Sidlakan ug Kasadpan, si Jehova Naglig-on sa Iyang Katawhan

SA MGA teritoryo diin ang buluhatong pagwali gidid-an, sa mga nasod nga nabungkag sa kapintasan, ug sa mga nasod diin ang mga pagdili giwagtang sa bag-o pa​—sa pagkatinuod, sa tibuok-kalibotan nga nataran​—nagpadayon si Jehova paghatag ug “gahom nga labaw sa kasagaran” sa iyang mga Saksi.​—2 Corinto 4:7.

Kalamboan Ilalom sa Pagdili

Sa usa ka arkipelago sa Halayong Silangan, ang buluhatong pagwali gidid-an sulod na karon ug 17 ka tuig. Nangaluya ba ang mga Saksi? Wala gayod! Niining miaging Mayo, ilang nakab-ot ang bag-ong kinatas-ang ihap nga 10,756 ka magmamantala, nga niana 1,297 nag-alagad nga bug-os-panahong mga ministro. Samtang nagkadaot ang kahimtang sa kalibotan, ang katawhan sa isla labi pang nakiling nga mamati sa kamatuoran. Mao nga sila nagtaho ug 15,654 ka pagtuon sa Bibliya nga gidumala diha sa kabalayan sa mga tawong interesado. Sayosayo pa, 25,397 ang mitambong sa mga tigom nga sa hilom gidumala aron sa paghandom sa kamatayon ni Jesus.

Sa dihang gihimo ang “Diyosnong Pagtulon-an” Distritong mga Kombensiyon​—sa makausa pa sa mabinantayong paagi sumala sa lokal nga mga kahimtang​—ang mga igsoon nalipay sa pagkadawat, diha sa lokal nga pinulongan, sa ilang mga kopya sa mga basahong giluwatan mismo sa Tinipong Bansa. Ang mga maghuhubad, mga proofreader, ug uban pa miboluntaryo sa pag-obertaym aron maandam nila ang pangunang basahon nga pagaluwatan, nga ginatos ang mga panid, nga tukma sa eskedyul. Ug ang matinabangong patikanan nga tagagawas nalipay sa paghimo sa nindot nga trabaho sa pagpatik ug pagtahi. Ang mga kombensiyonista nalipay sa pagkadawat sa basahon, uban sa buloknong kahan-ayan sa kapig usa ka libong hulagway. Daghang opisyal sa gobyerno nagtahod sa mga Saksi ni Jehova, ug ang pagsupak naggikan ilabina sa klero sa Kakristiyanohan. Gilaoman nga ang pagdili wagtangon na sa dili madugay.

Komosta ang Kayutaan sa Amerika?

Ang mga Saksi ni Jehova niining kanasoran sa Kasadpan nahiusa sa ilang mga igsoon sa Sidlakan sa maisogong pagsagubang sa ilang mga suliran, ug ang balaang espiritu ni Jehova nagtabang kanila sa pagbuntog sa lisod nga mga kahimtang. Tagda, pananglitan, ang mosunod nga taho gikan sa usa ka nasod sa Latin Amerika diin ang mga kartel sa droga regular nga tigbiyahe agi sa lasang.

Usa ka grupo sa mga Saksi misakayg bus paingon sa usa ka nahilit nga teritoryo. Sa pagkanaog nila sa bus, ilang namatikdan ang usa ka gamayng dalan sa layolayo pagawas sa balangay. Busa lima ka igsoong lalaki ang milakaw aron sa pagsusi kon asa mosangko ang gamay dili-sementadong dalan, nga giasayn ang mga igsoong babaye ug kabataan nga maoy mosangyaw sa balangay. Usa sa mga igsoong lalaki miasoy:

“Ang duha ka takna nga pagbaktas ubay sa dalan nagpadayag sa pila ka buok nga balay. Unya, walo ka lalaking armado nga may mga tabon sa ilang mga ulo ang kalit migula sa kakahoyan. Ang pipila may masinggan, ug ang uban may pulang. Unsay nasum-okan namo? Misugod kami pagsukna kon unsay gusto nila, apan gimandoan kami sa paghilom ug dili pagtingog​—magpadayon lamang sa paglakaw. Kana ang among gibuhat! Ang duha pa ka takna nga pagbaktas agi sa bagang kabugangan nagdala kanamo ngadto sa usa ka hawan nga dayag maoy armadong kampo. Nahadiindiin ang mga guwardiyang may mga pusil. Diha sa sentro ang usa ka balay nga desenteng pagkatukod nga gipaadtoan namo.

“Sa nakalingkod na nakigsulti kanamo ang usa nga dayag maoy pangulo sa kampo. Siya limpiyog pamiste, edukado kaayo, ug halangdon gayod. Iyang gitudlo ang usa sa among grupo sa mga igsoon ug gisugo siya nga motindog. Unya gipangutana niya siya: ‘Unsay imong opinyon sa [among] grupo?’ Kay sa bug-os nakaamgo kon diin kami, ang igsoon mitubag: ‘Aw, kami nasayod sa inyong grupo, apan wala kami interes niini o sa bisan unsang laing politikanhong pundok. Ang bugtong katarongan nga kami ania dinhi mao ang pagwali bahin sa Gingharian ni Jehova nga Diyos pinaagi ni Kristo Jesus. Kini maglaglag sa dili na madugay sa tanang politikanhong kagamhanan niining sistemaha sa mga butang ug magpatunghag kahibulongang mga panalangin alang sa katawhan niining yutaa ubos sa Paraisong mga kahimtang​—butang nga walay tawo o grupo sa mga tawo ang makaarang sa paghimo.’

“Ang tinamdan sa tawo nausob. Siya misugod pagsukitsukit. ‘Diin ka ba makakat-on niining tanan? Sa unsang paagi nabansay ka sa pagsultig sama niana?’ Sulod sa usa ka oras ug tunga, kami nakahatag ug dakong pamatuod mahitungod sa mga kahimtang sa kalibotan ug nakapakita nga ang Bibliya nagpaila sa bugtong paglaom alang sa katawhan. Gisaysay usab namo ang Roma kapitulo 13​—nga kami nagsugot sa nagmandong mga awtoridad, apan kon adunay panagsumpaki tali sa Pulong sa Diyos ug sa ilaha, unahon namo pagsugot ang among Diyos, si Jehova. Sa kataposan, amo siyang gitanyagan sa mga librong nabatonan namo. Siya mikuhag tulo ug usa ka Bibliya ug, sa among dakong katingala, siya mihatag ug amot alang niana. Siya miingon nga basahon niya kadto.

“Sunod, ang pangulo misenyas sa usa sa mga tawo nga dalhon kami sa gawas sa kampo. Sa wala madugay kami namauli na, nga nagpasalamat kang Jehova tungod sa kadaogan nga among naangkon sa laing natad sa pagsangyaw.”

Sa Gibungkag-sa-Away nga Aprika

Sa tungatunga sa Halayong Silangan ug sa halayong Kasadpan nahiluna ang kontinente sa Aprika. Ang panaggubat sa mga tribo nag-usob sa pila ka nasod didto ngadto sa kusog nga mga lilo sa kabangisan. Sa Liberia, ang katawhan ni Jehova grabeng naapektahan na usab sa pagsulbong sa gubat sibil. Sa sinugdan may panag-away sulod ug palibot sa kaulohang siyudad sa Oktubre ug Nobyembre 1992. Dayon, samtang mikuyanap ang gubat paingon sa ilaya, ang tibuok nga mga kongregasyon nabungkag samtang ang mga igsoon nangalagiw ngadto sa kalasangan kauban sa ubang katawhan. Bisan pa niana, ang ilang kasibot wala matibhangi. Samtang sila nangalagiw, sila nagsangyaw, ug misangpot kini sa paghatag ug dakong pamatuod sa labing hilit nga mga bahin sa kailayahan.

Usa ka kongregasyon sa mga igsoon nga nangalagiw nagpatindog ug temporaryong Kingdom Hall diha sa kinatung-an sa plantasyon sa goma. Sa usa ka lungsod duol sa natad-awayan, sa maadlaw ang mga sibilyan mangalagiw ngadto sa plantasyon sa goma sa palibot aron makalikay sa pagbomba sa ayroplano. Ang lokal nga mga igsoon (apil ang daghang nangalagiw nga magmamantala gikan sa kaulohan, ang Monrovia) nag-organisar sa pagsangyaw sa kanataran ug sa regular makita nga nagsangyaw sa libolibo nga nagpuyo ilalom sa mga punoan sa goma! Inigsingabot sa ayroplano, ang mga igsoong lalaki ug babaye manglukso sa duol nga gahong ug dayon, inig-agi sa kapeligrohan, mopadayon sa ilang pagsangyaw.

Katingad-anan, ang libo kapin nga magmamantala sa kongregasyon nga nakapadalag mga taho ngadto sa Sosyedad nag-aberids, bisan pa niining mga kahimtang sa gubat sibil, ug 18.1 ka oras sa pagsangyaw sa kanataran ug nagadumalag 3,111 ka pagtuon sa Bibliya matag bulan.

Sa Aprika sulod sa milabayng upat ka tuig, ang mga pagpiot sa buluhaton sa mga Saksi ni Jehova giwagtang diha sa 18 ka nasod. Ug labing makalilipay! Niadtong Agosto 12, ang pagdili sa mga Saksi sa Malawi nga gipahamtang sa Oktubre, 1967, giwagtang na. Ang patago nga pagsangyaw sa maayong balita nag-uswag kanunay, apan karon ang mga Saksi makapadayon sa unahan nga may kagawasan, bisan pag magpaabot sila sa pagkabanhaw aron sa pagtimbaya pag-usab sa daghan nilang minahal nga kauban nga gipatay sa mga malupigon.

Sa Mozambique ang usa ka kasabotan sa pakigdait miepekto sa Oktubre 4, 1992. Ang mga teritoryo nga sa nangagi dili mataak tungod sa madinaotong gubat sa milabayng 16 ka tuig ginataak na. Sa dapit sa Carioco, ang pakigkontak natukod pag-usab uban sa 375 ka igsoong lalaki ug babaye nga bug-os wala nay pakigkontak sa organisasyon sulod sa milabayng pito ka tuig. Ang usa ka adlaw nga espesyal nga asembliya gihimo sa Milange, kaulohan sa distrito nga kaniadto nailhan nga mao ang dapit sa kampong konsentrasyon ug sentro sa “pag-edukar pag-usab” sa mga Saksi ni Jehova, nga daghan kanila mga kagiw gikan sa Malawi. Ang katingalahang bug-os nga gidaghanong 2,915 ka tawo mitambong, apil ang administrador sa lungsod, nga nag-abiabi sa mga Saksi ni Jehova. Busa ang kanhing “pag-edukar pag-usab” nga sentro nahimong sentro sa diyosnong pagtulon-an alang sa maong adlaw.

Usa ka misyonaryo nagsulat: “Mahitungod sa atong mga igsoon nga nahidangat sa mga kampo sa kagiw sa Probinsiya sa Tete, ang makaiikag nga obserbasyon gihimo sa usa ka hawas sa UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees). Siya miingon nga ang mga Saksi ni Jehova nag-organisar sa ilang kaugalingong mga kampo, nga bulag sa ubang mga grupo. ‘Ang ilang kampo,’ matud niya, ‘mao lamang ang tukmang pagkadumala,’ nga midugang, ‘ang mga Saksi ni Jehova limpiyo, organisado, ug edukado.’ Unya mitanyag siya sa pagdala kanako pinaagig ayroplano sa tibuok kalasangan aron makita ko sa akong kaugalingon. Gikan sa itaas, ang piloto mitudlo ug duha ka kampo. Ang usa gubaon ug hugaw, nga ang mga balayng binuhat sa lapok gitukod nga nagdikit nga walay pagplano. Ang laing kampo maayong pagkaplano, nga may mga balay nga gilumbay nga giulang ug mga karsada. Ang mga balay hapsay ug dagway, uban sa mga tugkaran nga sinilhigan. Ang pipila gipintalan pa ganig pintal nga ginama sa balay. ‘Taghapa kon hain niana ang iya sa inyong katawhan?’ ang piloto miingon. Dako ang akong kalipay sa pagkahibalag sa mga igsoon sa maong kampo. Adunay walo ka kongregasyon karon niining balangaya sa Saksi.”

Sa “Yuta sa Agila”

Dili, dili kini ang agila sa T.B.! Sa tunga sa Sidlakan ug Kasadpan nahiluna ang usa ka Uropanhong nasod, ang Albania, nga ang ngalan niini sa opisyal nga pinulongan, Shqipëria, nagkahulogang “Ang Yuta sa Agila.” Dili pa dugay, ang mapintas nga 50-anyos nga pagdili sa mga Saksi ni Jehova niining yutaa giwagtang, ug sila makahimo sa pagpakighiusa sa ilang mga igsoon gikan sa Sidlakan ug gikan sa Kasadpan sa ilang pagpahimulos sa kagawasan sa pagsimba. Sila tinuod nga “nagapalit sa kahigayonan.” (Efeso 5:16) Ang unang asembliya sa kasaysayan sa Albania, usa ka adlaw nga asembliya, gihimo sa Teatro Nasyonal, sa kaulohan, Tiranë, sa Dominggo, Marso 21. Sa Sabado sa hapon, ang pundok sa 75 ka boluntaryong Saksi nag-usob sa gubaon nga tigomanan ngadto sa masilakon, limpiyong dapit sa asembliya. Ang tagdumala nahingangha. Ug pagamatikdan nga sa 75 ka boluntaryo, mga 20 lamang ang bawtismado!

Ang panahon labing nindot. Samtang nangabot ang mga delegado gikan sa ubang mga nasod, ang mga pangomosta​—pinaagi ilabina sa mga kompas ug paghalog​—naghimo niadtong espesyal nga asembliya nga espesyal kaayo. Uban sa mga kamot nga gituy-od pataas, si Brader Nasho Dori mihatag sa pang-abling pag-ampo. Siya nabawtismohan niadtong 1930 ug karon maoy halos buta na. Ang programa gipahayag sa Albanian, nga ang kinadak-ang bahin pinaagi sa langyawng mga espesyal payunir. Ang 585 nga nanambong miawit sa awit nga “Kristohanong Pagpahinungod”​—usa sa unom ka awit nga nahubad ngadto sa Albanian alang sa asembliya​—samtang 41 ka bag-ong igsoong lalaki ug babaye nanglakaw paingon sa usa ka tubigan nga malulutong gitukod diha sa lokal nga Kingdom Hall sa miduaw nga mga igsoong Grego. Pagkadakong kausaban! Kaniadto, ang pagbatog Bibliya nagkahulogan sa pagkabalhog sa mga kampong silotanan, ug ang mga tigom limitado sa mga grupo sa tagduha o tagtulo ka tawo.

Sa adlaw human sa asembliya, ang opisina sa Watch Tower nakadawat ug tawag sa telepono gikan sa direktor sa teatro. Kasagaran siya dili kaayo interesado kon kinsay mogamit sa teatro. Kana mao ang trabaho sa luyoluyong direktor. Apan siya miingon: “Kinahanglan gayod nga ako motawag kaninyo aron sa pagpasalamat. Wala pa ako makakita sukad nga sama niini ka limpiyo kining dapita. Kon batbaton ko kini, ako moingon nga ang huyohoy gikan sa langit nanaog sa among teatro gahapon. Sa bisan unsang panahon nga gusto ninyong mogamit sa among mga pasilidad, palihog balik kamo, ug kamo ang unahon namo pagtagad. Abi ninyo, angay gayod unta nga kamo pagamiton namong libre sa abang matag tulo ka bulan.”

Ang mga Saksi namauli sa ilang mga lungsod nga nalig-on ug mapasalamaton ug nagsugod pag-andam alang sa Memoryal sa kamatayon ni Jesus. Mga 15 ka adlaw sa ulahi, sa Martes, Abril 6, ang unang dayag nga Memoryal gihimo sa pito ka dapit.

Sa lungsod sa Berat, ang tumatambong sa tigom misulbong ngadto sa mga 170, ug ang lokal nga pari nasuko. Sa 33 ka magmamantala sa Gingharian sa Berat, 21 ang nabawtismohan sa asembliya. Ang Berat nagtahog 472 nga mitambong sa Memoryal. Ang ubang mga tumatambong sa Memoryal talagsaon usab, tungod ilabina sa maayong pagpanguna sa mga espesyal payunir.

Sa Katoliko kaayong lungsod sa Albania, Shkodër, diin adunay usa ka basilika, ang simbahan misugod pagpatik ug usa ka binulang sulat-balita, ug ang matag isyu naghisgot sa “Kon Unsaon Paglikay sa mga Saksi ni Jehova.” Ang ulahing isyu nag-ingon: “Mga Saksi ni Jehova misulong sa Shkodër”! Ang dakong panon sa duha ka Saksi didto nakatigom ug 74 ka maayog-panggawi ug ugdang-ug-hunahuna nga mga tawo alang sa Memoryal. Human makabati sa pakigpulong sa Memoryal, 15 ka pamilya ang mihangyog mga pagtuon sa Bibliya sa balay. Sa laing lungsod, ang Durres, diin adunay panon sa upat ka Saksi, ang tumatambong maoy talagsaong 79.

Tungod sa pagsupak sa Katolikong mga batan-on, kinsa mibahad sa pagbato sa mga Saksi aron sila mamahawa, ang Memoryal nga tigom sa bukid nga balangay sa Kalmeti i Vogel gibalhin ngadto sa balay sa usa ka lokal nga igsoon, diin 22 ang mitambong nga malinawon. Adunay lima ka magmamantala sa maong grupo, nga tulo kanila ang nabawtismohan panahon sa asembliya sa Tiranë.

Sa Vlorë duha ka batan-ong lalaki nakadawat ug kopya sa Ang Bantayanang Torre, nagbasa niana, ug nagsulat sa Sosyedad: “Gitawag na namo karon ang among kaugalingon nga mga Saksi ni Jehova tungod sa kamatuorang among nakat-onan sa Ang Bantayanang Torre. Palihog padalhi kamig tabang.” Duha ka espesyal payunir ang giasayn didto, ug usa sa maong mga batan-ong lalaki daling nakuwalipikado nga magmamantala. Siya nalipay nga nahiapil sa 64 nga mitambong sa Memoryal sa Vlorë.

Usa ka Albanian nga igsoong lalaki nga nakakat-on sa kamatuoran sa Tinipong Bansa mipauli sa katuigang 1950 sa iyang natawhang lungsod sa Gjirokastër, diin siya nag-alagad kutob sa iyang mahimo hangtod sa iyang kamatayon. Iyang gipugas ang mga binhi sa kamatuoran sa kasingkasing sa iyang anak lalaki. Sa dihang giwagtang ang pagdili, ang maong anak nangayog tabang gikan sa Watch Tower Society. Ang laing tawong interesado nga nagpuyo sa usa ka balangay sa amihanan lamang nagsulat usab alang sa tabang, mao nga upat ka espesyal payunir ang gipadala didto. Sa Miyerkoles sa buntag human sa Memoryal, usa kanila nagtelepono sa opisina sa Sosyedad sa Tiranë: “Dili ko kapugngan ang pagsugid kaninyo kon unsa ka dako ang nahimo sa espiritu ni Jehova. Kami malipayon kaayo. Ang Memoryal nagmalamposon.” Ang tumatambong maoy 106, lakip ang ilang grupo sa pito ka magmamantala sa Gingharian.

Unsa ang katibuk-ang gidaghanon sa tumatambong sa Memoryal? Niadtong 1992, sa dihang may 30 lamang ka magmamantala sa Gingharian, ang tumatambong maoy 325. Sa 1993, ang 131 ka magmamantala nakapatigom sa 1,318 ka tumatambong. Sa duruha ka tuig, ang tumatambong maoy napulo ka pilo sa mga magmamantala. Pagkamakalipay ang pagkakita sa “gamay . . . nga nahimong usa ka libo” nianang mubo kaayong panahon!​—Isaias 60:22.

“Lugwayi ang mga Pisi sa Imong Balongbalong”

Samtang ang buluhatong pagsangyaw sa mga Saksi ni Jehova gipakaylap sa tanang suok sa yuta, ang awhag migula: “Padakoa ang dapit sa imong balongbalong. Ug ipabuklad nila ang mga tabil sa imong dakong tabernakulo. Ayaw pagpugong. Lugwayi ang mga pisi sa imong balongbalong, ug lig-ona ang imong mga lagdok sa balongbalong. Kay sa tuo ug sa wala ikaw mosugwak.” (Isaias 54:2, 3) Kining pagsugwak sa “dakong tabernakulo” sa Diyos​—gihawasan diha sa tibuok-kalibotang kongregasyon sa iyang mga magsisimba​—nadayag gayod sa Silangang Uropa, ilabina sa kanasoran sa kanhing Unyon Sobyet. Human paluyohi ang iyang mga alagad sulod sa mga dekada sa pagpiot, si Jehova karon nagatagana sa iyang mga Saksi ug dinamikong kusog nga gikinahanglan sa pagpadako ug paglig-on sa organisasyon.

Sa Moscow, Rusya, sa Locomotive Stadium, sa Hulyo 22-25, ang kinatas-ang ihap nga 23,743 mitambong sa usa ka halandumong internasyonal nga kombensiyon sa seryeng “Diyosnong Pagtulon-an” sa miaging tuig. Kinsay maghunahuna nga kini posible, bisan duha ka tuig nga miagi? Apan sila didto! Kapin sa 1,000 ang naggikan sa Hapon ug Korea, halos 4,000 nangabot gikan sa Tinipong Bansa ug Canada, ug linibo pa nangabot gikan sa kapin sa 30 ka nasod sa Habagatang Pasipiko, Aprika, Uropa, ug ubang mga dapit​—tinuod nga panagsugat sa Sidlakan ug Kasadpan. Makapadasig kaayo nga kini silang tanan libreng nakighugoyhugoy sa kapin sa 15,000 sa ilang Rusong mga igsoong lalaki ug babaye! Nagsugwak ang kalipay.

Ang katingad-anang katibuk-ang gidaghanon nga 1,489 ka bag-ong Saksi nabawtismohan. Ang bawtismo gihatagan ug dakong publisidad sa media sa tibuok kalibotan, lakip ang usa ka nindot nga hulagway sa atubang nga panid sa The New York Times. Bisan pag may masipang pakpak panahon sa bawtismo, kadto nalupigan panahon sa pangataposang pakigpulong sa dihang, human pasalamati sa mamumulong ang 4,752 ka boluntaryo ug opisyales nga nakatabang sa pagpalampos sa kombensiyon, siya miingon: “Labaw sa tanan, kita nagpasalamat kang Jehova!” Oo, ang espiritu ni Jehova nagpugong sa dakong pagsupak gikan sa Ortodoksong mga relihiyonista ug naghatag sa hinungdanong kusog nga naghimo sa kombensiyon nga makapalipayng kamatuoran.

Bisan pa niana, daghan pa ang umaabot sa Ukrainianhong siyudad sa Kiev, Agosto 5-8. Makausa pa, ang masinugtanong mga boluntaryo sa hingpit nagpatahom sa estadyum, ug kining dako kaayong Kingdom Hall nakapalingkod ug 64,714 ingong kinatas-ang tumatambong. Makausa pa, ang mga Saksi naggikan sa Sidlakan ug Kasadpan ug sa tanang bahin sa kalibotan. Ang pangunang mga pakigpulong gihubad ngadto sa 12 ka pinulongan. Mga 53,000 ka delegado, kinsa nangabot pinaagi sa ayroplano, tren, o bus, kinahanglang sugaton sa mga estasyonan ug sa mga erport ug dad-on ngadto sa ilang mga sak-anan sa mga hotel, tunghaan, ug pribadong kabalayan, maingon man usab sa mga puloy-anang sakayan. Kining tanan nahimo sa labing gamayng gastos tungod sa hapsay ug hanas nga pag-organisar nga nagpatungha sa mga pahayag sa katingala ug pagdayeg gikan sa kapolisan sa siyudad.

Ang tayuktok sa makapalipayng programa sa kombensiyon mao ang bawtismo, nga mikabat ug duha ka oras ug tunga. Sa ingon ang gidaghanon nga 7,402 ka bag-ong igsoong lalaki ug babaye nagpasimbolo sa ilang pagpahinungod kang Jehova, samtang ang pakpak miugong ug miugong sa dako kaayong estadyum. Kadto labaw pa sa miaging kinatas-ang ihap sa bawtismo sa tanang panahon nga 7,136 nga nahitala sa dihang 253,922 ka kombensiyonista nagtigom sa Siyudad sa New York niadtong 1958.

Samtang kining yugto sa paghukom karon nagpadayon paingon sa iyang kataposan, ang samag-karnerong katawhan gikan sa Sidlakan, Kasadpan, ug bisan sa “kinalay-ang bahin sa yuta” ginatigom ngadto sa panaghiusa nga walay-ingon sa tibuok kasaysayan sa tawo. Sa pagkamatuod, usa ka “dakong panon . . . gikan sa tanang nasod, ug mga tribo ug mga katawhan ug mga pinulongan” nagaduyog sa espirituwal nga Israel sa pagpahayag sa ilang pagtuo diha sa bililhong halad lukat ni Jesus, ang pasikaranan sa tanan nga ginahimo sa kabayawan sa soberanong pagmando ni Jehova.​—Buhat 1:8; Pinadayag 7:4, 9, 10.

[Mga hulagway sa panid 8, 9]

Ang Sidlakan ug Kasadpan nagkatagbo sa Moscow ug Kiev