Angay Ka Bang Motuo sa Reinkarnasyon?

ANG Gregong pilosopo nga si Plato naglangkit sa paghigugma uban sa ideya sa reinkarnasyon. Nagtuo siya nga inigkamatay sa lawas, ang kalag, kay dili-mamatay, mobalhin ngadto sa “kalibotan sa putling mga porma.” Kay walay pisikal nga lawas, magpabilin kini didto sulod sa igoigong panahon, nga nagpalandong sa mga porma. Sa dihang kini sa ulahi mobalhin ngadto sa laing lawas, ang kalag nga may diyutayng panimuot mahinumdom ug mangandoy sa kalibotan sa mga porma. Sumala kang Plato, ang mga tawo mahigugma tungod kay makita nila diha sa ilang gihigugma ang mithianong porma sa katahom nga dili kaayo nila tin-awng mahinumdoman ug mapangita.

Pag-ila sa Tinubdan ug sa Pasukaranan

Gikinahanglan sa pagtulon-an sa reinkarnasyon nga ang kalag imortal. Nan, ang sinugdanan sa reinkarnasyon masubay gayod niadtong mga tawo o mga nasod nga nagtuo nianang pagtulon-ana. Pinasukad niini, ang pipila naghunahuna nga kini naggikan sa karaang Ehipto. Ang uban nagtuo nga kini nagsugod sa karaang Babilonya. Aron mahimong dungganon ang relihiyon sa Babilonya, gipauswag sa kaparian niini ang doktrina sa pagbalhin sa kalag. Busa makaangkon sila nga ang ilang relihiyosong mga bayani maoy mga reinkarnasyon sa dungganon, bisag dugay nang patay, nga mga kagikan.

Apan, sa India kana nga pagtuo sa reinkarnasyon bug-os nga mibuswak. Ang Hindu nga mga guru nakigbisog sa unibersal nga mga problema sa daotan ug sa pag-antos taliwala sa mga tawhanon. ‘Sa unsang paagi magkaharmonya kini sa pagtuo sa usa ka matarong nga Maglalalang?’ sila nangutana. Naningkamot sila sa pagsulbad sa panagbangi tali sa pagkamatarong sa Diyos ug sa wala-damhang mga katalagman ug pagkadili-timbang sa kalibotan. Sa ulahi, gilaraw nila ang “balaod sa karma,” ang balaod sa hinungdan ug epekto​—‘kon unsay ipugas sa tawo, kana ang iyang anihon.’ Mihimo silag usa ka detalyadong ‘listahan sa pagkatimbang’ diin ang mga kaayohan ug kadaotan sa usa ka kinabuhi gantihan o silotan sa sunod nga kinabuhi.

Ang “karma” sa yano nagkahulogang “lihok.” Ginaingon nga ang Hindu makabaton ug maayong karma kon sundon niya ang sosyal ug relihiyosong mga pagtuo ug daotang karma kon mosupak siya niini. Ang iyang lihok, o karma, magtino sa iyang umalabot sa matag sunodsunod nga pagkatawo pag-usab. “Ang tanang tawo gipanganak nga may blueprint o laraw sa kinaiya, nga sa dakong bahin giandam pinaagi sa ilang mga lihok sa nangaging mga kinabuhi, bisag ang ilang pisikal nga mga batasan gitino sa kaliwat,” nag-ingon ang pilosopong si Nikhilananda. “[Busa] ang tawo maoy usa ka arkitekto sa iyang kaugalingong kapalaran, ang magtutukod sa iyang kaugalingong dulnganan.” Apan, ang kinataposang tumong mao ang paghigawas gikan niining siklo sa pagbalhin ug mahiusa uban sa Brahman​—ang kinabug-osan nga kamatuoran. Gituohan nga mabatonan kini pinaagi sa pagkab-ot sa batasan nga madawat sa katilingban ug sa espesyal nga kahibalo sa Hindu.

Busa gigamit sa pagtulon-an sa reinkarnasyon ang pagkadili-mamatay sa kalag ingong patukoranang doktrina niini ug nagtukod diha niana sa doktrina nga nagagamit sa balaod sa karma. Atong tan-awon kon unsay ginaingon sa dinasig nga Pulong sa Diyos, ang Bibliya, bahin niining mga ideyaha.

Imortal ba ang Kalag?

Aron matubag kini nga pangutana, moliso kita ngadto sa kinatas-ang awtoridad bahin sa ulohan​—ang dinasig nga Pulong sa Maglalalang. Diha mismo sa unang basahon sa Bibliya, ang Genesis, atong mahibaloan ang tukmang kahulogan sa “kalag.” Mahitungod sa paglalang sa unang tawo, si Adan, ang Bibliya nag-ingon: “Giumol ni Jehova nga Diyos ang tawo gikan sa abog sa yuta ug gihuypan ang iyang mga buho sa ilong sa gininhawa sa kinabuhi, ug ang tawo nahimong kalag nga may kinabuhi.” (Genesis 2:7) Tin-aw, ang kalag dili kon unsa ang nabatonan sa usa ka tawo kondili kon unsa siya mismo. Ang Hebreohanong pulong nga gigamit dinhi alang sa kalag maoy neʹphesh. Kini makita sa mga 700 ka beses diha sa Bibliya, ug kini wala gayod magpunting sa usa ka separado ug dili materyal nga bahin sa usa ka tawo apan subsob ngadto sa butang nga makita ug pisikal.​—Job 6:​7; Salmo 35:​13; 107:​9; 119:28.

Unsay mahitabo sa kalag inigkamatay? Palandonga ang nahitabo kang Adan sa iyang pagkamatay. Sa dihang siya nakasala, gisultihan siya sa Diyos: “Ikaw mobalik sa yuta, tungod kay gikan niana ikaw gikuha. Kay abog ka ug sa abog ikaw mopauli.” (Genesis 3:19) Hunahunaa kon unsay ipasabot niana. Sa wala pa siya lalanga sa Diyos gikan sa abog, si Adan wala maglungtad. Sa iyang pagkamatay, si Adan mibalik ngadto sa samang kahimtang nga wala maglungtad.

Sa yanong pagkasulti, ang Bibliya nagtudlo nga ang kamatayon maoy kaatbang sa kinabuhi. Sa Ecclesiastes 9:​5, 10, atong mabasa: “Ang mga buhi nasayod nga sila mangamatay; apan bahin sa mga patay, sila dili mahibalo sa bisan unsa, ni sila adunay mga suhol, tungod kay ang ilang handomanan nahikalimtan. Ang tanan nga hikaplagan sa imong kamot nga buhaton, buhata kana uban sa imo mismong kusog, kay walay buluhaton ni lalang ni kahibalo ni kaalam sa Sheol, ang dapit diin ikaw moadto.”

Kini nagpasabot nga ang mga patay dili makahimo sa pagbuhat o pagbati sa bisan unsa. Sila wala nay bisan unsang mga hunahuna, ni sila nahinumdom pa sa bisan unsa. Ang salmista nag-ingon: “Ayaw ibutang ang inyong pagsalig sa mga dungganon, ni sa anak nga lalaki sa tawo, nga kaniya walay kaluwasan. Ang iyang espiritu mogula, siya mobalik sa iyang yuta; nianang maong adlaw mahanaw ang iyang mga hunahuna.”​—Salmo 146:​3, 4.

Ang Bibliya tin-awng nagpakita nga inigkamatay ang kalag dili mobalhin ngadto sa laing lawas, apan kini mamatay. “Ang kalag nga makasala​—kini mismo mamatay,” puwersadong nagpahayag ang Bibliya. (Ezequiel 18:​4, 20; Buhat 3:​23; Pinadayag 16:3) Busa, ang doktrina sa pagkadili-mamatay sa kalag​—ang patukoranan mismo sa teoriya sa reinkarnasyon​—dili makakaplag ug bisan unsang pagpaluyo sa Kasulatan. Kon wala kini, ang teoriya mahugno. Nan, unsay magpatin-aw sa pag-antos nga atong makita sa kalibotan?

Nganong ang mga Tawo Nag-antos?

Ang pangunang hinungdan sa tawhanong pag-antos mao ang pagkadili-hingpit nga atong napanunod gikan sa makasasalang si Adan. “Pinaagi sa usa ka tawo ang sala misulod sa kalibotan ug ang kamatayon pinaagi sa sala, ug sa ingon ang kamatayon mikaylap sa tanang tawo tungod kay silang tanan nakasala,” nag-ingon ang Bibliya. (Roma 5:12) Kay natawo gikan kang Adan, kitang tanan masakit, matigulang, ug mamatay.​—Salmo 41:​1, 3; Filipos 2:​25-​27.

Dugang pa, ang dili-malalis moral nga balaod sa Maglalalang nag-ingon: “Ayaw pahisalaag: Ang Diyos dili usa nga kayagayagaan. Kay bisan unsay ginapugas sa usa ka tawo, kini usab iyang anihon; tungod kay siya kinsa nagapugas alang sa iyang unod moani ug pagkadunot gikan sa iyang unod.” (Galacia 6:​7, 8) Busa, ang mapatuyangong estilo sa kinabuhi mahimong motultol sa emosyonal nga kagul-anan, wala-kinahanglanang pagmabdos, ug mga sakit nga gipasa sa sekso. “Ang makapakurat nga 30 porsiyento sa makamatayng kanser [sa Tinipong Bansa] ikapasangil sa dakong bahin sa pagpanabako, ug ang susamang gidaghanon diha sa estilo sa kinabuhi, ilabina sa mga batasan sa pagkaon ug kakulang sa ehersisyo,” nag-ingon ang magasing Scientific American. Ang pipila ka katalagman nga nagpahinabog pag-antos maoy resulta sa dili maayong pagdumala sa tawo sa mga kahinguhaan sa yuta.​—Itandi ang Pinadayag 11:18.

Oo, ang tawo mao ang mabasol sa kadaghan sa iyang kalisod. Sanglit ang kalag dili imortal, hinunoa, ang balaod sa ‘pag-ani sa imong gipugas’ dili magamit aron ilangkit ang tawhanong pag-antos sa karma​—mga buhat sa gikaingong nangaging kinabuhi. “Siya nga namatay naabsuwelto na gikan sa iyang sala,” nag-ingon ang Bibliya. (Roma 6:​7, 23) Busa ang bunga sa sala dili madala sa kinabuhi human sa kamatayon.

Si Satanas nga Yawa usab nagpahinabo sa daghang pag-antos. Sa pagkatinuod, kining kalibotana gimandoan ni Satanas. (1 Juan 5:19) Ug ingon sa gitagna ni Jesu-Kristo, ang Iyang mga tinun-an mahimong ‘mga dulumtanan sa tanang katawhan tungod sa iyang ngalan.’ (Mateo 10:22) Tungod niini, ang matarong sagad nagaatubang ug daghang problema kay sa giatubang sa daotan.

Niining kalibotana ang pipila ka mga hitabo mahitabo nga ang mga hinungdan dili dayon mahibaloan. Ang labing paspas nga magdadagan mahimong mapandol ug mapildi sa lumba. Ang usa ka gamhanang kasundalohan mahimong maparot atubangan sa ubos nga mga puwersa. Ang tawong utokan tingalig dili makabatog maayong trabaho ug busa mag-antos tingali sa kagutom. Ang mga tawo nga may ekselenteng kahibalo sa pagdumala sa negosyo hayan, tungod sa mga sirkumstansiya, dili makagamit sa ilang kahibalo ug busa makakaplag sa ilang kaugalingon nga anaa sa kakabos. Ang may kahibalong mga indibiduwal mahimong makaaghat sa kasuko niadtong anaa sa awtoridad ug mawad-ag pabor. Nganong ingon niini? “Tungod kay ang panahon ug wala-damhang hitabo mahitabo kanilang tanan,” mitubag ang maalamong Haring Solomon.​—Ecclesiastes 9:11.

Ang katawhan dugay nang nag-antos sa wala pa maningkamot ang Hindu nga mga guru sa pagpatin-aw kon nganong kini naglungtad. Apan aduna bay paglaom alang sa usa ka mas maayong umaabot? Ug unsang saad ang gipasalig sa Bibliya alang sa mga patay?

Usa ka Malinawong Umaabot

Ang Maglalalang nagsaad nga sa dili madugay taposon niya ang presenteng katilingban sa kalibotan nga nailalom sa pagkontrolar ni Satanas. (Proverbio 2:​21, 22; Daniel 2:44) Ang usa ka matarong bag-ong tawhanong katilingban​—“usa ka bag-ong yuta”​—mahimong usa na unya ka kamatuoran. (2 Pedro 3:13) Nianang panahona “walay molupyo ang moingon: ‘ako may sakit.’” (Isaias 33:24) Bisan ang kasubo sa kamatayon pagawad-on, kay ang Diyos ‘magapahid sa matag luha sa ilang mga mata, ug wala na unyay kamatayon, ni pagbangotan ni pagtiyabaw ni may kasakit pa. Ang kanhing mga butang miagi na.’​—Pinadayag 21:4.

Mahitungod sa mga molupyo sa gisaad sa Diyos nga bag-ong kalibotan, ang salmista nagtagna: “Ang matarong mismo magapanunod sa yuta, ug sila magapuyo diha niana sa walay kataposan.” (Salmo 37:29) Dugang pa, ang mga maaghop “sa pagkatinuod makakaplag sa ilang tumang kalipay tungod sa kadagaya sa pakigdait.”​—Salmo 37:11.

Si Mukundbhai, nga gihisgotan sa nag-unang artikulo, natulog sa kamatayon nga wala mahibalo sa kahibulongang mga saad sa Diyos. Apan milyonmilyong nangamatay nga wala makaila sa Diyos adunay palaaboton nga mahimong pukawon diha nianang usa ka malinawon bag-ong kalibotan, kay ang Bibliya nagsaad: “Aduna unyay pagkabanhaw sa mga matarong ug sa mga dili-matarong.”​—Buhat 24:15; Lucas 23:43.

Ang pulong “pagkabanhaw” dinhi gihubad gikan sa Gregong pulong a·naʹsta·sis, nga sa literal nagkahulogang “usa ka pagbarog pag-usab.” Busa ang pagkabanhaw naglakip sa pagpaobra pag-usab sa sumbanan sa kinabuhi sa indibiduwal.

Ang Maglalalang sa langit ug yuta walay-kinutoban sa kaalam. (Job 12:13) Ang paghinumdom sa mga sumbanan sa kinabuhi sa mga nangamatay dili malisod alang kaniya. (Itandi ang Isaias 40:26.) Si Jehova nga Diyos dagaya usab sa gugma. (1 Juan 4:8) Busa, magamit niya ang iyang hingpit nga panumdoman, dili sa pagsilot sa mga patay tungod sa daotan nga nahimo nila, kondili sa pagbangon kanila sa kinabuhi diha sa usa ka paraisong yuta uban ang personalidad nga nabatonan nila sa wala pa sila mamatay.

Alang sa milyonmilyon nga sama kang Mukundbhai, ang pagkabanhaw magpasabot nga mahiuban sa ilang mga minahal pag-usab. Apan hunahunaa kon unsay ipasabot niini alang niadtong kinsa buhi karon. Tagda, pananglitan, ang anak nga lalaki ni Mukundbhai, nga nakadangat sa pagkasabot sa kahibulongang kamatuoran bahin sa Diyos ug sa iyang mga katuyoan. Pagkadakong kahupayan alang kaniya nga mahibalo nga ang iyang amahan wala malit-agi diha sa halos walay kataposang siklo sa mga pagkatawo pag-usab, nga ang matag usa napalibotan sa pagkadaotan ug pag-antos! Siya yanong natulog lamang diha sa kamatayon, nga nagpaabot ug pagkabanhaw. Pagkamakalilipay alang kaniya ang pagpalandong sa usa ka posibilidad nga usa ka adlaw niana ikapaambit niya sa iyang amahan ang iya mismong nakat-onan gikan sa Bibliya!

Kabubut-on sa Diyos nga “ang tanang matang sa mga tawo maluwas ug makadangat sa tukmang kahibalo sa kamatuoran.” (1 Timoteo 2:​3, 4) Karon mao ang panahon sa pagkakat-on kon sa unsang paagi ikaw, duyog sa milyonmilyong uban pa nga nagabuhat na sa kabubut-on sa Diyos, mabuhing walay kataposan diha sa usa ka paraisong yuta.​—Juan 17:3.

[Blurb sa panid 7]

“Ang panahon ug wala-damhang hitabo mahitabo kanilang tanan.”​—Ecclesiastes 9:​11

[Kahon sa panid 6]

Personalidad sa Diyos ug ang Balaod sa Karma

“Ang balaod sa Karma,” nagbatbat si Mohandas K. Gandhi, “dili-mausab ug imposible nga malikayan. Busa wala na magkinahanglan sa pagpangilabot sa Diyos. Siya ang naghimo sa balaod ug, pagaingnon pa, miretiro na.” Si Gandhi nakakaplag niini nga makapatugaw.

Sa laing bahin, ang saad sa pagkabanhaw nagbutyag nga ang Diyos may dulot nga interes sa iyang linalang. Sa pagbanhaw sa usa nga namatay ngadto sa kinabuhi diha sa usa ka paraisong yuta, ang Diyos angay nga makaila ug mahinumdom sa tanan bahin nianang tawhana. Ang Diyos sa pagkatinuod nagatagad sa matag usa kanato.​—1 Pedro 5:​6, 7.

[Hulagway sa panid 5]

Ang siklo sa kinabuhi sa Hindu

[Hulagway sa panid 8]

Ang Pulong sa Diyos nagtudlo sa pagkabanhaw