“Sa Kapeligrohan sa Dagat”

SA KANGITNGIT sa kagabhion, ang naglawig nga barko nga nagluwan ug 276 ka tawo nagkaduol sa usa ka isla sa Mediteranyo. Ang mga tripulante ug mga pasahero gikapoy gumikan sa pagtuyatuya ngadto-nganhi diha sa unoson nga kadagatan sulod sa 14 ka adlaw. Sa pagkakita sa usa ka luok sa pagbanagbanag, ilang gipaningkamotan nga idunggo ang sakayan. Apan ang dulong miungot nga dili na moirog, ug ang mga balod miguba sa ulin. Ang tanang nagsakay mibiya sa barko ug naningkamot nga makaabot sa mga baybayon sa Malta pinaagi sa paglangoy o pinaagi sa pagkumpayot diha sa mga tabla o ubang mga butang. Gitugnaw ug gikapoy, sila mikawas gikan sa nagpungasi nga balod. Usa sa mga pasahero mao ang Kristohanong si apostol Pablo. Gidala siya ngadto sa Roma alang sa paghusay.​—Buhat 27:27-44.

Alang kang Pablo, ang pagkalunod sa isla sa Malta dili mao ang unang nagahulga-sa-kinabuhi nga panghitabo sa dagat. Pipila ka tuig nga sayosayo pa, siya misulat: “Tulo ka higayon ako nakasinatig pagkalunod, usa ka gabii ug usa ka adlaw ang akong nagugol sa lawod.” Siya midugang nga siya nakasinati “sa kapeligrohan sa dagat.” (2 Corinto 11:25-27) Ang pagbiyahe pinaagi sa dagat nagtabang kang Pablo sa pagtuman sa iyang hinatag-sa-Diyos nga papel ingong “usa ka apostol sa kanasoran.”​—Roma 11:13.

Unsa ka malukpanon ang pagbiyahe sa dagat sa unang siglo? Unsang bahin ang gidula niini sa pagpakaylap sa Kristiyanidad? Unsa ka hilwas kini? Unsang matanga sa mga sakayan ang gigamit? Ug sa unsang paagi ang mga pasahero gipahiluna?

Ang Panginahanglan sa Roma Alang sa Patigayon sa Kadagatan

Gitawag sa mga Romano ang Mediteranyo nga Mare Nostrum​—Atong Dagat. Ang pagkontrolar sa mga agianan diha sa dagat hinungdanon sa Roma nga labaw pa sa militaryong mga rason. Daghang siyudad sa Imperyo sa Roma maoy mga pantalan o kaha gialagaran niini. Pananglitan, ang Roma may pantalan sa haduol nga Ostia, samtang gigamit sa Corinto ang Lechaeum ug Cencrea, ug ang Siryanhong Antioquia gialagaran sa Seleucia. Ang maayong mga koneksiyon sa kadagatan tali niini nga mga pantalan nakapaseguro sa daling komunikasyon sa yawing mga siyudad ug nakapasayon sa epektibong pagdumala sa Romanhong mga probinsiya.

Ang Roma nagsalig usab diha sa industriya sa barko alang sa abiyo niini sa pagkaon. Nga may populasyon nga mga usa ka milyon, ang Roma may dako kaayong panginahanglan sa lugas​—mga tali sa 250,000 ug 400,000 ka tonelada sa usa ka tuig. Diin man maggikan kanang tanang lugas? Gikutlo ni Flavius Josephus si Herodes Agripa II nga nag-ingon nga ang Amihanang Aprika nagsuplay ug pagkaon sa Roma sulod sa walo ka bulan sa usa ka tuig, samtang ang Ehipto nagpadalag igoigong lugas sa pagsuportar sa siyudad sa nahibiling upat ka bulan. Libolibo ka tiglawig nga mga sakayan ang nalangkit sa pagsuplay ug lugas ngadto sa maong siyudad.

Aron pahimut-an ang pagkahilig sa taga-Roma alang sa kaluho, ang malamboong patigayon sa kadagatan nagsuplay sa tanang matang sa mga paninda. Mga minerales, bato, ug marmol ang gidala gikan sa Cipro, Gresya, ug Ehipto, ug ang kahoy gidala gikan sa Lebanon. Ang bino naggikan sa Smirna, ang mga liso naggikan sa Damasco, ug ang mga bunga sa palma naggikan sa Palestina. Ang mga panghaplas ug goma giluwan gikan sa Cilicia, ang balhibo sa karnero gikan sa Mileto ug Laodicea, ang mga panapton gikan sa Sirya ug Lebanon, ang purpura nga panapton gikan sa Tiro ug Sidon. Ang mga tina gidala gikan sa Tiatira ug ang bildo gikan sa Alejandria ug Sidon. Ang seda, gapas, garing, ug mga lamas naggikan sa Tsina ug India.

Unsay ikaingon sa barko nga nalunod sa Malta nga gisakyan ni Pablo? Kadto maoy barkong kargahanag lugas, “usa ka sakayan gikan sa Alejandria nga naglawig paingon sa Italya.” (Buhat 27:6, potnot) Ang mga barkong kargahanag lugas maoy pribadong gipanag-iya sa mga Grego, mga Phoeniciano, ug mga Siryano, nga nagdumala ug nagsangkap niini. Apan, ang mga barko giabangan sa kagamhanan sa Roma. “Sama sa pagpangolekta ug mga buhis,” nag-ingon ang magsusulat sa kasaysayan nga si William M. Ramsay, “nakaplagan sa kagamhanan nga mas sayon kon ipakontrata ang trabaho kay sa mag-organisar mismo sa dakong makinarya sa mga tawo ug kahimanang gikinahanglan alang nianang dakong pagserbisyo.”

Nakompleto ni Pablo ang iyang paglawig sa Roma diha sa sakayan nga may pangdulong nga mga larawan sa “Mga Anak nga Lalaki ni Zeus.” Kini usab maoy barko sa Alejandria. Midunggo kini sa Puteoli sa Gulpo sa Naples, ang pantalan diin ang mga barkong nagkarkag lugas naandang modunggo. (Buhat 28:11-13) Gikan sa Puteoli​—modernong-adlawng Pozzuoli​—ang kargamento gihakot agi sa mamala o gidala sa gagmayng mga barko paamihanan ubay sa baybayon ug agi sa Subang Tiber ngadto sa kinapusoran sa Roma.

Mga Pasahero Diha sa mga Barko sa Kargamento?

Nganong si Pablo ug ang iyang mga bantay nga sundalo mibiyahe sakay sa barko sa kargamento? Sa pagtubag nianang pangutanaha, kinahanglan natong mahibaloan kon unsay ipasabot sa pagbiyahe sa dagat ingong pasahero niadtong mga adlawa.

Sa unang siglo K.P., walay depasaherong barko. Ang mga sakayang gigamit sa mga biyahedor mao ang mga barko sa patigayon. Ug ang tanang matang sa tawo​—apil ang mga opisyales sa Estado, mga makinaadmanon, mga magwawali, mga barangan, mga batid sa arte, mga atleta, mga magpapatigayon, mga turista, ug mga peregrino​—lagmit nga milawig sakay niini.

Siyempre, dihay mga gagmayng sakayan nga nagdalag mga pasahero ug kargamento sa kabaybayonan. Tingali gigamit ni Pablo ang ingon nianang sakayan sa ‘pagtabok ngadto sa Macedonia’ gikan sa Troas. Ang gagmayng mga sakayan mao tingali ang iyang gisakyan ngadto-nganhi sa Atenas nga kapin sa usa ka higayon. Tingali gigamit usab ni Pablo ang gamayng sakayan diha sa iyang ulahing paglawig gikan sa Troas ngadto sa Patara latas sa mga isla duol sa baybayon sa Asia Minor. (Buhat 16:8-11; 17:14, 15; 20:1-6, 13-15; 21:1) Ang paggamit sa maong gagmayng mga sakayan nakapadaginot ug panahon, apan dili kini makabiyahe nga halayo kaayo sa isla. Busa ang mga barko nga nagdala kang Pablo sa Cipro ug dayon sa Pamfilia ug kadtong iyang gisakyan gikan sa Efeso ngadto sa Cesarea ug gikan sa Patara ngadto sa Tiro kinahanglang mas dako gayod. (Buhat 13:4, 13; 18:21, 22; 21:1-3) Ang sakayan nga niana si Pablo nakasinatig pagkalunod sa Malta gihunahuna usab nga dako. Unsa ka dako ang maong mga barko?

Ang sinulat nga mga tinubdan mitultol sa usa ka eskolar sa pag-ingon: “Ang kinagamyang makarga [sa barko] nga nakaplagan sa karaang mga tawo nga mapuslanon sa kinatibuk-an maoy mga 70 hangtod sa 80 ka tonelada. Ang popular kaayong gidak-on, labing menos sa Helenistikong panahon, maoy 130 ka tonelada. Ang 250-tonelada, bisan pag sagad nga makita, tinong mas dako kay sa kasarangan. Sa Romanhong kapanahonan ang mga barkong gigamit sa serbisyo sa panakayan sa imperyo mas dagko pa gani, ang mahimong ikarga maoy 340 ka tonelada. Ang kinadak-ang mga barko nga naglawig mikabat ug 1300 ka tonelada, tingali mas dakodako ug diyutay niana.” Sumala sa paghulagway nga gisulat sa ikaduhang siglo K.P., ang barkong Isis nga tigkargag lugas sa Alejandria maoy kapin sa 55 metros ang gitas-on, mga 14 metros ang gilapdon, may luwang nga mga 13 metros ang giladmon, ug lagmit makakargag kapin sa usa ka libong tonelada sa lugas ug tingali sa pipila ka gatos nga pasahero.

Giunsa pag-atiman ang mga biyahedor diha sa barkong kargahanag lugas? Sanglit ang barko sa panguna maoy alang sa kargamento, ang mga pasahero maoy segundang gihatagag pagtagad. Walay pagkaon o mga serbisyo, gawas sa tubig, ang gitagana kanila. Matulog sila sa salog, tingali ilalom sa samag-tolda nga mga silonganang gitukod sa magabii ug tangtangon matag buntag. Bisan kon ang mga tiglawig tingali tugotan sa paggamit sa kahimanan sa kosina alang sa pagluto, sila kinahanglan nga magsangkap sa ilang kaugalingon sa tanang kinahanglanon sa pagluto, pagkaon, pagkaligo, ug pagkatulog​—gikan sa mga kulon ug mga kalaha ngadto sa hapin sa higdaanan.

Pagbiyahe sa Dagat​—Unsa ka Hilwas?

Kay kulang sa mga instrumento​—bisan sa kompas​—ang mga tiglawig sa unang siglo nagbiyahe lamang pinaagi sa panan-aw. Busa, ang pagbiyahe maoy kinahilwasan sa dihang ang katin-aw sa panahon anaa sa kinamaayohan​—kasagaran gikan sa ulahing bahin sa Mayo ngadto sa tungatunga sa Septiyembre. Panahon sa duha ka bulan antes ug human nianang panahona, ang mga magpapatigayon tingali morisgo sa paglawig. Apan panahon sa tingtugnaw, ang gabon ug mga panganod sagad magpahanap sa mga timaan sa yuta ug magtabon sa adlaw sa maadlaw ug sa mga bituon sa magabii. Ang paglawig giisip nga sirado (Latin, mare clausum) gikan sa Nobyembre 11 ngadto sa Marso 10, gawas sa mga kahimtang sa bug-os nga panginahanglan o pagkadinalian. Kadtong nagabiyahe sa talitapos sa maong yugto sa panahon nameligro nga magpalabay sa tingtugnaw sa langyaw nga pantalan.​—Buhat 27:12; 28:11.

Bisan pa sa pagkakuyaw ug pagkapanapanahon, ang paglawig ba naghatag ug bisan unsang mga kaayohan kay sa pagbiyahe sa mamala? Tinuod gayod! Ang pagbiyahe sa dagat dili kaayo makapakapoy, mas barato, ug mas dali. Sa dihang ang hangin paborable, ang barko mobiyahe ug 150 kilometros sa usa ka adlaw. Ang ordinaryong katulinon sa taas nga panaw sa pagbaktas maoy 25 ngadto sa 30 kilometros sa usa ka adlaw.

Ang gikusgon sa paglawig halos bug-os nga nagdepende sa hangin. Ang biyahe gikan sa Ehipto ngadto sa Italya maoy kanunayng pagsungsong sa hangin, bisan sa kinamaayohang panahon sa paglawig. Ang kinamub-ang ruta maoy kasagarang agi sa Rodas o Mira o sa uban pang pantalan sa Licia sa Asia Minor. Human nga makasugamak ug mga bagyo ug mahisalaag kini, dihay usa ka higayon nga ang barkong kargahanag lugas nga Isis miangkla sa Piraeus 70 ka adlaw human nga mibiya sa Alejandria. Tungod sa naghuyop-kanunay nga hangin sa luyo niini gikan sa amihanan-kasadpan, ang gidugayon sa pagbalik nga biyahe gikan sa Italya lagmit nga pagahimoon sa 20 ngadto sa 25 ka adlaw. Sa yuta nga ruta, ang samang panaw sa bisan hain sa duha ka direksiyon magkinahanglan ug kapin sa 150 ka adlaw diha sa maayong panahon.

Ang Maayong Balita Gidala sa Halayo nga Langyawng Dapit

Si Pablo dayag nga nasayod sa mga kapeligrohan sa wala-sa-panahon nga pagbiyahe sa dagat. Nagtambag pa gani siya nga dili maglawig sa ulahing bahin sa Septiyembre o sa sayong bahin sa Oktubre, nga nag-ingon: “Mga katawhan, akong nasabot nga ang paglawig maadunay kadaot ug dakong kapildihan dili lamang sa kargamento ug sa sakayan kundili usab sa atong mga kalag.” (Buhat 27:9, 10) Bisan pa niana, ang tinugyanang opisyal sa kasundalohan wala manumbaling niining tambaga, ug kini miresulta sa pagkalunod diha sa Malta.

Sa pagkatapos sa iyang misyonaryong buluhaton, si Pablo nalunod sa labing menos upat ka higayon. (Buhat 27:41-44; 2 Corinto 11:25) Apan, ang dili-angay nga kabalaka bahin sa maong mga sangkoanan wala magpugong sa unang mga magwawali sa maayong balita sa paglawig. Gigamit nila sa bug-os ang tanang mabatonang mga paagi sa pagbiyahe aron ipakaylap ang mensahe sa Gingharian. Ug sa pagtuman sa sugo ni Jesus, ang pagsangyaw nahimo sa tanang dapit. (Mateo 28:19, 20; Buhat 1:8) Tungod sa ilang kasibot, sa pagtuo niadtong misunod sa ilang panig-ingnan, ug sa paggiya sa balaang espiritu ni Jehova, ang maayong balita nakaabot sa kinalay-ang mga lugar sa gipuy-ang yuta.

[Picture Credit Line sa panid 31]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.