Ang Kamatuoran Bahin Kang Jesus

DAW walay kataposan ang mga teoriya ug mga pamanabana kon kinsa si Jesus ug kon unsay iyang nahimo. Apan komosta ang Bibliya mismo? Unsay gipadayag niini kanato bahin kang Jesu-Kristo?

Kon Unsay Giingon sa Bibliya

Sa mainampingong pagbasa sa Bibliya, imong makita kining hinungdanong mga kamatuoran:

◻ Si Jesus mao ang bugtong Anak sa Diyos, ang panganay sa tanang kalalangan.​—Juan 3:16; Colosas 1:15.

◻ Mga duha ka milenyong milabay, gibalhin sa Diyos ang kinabuhi ni Jesus ngadto sa tagoangkan sa usa ka Hudiyong babayeng ulay aron matawo ingong tawo.​—Mateo 1:18; Juan 1:14.

◻ Si Jesus dili lamang usa ka maayong tawo. Siya sa tanang bahin maoy usa ka matinumanong banaag sa matahom nga personalidad sa iyang Amahan, si Jehova nga Diyos.​—Juan 14:9, 10; Hebreohanon 1:3.

◻ Sa panahon sa iyang yutan-ong ministeryo, mahigugmaong gitagan-an ni Jesus ang mga panginahanglan sa nabug-atan pag-ayo. Milagroso niyang giayo ang mga masakiton ug nagbanhaw pa sa mga patay.​—Mateo 11:4-6; Juan 11:5-45.

◻ Giwali ni Jesus ang Gingharian sa Diyos ingong ang bugtong paglaom alang sa nagkalisodlisod nga katawhan, ug iyang gibansay ang iyang mga tinun-an sa pagpadayon niining buluhatong pagsangyaw.​—Mateo 4:17; 10:5-7; 28:19, 20.

◻ Sa Nisan 14 (mga Abril 1), 33 K.P., si Jesus gidakop, gihusay, gisentensiyahan, ug gipatay sa bakak nga mga sumbong nga nanghulhog batok sa kagamhanan.​—Mateo 26:18-20, Mat 26:48​–27:50.

◻ Ang kamatayon ni Jesus nagsilbing usa ka lukat, nga nagpahigawas sa nagatuo nga katawhan kinsa nagtuo sa ilang makasasalang kahimtang ug busa nagbukas sa dalan ngadto sa kinabuhing walay kataposan alang sa tanan nga nagapasundayag ug pagtuo kaniya.​—Roma 3:23, 24; 1 Juan 2:2.

◻ Sa Nisan 16, si Jesus gibanhaw, ug wala magdugay human niadto siya mikayab ug balik sa langit sa pagbayad sa iyang Amahan sa bili sa lukat sa iyang hingpit tawhanong kinabuhi.​—Marcos 16:1-8; Lucas 24:50-53; Buhat 1:6-9.

◻ Ingong tinudlong Hari ni Jehova, ang nabanhawng Jesus adunay bug-os nga awtoridad sa pagtuman sa orihinal nga katuyoan sa Diyos alang sa tawo.​—Isaias 9:6, 7; Lucas 1:32, 33.

◻ Busa, gipresentar sa Bibliya si Jesus ingong pangunang persona sa katumanan sa mga katuyoan sa Diyos. Apan sa unsang paagi matino mo nga mao kini ang tinuod nga Jesus​—ang Jesus sa kasaysayan, nga natawo sa Betlehem ug naglakaw niining yutaa duolan sa 2,000 ka tuig kanhi?

Basehanan sa Pagsalig

Daghang pagduhaduha mawala sa yanong pagbasa sa Kristohanon Gregong Kasulatan uban sa bukas nga hunahuna. Sa paghimo niini, imong makita nga ang asoy sa Bibliya maoy dili usa ka hanap nga asoy sa mga hitabo, nga maoy kahimtang sa mitolohiya. Hinunoa, ang mga ngalan, espesipikong mga panahon, ug eksaktong mga dapit gipadayag. (Pananglitan, tan-awa ang Lucas 3:1, 2.) Dugang pa, ang mga tinun-an ni Jesus gilarawan nga may talagsaong pagkamatinud-anon, nga prangka nga magpasilsil ug pagsalig sa magbabasa. Walay gitabontabonan ang mga magsusulat​—wala bisan ang ilang kaugalingon​—sa kaikag nga makahimo ug matinumanong rekord. Oo, imong makita nga ang Bibliya may tagingting sa kamatuoran.​—Mateo 14:28-31; 16:21-23; 26:56, 69-75; Marcos 9:33, 34; Galacia 2:11-14; 2 Pedro 1:16.

Apan aduna pay daghan. Ang mga kaplag sa arkeolohiya subsob nga nagpamatuod sa rekord sa Bibliya. Pananglitan, kon moduaw ka sa Israel Museum sa Jerusalem, imong makita ang bato nga may kinulit nga sinulat nga nagngalan kang Poncio Pilato. Ang ubang mga kaplag sa arkeolohiya nagpanghimatuod kang Lisanias ug Sergio Paulo, nga gihisgotan sa Bibliya, ingong tinuod nga mga tawo inay kay minugna nga mga karakter sa unang mga Kristohanon. Ang mga hitabo nga gitaho sa Kristohanon Gregong Kasulatan (Bag-ong Tugon) adunay daghan kaayong panghimatuod may kalabotan sa karaang mga magsusulat, lakip kang Juvenal, Tacitus, Seneca, Suetonius, Pliny the Younger, Lucian, Celsus, ug ang Hudiyohanong magsusulat sa kasaysayan nga si Josephus.a

Ang mga asoy nga gipadayag diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan gidawat nga walay pagduhaduha sa libolibong nagkinabuhi sa unang siglo. Bisan ang mga kaaway sa Kristiyanidad wala molimod sa pagkatinuod sa gikatahong gisulti ug gibuhat ni Jesus. Kon bahin sa posibilidad nga ang kinaiya ni Jesus gibulakbulakan sa iyang mga tinun-an human siya mamatay, si Propesor F. F. Bruce mikomento: “Dili gayod sayon kaayo ingon sa gituohan sa pipila ka mga magsusulat ang pag-imbento ug mga pulong ug mga buhat ni Jesus niadtong unang katuigan, diin daghan pa kaayong buhi sa Iyang mga tinun-an, nga makahinumdom kon unsay nahitabo ug wala mahitabo. . . . Ang mga tinun-an dili makaarang sa paghimog dili-tukmang mga asoy (labaw na ang tinuyong pagmaniobra sa mga hitabo), nga mahimong iladlad dihadiha sa mga tawong malipay kaayo sa paghimo niana.”

Kon Nganong Wala Sila Motuo

Bisan pa niana, ang ubang mga eskolar nagduhaduha. Samtang ilang gihunahuna nga tinumotumo ang rekord sa Bibliya, sila maikagon kaayong mosiksik sa dili-tinuod nga mga sinulat ug dawaton kini ingong tinuod! Ngano? Dayag, ang rekord sa Bibliya nasudlan ug mga butang nga daghang modernong mga makinaadmanon dili andam sa pagtuo.

Diha sa iyang Union Bible Companion, nga gipatik sa 1871, si S. Austin Allibone mipresentar ug hagit sa mga tigduhaduha. Siya misulat: “Pangutan-a ang bisan kinsa sa nangangkon nga nagduhaduha sa pagkatinuod sa kasaysayan sa Ebanghelyo kon unsay katarongan nga siya mituo nga si Cesar namatay sa Kapitolyo, o nga si Emperador Carlomagno gikoronahan nga Emperador sa Kasadpan ni Papa Leo III. sa 800? . . . Kita nagtuo sa tanang gipamulong . . . bahin niining mga tawhana; ug tungod kana kay kita adunay ebidensiya sa kasaysayan sa pagkatinuod nila. . . . Kon, sa pagpadayag ug pamatuod nga sama niini, ang bisan kinsa dili gihapon motuo, atong giisip sila ingong gahi gayod ug ulo nga buangbuang o ignorante gayod kaayo. Nan, unsay atong ikasulti bahin niadtong kinsa, bisan pa sa dagayang ebidensiya karon nga nagpadayag sa pagkatinuod sa Balaang Kasulatan, moangkon gihapon sa kaugalingon nga dili-kombinsido? . . . Dili sila buot motuo sa butang nga magpaubos sa ilang garbo, ug magpugos kanila sa paglakaw ug lahi nga mga kinabuhi.”

Oo, ang ubang mga tigduhaduha adunay tagong mga motibo sa dili-pagtuo sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Ang ilang problema dili ang pagkakatuohan niini kondili sa mga sukdanan niini. Pananglitan, si Jesus miingon bahin sa iyang mga sumusunod: “Sila dili man bahin sa kalibotan, maingon nga ako dili bahin sa kalibotan.” (Juan 17:14) Apan, daghang nangangkong mga Kristohanon nalangkit pag-ayo sa politikal nga mga kalihokan niining kalibotana, nalangkit pa gani sa madugoong mga gubat. Imbes sundon ang mga sukdanan sa Bibliya, buot sa daghang tawo nga ang Bibliya maoy mosunod sa ilang kaugalingong mga sukdanan.

Tagda, usab, ang bahin sa moral. Si Jesus mihatag ug puwersadong tambag sa kongregasyon sa Tiatira sa pagtugot sa buhat sa pagpakighilawas. “Ako mao ang usa nga nagasusi sa mga rinyon ug mga kasingkasing,” iyang gisultihan sila, “ug pagahatagan ko ang tagsatagsa kaninyo sumala sa inyong mga buhat.”b (Pinadayag 2:18-23) Apan, dili ba tinuod nga daghan sa nagaangkong Kristohanon nagsalikway sa moral nga mga sukdanan? Isalikway pa hinuon nila ang gipamulong ni Jesus imbes isalikway ang ilang imoral nga panggawi.

Kiling sa dili pagdawat kang Jesus diha sa Bibliya, ang mga eskolar nakamugna ug ilang kaugalingong Jesus. Sila sad-an sa pagmugnag sugilambong diin sila bakak nga nangakusar sa mga magsusulat sa Ebanghelyo. Modawat sila sa mga bahin sa kinabuhi ni Jesus nga buot nilang dawaton, isalikway ang nahibilin, ug magdugang ug ilang kaugalingong pipila ka detalye. Sa pagkatinuod, ang ilang naglibodlibod nga tawong maalamon o sosyal nga rebolusyonaryo dili mao ang Jesus sa kasaysayan nga ilang gipangangkong ilang gipangita; hinunoa, siya maoy tinukodtukod lamang sa magarbohon makinaadmanong mga handurawan.

Pagpangita sa Matuod nga Jesus

Si Jesus naningkamot sa pagpukaw sa mga kasingkasing niadtong tim-os nga gigutom sa kamatuoran ug sa pagkamatarong. (Mateo 5:3, 6; 13:10-15) Kini sila nagasanong sa imbitasyon ni Jesus: “Umari kanako, kamong tanan nga nagabudlay ug nabug-atan, ug ako magapalagsik kaninyo. Isangon ang akong yugo diha kaninyo ug pagkat-on gikan kanako, kay ako malumog-buot ug mapaubsanon sa kasingkasing, ug makakaplag kamog kahayahay alang sa inyong mga kalag. Kay maluloton ang akong yugo ug gaan ang akong luwan.”​—Mateo 11:28-30.

Ang tinuod nga Jesus dili makaplagan diha sa mga libro nga gisulat sa modernong mga eskolar; ni makaplagan siya diha sa mga simbahan sa Kakristiyanohan, nga nahimong pugaran sa hinimog-tawo nga tradisyon. Imong makita ang makasaysayanhong Jesus diha sa imong kopya sa Bibliya. Gusto mo bang mahibalo ug dugang pa bahin kaniya? Ang mga Saksi ni Jehova malipay sa pagtabang kanimo sa paghimo niana.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 6]

KASIGLOHAN SA PAGPANAWAY

Ang pagpanaway sa Kristohanon Gregong Kasulatan nagsugod sa kapin ug 200 ka tuig kanhi, sa dihang ang pilosopong Aleman nga si Hermann Samuel Reimarus (1694-​1768) nagpahayag: “Kita may katarongan sa paghimog absolutong kalainan tali sa pagtulon-an sa mga Apostol diha sa ilang mga sinulat ug sa gimantala ug gitudlo mismo ni Jesus sa Iyang tibuok nga kinabuhi.” Sukad kang Reimarus, daghang eskolar ang natudloan nga mobati sa ingon.

Ang librong The Real Jesus nag-ingon nga wala isipa sa daghang kritiko sa nangagi ang ilang kaugalingon nga mga apostata. Hinunoa, “giisip nila ang ilang kaugalingon nga mas tinuod nga Kristohanon kay nakabuhi sa mga gapos sa pagtulon-an ug patuotuo.” Ang pagpanaway sa Kasulatan, gibati nila, maoy usa ka “hinashasan nga matang sa Kristiyanidad.”

Ang makasubong kamatuoran mao nga ang Kakristiyanohan nahimong pugaran sa hinimog-tawong tradisyon. Ang mga doktrina sa imortal nga kalag, sa Trinidad, ug sa kalayonhong impiyerno maoy pipila lamang sa mga pagtulon-an nga sukwahi sa Bibliya. Apan ang mga magsusulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan dili maoy responsable niining pagkadunot sa kamatuoran. Sa kasukwahi, sila nakigbisog sa unang mga timaan sa bakak nga mga pagtulon-an sa tungatunga sa unang siglo, sa dihang si Pablo misulat nga ang apostasya taliwala sa nag-angkong mga Kristohanon “naglihok na.” (2 Tesalonica 2:3, 7) Kita makasalig nga ang anaa sa Kristohanon Gregong Kasulatan maoy usa ka rekord sa kamatuoran bahin sa kasaysayan ug sa doktrina.

[Kahon sa panid 7]

KANUS-A GISULAT ANG MGA EBANGHELYO?

Daghang kritiko sa Bag-ong Testamento moinsistir nga ang mga Ebanghelyo dugay nang gisulat human sa mga hitabo nga gibatbat niini ug busa pihong naundan sa mga sayop.

Bisan pa niana, ang ebidensiya nagsugyot sa sayong petsa sa pagsulat sa Mateo, Marcos, ug Lucas. Ang mga subscript sa pipila ka mga kopya sa manuskrito sa Mateo nagpakita nga ang orihinal nga sinulat gisulat ingon ka sayo sa 41 K.P. Ang Lucas lagmit gisulat tali sa 56 ug 58 K.P., ang basahon sa Buhat (lagmit natapos sa 61 K.P.) nagpaila nga ang magsusulat, si Lucas, nakatagik na sa iyang “unang asoy,” sa Ebanghelyo. (Buhat 1:1) Ang Ebanghelyo ni Marcos giisip nga gisulat sa Roma sa panahon kaha sa una o ikaduhang pagkabilanggo ni apostol Pablo​—lagmit tali sa 60 ug 65 K.P.

Si Propesor Craig L. Blomberg mouyon sa mas sayong pagpetsa niadto nga mga Ebanghelyo. Siya nag-ingon nga bisan kon idugang nato ang Ebanghelyo ni Juan, nga gisulat sa talitapos ang unang siglo, “kita mas duol gihapon sa orihinal nga mga hitabo kay sa daghang karaan nga mga biograpiya. Ang duha ka labing sayong biograpiya ni Alejandrong Bantogan, pananglitan, nila Arrian ug Plutarch, gisulat kapin sa upat ka gatos ka tuig human mamatay si Alejandro niadtong 323 W.K., bisan pa ang mga historyador sa katibuk-an nag-isip kanila nga kasaligan. Ang hinobrang mga kasugiran bahin sa kinabuhi ni Alejandro naugmad sa paglabay sa panahon, apan sa dakong bahin maoy sa panahon lamang sa ubay-ubayng siglo human niining duha ka magsusulat.” Ang makasaysayanhong mga bahin sa Kristohanon Gregong Kasulatan dayag nga takos sa labing menos susama nga pagtamod sa sekular nga mga kasaysayan.

[Hulagway sa panid 8]

Ang kalipay mangibabaw sa tanan sa umaabot nga yutan-ong Paraiso