Luwasa ang Kinabuhi sa Imong Anak!

SI Michael ug Alphina nagpuyo sa usa ka walog sa banika taliwala sa berdeng kabungtoran sa KwaZulu-Natal, Habagatang Aprika. Nag-atubang sila ug daghang suliran sa pagpadako sa pito ka kabataan. Uban sa bug-os nga pagpaluyo sa iyang asawa, gibuhat ni Michael ang labing maayong maarangan niya sa pagsugot sa sugo sa Bibliya ngadto sa mga amahan: “Padayong matutoa [ang inyong mga anak] diha sa disiplina ug mapasiboong pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova.” (Efeso 6:4) Apan ang mga suliran motungha usahay.

Pananglitan, komon alang sa Aprikanong mga batang lalaki nga magbalantay sa hayop nga usahon ang mga baka sa isigkaginikanan aron makabaton ug dugang panahon sa pagdula nga magkauban. Usahay magpinilyo sila ug maghisgot sa mga butang nga dili nila angayng hisgotan. Sa dihang ang mga anak ni Michael migawas aron bantayan ang mga baka sa pamilya, gihatagan niya sila ug bug-os nga mga instruksiyon nga dili makig-uban sa pipila ka kabataan. (Santiago 4:4) Apan, sa pagpauli sa balay gikan sa trabaho, usahay makaplagan niya silang nagbuhat sa ingon. Ingong resulta, kinahanglang disiplinahon niya sila.​—Proverbio 23:​13, 14.

Gihunahuna ba ninyo nga si Michael estrikto ra kaayo sa iyang mga anak? Ang uban mobati tingalig ingon niana, apan si Jesu-Kristo nag-ingon nga ang “kaalam mapamatud-ang matarong pinaagi sa mga buhat niini.” (Mateo 11:19) Si Michael ug Alphina nagpatungha ug mahigugmaong atmospera diha sa ilang panimalay, nga naggugol ug panahon uban sa ilang kabataan ug nagtudlo kanila sa mga asoy ug mga kamatuoran sa Bibliya.

Si Michael ug Alphina adunay upat ka anak babaye​—si Thembekile, Siphiwe, Tholakele, ug Thembekani. Silang tanan maoy bug-os-panahong mga magwawali sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos. Duha sa ilang mga anak nag-alagad ingong nagadumalang magtatan-aw sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova. Ang ilang ikatulong anak, kansang asawa usa usab ka bug-os-panahong ebanghelisador, nag-alagad ingong ministeryal nga alagad.

Daghang Kristohanong mga ginikanan nga adunay dagkong mga pamilya ang gipanalanginan ug kalamposan sa pagpadako sa ilang mga anak. Bisan pa niana, ang pipila ka bata nga nakadawat ug maayong ginikananhong pagmatuto mibiya sa kamatuoran. Sa walay duhaduha, ang ilang mga ginikanan nahinumdom sa ilustrasyon ni Jesus bahin sa mausikong anak ug naglaom nga ang ilang anak lalaki o babaye maghinulsol ug ngadtongadto makabaton ug kaluwasan.​—Lucas 15:​21-24.

Apan, ikasubo, ang tanang anak sa pipila ka Kristohanong mga ginikanan nadani sa kalibotan. Kini ilabinang usa ka hinungdan sa kabalaka sa mga bahin sa Aprika diin ang mga bata daw maayo ra hangtod nga makaabot sila sa katuigan sa ilang pagkatin-edyer. Unya, sa pagbuswak sa pagkabatan-on, sila nahaylo sa imoral nga mga dalan sa kalibotan ni Satanas. (1 Juan 5:19) Ingong resulta, daghang amahan ang wala mokuwalipikar nga mag-alagad ingong mga ansiyano sa kongregasyon. (1 Timoteo 3:​1, 4, 5) Dayag, ang usa ka Kristohanong amahan angayng maglantaw sa kaluwasan sa iyang kaugalingong panimalay ingong hinungdanon kaayong butang. Busa, unsay mahimo sa mga ginikanan aron maluwas ang mga kinabuhi sa ilang mga anak?

Mahimong Usa ka Suod nga Higala

Si Jesus dili lamang hingpit kondili labaw usab kaayo ni bisan kinsang tawo sa kahibalo ug kasinatian. Bisan pa niana, gitratar niya ang iyang dili-hingpit nga mga tinun-an ingong suod nga mga higala. (Juan 15:15) Mao kanay hinungdan nga sila nagtinguha nga makauban niya ug miuswag diha sa iyang presensiya. (Juan 1:​14, 16, 39-42; 21:​7, 15-17) Ang mga ginikanan makakat-on gikan niini. Sama sa gagmayng mga tanom nga adunay mga dahon nga motuyhakaw ngadto sa mainit nga bidlisiw sa adlaw, ang mga anak mouswag sa dihang adunay mahigugmaon, mahigalaong atmospera diha sa balay.

Mga ginikanan, ang inyo bang mga anak mobating libre sa pagduol kaninyo uban sa tanan nilang kabalaka? Mamati ba kamo kanila? Sa dili pa kamo mohimog mga konklusyon, inyo bang gipatug-an kanila ang ilang mga hunahuna ug mga pagbati aron makuha ninyo ang mas bug-os nga hulagway? Kamo ba mapailobong nagtabang kanila sa pagpangitag mga tubag sa pipila ka pangutana pinaagi sa pagpanukiduki uban kanila diha sa mga publikasyon sa Bibliya?

Usa ka inahan sa Habagatang Aprika misaysay: “Sugod sa unang adlaw nga ang among anak babaye nagtungha, kami kanunayng nagdasig kaniya sa pag-asoy sa mga panghitabo sa adlaw. Pananglitan, ako mangutana: ‘Kinsay kauban nimo sa pagpahulay sa udto? Suginli ko mahitungod sa imong bag-ong magtutudlo. Unsay iyang hitsura? Unsang mga kalihokan ang giplano alang sa semana?’ Kas-a, ang among anak babaye mipauli ug miingon nga ang magtutudlo sa Ingles magdala sa klase aron motan-aw ug salida sa sine nga sa ulahi mosulat sila ug repaso bahin niana. Ang ulohan sa salida kuwestiyonable. Sa pagsusi, among nadiskobrehan nga dili kana angayan alang sa usa ka Kristohanon. Gihisgotan namo kana ingong usa ka pamilya. Pagkasunod adlaw ang among anak babaye miduol sa magtutudlo, nga nagpatin-aw nga dili niya buot motan-aw sa salida, sanglit ang mga pamatasan nga gihulagway niana dili uyon sa iyang Kristohanong mga pagtulon-an. Gitimbangtimbang sa magtutudlo ang maong butang ug sa ulahi nagpasalamat sa among anak babaye, nga nag-ingon nga dili niya buot nga dad-on ang klase sa pagtan-aw sa salida nga iyang basolan.” Ang mahigugmaong interes nga kanunayng gipakita niining maong mga ginikanan sa pagluwas sa ilang anak babaye nagbunga ug maayo. Siya adunay malipayon, positibong kinaiya ug karon nag-alagad ingong usa ka boluntaryo sa sangang buhatan sa Watch Tower Bible and Tract Society sa Habagatang Aprika.

Si Jesus nagpakita ug ekselenteng panig-ingnan sa pagpakiglabot sa kabataan sa ubang mga tawo. Siya nalingaw nga makauban sila. (Marcos 10:​13-16) Pagkamalipayon gayod sa mga ginikanan nga magbuhat sa mga butang kauban sa ilang kaugalingong mga anak! Sa pipila ka bahin sa Aprika, ang usa ka amahan maulaw nga makitang nagdula ug bola o ubang mga dula kauban sa iyang mga anak lalaki. Apan dili gayod angayng mobati ang usa ka Kristohanong amahan nga siya importante ra kaayo nga dili angayng makita nga nagbuhat sa mga butang kauban sa iyang mga anak. Ang mga batan-on nagkinahanglan ug mga ginikanan nga malingaw sa paggugol ug panahon uban kanila. Kini magpasayon sa kabataan sa pagpahayag sa ilang mga kabalaka. Sa dihang mapasagdan ang maong emosyonal nga mga panginahanglan, ang kabataan mahimong masuko o mahimong tigpalain, ilabina kon kanunay silang badlongon.

Sa pagsulat ngadto sa mga taga-Colosas mahitungod sa mga relasyon sa pamilya, si Pablo miingon: “Kamong mga amahan, ayaw palagota ang inyong mga anak, aron sila dili magminghoy.” (Colosas 3:21) Kini mahimong magpakita nga usahay adunay kadili-timbang sa sobrang pagdisiplina ug diyutay kaayong pakighigala. Ang kabataan, lakip ang mga tin-edyer, kinsa gimahal ug giapresyar mas lagmit mosanong sa gikinahanglang disiplina.

Ang Gugma sa Diyos

Ang labing bililhong panulondon nga ikapasa sa mga ginikanan sa ilang mga anak mao ang ilang kaugalingong pananglitan sa pagpakita ug gugma. Ang kabataan kinahanglang makakita ug makadungog sa ilang mga ginikanan nga magpahayag ug magpakita ug tinuod nga gugma sa Diyos. Ang usa ka batan-ong lalaki nga nag-alagad sa sangang buhatan sa Watch Tower Bible and Tract Society sa Habagatang Aprika misaysay: “Sa bata pa ako, tabangan nako ang akong amahan sa buluhaton sa balay. Ako nalingawng motabang niya, tungod kay si Papa nagpabili gayod sa diyutay nga nahimo nako. Gamiton niya ang maong panahon sa pagsugilon kanako sa daghang butang mahitungod kang Jehova. Pananglitan, mahinumdoman ko ang usa ka Sabado sa dihang naghago kami pag-ayo sa pagputol sa mga sagbot sa lagwerta. Init kaayo kadto. Si Papa gipaningot, busa nagdali ako ug mikuhag duha ka basong tubig ug gibutangan kana ug yelo. Si Papa miingon: ‘Anak, nakita ba nimo kon unsa ka maalamon si Jehova? Ang yelo molutaw sa tubig. Kon kini mounlod, ang tanang kinabuhi sa kinailadman sa mga lanaw ug mga danaw mangamatay. Hinunoa, ang yelo nagsilbing habol aron ang kainit dili mohungaw! Wala ba kana motabang kanato nga labi pang mailhan si Jehova?’a Sa ulahi, sa dihang ako gipriso tungod sa paghupot sa neyutralidad, may panahon ako sa paghunahuna. Samtang naguol pag-ayo usa ka gabii niana didto sa akong selda sa prisohan, nahinumdoman nako ang mga pulong sa akong Papa. Pagkamakahuloganon niadto! Ako mosimba kang Jehova sa walay kataposan kon makahimo ako.”

Oo, ang kabataan nagkinahanglang makakita sa gugma sa Diyos nga gibanaag sa tanan nga gibuhat sa ilang mga ginikanan. Ang gugma sa Diyos ug ang kinabubut-ong pagkamasinugtanon kaniya angayng makita ilabina ingong nagapalihok nga puwersa luyo sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom, pagpakig-ambit sa pagsangyaw sa kanataran, ug sa pamilyahanong pagbasa sa Bibliya ug pagtuon. (1 Corinto 13:3) Labi pang hinungdanon, ang gugma sa Diyos angayng ibanaag sa kinasingkasing nga mga pag-ampo sa pamilya. Ang kahinungdanon sa paghatag sa maong panulondon sa inyong mga anak hinungdanon gayod. Mao kanay hinungdan kon nganong ang mga Israelinhon gisugo: “Higugmaon mo gayod si Jehova nga imong Diyos sa tibuok mong kasingkasing ug sa tibuok mong kalag ug sa tibuok mong kusog. Ug kining mga pulonga nga akong gisugo kanimo karong adlawa kinahanglang maanaa sa imong kasingkasing; ug kinahanglang isilsil mo kini sa imong anak ug maghisgot niini sa dihang ikaw magalingkod sa imong balay ug sa dihang ikaw magalakaw sa dalan ug sa dihang ikaw magahigda ug sa dihang ikaw magabangon.”​—Deuteronomio 6:​5-7; itandi ang Mateo 22:​37-40.

Ang usa ka dakong babag sa paghigugma ug pagsugot sa Diyos mao ang atong napanunod nga makasasalang kinaiya. (Roma 5:12) Busa, ang Bibliya nagsugo usab: “Oh kamong mga nahigugma kang Jehova, dumti ang daotan.” (Salmo 97:10) Ang daotang mga hunahuna sagad nga motultol sa daotang mga buhat. Aron malikayan kini, ang usa ka bata kinahanglang mag-ugmad usab ug laing hinungdanong kinaiya.

Ang Kahadlok sa Diyos

Ang gugma nga adunay matinahurong kahadlok nga dili-makapahimuot kang Jehova maoy usa ka butang nga tilinguhaon kaayo. Si Jesu-Kristo mismo nagpakita ug hingpit nga panig-ingnan kanato sa usa nga nakakaplag ug kalipay “diha sa pagkahadlok kang Jehova.” (Isaias 11:​1-3) Ang maong kahadlok hinungdanon samtang ang bata makaabot sa pagbuswak sa pagkabatan-on ug magsugod sa pagsinati sa kusganong mga agda sa sekso. Ang kahadlok sa Diyos makatabang sa usa ka batan-on sa pagsukol sa kalibotanong mga pagpit-os nga mahimong motultol sa imoral nga kagawian. (Proverbio 8:13) Sa pipila ka komunidad, ang mga ginikanan maglikay sa pagtudlo sa ilang mga anak kon unsaon pagdumala ang seksuwal nga mga pagtental. Sa pagkatinuod, daghan ang mibati nga sayop ang paghisgot niining mga butanga. Apan unsay resulta sa maong pagpasagad sa ginikanan?

Tulo ka medikal nga espesyalista nga ginganlag Buga, Amoko, ug Ncayiyana miinterbiyo sa 1,702 ka babaye ug 903 ka lalaki gikan sa kabanikanhan sa Transkei, Habagatang Aprika. Ang South African Medical Journal nagtaho nga “76% sa mga babaye ug 90.1% sa mga lalaki niining maong surbi ang nakapakigsekso na.” Ang aberids nga edad sa mga babaye maoy 15, ug daghan ang napugos sa pagpakigsekso. Kapin sa 250 ang namabdos ug kausa o labaw pa. Ang laing sangpotanan mao ang daghang sakit nga napasa pinaagi sa pagpakigsekso.

Dayag, daghang ginikanan ang wala makakita sa panginahanglan nga tudloan ang ilang mga anak kon unsaon paglikay ang sekso una sa kaminyoon. Hinunoa, ang gihisgotang magasin nag-ingon: “Ang pagpanganak ug pagkainahan maoy gitamod pag-ayong mga hiyas sa pagkababaye sa kabanikanhan sa katilingban sa Transkei, ug kini daling nasabtan sa mga babaye nga bag-o lang nadalagita.” Ang samang suliran gitaho usab sa ubang mga dapit sa kalibotan.

Daghang batan-on sa Aprika ang nagsaway sa ilang mga ginikanan tungod kay wala sila tabangi nga makasabot sa ilang seksuwalidad. Ang pipila ka Kristohanong mga ginikanan maulaw kaayong mogamit sa librong Imong Pagkabatan-on​—Pagpahimulos sa Labing Maayo Niini.b Sa mga panid 20-3, gisaysay niini ang dungganong paggamit sa seksuwal nga mga organo ug ang mga kausaban nga mahitabo panahon sa pagkadalagita o pagkabayongbayong.

Ang Kristohanong mga ginikanan nga moatubang sa hagit sa paghisgot sa panglantaw sa Diyos bahin sa sekso uban sa ilang mga anak angayng dayegon. Kini labing maayong buhaton nga progresibo, sumala sa katakos sa bata sa pagsabot sa mga butang. Nga nag-agad sa maong punto sama sa edad sa bata, ang mga ginikanan mahimong magkinahanglan nga magmaespesipiko sa paghisgot sa mga bahin sa lawas ug sa mga kagamitan niini. Kon dili, ang walay-kasinatiang batan-on mahimong dili makasabot sa ginasulti.​—1 Corinto 14:​8, 9.

Usa ka amahan sa Habagatang Aprika nga may duha ka anak babaye ug usa ka anak lalaki misaysay: “Subsob, ako may mga kahigayonan sa paghisgot sa sensitibong ulohan bahin sa seksuwal nga mga butang bisan sa mga babaye. Apan, ang akong asawa naghatag ug linaing pagtagad sa among mga anak babaye, nga naggamit sa librong Ang Imong Pagkabatan-on​—Pagpahimulos sa Labing Maayo Niini. [Tan-awa ang mga panid 26-31.] Sa dihang ang akong anak lalaki nag-edad ug 12 anyos, ako mihukom nga ikuyog siya nga manuroy ug dugaydugay sa kabukiran. Sa maong okasyon, among gihisgotan nga detalyado ang kaugmaran sa lawas sa usa ka batang lalaki ug ang espesyal nga katuyoan unya niini diha sa kaminyoon. Gihisgotan usab nako uban kaniya ang panginahanglan nga likayan ang makauulawng batasan sa masturbasyon ug ang paglantaw sa mga babaye uban ang pasidungog ug pagtahod​—sama sa iyang paglantaw sa iyang inahan ug mga igsoong babaye.”

Makalipayng mga Ganti

Ang amahan ug inahan nga bag-o lang gihisgotan naghago ug malipayon nga sila adunay maayong mga resulta sa pagpadako sa ilang tulo ka anak. Ang tulo karon mga hamtong na, nga naminyo sa matinumanong mga Kristohanon. Ang ilang anak lalaki ug mga umagad nga lalaki ngatanan nag-alagad ingong mga ansiyano sa Kristohanong kongregasyon, ug duha sa mga magtiayon ang anaa sa bug-os-panahong buluhatong pagsangyaw sulod na sa daghang katuigan.

Oo, ang mga ginikanan nga naghago aron maluwas ang ilang panimalay makadahom ug makalipayng ganti gikan sa mga anak nga mopili sa pagsanong sa maong pagtulon-an sa Bibliya, kay ang Proverbio 23:​24, 25 nag-ingon: “Ang usa nga nahimong amahan sa usa nga maalamon magmaya usab tungod kaniya. Ang imong amahan ug inahan magamaya.” Tagda ang dakong pamilya nga gihisgotan sa sinugdanan niining artikuloha. “Sa dihang maghunahuna ako sa espirituwal nga pag-uswag nga gihimo sa akong mga anak,” matod ni Alphina, “ang akong kasingkasing mahupong sa kalipay.” Hinaot ang tanang Kristohanong ginikanan maningkamot niining malipayong ganti.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 23]

Ang usa ka amahan mahimong maghikay sa hustong dapit sa pagsaysay sa mga kamatuoran sa kinabuhi