Ang Lukat ni Kristo Iya sa Diyos nga Dalan sa Kaluwasan

“Gihigugma pag-ayo sa Diyos ang kalibotan mao nga iyang gihatag ang iyang bugtong-gianak nga Anak, aron nga ang tanan nga magapasundayag ug pagtuo kaniya dili malaglag kundili makabaton ug kinabuhing walay-kataposan.”​—JUAN 3:16.

1, 2. Batbata ang kahimtang nga naugmad maylabot sa tawhanong rasa.

HANDURAWA nga nag-antos ka sa sakit nga seguradong mokalas sa imong kinabuhi gawas kon magpaopera ka. Unsay imong bation kon ang bayranan sa operasyon dili nimo maabot? Komosta kon bisan ang tiningob nga kahinguhaan sa imong pamilya ug mga higala dili makabayad niana? Ang pag-atubang sa maong nagpameligro-sa-kinabuhi nga suliran makapahigawad!

² Nag-ilustrar kini sa usa ka kahimtang nga naugmad maylabot sa tawhanong rasa. Ang atong unang mga ginikanan, si Adan ug Eva, gilalang nga hingpit. (Deuteronomio 32:4) May paglaom sila nga mabuhi sa walay-kataposan ug magtuman sa katuyoan sa Diyos: “Sumanay ug dumaghan kamo ug pun-a ang yuta ug gamhi kini.” (Genesis 1:28) Apan, si Adan ug Eva mirebelde batok sa ilang Maglalalang. (Genesis 3:1-6) Ang ilang pagsupak nagpatungha sa sala dili lamang kang Adan ug Eva mismo kondili usab sa ilang wala-pa-matawong mga anak. Ang matinumanong tawo nga si Job sa ulahi miingon: “Kinsay makapatungha ug mahinlo gikan sa usa ka mahugaw? Walay mausa.”​—Job 14:4.

3. Sa unsang paagi ang kamatayon mikaylap ngadto sa tanang tawo?

³ Busa ang sala sama sa sakit nga mitakboy sa matag usa kanato, kay ang Bibliya nag-ingon nga “ang tanan nakasala.” Kining maong kahimtang dunay nagpameligro-sa-kinabuhing mga sangpotanan. Sa pagkatinuod, “ang suhol nga ginabayad sa sala maoy kamatayon.” (Roma 3:23; 6:23) Walay usa kanato nga makalikay niana. Ang tanang tawo nakasala, busa, ang tanang tawo mamatay. Ingong mga kaliwat ni Adan, natawo kita niining maong malisod nga kahimtang. (Salmo 51:5) “Pinaagi sa usa ka tawo,” misulat si Pablo, “ang sala misulod sa kalibotan ug ang kamatayon pinaagi sa sala, ug sa ingon ang kamatayon mikaylap sa tanang tawo tungod kay silang tanan nakasala.” (Roma 5:12) Apan wala kini magpasabot nga wala kitay paglaom sa kaluwasan.

Pagwagtang sa Sakit ug Kamatayon

4. Nganong ang mga tawo sa ilang kaugalingon dili makawagtang sa sakit ug kamatayon?

⁴ Unsay gikinahanglan sa pagwagtang sa sala ug sa sangpotanan niini, ang kamatayon? Tin-aw, dunay labaw pa kay sa ikatagana ni bisan kinsang tawo. Mimulo ang salmista: “Ang pagbayad sa tawhanong kinabuhi mahal kaayo. Ang iyang ikabayad dili gayod paigo aron dili siya mamatay, nga tugotan siyang mabuhi sa walay kataposan.” (Salmo 49:8, 9, Today’s English Version) Ibutang ta, mahimo tingali natong palugwayan ang atong kinabuhi ug pipila ka tuig pinaagi sa sustansiyadong pagkaon ug sa medikal nga pag-atiman, apan walay usa kanato ang makaayo sa atong napanunod nga makasasalang kahimtang. Walay mausa kanato ang makabali sa proseso sa pagtigulang ug makapasig-uli sa atong lawas ngadto sa kahingpitan nga maoy katuyoan sa Diyos alang niana sa sinugdan. Si Pablo tinong wala magpasobra sa dihang misulat siya nga tungod sa sala ni Adan, ang tawhanong kalalangan “gipailalom sa pagkawalay-pulos”​—o sumala sa paghubad niana sa The Jerusalem Bible, “gihimong wala makakab-ot sa katuyoan niini.” (Roma 8:20) Apan, ikalipay nga ang Maglalalang wala magbiya kanato. Naghimo siyag tagana sa pagwagtang sa sala ug kamatayon sa dayon. Sa unsang paagi?

5. Sa unsang paagi ang Kasugoan nga gihatag ngadto sa Israel nagsumbalik-silaw sa idlot nga pagtamod sa hustisya?

⁵ Si Jehova “mahigugmaon sa pagkamatarong ug hustisya.” (Salmo 33:5) Ang kodigo sa Kasugoan nga iyang gihatag sa Israel nagsumbalik-silaw sa usa ka idlot nga pagtamod sa pagkatimbang ug pagkawalay-pinalabi nga hustisya. Pananglitan, sulod niining hugpong sa mga balaod, atong mabasa nga ‘ang kinabuhi kinahanglang ihatag alang sa kinabuhi.’ Sa laing pagkasulti, kon ang usa ka Israelinhon makapatay ug tawo, kinahanglang hunosan siya sa iyang kinabuhi kapuli sa usa nga iyang gipatay. (Exodo 21:23; Numeros 35:21) Sa ingon ang mga timbangan sa balaang hustisya mahimong timbang.​—Itandi ang Exodo 21:30.

6. (a) Sa unsang diwa nga si Adan matawag ug mamumuno? (b) Unsang matanga sa kinabuhi ang giwala ni Adan, ug unsang matanga sa halad ang gikinahanglan sa paghimong timbang sa mga timbangan sa hustisya?

⁶ Sa dihang nakasala si Adan, nahimo siyang mamumuno. Sa unsang diwa? Sa pagkaagi nga iyang gipasa ang iyang makasasalang kahimtang​—ug sa ingon ang kamatayon—​ngadto sa tanan niyang mga kaliwat. Maoy tungod sa pagkamasinupakon ni Adan nga niining yugtoa, ang atong mga lawas nagakadunot, padayong nagapadulong sa lubnganan. (Salmo 90:10) Ang sala ni Adan duna pa ganiy mas grabeng mga sangpotanan. Hinumdomi, ang giwala ni Adan sa iyang kaugalingon ug sa iyang mga anak dili ordinaryong kinabuhi nga 70 o 80 ka tuig. Giwala niya ang hingpit nga kinabuhi​—sa pagkatinuod, walay-kataposang kinabuhi. Busa kon ‘ang kinabuhi kinahanglang mawala alang sa kinabuhi,’ unsang matanga sa kinabuhi ang kinahanglang ihatag aron sa pagtagbaw sa hustisya niining kasoha? Makataronganon, kinahanglan nga kana usa ka hingpit nga tawhanong kinabuhi​—usa ka kinabuhi nga, sama kang Adan, dunay kalaoman nga magpatungha ug hingpit nga tawhanong anak. Kon itanyag ingong halad, ang hingpit tawhanong kinabuhi dili lamang maghimong timbang sa mga timbangan sa hustisya kondili magpaposible sa bug-os nga pagkawagtang sa sala ug sa sangpotanan niini, ang kamatayon.

Pagtagana sa Bayad sa Sala

7. Batbata ang kahulogan sa pulong “lukat.”

⁷ Ang bili nga gikinahanglan sa pagtubos kanato gikan sa sala gihisgotan sa Bibliya nga “usa ka lukat.” (Salmo 49:7) Sa Ingles kanang maong termino mahimong nagtumong sa bayad nga pangayoon sa usa ka mandadagit kapuli sa usa nga iyang gidagit. Siyempre, ang lukat nga gitagana ni Jehova wala maglangkit ug bisan unsang pagdagit. Ang ideya sa pagbayad sa usa ka bili mao gihapon. Sa pagkatinuod, ang porma sa berbo sa Hebreohanong pulong nga gihubad ug “lukat” sa literal nagkahulogang “pagtabon.” Aron matabonan ang sala, ang lukat kinahanglang haom kaayo nianang tabonan niini​—hingpit nga tawhanong kinabuhi ni Adan.

8. (a) Batbata ang prinsipyo sa pagpalit pag-usab. (b) Sa unsang paagi ang prinsipyo sa pagpalit pag-usab nalangkit kanato ingong mga makasasala?

⁸ Kaharmonya kini sa usa ka prinsipyo nga makaplagan diha sa Moisesnong Kasugoan​—ang prinsipyo sa pagpalit pag-usab. Kon ang usa ka Israelinhon nahimong kabos ug nagbaligya sa iyang kaugalingon sa pagkaulipon ngadto sa usa ka dili-Israelinhon, ang usa ka paryente makapalit pag-usab (o, makalukat) kaniya pinaagi sa pagbayad sa kantidad nga giisip nga katumbas sa bili sa ulipon. (Levitico 25:47-49) Ang Bibliya nag-ingon nga ingong dili-hingpit nga mga tawo kita maoy ‘mga ulipon sa sala.’ (Roma 6:6; 7:14, 25) Unsay gikinahanglan sa pagpalit kanato pag-usab? Sa atong nakita, ang pagkawagtang sa hingpit nga tawhanong kinabuhi magkinahanglag pagbayad sa usa ka hingpit nga tawhanong kinabuhi​—dili labaw, dili menos.

9. Sa unsang paagi naghimo si Jehova ug tagana sa pagtabon sa sala?

⁹ Siyempre, kitang mga tawo gipanganak nga dili-hingpit. Walay usa kanato ang katumbas kang Adan; walay usa kanato ang makabayad sa lukat nga gikinahanglan sa hustisya. Sumala sa gihisgotan sa sinugdan, sama rag duna kitay nagpameligro-sa-kinabuhi nga sakit ug dili makaarang sa pagbayad sa operasyon nga makaayo niana. Sa maong kahimtang, dili ba kita magmapasalamaton kon dunay mangatubang alang kanato ug mobayad sa galastohan? Mao gayod kini ang gihimo ni Jehova! Naghimo siyag tagana sa pagtubos kanato gikan sa sala, kas-a ug sa dayon. Oo, andam siya sa paghatag kanato nianang dili gayod nato maabot kon kita ra. Sa unsang paagi? “Ang gasa nga ginahatag sa Diyos,” misulat si Pablo, “maoy kinabuhing walay-kataposan pinaagi ni Kristo Jesus nga atong Ginoo.” (Roma 6:23) Gibatbat ni Juan si Jesus ingong “ang Kordero sa Diyos nga nagakuha sa sala sa kalibotan.” (Juan 1:29) Susihon nato kon sa unsang paagi si Jehova naggamit sa iyang hinigugmang Anak sa pagbayad sa lukat.

“Usa ka Katugbang nga Lukat”

10. Sa unsang paagi ang mga tagna mahitungod sa “binhi” nasentro kang Jose ug Maria?

¹⁰ Human gayod sa pagrebelde sa Eden, si Jehova nagpahibalo sa iyang katuyoan sa pagpatungha ug usa ka “binhi,” o kaliwat, nga maglukat sa katawhan gikan sa sala. (Genesis 3:15) Pinaagi sa usa ka serye sa langitnong mga pinadayag, gipaila ni Jehova ang laray sa pamilya nga magpatungha niining maong binhi. Ngadtongadto, kini nga mga pinadayag nasentro kang Jose ug Maria, usa ka kaslonong paris sa Palestina. Sa usa ka damgo, giingnan si Jose nga si Maria nanamkon pinaagi sa balaang espiritu. Ang manulonda miingon: “Iyang ipahimugso ang usa ka anak nga lalaki, ug imong tawgon ang iyang ngalan nga Jesus, kay iyang luwason ang iyang katawhan gikan sa ilang kasal-anan.”​—Mateo 1:20, 21.

11. (a) Giunsa paghikay ni Jehova nga ang iyang Anak mahimugso nga usa ka hingpit nga tawo? (b) Nganong si Jesus nakaarang sa pagtagana ug “katugbang nga lukat”?

¹¹ Dili gayod kini ordinaryong pagsamkon, kay si Jesus may una-tawhanong paglungtad sa langit. (Proverbio 8:22-31; Colosas 1:15) Ang iyang kinabuhi gibalhin pinaagi sa milagrosong gahom ni Jehova ngadto sa tagoangkan ni Maria, nga nagpaposible niining hinigugmang Anak sa Diyos nga mahimugso ingong tawo. (Juan 1:1-3, 14; Filipos 2:6, 7) Gigiyahan ni Jehova ang mga butang mao nga si Jesus wala mabulingi sa sala ni Adan. Sa kasukwahi, si Jesus natawo nga hingpit. Busa, nabatonan niya ang giwala ni Adan​—hingpit tawhanong kinabuhi. Sa kataposan, usa ka tawo nga makatagana sa bayad sa sala! Ug mao gayod kanay gibuhat ni Jesus sa Nisan 14, 33 K.P. Niadtong makasaysayanhong adlaw, gitugotan ni Jesus nga patyon siya sa iyang mga magsusupak, busa nagtagana ug “usa ka katugbang nga lukat.”​—1 Timoteo 2:6.

Ang Bili sa Hingpit Tawhanong Kinabuhi

12. (a) Batbata ang hinungdanong kalainan tali sa kamatayon ni Jesus ug nianang kang Adan. (b) Sa unsang paagi nahimo si Jesus nga “Walay Kataposang Amahan” sa masinugtanong mga tawo?

¹² Dunay kalainan tali sa kamatayon ni Jesus ug nianang kang Adan—usa ka kalainan nga nagpasiugda sa bili sa lukat. Takos ang kamatayon ni Adan, tungod kay kinabubut-on siyang misupak sa iyang Maglalalang. (Genesis 2:16, 17) Sa kasukwahi, dili gayod takos ang kamatayon ni Jesus, kay “wala siyay nahimong sala.” (1 Pedro 2:22) Busa sa dihang namatay si Jesus, may nabatonan siyang bililhon kaayo nga wala mabatoni sa makasasalang si Adan sa iyang kamatayon​—ang katungod sa hingpit tawhanong kinabuhi. Busa, ang kamatayon ni Jesus may haladnong bili. Pagsaka sa langit ingong espiritung persona, gipresentar niya ang bili sa iyang halad ngadto kang Jehova. (Hebreohanon 9:24) Sa paghimo niana, gipalit ni Jesus ang makasasalang katawhan ug nahimong ilang bag-ong Amahan, kapuli ni Adan. (1 Corinto 15:45) Nga may maayong katarongan, gitawag si Jesus nga “Walay Kataposang Amahan.” (Isaias 9:6) Hunahunaa kon unsay kahulogan niini! Si Adan, nga usa ka makasasalang amahan, nagpakaylap sa kamatayon ngadto sa tanan niyang mga kaliwat. Si Jesus, nga usa ka hingpit nga Amahan, naggamit sa bili sa iyang sakripisyo sa paghatag ug kinabuhing walay kataposan ngadto sa masinugtanong mga tawo.

13. (a) Iilustrar kon giunsa ni Jesus pagpapas ang utang nga gipahinabo ni Adan. (b) Nganong ang halad ni Jesus wala magtabon sa sala sa atong unang mga ginikanan?

¹³ Apan, sa unsang paagi nga ang kamatayon sa usa lamang ka tawo makatabon sa sala sa daghan? (Mateo 20:28) Sa usa ka artikulo pipila ka tuig kanhi, among giilustrar ang lukat niining paagiha: “Handurawa ang usa ka dakong pabrika nga dunay gatosan ka empleyado. Usa ka dili-matinud-anong manedyer sa pabrika naghapay sa negosyo; ang pabrika nanira. Gatosan ang wala na karoy trabaho ug dili makabayad sa ilang mga bayranan. Ang ilang mga kapikas sa kaminyoon, mga anak, ug, oo, ang mga nagpautang ngatanan nag-antos tungod sa kadaotan sa maong usa ka tawo! Unya miabot ang usa ka adunahang magtatabang nga mibayad sa utang sa kompaniya ug nag-abli pag-usab sa pabrika. Ang pagpapas nianang maong utang, sa baylo, nagpahinabog bug-os nga kahupayan sa daghang empleyado, sa ilang mga pamilya, ug sa mga nagpautang. Apan makapakig-ambit ba ang orihinal nga manedyer sa bag-ong kauswagan? Dili, siya nabilanggo ug sa ingon permanenteng walay trabaho! Sa susama, ang pagpapas sa utang ni Adan magpahinabog kaayohan sa minilyon sa iyang mga kaliwat​—apan dili kang Adan.”

14, 15. Nganong si Adan ug Eva matawag nga tinuyong mga makasasala, ug sa unsang paagi ang atong kahimtang lahi sa ilaha?

¹⁴ Maangayon kini. Hinumdomi, si Adan ug Eva maoy tinuyong mga makasasala. Mipili sila sa pagsupak sa Diyos. Sa kasukwahi, kita nangatawo sa sala. Wala kitay kapilian. Bisan unsaon nato pagpaningkamot pag-ayo, dili nato bug-os nga malikayan ang pagpakasala. (1 Juan 1:8) Usahay mobati kita sama kang Pablo, kinsa misulat: “Dihang buot kong buhaton ang maayo, ang daotan ania uban kanako. Ako nahimuot gayod sa balaod sa Diyos sumala sa akong pagkatawo sa sulod, apan akong nakita sa akong mga sangkap ang laing balaod nga nagapakigbugno batok sa balaod sa akong kaisipan ug nagadala kanakong bihag ngadto sa balaod sa sala nga ania sa akong mga sangkap. Alaot ako nga tawo!”​—Roma 7:21-24.

¹⁵ Bisan pa niana, tungod sa lukat, duna kitay paglaom! Si Jesus mao ang binhi nga pinaagi kang kinsa, sumala sa gisaad sa Diyos, “ang tanang nasod sa yuta magapanalangin gayod sa ilang kaugalingon.” (Genesis 22:18; Roma 8:20) Ang halad ni Jesus nagbukas sa dalan ngadto sa kahibulongang mga kahigayonan alang niadtong nagpasundayag ug pagtuo kaniya. Konsiderahon nato ang pipila niini.

Pagbatog Kaayohan Gikan sa Lukat ni Kristo

16. Bisan pa sa atong makasasalang kahimtang, unsang mga kaayohan ang atong mapahimuslan karon tungod sa lukat ni Jesus?

¹⁶ Ang magsusulat sa Bibliya nga si Santiago miila nga “kitang tanan mangapandol man sa makadaghan.” (Santiago 3:2) Apan, tungod sa lukat ni Kristo ang atong mga kasaypanan mapasaylo. Si Juan misulat: “Kon aduna may makahimo ug sala, aduna kitay magtatabang uban sa Amahan, si Jesu-Kristo, usa nga matarong. Ug usa siya ka pangpasig-uli nga halad alang sa atong mga sala.” (1 Juan 2:1, 2) Siyempre, kinahanglang dili kita magbaton ug panglantaw nga dili-magpakabana sa sala. (Judas 4; itandi ang 1 Corinto 9:27.) Bisan pa niana, kon kita masayop, ikabubo nato ang atong kasingkasing ngadto kang Jehova, nga masaligon nga siya “andam nga mopasaylo.” (Salmo 86:5; 130:3, 4; Isaias 1:18; 55:7; Buhat 3:19) Busa ang lukat magpaarang kanato sa pag-alagad sa Diyos uban ang hinlo nga tanlag ug magpaposible kanato sa pagduol kaniya sa pag-ampo pinaagi sa ngalan ni Jesu-Kristo.​—Juan 14:13, 14; Hebreohanon 9:14.

17. Tungod sa lukat, unsang umaabot nga mga panalangin ang posible?

¹⁷ Ang lukat ni Kristo mag-abli sa dalan alang sa katumanan sa katuyoan sa Diyos​—nga ang masinundanong katawhan magkinabuhi sa walay kataposan sa Paraiso sa yuta. (Salmo 37:29) Si Pablo misulat: “Walay sapayan kon unsa kadaghan ang mga saad sa Diyos, sila nahimong Oo pinaagi kaniya [Jesus].” (2 Corinto 1:20) Tinuod, ang kamatayon “nagmando ingong hari.” (Roma 5:17) Ang lukat nagtaganag pasikaranan nga wagtangon sa Diyos kining “kataposang kaaway.” (1 Corinto 15:26; Pinadayag 21:4) Ang lukat ni Jesus makabenepisyo gani niadtong nangamatay. “Ang takna nagasingabot,” si Jesus miingon, “diin kadtong tanan nga anaa sa handomanang mga lubnganan makadungog sa iyang [kang Jesus] tingog ug managpanggula.”​—Juan 5:28, 29; 1 Corinto 15:20-22.

18. Unsa ang makaluluoyng epekto sa sala diha sa mga tawo, ug sa unsang paagi kini balihon sa bag-ong kalibotan sa Diyos?

¹⁸ Hunahunaa kon unsa ka makalilipay unya nga makasinati sa kinabuhi sumala sa katuyoan gayod niini​—walay mga kabalaka nga nagpabug-at kanato karon! Ang sala nagpasumpaki kanato dili lamang sa Diyos kondili usab sa atong kaugalingong hunahuna, kasingkasing, ug lawas. Bisan pa niana, ang Bibliya nagsaad nga sa bag-ong kalibotan sa Diyos, “walay molupyo nga magaingon: ‘Ako masakiton.’” Oo, ang pisikal ug emosyonal nga mga sakit dili na maghampak sa katawhan. Ngano? Si Isaias mitubag: “Ang katawhan nga nanagpuyo sa yuta mao unya kadtong gipasaylo sa ilang kasaypanan.”​—Isaias 33:24.

Ang Lukat​—Pagpahayag sa Gugma

19. Sa unsang paagi kita sa indibiduwal mosanong sa lukat ni Kristo?

¹⁹ Ang gugma nagtukmod kang Jehova sa pagpadala sa iyang hinigugmang Anak. (Roma 5:8; 1 Juan 4:9) Sa kapulihay, ang gugma nagtukmod kang Jesus sa ‘pagtilaw sa kamatayon alang sa matag tawo.’ (Hebreohanon 2:9; Juan 15:13) Uban sa maayong katarongan, si Pablo misulat: “Ang gugma nga iya sa Kristo nagatukmod kanamo . . . Siya namatay alang sa tanan aron sila nga nagakinabuhi magkinabuhi dili na alang sa ilang kaugalingon, kundili alang kaniya kinsa namatay alang kanila ug gibangon.” (2 Corinto 5:14, 15) Kon giapresyar nato kon unsay gibuhat ni Jesus alang kanato, kita mosanong. Kon buot hunahunaon ang lukat nagpaposible nga maluwas kita gikan sa kamatayon! Tino nga dili nato buot nga ipakita pinaagi sa atong mga buhat nga atong giisip ang halad ni Jesus nga ordinaryog bili.​—Hebreohanon 10:29.

20. Unsa ang pipila ka paagi nga niana makatuman kita sa “pulong” ni Jesus?

²⁰ Unsaon nato pagpasundayag ug kinasingkasing nga apresasyon sa lukat? Sa hapit na siyang dakpon, si Jesus miingon: “Kon ang usa nahigugma kanako, siya mosunod sa akong pulong.” (Juan 14:23) Ang “pulong” ni Jesus naglakip sa iyang sugo nga kita dunay masibotong pagpakig-ambit sa pagtuman sa sugo: “Busa panglakaw kamo ug paghimog mga tinun-an sa katawhan sa tanang kanasoran, nga magabawtismo kanila.” (Mateo 28:19) Ang pagsugot kang Jesus nagkinahanglan usab nga kita magpakita ug gugma sa atong espirituwal nga mga igsoon.​—Juan 13:34, 35.

21. Nganong motambong kita sa pagsaulog sa Memoryal sa Abril 1?

²¹ Usa sa labing maayong mga paagi nga ikapakita nato ang apresasyon alang sa lukat mao ang pagtambong sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo, nga niining tuiga pagahimoon sa Abril 1.a Kini usab maoy bahin sa “pulong” ni Jesus, kay sa dihang gisugdan kini nga kasaulogan, gisugo ni Jesus ang iyang mga sumusunod: “Padayong buhata kini sa paghandom kanako.” (Lucas 22:19) Pinaagi sa atong pagtambong niining labing hinungdanong hitabo ug pinaagi sa atong idlot nga pagpamati sa tanang gisugo ni Kristo, ikapasundayag nato ang atong hugot nga pagtuo nga ang lukat ni Jesus maoy iya sa Diyos nga dalan sa kaluwasan. Sa pagkatinuod, “walay kaluwasan diha kang bisan kinsa pang lain.”​—Buhat 4:12.

[Footnote]

Makahinumdom Ka Ba?

◻ Nganong ang mga tawo dili makatabon sa ilang makasasalang kahimtang?

◻ Sa unsang paagi si Jesus “usa ka katugbang nga lukat”?

◻ Giunsa paggamit ni Jesus ang iyang katungod sa hingpit tawhanong kinabuhi sa atong kaayohan?

◻ Unsang mga panalangin ang modangat sa katawhan tungod sa lukat ni Kristo?

[Hulagway sa panid 15]

Ang hingpit lamang nga tawo​—ang katumbas ni Adan—​ang makapahimong timbang sa mga timbangan sa hustisya

[Hulagway sa panid 16]

Sanglit si Jesus dunay katungod sa hingpit nga tawhanong kinabuhi, ang iyang kamatayon may haladnong bili