Akong Kinabuhi Ingong Sanlahon—Malipayon ug Gipanalanginan sa Espirituwal

SUMALA SA GIASOY NI ISAIAH ADAGBONA

Ako nagdako sa Akure, Nigeria. Ang akong pamilya nananom ug payaw, saging, balanghoy, ug kakaw. Dili gusto sa akong amahan nga ako moeskuyla. Siya miingon kanako: “Ikaw usa ka mag-uuma. Wala kinahanglana sa pagtanom ug payaw nga makamao kang mobasa.”

SA GIHAPON, gusto ko nga makamaong mobasa. Sa mga gabii, ako nagbarog ug namati diha sa bentana sa usa ka balay diin ang pipila ka bata gitudloan sa usa ka pribadong magtutudlo. Kadto maoy sa 1940 sa dihang ako mag-12 anyos. Sa dihang makit-an ako sa amahan sa mga bata, siya mosinggit ug abogon ako. Apan ako magsigeg balik. Usahay dili moabot ang magtutudlo, ug ako mokawat pagsulod ug motan-aw sa mga libro sa mga bata uban nila. Usahay ilang ipahulam nako ang ilang mga libro. Sa ingon niana ako nakakat-on sa pagbasa.

Miduyog Ako sa Katawhan sa Diyos

Sa ngadtongadto ako nakabatog Bibliya ug regular nga nagbasa niini sa dili pa matulog. Usa ka gabii niana gibasa ko ang Mateo kapitulo 10, nga nagpakita nga ang mga tinun-an ni Jesus pagadumtan ug pagalutoson sa mga tawo.

Nahinumdom ko nga ang mga Saksi ni Jehova miduaw sa akong balay ug wala ayoha pagtratar. Natisok sa akong hunahuna nga lagmit kini sila mao ang mga tawo nga gihisgotan ni Jesus. Sa sunod higayong miduaw ang mga Saksi, mikuha akog magasin gikan kanila. Sa dihang misugod ako sa pagpakig-uban kanila, ako nahimong puntirya sa pagbiaybiay. Bisan pa niana, sa sigeng pagsulay sa mga tawo nga paluyahon ako, mas nakombinsir ug malipayon ako nga akong nakaplagan ang matuod nga relihiyon.

Ang nakapadayeg kanako pag-ayo sa mga Saksi mao nga, dili sama sa ubang relihiyosong mga grupo sa akong dapit, wala nila sagoli ang ilang pagsimba sa mga kostumbre ug mga tradisyon sa lokal nga paganong relihiyon. Pananglitan, bisag ang akong pamilya tigsimba sa Anglikanong simbahan, ang akong amahan adunay kapilya sa Yoruba nga diyos nga si Ogun.

Human mamatay ang akong amahan, ako unta ang manununod sa kapilya. Wala ko kana kinahanglana, sanglit nahibalo ako nga ang Bibliya nagsaway sa idolatriya. Miuswag ako sa espirituwal pinaagi sa tabang ni Jehova, ug sa Disyembre 1954, ako nabawtismohan.

Miatake ang Sanla

Sayosayo nianang tuiga, akong namatikdan nga nanghubag ug dili na mobatig kasakit ang akong tiil. Kon motunob ako sa baga, dili ako sakitan. Paglabay sa pipila ka panahon, nanungha ang pulahong mga samadsamad sa akong agtang ug mga ngabil. Ako ug ang akong pamilya wala mahibalo kon unsa kadto; nagtuo kami nga kadto alipunga. Miadto ako sa 12 ka herbalista aron magpatambal. Sa kataposan usa kanila ang miingon kanamo nga kadto maoy sanla.

Pagkadako sa among kakurat! Naglain ang akong gibati ug walay maayong kinatulgan. Ako may makahahadlok nga mga damgo. Apan ang akong kahibalo bahin sa kamatuoran sa Bibliya ug pagsalig kang Jehova nagtabang kanako sa paglantaw sa umaabot nga may pagsalig.

Gisultihan sa mga tawo ang akong inahan nga kon ako moadto sa usa ka mananag-an ug motanyag ug mga halad, ako mamaayo. Wala ako moadto, kay nahibalo nga ang maong buhat dili makapahimuot kang Jehova. Nakasabot nga ako determinado nga dili moadto sa usa ka mananag-an, ang mga higala sa akong inahan misugyot nga siya mokuhag kola nut ug dapatan ang akong agtang niana. Dayon siya makapresentar sa kola nut ngadto sa mananag-an aron gamiton kini sa mga paghalad alang kanako. Dili ko gustong mag-apil-apil niana ug gisultihan siya sa ingon. Sa kataposan mihunong siya sa iyang mga paningkamot sa paglangkit kanako sa paganong relihiyon.

Sa panahong nagpaadmit ako sa ospital, ang sanla migrabe na. Ako may mga samadsamad sa tibuok nakong lawas. Sa ospital, gihatagan nila akog mga tambal, ug hinayhinay nga nahibalik sa normal ang akong pamanit.

Sila Nagtuo nga Ako Patay Na

Apan wala pa matapos ang akong mga problema. Ang akong tuong tiil gikamayo, ug niadtong 1962 kinahanglan kining putlon. Human sa operasyon, dihay medikal nga mga komplikasyon. Ang mga doktor wala magdahom nga mabuhi pa ako. Usa ka puting pari nga misyonaryo miabot aron paghatag kanako ug kataposang seremonyas. Luya kaayo ako nga dili makasulti, apan gisultihan siya sa usa ka nars nga ako usa sa mga Saksi ni Jehova.

Ang pari miingon kanako: “Buot ka bang magbag-o ug mahimong Katoliko aron mahilangit ka?” Kana nagpakatawa kanako sa sulod. Miampo ako kang Jehova alang sa kusog aron makatubag. Pinaagig dakong paningkamot ako nakahimo sa pag-ingong, “Dili!” Mitalikod ang pari ug nagpalayo.

Migrabe ang akong kahimtang hangtod nga nagtuo ang mga kawani sa ospital nga ako patay na. Gitabonan nilag habol ang akong nawong. Apan, wala nila ako dalha sa morge sanglit sertipikahan una sa usa ka doktor o nars nga ako patay na. Walay doktor nga nagtrabaho, ug ang tanang nars mitambong sa usa ka parti. Busa gibiyaan nila ako sa lawak sa tibuok gabii. Sa dihang mibisita ang doktor sa mga pasyente pagkasunod buntag, walay usa ang mianha sa akong katre tungod kay ako tinabonan gihapon ug gituohang patay na. Sa kadugayan, dihay nakamatikod nga ang “patay” nga tinabonan milihok!

Aw, ako naulian, ug niadtong Disyembre 1963 gibalhin nila ako sa Abeokuta Leprosy Hospital Settlement sa habagatan-kasadpan sa Nigeria. Ako nagpuyo didto sukad niadto.

Pagsupak sa Akong Pagsangyaw

Dihay mga 400 ka sanlahon sa pamuy-anan sa dihang ako miabot, ug ako lamang ang Saksi. Misulat ako sa Sosyedad, ug sila mitubag dayon pinaagig pagtudlo sa Akomoje nga Kongregasyon sa pagkontak kanako. Busa ako kanunayng may kontak sa mga igsoon.

Sa dihang nakaabot ako gilayon sa pamuy-anan, nagsugod ako sa pagsangyaw. Ang pastor sa maong dapit wala malipay bahin niana, ug gisumbong niya ako sa punoan sa pamuy-anan nga maoy nagdumala sa kampo. Ang punoan sa pamuy-anan maoy usa ka edarang lalaki nga gikan sa Alemanya. Gisultihan niya ako nga ako walay katungod sa pagtudlo sa Bibliya tungod kay ako wala makatungha o walay sertipiko sa pagbuhat niana; sanglit ako dili kuwalipikado, matudloan nakog sayop ang mga tawo. Kon ako magpadayon, ako mahimong ipalagpot gikan sa pamuy-anan ug did-an sa medikal nga pagtambal. Wala niya ako tugoting mosultig bisan unsa agig pagtubag.

Sunod nagpakanaog siyag direktiba nga walay usa nga angayng magpatuon sa Bibliya uban nako. Ingong resulta, kadtong nagpakitag interes mihunong sa pagduol kanako.

Giampo nako ang maong butang kang Jehova, nangayo alang sa kaalam ug pagtultol. Pagkasunod Dominggo, miadto ako sa simbahan sa Baptist diha sa pamuy-anan, bisag wala ako makigbahin sa relihiyosong mga serbisyo. Dihay usa ka yugto sa panahon sa serbisyo sa dihang kadtong nanambong makasuknag mga pangutana. Giisa ko ang akong kamot ug nangutana: “Kon ang tanang maayong tawo moadto sa langit ug ang tanang daotang tawo moadto sa laing dapit, nganong ang Isaias 45:​18 nag-ingon nga gibuhat sa Diyos ang yuta aron pagapuy-an?”

Daghang nagbagulbol taliwala sa kongregasyon. Sa kataposan, ang pastor nga misyonaryo miingon nga dili nato masabtan ang mga paagi sa Diyos. Pinaagi niana, gitubag ko ang akong kaugalingong pangutana pinaagi sa pagbasa ug mga kasulatan nga nagpakita nga 144,000 ang moadto sa langit, nga ang mga daotan mahanaw, ug nga ang mga tawong matarong mabuhi sa yuta sa walay kataposan.​—Salmo 37:​10, 11; Pinadayag 14:​1, 4.

Ang tanan namakpak agig pagpabili sa tubag. Dayon ang pastor miingon: “Mamakpak pa sa ikaduhang higayon tungod kay kining tawhana nahibalo gayod sa Bibliya.” Human sa serbisyo, ang pipila miduol kanako ug miingon: “Daghan ka pag nahibaloan kay sa pastor!”

Pagpit-os sa Pagpapahawa Kanako Nagpadayon

Kadto nagpahunong sa dakong bahin sa paglutos, ug ang mga tawo miduyog na usab kanako sa pagtuon sa Bibliya. Bisan pa niana, dihay nagpabiling mga magsusupak nga nagpit-os sa punoan sa pamuy-anan nga papahawaon ako. Mga usa ka bulan human sa serbisyo sa simbahan, gipatawag niya ako ug miingon: “Nganong nagpadayon ka sa pagsangyaw? Sa akong nasod, ang mga tawo dili gusto sa mga Saksi ni Jehova, ug mao usab dinhi. Nganong gihatagan ko nimog problema? Wala ka ba mahibalo nga ako makapapahawa kanimo?”

Ako mitubag: “Tay, ako nagtahod kanimo sa tulo ka katarongan. Una, tungod kay mas tigulang ka kay kanako, ug ang Bibliya nag-ingon nga angay natong tahoron ang mga tawong ubanon. Ang ikaduhang katarongan kon nganong ako nagtahod kanimo mao nga ikaw mibiya sa imong nasod aron tabangan kami dinhi. Ang ikatulong katarongan mao nga ikaw buotan, mahinatagon, ug nagtabang niadtong naglisod. Apan pinaagi sa unsang katungod sa imong hunahuna nga ikaw makapapahawa kanako? Ang presidente sa nasod wala magpapahawa sa mga Saksi ni Jehova. Ang tradisyonal nga magmamando niining rehiyona wala magpapahawa kanamo. Bisan kon papahawaon ko nimo niini nga kampo, si Jehova magaatiman gihapon kanako.”

Wala pa gayod ako sukad makasulti sa maong pintok nga paagi ngadto kaniya, ug akong nakita nga kini iyang nasabtan. Siya milakaw nga walay gisulting usa ka pulong. Sa ulahi, sa dihang may mireklamo bahin kanako, siya mitubag sa kahigawad: “Dili na ako mag-apil-apil pa niining problemaha. Kon nagproblema mo sa iyang pagsangyaw, pakighisgot niini uban niya!”

Ang Saring sa Literasiya

Ang pagsupak sa akong pagsangyaw nagpadayon gikan niadtong nagtambongan sa simbahan sa Baptist diha sa kampo. Unya ako may ideya. Miduol ako sa punoan sa pamuy-anan ug nangutana kon makahimo ba ako sa pagtukod ug saring sa literasiya. Sa dihang siya nangutana kon pilay gusto nakong suweldo, ako miingon nga ako motudlo nga walay bayad.

Gitagana nila ang usa ka lawak nga klasehan, pisara, ug yeso, busa ako nagsugod sa pagtudlo sa pipila ka kauban sa pagbasa. Magklase kami matag adlaw. Sa unang 30 minutos, ako magtudlo ug pagbasa, unya ako moasoy ug magpatin-aw sa usa ka sugilanon gikan sa Bibliya. Human niana, among basahon ang asoy gikan sa Bibliya.

Usa ka estudyante maoy babaye nga ginganlag Nimota. Siya interesado kaayo sa espirituwal nga mga butang ug nagsuknag relihiyosong mga pangutana diha sa simbahan ug sa moske. Wala matubag ang iyang mga pangutana didto, busa siya moduol ug mangutana kanako. Sa kadugayan, iyang gipahinungod ang iyang kinabuhi kang Jehova ug nabawtismohan. Niadtong 1966 kami nagminyo.

Ang kadaghanan sa among kongregasyon karong adlawa nakakat-on sa pagbasa ug pagsulat niana nga saring sa literasiya. Ako walay kaalam nga mosugyot niana nga saring. Tinong dayag ang panalangin ni Jehova. Walay usa nga misulay sa pagpahunong kanako sa pagsangyaw human niadto.

Usa ka Kingdom Hall Diha sa Kampo

Sa panahong si Nimota ug ako nagminyo, upat kanamo ang nagtigom nga regular sa pagtuon nga magkauban sa Ang Bantayanang Torre. Sulod sa mga usa ka tuig, kami nagtigom diha sa lawak nga hugasanan sa mga samad sa sanla. Dayon ang punoan sa pamuy-anan, nga sa pagkakaron nahimo na nakong higala, miingon kanako: “Dili maayo nga mosimba kamo sa inyong Diyos diha sa lawak tambalanan.”

Siya miingon nga kami mahimong magtigom diha sa usa ka bakanteng bodega sa panday. Sa ulahi, kana nga bodega gihimong usa ka Kingdom Hall. Niadtong 1992, pinaagi sa tabang sa mga igsoon sa lungsod, natapos namo kana. Ingon sa imong makita sa hulagway sa panid 24, ang among tigomanan maoy usa ka maanindot nga tinukod​—nga napinisingan ug napintalan, semento ang salog ug lig-on ang atop.

Pagsangyaw Niadtong Gisanla

Sulod sa 33 ka tuig ang akong teritoryo mao ang pamuy-anan sa mga sanlahon. Sama sa unsa ang pagsangyaw ngadto sa mga sanlahon? Dinhi sa Aprika ang kadaghanang tawo nagtuo nga ang tanang butang gikan sa Diyos. Busa kon sila gisanla, sila nagtuo nga ang Diyos sa usa ka paagi maoy responsable. Ang uban masulub-on kaayo bahin sa ilang kahimtang. Ang uban masuko ug moingon: “Ayaw pakigsulti kanamo bahin sa usa ka Diyos nga mahigugmaon ug maluluy-on. Kon kana tinuod, mawala unta kining sakita!” Dayon mobasa kami ug mangatarongan sa Santiago 1:​13, nga nag-ingon: ‘Pinaagi sa daotang mga butang ang Diyos dili magasulay kang bisan kinsa.’ Sunod among ipatin-aw kon nganong gitugotan ni Jehova ang sakit nga mohampak sa katawhan, ug kami nagpunting sa iyang saad sa usa ka paraisong yuta diin walay usa nga masakit.​—Isaias 33:24.

Daghan ang nakaangay sa maayong balita. Sukad sa akong pag-abot niini nga kampo, gigamit ako ni Jehova sa pagtabang sa kapin sa 30 ka tawo nga makadangat sa pahinungod ug bawtismo, ang tanan sanlahon. Daghan ang nakabalik na sa ilang mga pinuy-anan human maayo, ug ang pipila nangamatay. Karon kami may 18 ka magmamantala sa Gingharian, ug mga 25 ka tawo ang regular nga nagatambong sa mga tigom. Duha kanamo ang nag-alagad ingong mga ansiyano, ug kami may usa ka ministeryal nga alagad ug usa ka regular payunir. Pagkamalipayon nako nga makitang daghan na karon ang matinumanong nagaalagad kang Jehova niini nga kampo! Sa dihang miabot ako dinhi, ako nahadlok nga ako mag-inusara lamang, apan si Jehova nagpanalangin kanako sa usa ka talagsaong paagi.

Ang Kalipay sa Pag-alagad sa Akong mga Igsoon

Ako nag-inom ug mga tambal sa sanla sukad sa 1960 hangtod sa mga lima ka tuig nga milabay. Karon ako bug-os nang naayo, sama sa uban diha sa kongregasyon. Ang sanla nagbilin ug timailhan​—naputlan ako sa akong bitiis, ug dili nako matul-id ang akong mga kamot​—apan ang sakit nahanaw na.

Sanglit ako naayo na, ang pipila nangutana kon nganong ako dili mobiya sa kampo ug mopauli sa balay. Adunay ubay-ubayng katarongan kon nganong ako nagpabilin, apan ang dakong katarongan mao nga buot kong ipadayon ang pagtabang sa mga igsoon dinhi. Ang kalipay sa pag-atiman sa mga karnero ni Jehova molabaw sa bisan unsang butang ikahatag kanako sa akong pamilya kon ako mobalik kanila.

Ako mapasalamaton kaayo nga akong nailhan si Jehova sa wala pa ako mahibalo nga ako gisanla. Kay kon wala pa, basig ako naghikog na. Dihay daghang kalisdanan ug mga problema latas sa katuigan, apan dili tambal ang nakapalahutay kanako​—si Jehova. Sa dihang ako magpalandong sa nangagi, ako malipayon; ug sa dihang ako maghunahuna sa umaabot ubos sa Gingharian sa Diyos, ako labaw pang malipayon.

[Kahon sa panid 25]

Labing Hinungdanon Impormasyon Bahin sa Sanla

Unsa Kini?

Ang modernong-adlaw nga sanla maoy usa ka sakit nga gipahinabo sa usa ka kagaw nga nailhan niadtong 1873 ni Armauer Hansen. Sa pag-ila sa iyang trabaho, ang mga doktor nagtawag usab sa sanla ingong sakit nga Hansen. Ang kagaw magdaot sa mga nerbiyos, bukog, mata, ug pipila ka bahin sa lawas. Magpawala sa bationg kasakit, sagad diha sa mga kamot ug tiil. Kon dili masumpo, ang sakit magpahinabog grabeng kadaot sa nawong ug mga kasway. Talagsa ra kining makamatay.

Matambalan Ba?

Ang mga tawong dili kaayo grabe ang sanla mamaayo bisag dili tambalan. Ang mas grabeng mga kaso mahimong maayo pinaagig mga tambal.

Ang unang tambal nga batok sa sanla, gipailaila sa mga katuigang 1950, hinay ang epekto ug nagkaanam nga dili epektibo tungod kay ang kagaw sa sanla mosukol na niana. Ang bag-ong mga tambal naugmad, ug sukad sa sayong bahin sa katuigang 1980, ang Multi-Drug Therapy (MDT) mao ang girekomendar nga tambal sa tibuok kalibotan. Gisagol niini nga pagtambal ang tulo ka tambal​—Dapsone, Rifampicin, ug Clofazimine. Bisag ang MDT makapatay sa kagaw, dili kini makaayo sa kadaot nga nahimo na. Ang MDT epektibo kaayo sa pagpaayo sa sakit. Busa, ang gidaghanon sa mga tawong sanlahon kusog nga mius-os gikan sa 12 ka milyon niadtong 1985 ngadto sa duolan sa 1.3 ka milyon sa tungatunga sa katuigang 1996.

Unsa ka Mananakod Kini?

Ang sanla dili kaayo grabeng makatakod; ang kadaghanang tawo may mga sistema sa imyunidad nga igong makasukol niini. Kon kini makatakod man, kasagarang motakod kini sa mga tawong kauban kanunay niadtong gisanla. Ang mga doktor wala gayod masayod kon giunsa pagsulod sa kagaw sa lawas sa tawo, apan sila nagsuspetsa nga kini makasulod sa lawas pinaagi sa panit o sa ilong.

Mga Palaaboton sa Umaabot

Ang sanla gipunting nga “mawagtang ingong problema sa panglawas sa publiko” sa tuig 2000. Kini nagpasabot nga ang gisanla diha sa bisan unsang katilingban dili molabaw sa 1 sa matag 10,000 ka tawo. Ubos sa Gingharian sa Diyos kini bug-os nga mawagtang.​—Isaias 33:24.

Mga tinubdan: World Health Organization; International Federation of Anti-Leprosy Associations; ug Manson’s Tropical Diseases, 1996 Edisyon.

[Kahon sa panid 27]

Ang Sanla ba Karong Adlawa Susama Niadtong sa Panahon sa Bibliya?

Ang medikal nga mga basahon karong adlawa nagbatbat sa sanla sa hustong mga termino; ang siyentipikanhong ngalan alang sa kagaw nga nalangkit maoy Mycobacterium leprae. Siyempre, ang Bibliya dili usa ka medikal nga basahon. Ang Hebreohanon ug Gregong mga pulong nga gihubad “sanla” diha sa daghang hubad sa Bibliya mas daghan ug kahulogan. Pananglitan, ang sanla sa Bibliya nagpatunghag makitang mga simtoma dili lamang diha sa mga tawo kondili usab diha sa sinina ug mga balay, butang nga dili mahimo sa kagaw.​—Levitico 13:​2, 47; 14:34.

Dugang pa, ang mga simtoma diha sa mga tawo nga magpaila sa sanla karong adlawa dili eksaktong motukma sa kahubitan sa sanla sa panahon sa Bibliya. Ang pipila nagsugyot nga ang pagpatin-aw mahimong mag-agad sa kamatuoran nga ang kinaiyahan sa mga sakit mausab sa paglabay sa panahon. Ang uban nagtuo nga ang sanla nga gihisgotan sa Bibliya nagbatbat sa daghang sakit, nga mahimong maglakip o wala sa sakit nga gipahinabo sa M. leprae.

Ang Theological Dictionary of the New Testament nag-ingon nga ang Grego ug ang Hebreohanong pulong nga sagad gihubad nga sanla “nagpunting sa samang sakit, o hugpong sa mga sakit . . . Kon kaha kini nga sakit mao ang gitawag karong sanla mahimong kaduhaduhaan. Apan ang tukmang medikal nga pag-ila sa sakit wala makaapektar sa atong pagtamod sa mga asoy sa pag-ayo [sa mga sanlahon ni Jesus ug sa iyang mga tinun-an].”

[Hulagway sa panid 24]

Ang kongregasyon gawas sa Kingdom Hall diha sa kampo sa mga sanlahon

[Hulagway sa panid 26]

Si Isaiah Adagbona ug iyang asawa, si Nimota