi sa kinabuhi nga kinahanglang hikat-onan.
14. Unsa ang usa ka hinungdan nga gisalikway ni Jehova ang Levihanong pagkasaserdote? (Malakias 2:7, 8)
14 Samtang matinumanon, ang mga saserdote ug ang mga Levihanon nagtuman sa ilang responsabilidad sa pagtudlo sa katawhan. Apan kasagaran, ang mga saserdote nagpasagad sa ilang katungdanan sa pagtudlo sa nasod. Ang maong kakulang sa kahibalo sa Kasugoan sa Diyos may daotang sangpotanan alang sa mga saserdote ug sa katawhan. Sa ikawalong siglo W.K.P., si Jehova mitagna: “Ang akong katawhan pahilomon gayod, tungod kay walay kahibalo. Tungod kay ang kahibalo mao ang imo mismong gisalikway, igasalikway ko usab ikaw gikan sa pag-alagad nga usa ka saserdote kanako; ug tungod kay ikaw kanunay nga nahikalimot sa kasugoan sa imong Diyos, pagahikalimtan ko usab ang imong mga anak.”—Oseas 4:6.
15. (a) Gawas pa sa mga saserdote, kinsay gipatungha ni Jehova nga mga magtutudlo sa Israel, ug unsay gisulat sa usa ka eskolar sa Bibliya mahitungod sa ilang papel ingong mga tigtudlo? (b) Unsay nahitabo sa kataposan sa Israel ug Juda tungod kay ilang gisalikway ang kahibalo kang Jehova ug sa iyang mga paagi?
15 Sama sa mga saserdote, si Jehova mipatungha ug mga propeta ingong mga magtutudlo. Atong mabasa: “Si Jehova nagpadayon sa pagpasidaan sa Israel ug Juda pinaagi sa tanan niyang manalagna ug sa matag tigkitag panan-awon, nga nag-ingon: ‘Tumalikod kamo sa inyong daotang mga dalan ug bantayi ang akong mga sugo, akong mga lagda, sumala sa tanang kasugoan nga akong gisugo sa inyong mga amahan ug akong gipadala kaninyo pinaagi sa akong mga alagad ang mga manalagna.’” (2 Hari 17:13) Bahin sa papel sa mga propeta ingong mga magtutudlo, ang Pranses nga eskolar sa Bibliya nga si Roland de Vaux misulat: “Ang mga propeta, usab, may misyon sa pagtudlo sa katawhan; sama sa pagtagna sa umaabot kadto gayod usa ka bahin sa ilang buluhaton. Ug ang pagkadinasig sa tagna naghatag ug gahom sa ilang pagwali ingon nga usa ka pulong sa Diyos. Tinong ubos sa monarkiya ang mga propeta mao ang relihiyoso ug moral nga mga magtutudlo sa katawhan; ug, kita makadugang, ang kinamaayohan sa tanan nilang mga magtutudlo, bisan pag dili kanunay mao ang labing gipamatian.” Tungod sa kakulang sa tukmang pagtudlo pinaagi sa mga saserdote ug mga Levihanon duyog sa pagkapakyas sa pagpamati sa mga propeta ni Jehova, ang mga Israelinhon mingbulag sa mga dalan ni Jehova. Ang Samaria napukan ngadto sa mga Asiryanhon niadtong 740 W.K.P., ug ang Jerusalem ug ang iyang templo gilaglag sa mga Babilonyanhon niadtong 607 W.K.P.
Edukasyon sa Panahon ug sa Pagkatapos sa Pagkabihag
16, 17. (a) Unsang programa sa edukasyon ang gipugos kang Daniel ug sa tulo niya ka kauban? (b) Unsay nakapahimo nila sa pagkaagom nianang Babilonyanhong edukasyon ug bisan pa niana nagpabiling matinumanon kang Jehova?
16 Mga napulo ka tuig sa wala pa malaglag ang Jerusalem, si Haring Joachin ug usa ka pundok sa mga prinsipe ug mga dungganong tawo gidala ni Haring Nabukodonosor ngadto sa Babilonya. (2 Hari 24:15) Apil kanila si Daniel ug ang tulo pa ka batan-ong dungganong tawo. (Daniel 1:3, 6) Si Nabukodonosor nagmando nga silang upat moagi sa espesyal tulo-ka-tuig nga pagbansay “sa pagsulat ug sa pinulongan sa mga Kaldeahanon.” Dugang pa, sila gitagan-an ug “adlaw-adlaw nga bahin sa mga lamian nga pagkaon sa hari ug sa iyang ilimnon nga bino.” (Daniel 1:4, 5) Tungod sa ubay-ubayng hinungdan kadto lagmit peligroso. Kalagmitan, ang kurikulum dili kay tulo-ka-tuig lamang nga kurso sa pinulongan. Ang pulong “mga Kaldeahanon” niining kasulatana gihunahuna sa pipila nga nagpasabot “dili lamang sa mga Babilonyanhon ingong usa ka katawhan, kondili sa matang nga edukado.” (The Soncino Books of the Bible) Sa iyang komentaryo bahin kang Daniel, si C. F. Keil nag-ingon: “Si Daniel ug ang iyang mga kauban pagatudloan sa kaalam sa Kaldeahanong mga pari ug mga tawong edukado, nga natudloan diha sa mga tunghaan sa Babilonya.” Ang gigahin nga harianong pagkaon nagladlad usab kanila sa paglapas sa mga gidiling pagkaon nga gipahamtang sa Kasugoan ni Moises. Unsa ang ilang kahimtang?
17 Ingong tigpamaba sa upat ka batan-ong dungganong mga Hudiyo, gitin-aw ni Daniel sukad sa sinugdan nga sila dili mokaon o moinom nga magalapas sa ilang konsensiya. (Daniel 1:8, 11-13) Gipanalanginan ni Jehova kining malig-ong baroganan ug gipahumok ang kasingkasing sa Babilonyanhong opisyal nga tigdumala. (Daniel 1:9, 14-16) Mahitungod sa ilang mga pagtuon, ang misunod nga mga panghitabo sa mga kinabuhi sa tanang upat ka batan-ong Hebreohanon tinong nagpamatuod nga ang ilang pinugos tulo-ka-tuig nga kurikulum sa Babilonyanhong kultura wala makapahinabo nga sila mobulag sa ilang halalom nga pagmahal kang Jehova ug sa iyang maputling pagsimba. (Daniel, kapitulo 3 ug 6) Si Jehova mipahinabo nga sila mogawas nga wala madaot niadtong pinugos tulo-ka-tuig nga pagkalusbog sa taas nga kinaadman sa Babilonya. “Mahitungod niining mga batan-ong lalaki, silang upat, ang Diyos mihatag kanila sa kahibalo ug salabotan sa tanang kasulatan ug kaalam; ug si Daniel mismo may pagsabot sa tanang matang sa mga panan-awon ug mga damgo. Ug mahitungod sa matag butang bahin sa kaalam ug salabotan nga gipakisayran kanila sa hari, iyang nakita gani nga sila labi pang maayo sa napulo ka pilo kay sa tanang salamangkerong mga pari ug mga maglalamat nga diha sa tibuok niyang gingharian.”—Daniel 1:17, 20.
18. Unsang programa sa edukasyon ang gihimo sa Juda sa pagkatapos sa pagkabihag sa Babilonya?
18 Pagkatapos sa pagkabihag sa Babilonya, usa ka dakong buluhaton sa pagtudlo ang gihimo ni Esdras, usa ka saserdote nga “nag-andam sa iyang kasingkasing sa pagsusi sa kasugoan ni Jehova ug sa pagbuhat niana ug sa pagtudlo sa Israel sa kalagdaan ug sa hustisya.” (Esdras 7:10) Siya gitabangan niini sa matinumanong mga Levihanon, si kinsa “nagsaysay sa kasugoan ngadto sa katawhan.” (Nehemias 8:7) Si Esdras usa ka eskolar sa Bibliya ug “usa ka batid nga magkokopya,” o eskriba. (Esdras 7:6) Maoy sa iyang adlaw nga ang mga eskriba nahimong ilado ingong usa ka matang.
Mga Tunghaan sa mga Rabbi
19. Unsang matang sa mga tigtudlo ang mitungha sa Israel sa panahong si Jesus mianhi sa yuta, ug tungod sa unsang dagkong mga hinungdan nga siya ug ang iyang mga tinun-an wala magbaton sa Hudiyohanong taas nga edukasyon?
19 Sa panahong mitungha si Jesus sa yuta, ang mga eskriba nahimo nang usa ka hamiling matang sa mga magtutudlo, nga labi pang matinagdanon sa mga tradisyon inay sa matuod nga mga pagtulon-an sa Pulong sa Diyos. Gusto nilag tawgon nga “Rabbi,” nga nahimong mapasidungganong titulo nga nagkahulogang “Akong Dakong (Labing Maayo) Usa.” (Mateo 23:6, 7, potnot) Diha sa Kristohanong Gregong Kasulatan, ang mga eskriba kasagaran gilangkit sa mga Pariseo, nga ang pipila kanila maoy mga magtutudlo mismo sa Kasugoan. (Buhat 5:34) Giakusar ni Jesus ang duha ka pundok sa paghimong way-pulos sa pulong sa Diyos tungod sa ilang tradisyon ug sa pagtudlo sa “mga sugo sa mga tawo ingong mga doktrina.” (Mateo 15:1, 6, 9) Dili katingad-ang si Jesus o kadaghanan sa iyang mga tinun-an wala maedukar diha sa mga tunghaan sa mga rabbi.—Juan 7:14, 15; Buhat 4:13; 22:3.
20. Unsay gipakita kanato niining sumaryo sa edukasyon sa kapanahonan sa Bibliya, ug unsay nagapaila nga ang mga alagad ni Jehova nagkinahanglag edukasyon?
20 Kining sumaryo sa edukasyon sa kapanahonan sa Bibliya nagpakita nga si Jehova mao ang Dakong Tigtudlo sa iyang katawhan. Pinaagi kang Moises, ang Diyos miorganisar ug usa ka episyenteng sistema sa edukasyon sa Israel. Apan human sa taas nga panahon, naugmad ang usa ka sistema sa Hudiyonhong taas nga edukasyon nga nagtudlog mga butang nga supak sa Pulong sa Diyos. Bisan tuod si Jesus wala makatungha sa maong Hudiyonhong mga tunghaan, bisan pa niana, siya maoy way-ikatanding nga Magtutudlo. (Mateo 7:28, 29; 23:8; Juan 13:13) Iyang gisugo usab ang iyang mga tinun-an sa pagpanudlo, bisan hangtod sa konklusyon sa sistema sa mga butang. (Mateo 28:19, 20) Sa pagbuhat niini, sila kinahanglang maayong mga magtutudlo ug busa magkinahanglag edukasyon. Busa sa unsang paagi ang matuod nga mga Kristohanon magaisip sa edukasyon karong adlawa? Kining pangutanaha pagatugkaron sa sunod artikulo.
Usa ka Tigi sa Panumdoman
◻ Nganong makapaneguro kita nga si Jehova interesado sa edukasyon sa iyang mga alagad?
◻ Sa unsang mga bahin ang sistema sa edukasyon sa Israel lahi sa iya sa ubang kanasoran?
◻ Unsang edukasyon ang nadawat sa Israelinhong mga bata?
◻ Unsang mga paagi sa pagtudlo ang gigamit sa Israel?
◻ Nganong si Jesus ug iyang mga tinun-an wala motungha sa Hudiyohanong mga tunghaan sa taas nga kinaadman?
[Hulagway sa panid 14]
Ang pinugos nga edukasyon sa Babilonya wala makapahilayo kang Daniel ug sa iyang mga kauban gikan kang Jehova