Mas Maayong Kalibotan—Haduol Na!
“ANG paghandom sa paraiso nalakip sa kusganong mga pangandoy nga morag kanunayng mosantop sa alimpatakan sa mga tawo. Kini tingali mao ang labing kusganon ug malahutayon sa tanan. Ang usa ka pangandoy alang sa paraiso maoy dayag sa tanang ang-ang sa relihiyosong kinabuhi,” matud sa The Encyclopedia of Religion.
Ang tanang kultura morag adunay samang tinguha nga mopuyo sa mas maayong kalibotan, nga morag gimingaw sa orihinal nga mithing nahanaw na. Kini nagpaila sa posibilidad sa orihinal nga paraiso, apan diin man? Ang usa ka sikoanalista tingali moingon nga kining pangandoya nagpadayag sa tinguhang mapasig-uli ang nawalang kasegurohan sulod sa tagoangkan sa inahan. Bisan pa, kining maong katin-awan dili makapakombinsir sa mga eskolar nga nagtuon sa kasaysayan sa relihiyon.
“Paghandom sa Paraiso”—Ngano?
Ang paglungtad ba sa maong paghandom, sumala sa gisugyot sa pipila, magpahinabo lang nga ang mga kalisdanan ug ang umalaging kinaiya sa pagkinabuhi sa tawo mas maantos? O aduna bay laing katin-awan?
Nganong ang katawhan nangandoy man ug mas maayong kalibotan? Ang Bibliya naghatag ug usa ka katin-awan nga samang tin-aw ug yano: Ang katawhan naggikan sa mas maayong kalibotan! Ang orihinal nga paraiso tinuod nga naglungtad. Ang Pulong sa Diyos nagbatbat niini ingong “usa ka tanaman” nga nahimutang sa usa ka tinong rehiyon sa Tungang Sidlakan, nga gipanalanginan sa “matag kahoy nga maayong tan-awon ug maayong kan-on.” Gisalig sa Diyos ang pag-atiman niadto sa unang tawhanong magtiayon. (Genesis 2:7-15) Kadto usa ka mithianong palibot nga niana ang mga tawo tinuod nga magmalipayon.
Nganong nawala man kadtong Paraisong mga kahimtang? Tungod sa pag-alsa sa sinugdan sa usa ka espiritung linalang ug unya sa tawhanong magtiayon. (Genesis 2:16, 17; 3:1-6, 17-19) Sa ingon, ang tawo nawad-an dili lamang sa Paraiso kondili sa kahingpitan, maayong panglawas, ug walay-kataposang kinabuhi usab. Ang mga kahimtang nga nagsugod sa paglungtad tinong wala na magpauswag sa kinabuhi sa tawo. Sa katugbang, kini inanayng nadaot hangtod sa kahimtang karong adlawa, nga labi pang grabe kay sukad masukad.—Ecclesiastes 3:18-20; Roma 5:12; 2 Timoteo 3:1-5, 13.
Pagpangita sa Paraiso—Kasaysayan sa Usa ka Ideya
Sumala sa mahanduraw, ang “paghandom sa paraiso” adunay taas kaayong kasaysayan. Ang mga Sumeriano nahinumdom sa usa ka panahon nga ang panag-uyon naghari sa tibuok uniberso: “Wala ing kahadlok, wala ing kalisang, ang tawo walay kaindig. . . . Ang tibuok uniberso, ang katawhan nga naghiusa, sa usa ka pinulongan mihatag ug pagdayeg kang Enlil,” nahinumdom ang usa ka karaang Mesopotamianhong balak. Ang pipila, sama sa karaang mga Ehiptohanon, naglaom nga makaabot sa mas maayong kalibotan human sa ilang kamatayon. Sila nagtuo nga ang usa ka imortal nga kalag nakaabot sa ginganlan ug kapatagan sa Aaru. Apan labing menos sa sinugdan, kining paglaoma maoy alang lamang sa mga hamili; ang mga kabos dili makapangandoy nga makaabot sa malipayong kalibotan.
Sa laing relihiyosong dapit, ang mga Hindu naghulat sa pag-abot sa usa ka mas maayong panahon sa kalibotan (yuga) sulod sa kasiglohan. Sumala sa mga pagtulon-ang Hindu, ang upat ka yuga masubli sa walay-hunong nga siklo, ug kita sa pagkakaron nagakinabuhi sa pinakadaotang siklo. Ikasubo, kining Kali Yuga (mangitngit nga panahon), uban sa tanang pag-antos ug tumang-pagkadaotan niini, molungtad, sumala sa pipila, hangtod sa 432,000 ka tuig. Bisan pa niana, ang matinuohong mga Hindu naghulat sa bulawanong panahon, ang Krita Yuga.
Sa laing bahin, ang mga Grego ug ang mga Romano nangandoy nga makaabot sa mitolohikanhong Bulahang Kapuloan, sa Dagat Atlantiko. Ug daghang magsusulat, sama kang Hesiod, Virgil, ug Ovid, naghisgot bahin sa usa ka kahibulongang orihinal nga bulawanong panahon, nga naglaom nga may adlaw nga kana mapasig-uli. Sa hinapos sa unang siglo W.K.P., ang Latinong magbabalak nga si Virgil mitagna sa duol nang pag-abot sa usa ka bag-o ug malungtarong aetas aurea (bulawanong panahon). Sa misunod nga kasiglohan, “dili momenos sa napulog-unom ka Romanong emperador ang nangangkon nga ang ilang mga pagmando nakatukod pag-usab sa Bulawanong Panahon,” matud sa The Encyclopedia of Religion. Apan sumala sa ato nang nasayran pag-ayo karong adlawa, kadto maoy politikanhon lamang nga propaganda.
Daghang Celta ang nangandoy sa gihunahuna nilang masanag nga yuta diha sa usa ka isla (o sa usa ka arkipelago) saylo pa sa dagat, diin nagtuo silang ang katawhan nagkinabuhi sa hingpit nga kalipay. Sumala sa usa ka kasugiran, si Haring Arturo, bisan pag nasamdan nga ikamatay, nagpadayong buhi human niya makaplagi ang kahibulongang pulo nga gitawag Avalon.
Sa karaang mga panahon ug sa Edad Media, daghan nagtuo nga ang usa ka tanaman sa literal nga mga kalingawan, ang tanaman sa Eden, naglungtad pa sa usa ka dapit, “ibabaw sa dili-maduol nga bukid o tabok sa dili-malabang nga dagat,” misaysay ang historyanong si Jean Delumeau. Bisan pag ang Italyanong magbabalak nga si Dante nagtuo sa usa ka langitnong paraiso, siya naghunahuna nga ang usa ka yutan-ong paraiso naglungtad pa tumoy sa bukid sa iyang Purgatoryo, kaatbang sa siyudad sa Jerusalem. Ang pipila nagtuo nga hikaplagan kini sa Asia, sa Mesopotamia, o sa Himalayas. Ug daghan ang mga kasugiran sa edad media bahin sa usa ka Edenhong paraiso. Daghan nagtuo nga sa duol sa maong paraiso, dihay usa ka kahibulongang gingharian nga gimandoan sa balaang si Presbitero Juan. Tungod sa kaduol sa yutan-ong paraiso, ang kinabuhi sa gingharian ni Presbitero Juan giingon nga taas ug hupong sa kalipay, usa ka walay-pagkahubas nga tinubdan sa kadagaya ug bahandi. Ang uban, nga nahibalo sa karaang mga kasugiran sa Gresya, naghunahuna gihapon nga ang paraisong kapuloan makaplagan sa Atlantiko. Ang mga mapa sa edad media nagpadayag nga ang katawhan wala magduhaduha sa paglungtad sa paraiso sa Eden, nga nagpaila pa gani sa gituohang dapit niini.
Sa ika-15 ug ika-16 nga siglo, ang mga maglalawig nga mitadlas sa Atlantiko sa tinuoray nangita sa usa ka kalibotan nga, sa samang panahon, bag-o ug karaan. Sila naghunahuna nga sa pikas nga bahin sa dagat, ilang makaplagan dili lang ang Indies kondili ang tanaman usab sa Eden. Pananglitan, si Christopher Columbus nangita niana taliwala sa kabukiran sa bugnawng sona ug sa tropikanhong kayutaan sa Sur ug Sentral Amerika. Ang Uropanhong mga eksplorador nga nangabot sa Brazil naneguro nga ang paraisong nawala atua didto tungod sa bugnawng klima ug sa dagayang pagkaon ug mga tanom. Ugaling, sa wala madugay napugos sila sa pag-ila sa makapasubong kamatuoran.
Mga Utopia—Mithianong mga Dapit?
Inay maningkamot nga pangitaon ang mithianong kalibotan diha sa hilit nga bahin sa yuta, ang uban misulay sa pagplano niini. Busa, niadtong 1516, ang Ingles nga nagtuon sa kinaiya sa tawo nga si Thomas More mibatbat sa pulo sa Utopia, ingong kahibulongan, malinawon, ug matinugoton nga dapit, nga lahi kaayo sa daotang kalibotan nga iyang nailhan. Ang uban misulay usab sa pagplano ug mas maayong mga kalibotan, mas malipayong mga kalibotan: sa ikaunom nga siglo W.K.P., si Plato uban sa iyang Republika; sa 1602, ang Italyano nga prayleng si Tommaso Campanella ug ang iyang organisado kaayong Siyudad sa Adlaw; pila ra ka tuig sa ulahi, ang pilosopong Ingles nga si Francis Bacon diha sa pag-asoy sa “ang malipayon ug mauswagon nga asyenda” sa iyang Bag-ong Atlantis. Sa lakat sa mga siglo, ang mga pilosopo sa tanang matang (mga magtutuo man o dili) nagbatbat sa dinosena ug dinosenang Utopia. Hinuon, pipila ra, kon duna man, ang gituohan.
May misulay pa gani sa pagtukod sa ilang mga Utopia. Pananglitan, sa 1824 usa ka dato nga lalaking Ingles, si Robert Owen, mihukom sa paglalin ngadto sa Indiana, T.B.A., aron tumanon ang iyang Utopian nga mga ideya diha sa balangay nga ginganlan niyag Bag-ong Panag-uyon. Kay kombinsidong ubos sa matarong nga mga kahimtang, ang mga tawo mouswag, iyang gigamit ang halos tanan niyang bahandi sa pagsingkamot nga matukod ang iyang gipanan-aw nga bag-o maayog-moral nga kalibotan. Apan ang sangpotanan nagpadayag nga ang bag-ong mga kahimtang sa pagpuyo dili igo aron ipatungha ang bag-ong mga tawo.
Halos tanang politikanhong mga ideolohiya nagpatuo nga ang tawo kinahanglang magplano sa kalibotan sumala sa iyang kahibalo mismo ug sa iyang panabot mismo kon unsay matuod aron ipatungha ang gipangandoyng paraiso sa yuta. Apan, katingad-an, ang mga paningkamot aron matuman kanang mga pangandoya misangpot sa mga gubat ug mga rebolusyon, sama sa Pranses nga Rebolusyon niadtong 1789 ug sa Bolshevik nga Rebolusyon sa 1917. Inay ipatungha ang paraisong mga kahimtang, kanang mga paningkamota kasagarang misangpot sa misamot nga kagul-anan ug pag-antos.
Ang mga pangandoy, mga plano, mga Utopia, ug mga paningkamot sa pagtuman kanila—kini usa ka estorya sa sunodsunod nga kapakyasan. Sa pagkakaron, ang pipila naghisgot mahitungod sa “nagun-ob nga damgo” ug sa “kataposan sa panahon sa mga utopia,” nga nagadapit kanato sa pagkat-on “sa pagkinabuhi nga walay mga utopia.” Aduna bay paglaom nga makita ang mas maayong kalibotan, o kini ba destinado nga magpabiling usa lamang ka damgo?
Mga Kristohanon ug Usa ka Mas Maayong Kalibotan
Ang usa ka bag-ong kalibotan dili gayod usa ka damgo—kini usa ka seguradong paglaom! Si Jesu-Kristo, ang Magtutukod sa Kristiyanidad, nasayod nga kining kalibotana karon dili mao ang kinamaayohan sa tanang posibleng mga kalibotan. Siya nagtudlo nga ang mga malumo magapanunod sa yuta ug ang kabubut-on sa Diyos matuman didto. (Mateo 5:5; 6:9, 10) Siya ug ang iyang mga tinun-an nahibalo nga kining kalibotana gimandoan sa kaaway sa Diyos, si Satanas nga Yawa, ug kini ang pangunang hinungdan sa daghang kaalaotan sa katawhan. (Juan 12:31; 2 Corinto 4:4; 1 Juan 5:19; Pinadayag 12:12) Ang matinumanong mga Hudiyo nagpaabot sa adlaw nga niana ang Diyos bug-os nga magwagtang sa mga gubat, kasakit, ug sakit gikan sa yuta aron kini papuy-an sa mga nahigugma sa pakigdait ug hustisya. Sa samang paagi, ang unang-siglong mga Kristohanon masaligong nagpaabot nga kining kalibotana karon pulihan sa bag-ong sistema sa mga butang, sa “bag-ong mga langit ug sa usa ka bag-ong yuta.”—2 Pedro 3:13; Salmo 37:11; 46:8, 9; Isaias 25:8; 33:24; 45:18; Pinadayag 21:1.
Sa dihang si Jesu-Kristo nagbitay sa kahoy sa pagsakit, iyang gilitok pag-usab ang saad sa mas maayong kalibotan ngadto sa usa ka mamumuhat ug daotan nga nagpakitag usa ka sukod sa pagtuo diha Kaniya. “[Si Jesus] miingon kaniya: ‘Sa pagkamatuod ako magasulti kanimo karong adlawa, Ikaw magauban kanako sa Paraiso.’” (Lucas 23:40-43) Unsay pagsabot sa mamumuhat ug daotan nianang mga pulonga? Si Jesus nagpasabot ba nga ang mamumuhat ug daotan ‘magauban kaniya’ sa langit niadtong adlawa mismo, sumala sa buot ipasabot sa pila ka Katoliko ug Protestanteng mga hubad sa Bibliya? Dili, kana dili mao ang gipasabot ni Jesus, sanglit human sa iyang pagkabanhaw, giingnan ni Jesus si Maria Magdalena nga Siya ‘wala pa makasaka ngadto sa Amahan.’ (Juan 20:11-18) Bisan pag gitudloan sila ni Jesus sa tulo ka tuig ug tunga, sa wala pa ang Pentekostes 33 K.P. bisan ang iyang mga apostol wala gani maghunahuna bahin sa usa ka langitnong paraiso. (Buhat 1:6-11) Kadtong mamumuhat ug daotan nakasabot kon unsay pagsabot sa kinabag-ang mga Hudiyo niadtong panahona: Gisaad ni Jesus ang mas maayong kalibotan nga moabot diha sa usa ka paraisong yuta. Usa ka Alemang eskolar miangkon: “Ang pagtulon-an mahitungod sa silot sa sunod nga kinabuhi dili gayod makita diha sa Daang Testamento.”
Si apostol Pablo nagpamatuod nga aduna unyay paraiso sa atong yuta diha sa iyang sulat ngadto sa mga Hebreohanon. Sa dihang gidasig ang iyang isigkamagtutuo nga dili ‘pasagdan ang dakong kaluwasan nga nasugdan pagpamulong pinaagi ni Jesu-Kristo,’ gipamatud-an ni Pablo nga si Jehova nga Diyos mihatag kang Jesus ug awtoridad ibabaw sa “gipuy-ang yuta [Grego, oi·kou·meʹne] nga umaabot.” (Hebreohanon 2:3, 5) Sa Kristohanon Gregong Kasulatan, ang terminong oi·kou·meʹne sa kanunay nagtumong sa atong yuta nga gipuy-an ug mga tawo, dili sa usa ka langitnong kalibotan. (Itandi ang Mateo 24:14; Lucas 2:1; 21:26; Buhat 17:31.) Busa ang Gingharian sa Diyos nga pagamandoan ni Kristo Jesus magagahom ibabaw sa gipuy-ang yuta. Kana sa tinuoray mahimong kinamaayohang dapit nga puy-an!
Bisan pag ang Gingharian mismo maoy langitnon, sa gihapon kini makiglabot sa kahikayan sa yuta. Unsay mosangpot? Ang mga kaluyahon, mga kapintasan, kakabos, ug kamatayon mahimong halayo na sa panumdoman. Bisan ang pagbati sa kapakyasan ug kadili-tagbaw mahanaw. (Pinadayag 21:3-5) Ang Bibliya nag-ingon nga ‘ang Diyos magabukhad sa iyang kamot ug magatagbaw sa tinguha sa matag buhing butang.’ (Salmo 145:16) Ang mga suliran sama sa kawalay-trabaho ug polusyon makabaton unyag praktikal ug malungtarong solusyon. (Isaias 65:21-23; Pinadayag 11:18) Apan labaw sa tanan, tungod sa panalangin sa Diyos, magmadaogon unya ang kamatuoran, hustisya, ug kalinaw—mga hiyas nga maorag hapit nang mawala!—Salmo 85:7-13; Galacia 5:22, 23.
Kini bang tanan maoy usa ka damgo, usa ka Utopia? Dili, kining labing lisod sa tanang panahon nga atong ginapuy-an nagpasundayag nga kita ania na sa “kataposang mga adlaw” niining kalibotana ug busa ang bag-ong kalibotan haduol na. (2 Timoteo 3:1-5) Buot ba nimong mopuyo didto? Kat-oni kon sa unsang paagi mahimo kini pinaagi sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova. Ang mas maayong kalibotan haduol na, nga labi pang maayo kay sa atong gidamgo sukad. Kini dili usa ka Utopia—kini usa ka kamatuoran!
[Hulagway sa panid 7]
Mas maayong kalibotan—sa dili madugay usa na ka kamatuoran