Apolos—Usa ka Larinong-Manulti nga Magsasangyaw sa Kristohanong Kamatuoran
KON kaha sila maoy mga membro sa Kristohanong kongregasyon sulod sa daghang katuigan o sa pipila lamang ka tuig, ang tanang magsasangyaw sa Gingharian angayng maikagong mouswag ingong mga magwawali sa maayong balita. Kana nagpasabot nga pauswagon nato ang atong kahibalo sa Pulong sa Diyos ug ang atong katakos sa pagtudlo niana sa uban. Alang sa pipila, mahimong magpasabot kana nga atubangon ang mga hagit, buntogon ang mga kalisdanan, o maandam sa kaugalingon alang sa dako pang buluhaton.
Ang Bibliya adunay daghang panig-ingnan sa mahinalarong mga lalaki ug mga babaye sa karaang kapanahonan si kinsa, sa lainlaing mga paagi, milampos sa paghimog dakong pag-uswag sa espirituwal ug mianig mga ganti tungod sa ilang mga paningkamot. Usa kanila si Apolos. Sa dihang ang Kasulatan nagpailaila kaniya kanato, siya usa ka tawo nga kulang pa ug pagsabot sa Kristohanong mga pagtulon-an; pipila ra ka tuig sa ulahi, hinunoa, nag-alagad na siya nga usa ka nagapanawng hawas sa kongregasyon sa unang siglo. Unsay nakapasarang niya sa pag-uswag pag-ayo? Iyang nabatonan ang mga hiyas nga maayong sundogon natong tanan.
“Sinati Kaayo sa mga Kasulatan”
Sa mga tuig 52 K.P., sumala sa tagsulat sa Bibliya nga si Lucas, “usa ka Judio nga ginganlag Apolos, usa ka lumad sa Alejandria, usa ka tawong larino manulti, miabot sa Efeso; ug siya sinati kaayo sa mga Kasulatan. Kining tawhana binaba nga natudloan diha sa dalan ni Jehova ug, sanglit siya mainiton sa espiritu, siya namulong ug nanudlo nga may kahusto sa mga butang bahin kang Jesus, apan nasinati lamang sa bawtismong iya ni Juan. Ug kining tawhana misugod sa pagpamulong nga maisogon diha sa sinagoga.”—Buhat 18:24-26.
Ang Alejandria, Ehipto, mao ang ikaduhang-kinadak-ang siyudad sa kalibotan sunod sa Roma ug usa sa labing dagkong mga sentro sa kultura niadtong panahona alang sa mga Hudiyo ug sa mga Grego. Lagmit, naangkon ni Apolos ang iyang dakong kahibalo sa Hebreohanong Kasulatan ug ang pagkalarinong-manulti ingong resulta sa edukasyon diha sa dakong Hudiyohanong komunidad sa maong siyudad. Kon diin si Apolos nakahibalo bahin kang Jesus mas lisod nga taghapon. “Lagmit nga siya usa ka biyahedor—tingali usa ka negosyanteng biyahedor,” misugyot ang eskolar nga si F. F. Bruce, “ug mahimong nakahibalag siyag Kristohanong mga magwawali sa bisan hain sa ubay-ubayng mga dapit nga iyang giduaw.” Sa bisan unsa mang kahimtang, bisan pag siya namulong ug nanudlo nga may katukma bahin kang Jesus, mopatim-aw nga siya nasangyawan sa wala pa ang Pentekostes sa 33 K.P., sanglit siya “nasinati lamang sa bawtismong iya ni Juan.”
Ingon nga mag-uuna ni Jesus, si Juan Bawtista nakapahayag ug dakong pamatuod ngadto sa tibuok nga Israelinhong nasod, ug daghan ang nabawtismohan niya ingong simbolo sa paghinulsol. (Marcos 1:5; Lucas 315, 16) Sumala sa ubay-ubayng mga historyano, taliwala sa Hudiyohanong populasyon sa Romanhong Imperyo, ang kahibalo sa daghang tawo bahin kang Jesus maoy sumala lamang sa giwali diha sa mga pangpang sa Jordan. “Ang ilang Kristiyanidad wala mouswag saylo sa sinugdanan sa ministeryo sa atong Ginoo,” matod ni W. J. Conybeare ug J. S. Howson. “Wala silay alamag sa bug-os nga kahulogan sa kamatayon ni Kristo; lagmit nga wala gani sila masayod sa panghitabo sa Iyang pagkabanhaw.” Mopatim-aw nga si Apolos wala usab ing alamag sa pagbubo sa balaang espiritu sa Pentekostes 33 K.P. Bisan pa niana, nakabaton siyag pipila ka hustong impormasyon bahin kang Jesus, ug wala niya kana itago sa iyang kaugalingon. Ngani, sa maisogon nangita siyag mga higayon sa pagsulti kon unsay iyang nasayran. Bisan pa niana, ang iyang kasibot ug kadasig dili pa sumala sa tukmang kahibalo.
Masiboton Apan Mapaubsanon
Ang asoy ni Lucas nagpadayon: “Dihang si Priscila ug Aquila nakadungog kaniya, ilang giuban siya kanila ug gipatin-aw kaniya ang dalan sa Diyos sa labi pang husto.” (Buhat 18:26) Si Aquila ug Priscila seguradong nakaila nga ang pagtuo ni Apolos sama kaayo sa ilaha, apan sa kamaalamon wala sila mosulay pagtul-id sa iyang kulang nga pagsabot sa publiko. Kita mahimong makahunahuna tingali nga sila may ubay-ubayng personal nga mga pagpakigkabildo kang Apolos, uban sa tumong nga tabangan siya. Unsay sanong ni Apolos, usa ka tawo nga “gamhanan . . . diha sa Kasulatan”? (Buhat 18:24, Kingdom Interlinear) Lagmit gayod, si Apolos nagwali sa iyang di-kompletong mensahe sa publiko sa dugaydugay na sa wala pa makahibalag kang Aquila ug Priscila. Ang tawong garboso mahimong dili dayon makadawat sa bisan unsang pagtul-id, apan si Apolos mapaubsanon ug mapasalamaton nga makaarang sa pagkompleto sa iyang kahibalo.
Ang samang di-mapagawalong tinamdan ni Apolos dayag usab diha sa iyang kaandam nga modawat ug sulat nga rekomendasyon gikan sa mga igsoong lalaki sa Efeso ngadto sa kongregasyon sa Corinto. Ang asoy nagpadayon: “Labot pa, tungod kay siya nagatinguha man nga motabok ngadto sa Acaya, ang mga igsoon misulat sa mga tinun-an, nga mainitong nagaawhag kanila nga dawaton siya nga maluloton.” (Buhat 18:27; 19:1) Si Apolos wala mopugos nga dawaton sumala sa iyang kaugalingong katakos kondili sa kamapaubsanon misunod sa kahikayan sa Kristohanong kongregasyon.
Sa Corinto
Ekselente ang unang mga resulta sa ministeryo ni Apolos sa Corinto. Ang basahong Mga Buhat nagtaho: “Dihang siya nakaabot na didto, siya nakatabang ug dako niadtong mga nanagpanuo gumikan sa dili-takos nga kalulot sa Diyos; kay sa kusganon bug-os niyang gipamatud-an sa publiko nga sayop ang mga Judio, samtang iyang gipasundayag pinaagi sa mga Kasulatan nga si Jesus mao ang Kristo.”—Buhat 18:27, 28.
Si Apolos nag-alagad sa kongregasyon, nga nagdasig sa mga igsoon pinaagi sa iyang pagpangandam ug kasibot. Unsay yawi sa iyang kalamposan? Si Apolos tinong may kinaiyanhong katakos ug nagmaisogon sa padayong pagpakiglantugi sa publiko batok sa mga Hudiyo. Apan mas hinungdanon, siya nangatarongan nga gigamit ang Kasulatan.
Bisan pag si Apolos dakog impluwensiya taliwala sa mga taga-Corinto, ikasubong ang iyang pagwali nagpatunghag wala-dahomang negatibong mga epekto. Sa unsang paagi nahitabo kana? Si Pablo ug Apolos dakog nahimo sa pagtanom ug pagbisibis sa binhi sa kamatuoran sa Gingharian sa Corinto. Si Pablo nakawali didto sa mga 50 K.P., mga duha ka tuig una sa pag-abot ni Apolos. Sa panahong gisulat ni Pablo ang una niyang sulat ngadto sa mga taga-Corinto, sa mga 55 K.P., nahitabo na ang mga pagkabahinbahin. Ang pipila nag-isip kang Apolos ingong ilang lider, samtang ang uban midapig kang Pablo o Pedro o nagsunod lamang kang Kristo. (1 Corinto 1:10-12) Nag-ingon ang uban: ‘Ako iya ni Apolos.’ Ngano man?
Ang mensaheng giwali ni Pablo ug Apolos managsama ra, apan sila may lainlaing mga personalidad. Nga giangkon niya mismo, si Pablo “dili batid sa pagpamulong”; si Apolos, sa laing bahin, “larino manulti.” (2 Corinto 10:10; 11:6) Siya may mga katakos nga nagpahinabo nga siya gipamatian sa pipila sa Hudiyohanong komunidad sa Corinto. Milampos siya sa ‘pagpamatuod sa bug-os nga ang mga Hudiyo maoy sayop,’ samtang si Pablo, nga bag-o pa, mibiya sa sinagoga.—Buhat 18:1, 4-6.
Kadto kaha ang katarongan nga ang pipila mikiling sa pagdapig kang Apolos? Ang ubay-ubayng komentarista nangagpas nga ang kinaiyanhong dakong tinguha alang sa pinilosopong panaghisgot taliwala sa mga Grego mahimong mitultol sa pipila sa pagpalabi sa mas makapadasig nga paagi ni Apolos. Si Giuseppe Ricciotti nagpasabot nga ang “buloknon nga pinulongan [ni Apolos] ug ang iyang daghag bulakbulak nga mga pasumbingay nakadani sa pagdayeg sa daghan nga mipalabi kaniya kay kang Pablo, nga yanohon ug dili larinong manulti nga mamumulong.” Kon, sa tinuoray, gitugotan sa pipila ka tawo ang maong personal nga mga pagpalabi nga magmugnag mga pagkabahinbahin taliwala sa mga igsoon, sayon ang pagsabot kon nganong gisaway pag-ayo ni Pablo ang pagbayaw sa “kaalam sa mga maalamon.”—1 Corinto 1:17-25.
Hinunoa, ang maong pagsaway wala magpaila nga may panagbingkil tali ni Pablo ug Apolos. Bisan pag mahandurawong naghunahuna ang pipila nga kining duha ka magwawali maoy mayugtanong mga kaparang nga nagpakigbisog sa pag-angkon sa mga pagbati sa mga taga-Corinto, ang Kasulatan wala magsulti niana. Inay sulayan nga ipatindog ang iyang kaugalingon ingong lider sa usa ka pundok, si Apolos mibiya sa Corinto, mibalik sa Efeso, ug nakauban ni Pablo sa iyang gisulat ang unang sulat ngadto sa nabahin nga kongregasyon.
Wala ing pagkabahin o panag-indig tali kanila; hinunoa, ang duha lagmit nagtinabangay sa pagsulbad sa mga suliran sa Corinto nga may pagsalig sa usag usa. Tingali si Pablo may mga pagkatahap bahin sa pipila sa Corinto apan tinong wala bahin kang Apolos. Ang buluhaton sa duha ka lalaki bug-os nga nagkauyon; ang ilang mga pagtulon-an komplementaryo o mahulipon. Sa pagkutlo sa mga pulong mismo ni Pablo: “Nagtanom ako, gibisibisan ni Apolos,” kay ang duruha maoy “mga isigkamagbubuhat sa Diyos.”—1 Corinto 3:6, 9, 21-23.
Sama kang Pablo, si Apolos gitamod pag-ayo sa mga taga-Corinto, nga nagtinguha nga moduaw siya pag-usab kanila. Apan sa gidapit ni Pablo si Apolos sa pagbalik sa Corinto, mibalibad ang taga-Alejandria. Si Pablo nag-ingon: “Karon mahitungod kang Apolos nga atong igsoon, ako nangaliyupo pag-ayo kaniya nga moanha kaninyo . . . , apan dili gayod niya kabubut-on nga moanha karon; hinuon moanha siya dihang siya adunay kahigayonan.” (1 Corinto 16:12) Si Apolos mahimong nagpanuko sa pagbalik tungod sa kabalaka nga mapukaw ang dugang nga pagkabahinbahin, o tungod kaha kay napuliki siya sa laing dapit.
Ang kataposang higayon nga gihisgotan si Apolos sa Kasulatan, siya nagpaingon sa Creta ug tingali sa unahan pa. Sa makausa pa gipakita ni Pablo ang linaing pagtagad alang sa iyang higala ug isigkamagbubuhat, nga mihangyo nga itagana ni Tito kang Apolos ug sa iyang kauban sa pagpanaw, si Zenas, ang tanan nga mahimong gikinahanglan nila alang sa ilang panaw. (Tito 3:13) Sa maong panahon, human sa mga napulo ka tuig sa Kristohanong pagbansay, si Apolos nakahimog igong pag-uswag nga nag-alagad na nga usa ka nagapanawng hawas sa kongregasyon.
Diyosnong mga Hiyas nga Magpadali sa Espirituwal nga Pag-uswag
Ang magwawali nga taga-Alejandria naghatag ug maayong panig-ingnan alang sa tanang magmamantala sa maayong balita karon ug, sa pagkatinuod, sa tanan nga matinguhaon sa pag-uswag sa espirituwal. Mahimong kita dili larinong-manulti sama kaniya, apan tinong kita makapaningkamot sa pagsundog sa iyang kahibalo ug katakos sa paggamit sa Kasulatan, sa ingon makatabang sa sinserong mga nangitag kamatuoran. Tungod sa iyang panig-ingnan sa masibotong kalihokan, si Apolos “nakatabang ug dako niadtong mga nanagpanuo.” (Buhat 18:27) Si Apolos maoy mapaubsanon, nagsakripisyo-sa-kaugalingon, ug andam moalagad sa uban. Iyang nasabtan gayod nga wala ing luna ang panag-indig o ambisyon diha sa Kristohanong kongregasyon, kay kitang tanan maoy “mga isigkamagbubuhat sa Diyos.”—1 Corinto 3:4-9; Lucas 17:10.
Kita, sama kang Apolos, makahimog espirituwal nga pag-uswag. Andam ba kitang magpauswag o magpadako sa atong sagradong pag-alagad, nga ibutang ang atong kaugalingon sa kahimtang nga magamit nga mas bug-os pa ni Jehova ug sa iyang organisasyon? Sa maong kahimtang kita mahimong masibotong mga estudyante ug mga magsasangyaw sa Kristohanong kamatuoran.