“Himoa ang Kaminyoon nga Madungganon sa Tanan”
“Himoa ang kaminyoon nga madungganon sa tanan, ug ang higdaanan sa kaminyoon dili mahugawan.”—HEBREOHANON 13:4.
1. Sa unsang paagi nakat-onan sa ubang mga tawo ang malamposong kaminyoon?
MINILYONG katawhan, bisan niining panahon nga dali ra ang pagpakigdiborsiyo, ang nagatagamtam ug malungtarong mga kaminyoon. Sila nakakitag pormula sa kalamposan, bisan pag magkalahig personalidad ug kagikan. Ang maong mga kaminyoon makita taliwala sa mga Saksi ni Jehova. Sa kadaghanang kaso kining mga magtiayona moadmiter nga naeksperyensiyahan nila ang mga panahong maayo ug dili-maayo, adunay mga hinungdan pa sa pagreklamo sa usag usa. Ugaling, sila nakakat-on sa pag-antos sa ginagmay nga mga kalisdanan sa kaminyoon ug nagapadagan sa ilang barko sa kaminyoon sa hustong direksiyon. Unsa ang pila ka butang nga nagpaarang kanila sa pagpadayon?—Colosas 3:13.
2. (a) Unsa ang pipila ka positibong mga butang nga makapalig-on sa kaminyoon? (b) Unsa ang pipila ka butang nga makadaot sa kaminyoon? (Tan-awa ang kahon sa panid 14.)
2 Mabutyagon ang mga komento sa pipila kansang Kristohanong mga kaminyoon malipayon ug malungtaron. Ang usa ka bana nga naminyo sulod sa 16 ka tuig miingon: “Kon adunay problemang motungha, maningkamot gayod kami sa pagpamati sa hunahuna sa usag usa.” Gipasiugda niini ang usa sa makapalig-ong mga butang diha sa kadaghanang mga kaminyoon—bukas, prangka nga komunikasyon. Usa ka asawa, nga naminyo sa 31 ka tuig, miingon: “Ang pagkaptanay sa kamot ug ang paghimog makalingaw nga mga butang aron magpadayon ang among pagmahalay mao kanunay ang ginauna.” Ug dugang nga bahin kana sa komunikasyon. Gipasiugda sa laing magtiayon, nga naminyo duolan sa 40 ka tuig, ang bili sa pagkamatiawon, nga makapakatawa sa ilang kaugalingon ug sa usag usa. Sila miingon usab nga kini nakatabang sa pagkakita sa labing maayo ug sa labing mangil-ad nga bahin sa usag usa kanila ug makapasundayag gihapon sa maunongong gugma. Ang bana mihisgot bahin sa pagkaandam sa pagdawat sa mga sayop ug unya mangayog pasaylo. Kon adunay mauyonon nga espiritu, ang kaminyoon moayon-ayon inay mabugto.—Filipos 2:1-4; 4:5, Kingdom Interlinear.
Usa ka Nagakausab nga Kahimtang
3, 4. Unsang kausaban sa tinamdan ang nahitabo may kalabotan sa pagkamaunongon diha sa kaminyoon? Makahatag ka ba ug mga pananglitan?
3 Sa nanglabay ang pipila ka dekada, sa tibuok kalibotan, ang mga kaisipan nabag-o may kalabotan sa pagkamaunongon diha sa kaminyoon. Nagtuo ang ubang minyong magtiayon nga walay daotan ang pagbaton ug relasyon, nga mao ang modernong pagtawag sa panapaw, ilabina kon nahibalo bahin niana ang usa nga kapikas ug gidawat kana.
4 Usa ka Kristohanong magtatan-aw mikomento bahin sa situwasyon: “Halos gisalikway sa kalibotan ang bisan unsang maugdang nga pagsulay sa pagkinabuhi sumala sa lagda sa maayong pamatasan. Ang maputli nga batasan giisip nga dili na uso.” Ang iladong mga tawo sa politika, mga bituon sa dula, ug sa kalingawan dayag nga nagalapas sa mga sukdanan sa Bibliya sa moral nga paggawi, ug kining mga tawhana gitratar gihapon ingong mga tawong inila. Halos walay mantsa sa kadungganan ang gilangkit sa bisan unsang daotang buhat o kahiwian. Ang kaligdong ug pagkamaunongon talagsa rang gipabilhan sa gitawag nga alta sosyedad. Unya, bahin sa prinsipyo nga ‘kon unsay aplikado ngadto sa usa aplikado sa uban,’ sundon sa mga tawo ang maong panig-ingnan ug ginapalabay ang gihukman sa Diyos. Sama gayod kini sa gipahayag ni Pablo: “Wala nay panabot sa pagkamatarong, ilang gitugyan ang ilang kaugalingon ngadto sa haluag nga paggawi sa pagbuhat sa tanang matang sa kahugawan uban ang kadalo.”—Efeso 4:19; Proverbio 17:15; Roma 1:24-28; 1 Corinto 5:11.
5. (a) Unsa ang baroganan sa Diyos bahin sa panapaw? (b) Unsay nalangkit sa paggamit sa Bibliya sa pulong “pakighilawas”?
5 Ang mga sukdanan sa Diyos wala mausab. Iyang baroganan nga ang pag-ipon nga walay kasal nagakinabuhi sa pakighilawas. Ang pagluib sa kaminyoon panapaw gihapon.a Si apostol Pablo tin-aw nga miingon: “Unsa! Wala ba kamo mahibalo nga ang mga tawong dili-matarong dili makapanunod sa gingharian sa Diyos? Ayaw kamo palimbong. Walay mga makihilawason, ni mga tigsimbag diyosdiyos, ni mga mananapaw, ni mga lalaking gihuptan alang sa dili-kinaiyanhong katuyoan, ni mga lalaki nga modulog sa mga lalaki . . . ang makapanunod sa gingharian sa Diyos. Apan ingon niana ang uban kaninyo kaniadto. Apan kamo gihinloan na, kamo gibalaan na, kamo gipahayag na nga matarong sa ngalan sa atong Ginoong Jesu-Kristo ug diha sa espiritu sa atong Diyos.”—1 Corinto 6:9-11.
6. Unsang pagdasig ang atong makita diha sa mga pulong ni Pablo sa 1 Corinto 6:9-11?
6 Usa ka makapadasig nga punto niana nga teksto mao ang gipamulong ni Pablo, “Apan ingon niana ang uban kaninyo kaniadto. Apan kamo gihinloan na.” Oo, daghan niadtong sa miagi nagkinabuhi sa “paglunang sa kahugawan” nakamata, midawat kang Kristo ug sa iyang halad, ug nahinloan. Sila mipili sa pagpahimuot sa Diyos pinaagi sa pagsubay sa matarong nga kinabuhi ug mas malipayon ingong resulta.—1 Pedro 4:3, 4.
7. Unsa ang nagkasumpaki nga pagsabot sa “imoralidad,” ug unsa ang hunahuna sa Bibliya?
7 Sa laing bahin, ang modernong pagbatbat sa kalibotan sa imoralidad napaluya na kaayo nga kini dili na mohaom sa panghunahuna sa Diyos. Gibatbat sa diksiyonaryo ang “immoral” ingong “supak sa natukod nga moralidad.” Ang “natukod nga moralidad” karong adlawa, nga nagapalabay sa sekso una pa magminyo ug sekso gawas sa kaminyoon ingon man sa homoseksuwalidad, maoy gihukman sa Bibliya nga imoralidad. Oo, sumala sa hunahuna sa Bibliya, ang imoralidad maoy tataw nga paglapas sa moral nga lagda sa Diyos.—Exodo 20:14, 17; 1 Corinto 6:18.
Apektado ang Kristohanong Kongregasyon
8. Sa unsang paagi apektado ang mga sakop sa Kristohanong kongregasyon sa imoralidad?
8 Ang imoralidad karong adlawa kaylap kaayo nga kini mohatag pa gani ug kabug-at sa mga sakop sa Kristohanong kongregasyon. Kini makaimpluwensiya kanila pinaagi sa kaylap, mahilay nga mga programa sa TV, mga video, ug pornograpikong mga basahon. Bisag diyutay lamang ang naapektohang mga Kristohanon, kinahanglang dawaton nga ang kadaghanang kaso sa pagpalagpot taliwala sa mga Saksi ni Jehova tungod sa wala-hinulsoli nga paggawi nga dili-angay sa usa ka Kristohanon nalangkit sa pipila ka matang sa seksuwal nga imoralidad. Sa positibong bahin, ang kadaghanan sa mga tawong gipalagpot sa kataposan midawat sa ilang mga kalapasan, mibalik sa mahinlong paagi sa pagkinabuhi, ug sa ulahi napasig-uli diha sa kongregasyon.—Itandi ang Lucas 15:11-32.
9. Sa unsang paaagi gimaniobra ni Satanas ang dili-mabinantayon?
9 Walay duhaduha nga si Satanas nagalakawlakaw nga samag leyon nga nagangulob, andam sa pagtukob sa dili-mabinantayon. Ang iyang mga laraw, o “maliputong mga buhat,” nakabitik sa dili-mabinantayong mga Kristohanon tuig-tuig. Ang dili-mawala nga espiritu sa iyang kalibotan mao ang kahakog, pagkamahigugmaog-kalingawan, ug maulagon. Gitagbaw niini ang mga pangibog sa unod. Gisalikway niini ang pagpugong sa kaugalingon.—Efeso 2:1, 2; 6:11, 12, potnot; 1 Pedro 5:8.
10. Kinsa ang mahimong matintal, ug ngano?
10 Kinsa diha sa kongregasyon ang maladlad sa mga panulay sa imoralidad? Ang kadaghanang mga Kristohanon, ansiano man sila sa lokal nga kongregasyon, nagapanawng mga magtatan-aw, mga Bethelite, mga payunir nga nagasangyaw sa daghang oras sa matag bulan, puliking mga ginikanan nga nagapadako ug pamilya, o mga batan-on nga nagaatubang ug mga pag-ipit sa isigkaingon. Ang panulay sa unod komon sa tanan. Ang seksuwal nga kaibog mapukaw sa panahong wala dahoma. Busa si Pablo nakasulat: “Siya nga nagadahom nga maayo na niyang pagkabarog magbantay basig mapukan siya. Walay tintasyon ang moabot kaninyo kondili kadto rang maantos sa mga lalaki [ug mga babaye].” Makasubo, apan ang ubang mga Kristohanon nga adunay mga katungdanan nadaog niining bitik sa imoralidad.—1 Corinto 10:12, 13.
Nahaylo ug Natintal
11-13. Unsa ang pipila ka situwasyon nga miagak sa imoralidad?
11 Unsang mga tintasyon ug mga situwasyon ang nakaagak sa pipila ngadto sa binuang nga dalan sa panapaw ug pakighilawas? Kini daghan ug komplikado kaayo ug lahi gikan sa usa ka nasod o kultura ngadto sa lain. Ugaling, adunay pipila ka sukaranong mga situwasyon ang mitungha diha sa daghang nasod. Pananglitan, gitaho nga nag-organisar ang uban ug mga parti nga niini gidalit ang daghang makahubog nga mga ilimnon. Ang uban nadani sa kalibotanong musika ug sayaw nga makapukaw sa gana sa sekso. Diha sa ubang dapit sa Aprika, adunay mga tawong sapian—dili mga magtutuo—nga adunay mga puyopuyo; ang ubang mga babaye natintal sa pagpangitag kasegurohan sa panalapi pinaagi sa pagkahimong puyopuyo bisan pag nalangkit kini sa imoralidad. Sa ubang mga dapit biyaan sa Kristohanong mga bana ang ilang mga pamilya aron mangitag pangabuhi sa mga minahan ug sa ubang mga lugar. Unya ang ilang pagkamaunongon ug pagkakasaligan sa ilang kapikas masulayan sa usa ka sukod o sa mga paagi nga dili maeksperyensiyahan balik sa kaugalingong pinuy-anan.
12 Diha sa adunahang mga nasod ang uban nahulog sa bitik ni Satanas pinaagi sa pagkuyog-kuyog sa usa ka kaatbang sa sekso nga walay kauban nga ikatulong tawo—sama sa regular nga pag-uban sa usa ka tawo diha sa awto alang sa pagtuon sa pagmaneho.b Ang mga ansiano nga nagaduaw kinahanglang mag-amping usab nga dili mag-inusara uban sa igsoong babaye sa dihang magtambag kaniya. Ang panagsultihay mamahimong emosyonal ug mosangpot sa dili-relaks nga situwasyon alang kanilang duha.—Itandi ang Marcos 6:7; Buhat 15:40.
13 Ang gihisgotan sa ibabaw nga mga kahimtang miagak sa pipila ka Kristohanon sa pagpabaya ug busa nakahimog imoral nga mga buhat. Sama sa nahitabo sa unang siglo, ilang gitugotan ang ilang kaugalingon nga ‘madaldal ug madani sa ilang kaugalingong mga pangibog sa unod,’ nga mitultol sa sala.—Santiago 1:14, 15; 1 Corinto 5:1; Galacia 5:19-21.
14. Nganong ang pagkadalo maoy usa sa butang sa mga kaso sa panapaw?
14 Ang pagpalandong pag-ayo sa mga pagpalagpot mopadayag nga ang imoral nga mga buhat sa kasagaran adunay pipila ka naandang hinungdan. Sa maong mga kaso adunay usa ka matang sa pagkahakog. Nganong nakaingon kita niana? Tungod kay kon bahin sa mga kaso sa panapaw, usa ka tawo o mga tawo nga walay sala ang masakitan. Tingali mahimong ang legal nga kapikas. Dayag nga mahimong ang mga anak, kon aduna man, kay kon ang panapaw mosangpot sa diborsiyo, ang mga anak, nga nagatinguhag kasegurohan sa usa ka nahiusang pamilya, ang mag-antos sa hilabihan. Ang mananapaw naghunahuna lamang sa iyang kaugalingong kalipay ug kaayohan. Kana maoy kadalo.—Filipos 2:1-4.
15. Hayan unsa ang pipila ka butang nga moagak sa pagpanapaw?
15 Kasagaran ang panapaw dili maoy usa ka kalit nga buhat sa kahuyang. Dihay anam-anam, gani dili makita, nga pagkadaot sa kaminyoon mismo. Tingali ang komunikasyon nahimong rotina na lang o walay kadasig. Tingali kulang ang ilang pagdinasigay sa usag usa. Tingali ang matag usa kanila napakyas sa pagpahayag ug apresasyon. Ang mga magtiayon tingali wala makahatag ug katagbawan sa usag usa sa seksuwal nga paagi sa dugay nang panahon. Siyempre sa dihang mahitabo ang panapaw, nagakaluya usab ang relasyon sa Diyos. Si Jehova wala na sa tin-aw ilha nga usa ka buhi nga Diyos nga nahibalo sa atong tanang mga hunahuna ug mga buhat. Mahimo pa nga diha sa hunahuna sa mananapaw, ang “Diyos” nahimong pulong lamang, usa ka hanap nga ideya nga dili bahin sa adlaw-adlaw nga kinabuhi. Busa mas masayon na ang pagkasala batok sa Diyos.—Salmo 51:3, 4; 1 Corinto 7:3-5; Hebreohanon 4:13; 11:27.
Ang Yawi sa Pagsukol
16. Sa unsang paagi masuklan sa Kristohanon ang tintasyon sa pagkadili-matinumanon?
16 Kon makita sa Kristohanon ang iyang kaugalingon nga gitintal sa dalan sa pagkadili-matinumanon, unsang mga butanga ang angay hatagan ug pagtagad? Una sa tanan, kinahanglang palandongon ang kahulogan sa Kristohanong gugma, nga lig-ong gipasukad sa mga prinsipyo sa Bibliya. Dili gayod tugotan nga mangibabaw ang pisikal o seksuwal nga gugma ug kalit nga mahulog sa pagkadalo, nga mohatag ug kasakit sa uban. Hinunoa, ang kahimtang kinahanglang lantawon gikan sa hunahuna ni Jehova. Kinahanglang lantawon kini sumala sa katibuk-ang kahimtang sa kongregasyon ug sa pasipala nga mahatag niining daotang paggawi diha niana ug sa ngalan ni Jehova. (Salmo 101:3) Ang kadaot malikayan pinaagi sa pagbaton sa kaisipan ni Kristo bahin niining mga butanga ug molihok sumala niana. Hinumdomi, ang dili-mahakogon samag-Kristo nga gugma dili gayod mapakyas.—Proverbio 6:32, 33; Mateo 22:37-40; 1 Corinto 13:5, 8.
17. Unsang makapalig-ong mga pananglitan sa pagkamatinumanon ang atong nabatonan?
17 Ang yawi sa pagsukol mao ang pagpalig-on sa imong pagtuo ug sa panan-awon sa paglaom sa unahan. Kini nagkahulogan sa pagsilsil diha sa kasingkasing sa talagsaong mga pananglitan sa pagkamaunongon nga gibilin sa matinumanong mga lalaki ug mga babaye sa karaan, ug kang Jesus mismo. Si Pablo misulat: “Busa, sanglit gilibotan man kita sa ingon ka mabagang panganod sa mga saksi, iwakli ta ang tanang kabug-at ug ang sala nga dali rang molikos kanato, ug dalaganon ta nga malahutayon ang lumba nga gibutang sa atong atubangan, samtang kita magatutok sa Pangulong Ahente ug Maghihingpit sa atong pagtuo, si Jesus. Kay tungod sa kalipay nga gibutang sa iyang atubangan iyang giantos ang kahoy sa pagsakit, wala niya igsapayan ang kaulawan niini, ug naglingkod sa tuo sa trono sa Diyos. Sa pagkatinuod, palandonga ninyo pag-ayo siya nga miantos sa mga pagsupak sa mga makasasala batok sa ilang kaugalingong kaayohan, aron kamo dili kapoyon ug mangaluya ang inyong mga kalag.” (Hebreohanon 12:1-3) Inay ipatundag ang barko sa kaminyoon, ang tawong maalamon maghunahuna ug mga paagi sa pag-ayo sa bisan unsang kadaot aron masalbar kini, busa malikayan ang lit-ag sa paglipot ug paglingla.—Job 24:15.
18. (a) Nganong ang paglipot dili kaayo mabug-at nga pulong sa paghubit sa panapaw? (b) Unsay panglantaw sa Diyos bahin sa pagtuman sa mga saad?
18 Ang paglipot, nga usa ka pagbudhi, bug-at ra ba nga pulong labot sa imoralidad? Ang pagbudhi mao ang pagluib sa pagsalig o kompiyansa. Siyempre ang panaad sa kaminyoon nalangkit sa pagsalig ug usa ka saad sa paghigugma ug sa pagmahal, sa kalipay ug sa kasakit, sa kaharuhay ug sa kalisod. Kini naglangkit ug usa ka butang nga giisip sa kadaghanan nga dili na uso sa panahon nga atong gikinabuhian—ang pasalig sa usa nga magmaunongon nga ipahayag diha sa panaad sa kaminyoon. Ang pagluib sa maong pagsalig maoy paghimog usa ka matang sa paglipot batok sa usa nga kapikas. Ang panglantaw sa Diyos bahin sa mga panaad tin-aw nga gipamulong sa Bibliya: “Kon ikaw manaad ug usa ka saad sa Diyos, ayaw paglangan sa pagtuman niini, kay siya walay kalipay sa mga buangbuang. Kon unsay imong gisaad, tumana kana.”—Ecclesiastes 5:4.
19. Sa kabaliskaran sa unsa nga si Satanas malipay kon mapakyas ang usa ka Saksi?
19 Walay pagduhaduha bahin niana. Maingon nga adunay dakong pagkalipay sa langit sa kaluwasan sa usa nga makasasala, sa ingon adunay dakong pagkalipay sa yuta taliwala sa mga panon ni Satanas, makita ug dili-makita, sa dihang mapakyas ang usa sa mga Saksi ni Jehova sa paghupot sa iyang pagkamaunongon.—Lucas 15:7; Pinadayag 12:12.
Mga Tintasyon nga Komon sa Tanan
20. Sa unsang paagi makasukol kita sa tintasyon? (2 Pedro 2:9, 10)
20 Ang imoralidad ba dili-malikayan sa ubang mga kaso? Ang unod ba ug si Satanas malig-on kaayo nga ang mga Kristohanon dili makasukol ug makahupot sa ilang pagkamaunongon? Si Pablo mihatag ug pagdasig pinaagi niining mga pulonga: “Ang Diyos kasaligan, ug dili niya itugot nga kamo pagatintalon labaw sa inyong maarangan, apan uban sa tintasyon siya magatagana usab ug lutsanan sa paglikay aron kamo makahimo sa pag-antos niini.” Sa kalibotan karong adlawa tingali kita dili bug-os makalikay sa tintasyon, apan pinaagi sa pagdangop sa Diyos diha sa pag-ampo, kita tinong makaantos ug makabuntog sa bisan unsang tintasyon.—1 Corinto 10:13.
21. Unsang mga pangutana ang pagatubagon sa among sunod nga artikulo?
21 Unsay gitanyag sa Diyos kanato aron tabangan kitang makaantos sa mga tintasyon ug mogula nga madaogon? Unsay gikinahanglan sa tagsatagsa kanato aron mapanalipdan ang atong mga kaminyoon, atong mga pamilya, ug ang kadungganan sa ngalan ni Jehova ug sa kongregasyon? Hisgotan kanang mga pangutanaha sa among sunod nga artikulo.
[Mga footnote]
a “Ang ‘pakighilawas’ sa sangkad nga diwa, ug sumala sa pagkagamit diha sa Mateo 5:32 ug 19:9, dayag nga nagpunting sa dako nga sukod sa dili-angay o gidili nga mga relasyon sa sekso gawas sa kaminyoon. Ang porneia [ang Gregong pulong nga gigamit niadtong mga tekstoha] nalangkit sa imoral kaayo nga paggamit sa [mga] kinatawo sa labing menos sa usa ka tawo (kinaiyanhon man o sa hiwi nga paagi); usab, kinahanglang adunay laing kaparis sa imoralidad—usa ka tawo sa bisan haing sekso, o sa usa ka hayop.” (Ang Bantayanang Torre, Septiyembre 15, 1983, panid 22-23) Panapaw: “Tinuyo nga pagpakigsekso sa tawong minyo gawas sa legal nga bana o asawa.”—The American Heritage Dictionary of the English Language.
b Dayag, adunay hustong mga okasyon sa dihang ihatod sa awto sa igsoong lalaki ang usa ka igsoong babaye, ug kining mga situwasyona dili angay hatagan ug lain nga kahulogan.
Nakahinumdom Ka Ba?
◻ Unsa ang pipila ka butang nga makatabang sa paglig-on sa kaminyoon?
◻ Nganong angay natong isalikway ang panglantaw sa kalibotan sa moralidad?
◻ Unsa ang pipila ka tintasyon ug mga situwasyon nga moagak sa imoralidad?
◻ Unsa ang pangunang yawi sa pagsukol sa sala?
◻ Sa unsang paagi tabangan kita sa Diyos sa panahon sa panulay?
[Kahon sa panid 14]
KOMONG MGA BUTANG SA MALUNGTARONG MGA KAMINYOON
◻ Malig-ong nagasunod sa mga prinsipyo sa Bibliya
◻ Silang duha adunay malig-ong relasyon kang Jehova
◻ Bana nagtahod sa iyang asawa, sa iyang mga pagbati ug sa mga opinyon
◻ Maayong komunikasyon sa adlaw-adlaw nga paagi
◻ Naningkamot sa pagpahimuot sa usag usa
◻ Makamaong motiaw; makapakatawa sa kaugalingon
◻ Andam modawat sa mga sayop; andam mopasaylo
◻ Naghupot nga mainit ang pagmahalay
◻ Nagkahiusa sa pagmatuto ug pagdisiplina sa mga anak
◻ Regular nga naghiusa sa pag-ampo kang Jehova
NEGATIBONG MGA BUTANG NGA MAKADAOT SA KAMINYOON
◻ Pagkadalo ug pagkagahig-ulo
◻ Walay pagdinuyogay sa pagtrabaho
◻ Dili maayong komunikasyon
◻ Walay igong pagkonsultahanay ang magtiayon
◻ Dili maayong pagdumala sa kuwarta
◻ Lainlaing sukdanan sa pakiglabot sa mga anak ug/o sa mga humabdos
◻ Mga bana gabii nang mopauli sa balay gikan sa trabaho o napasagdan ang pamilya tungod sa ubang mga obligasyon
◻ Kulang sa pagtagana sa espirituwal nga mga panginahanglan sa pamilya
[Hulagway sa panid 15]
Ang paghimo sa kaminyoon nga dungganon mohatag ug malungtarong kalipay