Mga Ginikanan, Unsay Ginatudlo sa Inyong Panig-ingnan?
“Pagkahimong mga tigsundog sa Diyos, ingon nga hinigugmang mga anak, ug padayon sa paglakaw diha sa gugma.”—EFESO 5:1, 2.
1. Unsang matang sa mga direksiyon ang gitagana ni Jehova alang sa unang tawhanong magtiayon?
SI Jehova mao ang Tigmugna sa kahikayan sa pamilya. Nautang sa matag pamilya kaniya ang paglungtad niini tungod kay siya ang nagtukod sa unang pamilya ug naghatag sa mga gahom sa pagsanay ngadto sa unang tawhanong magtiayon. (Efeso 3:14, 15) Gitagan-an niya si Adan ug Eva sa paninugdang mga instruksiyon bahin sa ilang mga responsibilidad ug gihatagan usab silag dakong kahigayonan nga gamiton ang ilang personal nga inisyatibo sa pagtuman niini. (Genesis 1:28-30; 2:6, 15-22) Human makasala si Adan ug Eva, ang mga kahimtang nga kinahanglan sagubangon sa mga pamilya nahimong mas komplikado. Sa gihapon, si Jehova mahigugmaong nagtagana ug mga giya nga makatabang sa iyang mga alagad sa pagdumala sa maong mga kahimtang.
2. (a) Sa unsang paagi si Jehova nagpalig-on pa sa sinulat nga tambag pinaagig binaba nga instruksiyon? (b) Unsang pangutana ang kinahanglang ipangutana sa mga ginikanan sa ilang kaugalingon?
2 Ingong atong Dakong Instruktor, si Jehova dako kaayog nahimo kay sa pagtagana lamang ug sinulat nga mga direksiyon bahin sa kon unsay angay natong buhaton ug kon unsay angay natong likayan. Sa karaang kapanahonan ang sinulat nga instruksiyon iyang gikombinar sa binaba nga instruksiyon pinaagi sa mga saserdote ug sa mga manalagna ug pinaagi sa mga ulo sa pamilya. Kinsay iyang gigamit aron sa pagtagana nianang binaba nga pagtudlo sa atong adlaw? Ang Kristohanong mga ansiyano ug mga ginikanan. Kon ikaw usa ka ginikanan, ginatuman mo ba ang imong papel sa pagtudlo sa imong pamilya sa mga dalan ni Jehova?—Proverbio 6:20-23.
3. Unsay makat-onan sa mga ulo sa pamilya gikan kang Jehova bahin sa epektibong pagpanudlo?
3 Sa unsang paagi angayng ihatag ang maong instruksiyon sa sulod sa pamilya? Si Jehova naghatag ug sumbanan. Siya klarong nagpahayag kon unsay maayo ug kon unsay daotan, ug siya sa makadaghan nagagamit sa pagsubli. (Exodo 20:4, 5; Deuteronomio 4:23, 24; 5:8, 9; 6:14, 15; Josue 24:19, 20) Naggamit siya ug makapukaw-sa-hunahuna nga mga pangutana. (Job 38:4, 8, 31) Pinaagi sa mga ilustrasyon ug tinuod-kinabuhi nga mga pananglitan, nagtandog siya sa atong mga pagbati ug nag-umol sa atong mga kasingkasing. (Genesis 15:5; Daniel 3:1-29) Mga ginikanan, sa dihang magatudlo kamo sa inyong mga anak, naningkamot ba kamo sa pagsunod niana nga sumbanan?
4. Unsay atong makat-onan gikan kang Jehova bahin sa pagpahamtang ug disiplina, ug nganong hinungdanon ang disiplina?
4 Si Jehova malig-ong mobarog dapig sa kon unsay matarong, apan makasabot siya sa mga epekto sa pagkadili-hingpit. Busa sa dili pa siya mosilot, siya motudlo ug mohatag ug daghang pasidaan ug mga pahinumdom ngadto sa dili-hingpit nga mga tawo. (Genesis 19:15, 16; Jeremias 7:23-26) Kon siya modisiplina, himoon niya kini sa hustong sukod, dili sobra. (Salmo 103:10, 11; Isaias 28:26-29) Kon mao kana ang paagi sa pagdumala nato sa atong mga anak, magpamatuod kana nga kita nakaila kang Jehova, ug mas sayon nga sila makaila usab kaniya.—Jeremias 22:16; 1 Juan 4:8.
5. Unsay makat-onan sa mga ginikanan gikan kang Jehova bahin sa pagpamati?
5 Sa kahibulongang paagi, si Jehova mamati ingong usa ka mahigugmaong langitnong Amahan. Siya dili lamang magpagula ug mga sugo. Siya nagdasig kanato sa pagpahayag sa sulod sa atong kasingkasing ngadto kaniya. (Salmo 62:8) Ug kon ang mga pagbati nga atong ipahayag dili gayod tukma, dili siya mangasaba nga kusog gikan sa langit. Siya mapailobong motudlo kanato. Nan, pagkahaom ang tambag ni apostol Pablo: “Pagkahimong mga tigsundog sa Diyos, ingon nga hinigugmang mga anak”! (Efeso 4:31–5:1) Pagkamaayong panig-ingnan ang ginahatag ni Jehova sa mga ginikanan samtang sila nagtinguha sa pagtudlo sa ilang mga anak! Kini usa ka panig-ingnan nga modulot sa atong kasingkasing ug magpahinabo nga buot natong molakaw diha sa iyang dalan sa kinabuhi.
Ang Impluwensiya sa Panig-ingnan
6. Sa unsang paagi ang tinamdan ug panig-ingnan sa mga ginikanan makaimpluwensiya sa ilang mga anak?
6 Dugang pa sa binaba nga instruksiyon, ang panig-ingnan dunay dakong impluwensiya diha sa mga batan-on. Gusto man o dili sa mga ginikanan, ang ilang mga anak mosundog kanila. Makapahimuot tingali sa mga ginikanan—usahay makapakurat kanila—sa dihang madungog nila ang ilang mga anak nga mosulti sa mga butang nga gisulti nila mismo. Sa dihang ang panggawi ug tinamdan sa mga ginikanan magpabanaag sa dulot nga apresasyon alang sa espirituwal nga mga butang, kini dunay positibong impluwensiya diha sa mga anak.—Proverbio 20:7.
7. Unsang matanga sa ginikananong panig-ingnan ang gihatag ni Jepte sa iyang anak nga babaye, ug unsay sangpotanan?
7 Ang epekto sa ginikananong panig-ingnan maayong pagkailustrar sa Bibliya. Si Jepte, kinsa gigamit ni Jehova sa pagpanguna sa Israel ngadto sa kadaogan ibabaw sa mga Ammonhanon, usa usab ka amahan. Ang talaan sa iyang tubag sa hari sa Ammon nagpakita nga si Jepte lagmit gayod nga kanunayng nagbasa sa kasaysayan sa mga pakiglabot ni Jehova sa Israel. Kanunay siyang nagkutlo gikan sa maong kasaysayan, ug nagpakita siya ug lig-ong pagtuo kang Jehova. Walay duhaduha, ang iyang panig-ingnan nakatabang sa iyang anak nga babaye sa pag-ugmad sa pagtuo ug nagasakripisyo-sa-kaugalingon nga espiritu nga iyang gipasundayag sa pagsulod sa tibuok-kinabuhing pag-alagad ingong dalaga nga gipahinungod kang Jehova.—Maghuhukom 11:14-27, 34-40; itandi ang Josue 1:8.
8. (a) Unsang maayong tinamdan ang gipasundayag sa mga ginikanan ni Samuel? (b) Sa unsang paagi nakabenepisyo si Samuel niana?
8 Si Samuel sulondan sa pagkabata pa ug matinumanon sa Diyos ingong manalagna sa tibuok niyang kinabuhi. Buot ba nimong ang imong mga anak mahimong sama kaniya? Analisaha ang panig-ingnan nga gihatag sa mga ginikanan ni Samuel, si Elcana ug Ana. Bisan tuod ang kahimtang sa ilang panimalay dili-hingpit, sila kanunayng moadto sa Shilo aron mosimba, sa dapit diin nahimutang ang sagradong tabernakulo. (1 Samuel 1:3-8, 21) Matikdi ang katim-os sa pag-ampo ni Ana. (1 Samuel 1:9-13) Matikdi kon unsay pagbati nilang duha bahin sa kahinungdanon sa pagtuman sa bisan unsang saad nga gihimo ngadto sa Diyos. (1 Samuel 1:22-28) Ang ilang maayong panig-ingnan sa walay-duhaduha nakatabang kang Samuel sa pag-ugmad sa mga hiyas nga nakapaarang niya sa pagsubay sa matarong nga dalan—bisan pag ang mga tawo alirong niya nga nag-alagad konohay kang Jehova wala magpakitag pagtahod sa mga dalan sa Diyos. Ngadtongadto, gisangonan ni Jehova si Samuel ug responsibilidad ingong Iyang manalagna.—1 Samuel 2:11, 12; 3:1-21.
9. (a) Unsang mga impluwensiya sa panimalay ang dunay maayong epekto kang Timoteo? (b) Nahimong unsang matang sa tawo si Timoteo?
9 Buot ba nimong ang imong anak nga lalaki mahisama kang Timoteo, kinsa sa batan-on pa nahimong kauban ni apostol Pablo? Ang amahan ni Timoteo dili magtutuo, apan ang iyang inahan ug ang iyang apohang babaye naghatag ug maayong panig-ingnan sa pagpabili sa espirituwal nga mga butang. Kini sa walay duhaduha nakatabang sa pagpahiluna ug maayong patukoranan alang sa kinabuhi ni Timoteo ingong Kristohanon. Gisuginlan kita nga ang iyang inahan, si Eunice, ug ang iyang apohang babaye nga si Loida dunay “pagtuo . . . nga walay bisan unsang pagkasalingkapaw.” Ang ilang kinabuhi ingong mga Kristohanon dili sinalingkapaw; sila nagkinabuhi gayod nga kaharmonya sa ilang giangkon nga gituohan, ug ilang gitudloan ang batan-ong si Timoteo sa paghimo sa susama. Gipamatud-an ni Timoteo nga siya kasaligan ug nga siya tinuod nga may kahangawa sa kaayohan sa uban.—2 Timoteo 1:5; Filipos 2:20-22.
10. (a) Unsang mga panig-ingnan sa gawas sa panimalay ang mahimong makaapektar sa atong mga anak? (b) Unsay angay natong pagsanong sa dihang ang mga impluwensiya mopadayag diha sa sinultihan o tinamdan sa atong mga anak?
10 Ang mga panig-ingnan nga nag-apektar sa atong mga anak dili tanan anaa sa sulod sa balay. Dunay mga bata nga ilang ikauban sa eskuylahan, mga magtutudlo kansang trabaho mao ang pag-umol sa linghod nga mga pangisip, mga tawo nga hugot nagtuo nga ang tanan angayng mopahiuyon sa nakagamot-pag-ayong tribonhon o katilingbanon nga mga kostumbre, mga giidolo sa natad sa esports kansang mga kalamposan gidayeg sa kadaghanan, ug publikong mga opisyal kansang panggawi gihisgotan sa mga balita. Minilyong bata ang naladlad usab sa kapintasan sa gubat. Makapatingala ba kanato kon kining maong mga impluwensiya mopadayag diha sa sinultihan o tinamdan sa atong mga anak? Sa unsang paagi kita mosanong kon kana mahitabo? Ang inisog bang pagbadlong o grabeng pagpangasaba magsulbad sa suliran? Inay mosumbalik dayon sa atong mga anak, dili ba mas maayo nga pangutan-on ang atong kaugalingon, ‘Duna bay usa ka butang diha sa paagi ni Jehova sa pagdumala kanato nga makatabang sa pag-ila kon unsaon pagdumala kining maong kahimtang?’—Itandi ang Roma 2:4.
11. Sa dihang masayop ang mga ginikanan, sa unsang paagi tingali kini mag-apektar sa tinamdan sa ilang mga anak?
11 Siyempre, ang dili-hingpit nga mga ginikanan dili kanunayng makadumala sa mga kahimtang sa labing maayong paagi. Masayop sila. Sa dihang makaamgo niana ang mga anak, makapakunhod ba kana sa ilang pagtahod sa ilang mga ginikanan? Mahimong makapakunhod, ilabina kon ang mga ginikanan mosulay sa pagtabontabon sa ilang mga kasaypanan pinaagi sa maisogong pag-insistir sa ilang awtoridad. Apan ang sangpotanan tingali mahimong lahi kaayo kon ang mga ginikanan mapainubsanon ug modawat dayon sa ilang mga sayop. Niini, sila makahatag ug bililhong panig-ingnan alang sa ilang mga anak, kinsa kinahanglang makakat-on sa paghimo sa susama.—Santiago 4:6.
Kon Unsay Ikatudlo sa Atong Panig-ingnan
12, 13. (a) Unsay kinahanglang makat-onan sa mga anak bahin sa gugma, ug sa unsang paagi kini ikatudlo sa labing epektibong paagi? (b) Nganong hinungdanon nga ang mga bata makakat-on bahin sa gugma?
12 Dunay daghang bililhong mga pagtulon-an nga ikatudlo sa labing epektibong paagi sa dihang ang binabang instruksiyon duyogan sa maayong panig-ingnan. Tagda ang pipila.
13 Pagpahayag ug dili-mahakogon nga gugma: Usa sa labing hinungdanong mga pagtulon-an nga mapalig-on sa panig-ingnan mao ang kahulogan sa gugma. “Kita nagahigugma, tungod kay [ang Diyos] unang mihigugma kanato.” (1 Juan 4:19) Siya mao ang Tuboran ug kinalabwang panig-ingnan sa gugma. Kining may prinsipyong gugma, a·gaʹpe, gihisgotan sa Bibliya ug kapin sa 100 ka beses. Kini maoy hiyas nga magpaila sa matuod nga mga Kristohanon. (Juan 13:35) Ang maong gugma angayng ipakita ngadto sa Diyos ug kang Jesu-Kristo ug usab sa mga tawo ngadto sa usag usa—bisan ngadto sa mga tawo nga wala tingali nato magustoi. (Mateo 5:44, 45; 1 Juan 5:3) Kining maong gugma kinahanglang maanaa sa atong kasingkasing ug dayag sa atong kinabuhi una kita epektibong makatudlo niini sa atong mga anak. Ang mga lihok mas kusog mosulti kay sa mga pulong. Sulod sa pamilya, ang mga bata kinahanglang makakita ug makasinati sa gugma ug kaubang mga hiyas, sama sa pagmahal. Kon wala kining mga butanga, masusot ang bata sa pisikal, mental, ug sa emosyonal. Ang mga bata kinahanglang makakita usab kon sa unsang paagi ang gugma ug pagmahal hustong ipasundayag ngadto sa kaubang mga Kristohanon sa gawas sa pamilya.—Roma 12:10; 1 Pedro 3:8.
14. (a) Sa unsang paagi ang mga bata matudloan sa paghimog pulidong trabaho nga magdalag katagbawan? (b) Sa unsang paagi mahimo kini diha sa kahimtang sa inyong pamilya?
14 Pagkat-on kon unsaon pagtrabaho: Ang trabaho maoy paninugdang bahin sa kinabuhi. Aron mobatig pagtamod sa kaugalingon, ang usa ka tawo kinahanglang makakat-on kon unsaon paghimog pulidong trabaho. (Ecclesiastes 2:24; 2 Tesalonica 3:10) Kon ang usa ka bata itudlo sa mga tahas nga niana diyutay ra kaayo siyag instruksiyon ug unya kasab-an tungod kay dili-pulido ang pagkabuhat niana, lagmit nga dili siya makakat-on sa paghimog pulidong trabaho. Apan sa dihang ang mga bata makakat-on pinaagi sa aktuwal nga pagtrabaho duyog sa ilang mga ginikanan ug hatagan sa angayang pagdayeg, lagmit sila makakat-on sa pagtrabaho nga magdalag katagbawan. Kon ang panig-ingnan sa mga ginikanan duyogan sa pagpatin-aw, ang mga bata mahimong makakat-on dili lamang kon unsaon pagtapos ang trabaho kondili kon unsaon usab pagbuntog sa mga suliran, kon unsaon pag-angot sa trabaho hangtod kini mahuman, ug kon unsaon pagpangatarongan ug paghimog mga desisyon. Niining maong kahimtang matabangan sila sa pagpabili nga si Jehova nagatrabaho usab, nga siya nagahimo ug pulidong trabaho, ug nga si Jesus nagasundog sa iyang Amahan. (Genesis 1:31; Proverbio 8:27-31; Juan 5:17) Kon ang usa ka pamilya nanguma o nagnegosyo, ang uban sa mga membro sa pamilya mahimong magtambayayongay. O tingali ang inahan makatudlo sa iyang anak nga lalaki o babaye sa pagluto ug paghinlo pagkahuman ug kaon. Ang usa ka amahan kansang panarbaho maoy layo sa balay makaplano sa paghimo ug mga proyekto diha sa balay kauban sa iyang mga anak. Pagkamapuslanon kon anaa sa hunahuna sa mga ginikanan dili lamang ang pagtapos dayon sa mga trabaho kondili ang pagsangkap sa mga bata alang sa kinabuhi!
15. Sa unsang mga paagi ikatudlo ang mga pagtulon-an sa pagtuo? Iilustrar.
15 Paghupot sa pagtuo atubangan sa kalisod: Ang pagtuo usab maoy hinungdanong bahin sa atong kinabuhi. Sa dihang ang pagtuo hisgotan sa pagtuon sa pamilya, ang mga anak mahimong makakat-on sa paghatag sa kahulogan niana. Mahimong makaamgo usab sila sa pamatuod nga magpatubo sa pagtuo diha sa ilang kasingkasing. Apan sa dihang makita nila ang ilang ginikanan nga nagpakita ug dili-matarog nga pagtuo atubangan sa grabeng mga pagsulay, ang epekto mahimong molungtad sa tibuok kinabuhi. Usa ka estudyante sa Bibliya sa Panama gihulga sa iyang bana nga palayason sa ilang balay kon dili siya mohunong sa pag-alagad kang Jehova. Sa gihapon, uban sa iyang upat ka gagmayng mga anak, siya makanunayong magbaktas ug 16 kilometros ug unya mosakay ug bus sa laing 30 kilometros aron makaabot sa kinadul-ang Kingdom Hall. Kay nadasig sa maong panig-ingnan, mga 20 ka membro sa iyang pamilya ang misagop sa dalan sa kamatuoran.
Paghatag ug Panig-ingnan sa Adlaw-Adlaw nga Pagbasa sa Bibliya
16. Nganong girekomendar ang adlaw-adlaw nga pagbasa sa Bibliya sa pamilya?
16 Usa sa labing bililhong mga batasan nga mahimong tukoron sa pamilya—usa ka batasan nga makabenepisyo sa mga ginikanan ug mahimong panig-ingnan nga sundogon sa mga anak—mao ang regular nga pagbasa sa Bibliya. Kon posible man, pagbasa sa Bibliya kada adlaw. Dili ang gidaghanon sa nabasa ang labing hinungdanon. Labi pang hinungdanon ang pagkamakanunayon ug ang paagi sa paghimo niana. Alang sa mga bata, ang pagbasa sa Bibliya mahimong dugangan sa pagpamati sa mga audiocassette sa My Book of Bible Stories. Ang pagbasa sa Pulong sa Diyos kada adlaw motabang kanato sa pag-una sa mga hunahuna sa Diyos. Ug kon ang maong pagbasa sa Bibliya himoon dili lamang sa mga indibiduwal kondili sa mga pamilya, makatabang kini sa enterong mga panimalay sa paglakaw diha sa mga dalan ni Jehova. Mao kining batasana ang gidasig sa di pa dugayng “Iya sa Diyos nga Dalan sa Kinabuhi” nga mga Kombensiyon diha sa drama nga Mga Pamilya—Himoa ang Adlaw-Adlaw nga Pagbasa sa Bibliya nga Inyong Paagi sa Kinabuhi!—Salmo 1:1-3.
17. Sa unsang paagi ang pagbasa sa Bibliya sa pamilya ug pagmemorya sa yawing mga teksto makatabang sa pagpadapat sa tambag sa Efeso 6:4?
17 Ang pagbasa ug Bibliya ingong pamilya kaharmonya sa gisulat ni apostol Pablo diha sa iyang dinasig nga sulat ngadto sa mga Kristohanon sa Efeso, nga mao: “Mga amahan, ayawg palagota ang inyong mga anak, kundili padayong matutoa sila diha sa disiplina ug mapasiboong pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova.” (Efeso 6:4) Unsay buot ipasabot niana? Ang “pagdumala sa kaisipan” literal nga nagkahulogang “pagbutang sa hunahuna diha”; busa ang Kristohanong mga amahan giawhag sa pagbutang sa hunahuna ni Jehova nga Diyos diha sa ilang mga anak—sa pagtabang sa mga anak nga makahibalo sa mga hunahuna sa Diyos. Ang pagdasig sa mga bata sa pagmemorya ug yawing mga teksto makatabang sa pagkab-ot niini. Ang tumong maoy aron ang mga hunahuna ni Jehova magagiya sa panghunahuna sa mga bata aron ang ilang mga tinguha ug panggawi anam-anam nga magpabanaag sa diyosnong mga sukdanan kauban man ang mga ginikanan sa mga anak o dili. Ang Bibliya mao ang patukoranan sa maong panghunahuna.—Deuteronomio 6:6, 7.
18. Sa dihang nagbasa sa Bibliya, unsa tingaliy gikinahanglan aron (a) tin-awng makasabot niana? (b) makabenepisyo gikan sa tambag niana? (c) makasanong sa ipadayag niana bahin sa mga katuyoan ni Jehova? (d) makabenepisyo sa gisulti niana bahin sa mga tinamdan ug mga lihok sa mga tawo?
18 Siyempre, aron ang Bibliya mag-apektar sa atong kinabuhi, kinahanglang makasabot kita sa gisulti niini. Alang sa daghan, magkinahanglan tingali kini ug pagbasa sa mga bahin niini sa makadaghan. Aron tin-awng masabtan ang pipila ka pulong, kinahanglan tingali natong tan-awon ang maong mga pulong sa diksiyonaryo o sa Insight on the Scriptures. Kon ang teksto dunay tambag o sugo, gahinig panahon ang paghisgot bahin sa mga kahimtang sa atong adlaw nga mohaom niana. Dayon mahimo kang mangutana, ‘Sa unsang paagi ang pagpadapat niining maong tambag makabenepisyo kanato?’ (Isaias 48:17, 18) Kon ang teksto naghisgot bahin sa usa ka bahin sa katuyoan ni Jehova, pangutana, ‘Sa unsang paagi naapektahan niini ang atong kinabuhi?’ Tingali nagbasa ka sa usa ka asoy nga naghisgot bahin sa mga tinamdan ug mga lihok sa mga tawo. Unsang mga pagpit-os sa kinabuhi ang ilang nasinati? Giunsa nila pagsagubang kini? Sa unsang paagi kita makabenepisyo sa ilang panig-ingnan? Kanunayng maggahin ug panahon sa paghisgot kon unsay kahulogan sa maong asoy diha sa atong kinabuhi karon.—Roma 15:4; 1 Corinto 10:11.
19. Pinaagi sa pagkahimong mga tigsundog sa Diyos, unsay atong igatagana sa atong mga anak?
19 Pagkamaayong paagi sa pagpatisok sa mga hunahuna sa Diyos diha sa atong hunahuna ug kasingkasing! Sa ingon matabangan gayod kita nga mahimong “mga tigsundog sa Diyos, ingon nga hinigugmang mga anak.” (Efeso 5:1) Ug magtagana kita ug panig-ingnan nga takos gayod nga sundogon sa atong mga anak.
Nahinumdom Ka Ba?
◻ Sa unsang paagi ang mga ginikanan makabenepisyo gikan sa panig-ingnan ni Jehova?
◻ Nganong ang binaba nga instruksiyon sa mga bata duyogan sa maayong panig-ingnan sa ginikanan?
◻ Unsa ang pipila ka pagtulon-an nga labing maayong itudlo pinaagi sa panig-ingnan sa ginikanan?
◻ Sa unsang paagi bug-os kitang makabenepisyo gikan sa pagbasa sa Bibliya sa pamilya?
[Mga hulagway sa panid 10]
Daghan ang nagkalipay sa adlaw-adlaw nga pagbasa sa Bibliya ingong pamilya