Timoteo​—“Usa ka Tiunay nga Anak Diha sa Pagtuo”

BATAN-ON pa si Timoteo sa dihang gipili siya sa Kristohanong apostol Pablo ingong kauban sa pagpanaw. Mao kadto ang pagsugod sa panag-uban nga nagpadayon sa mga 15 ka tuig. Suod ang relasyon nga naugmad tali sa duha ka lalaki mao nga si Pablo makatawag kang Timoteo nga “akong hinigugma ug kasaligang anak diha sa Ginoo” ug “usa ka tiunay nga anak diha sa pagtuo.”​—1 Corinto 4:17; 1 Timoteo 1:2.

Unsa bay pagkatawo ni Timoteo nga siya gikahimut-an pag-ayo ni Pablo? Sa unsang paagi si Timoteo nahimong usa ka bililhong kauban? Ug unsang mapuslanong mga pagtulon-an ang atong makat-onan gikan sa dinasig nga rekord sa mga kalihokan ni Timoteo?

Gipili ni Pablo

Nakaplagan ni Pablo ang batan-ong tinun-an nga si Timoteo sa dihang ang apostol miduaw sa Listra (sa modernong-adlaw nga Turkey) sa iyang ikaduhang misyonaryong panaw sa mga 50 K.P. Malagmit hapit nang mo-20 anyos o kapin pa, si Timoteo gidayeg sa mga Kristohanon sa Listra ug Iconio. (Buhat 16:1-3) Siya nagkinabuhi sumala sa iyang ngalan, nga nagkahulogang “Usa nga Nagpasidungog sa Diyos.” Gikan sa pagkabata, si Timoteo gitudloan gikan sa Balaang Kasulatan sa iyang apohang babaye nga si Loida ug sa iyang inahan, si Eunice. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Malagmit nga ilang gidawat ang Kristiyanidad panahon sa unang pagduaw ni Pablo sa ilang siyudad sa pipila ka tuig nang milabay. Karon, pinaagi sa paglihok sa balaang espiritu, usa ka panagna ang nagpakita kon unsa ang umaabot ni Timoteo. (1 Timoteo 1:18) Uyon sa maong pagtultol, si Pablo ug ang mga ansiyano sa kongregasyon nagpatong sa ilang mga kamot diha sa batan-ong lalaki, sa ingon naglain kaniya alang sa usa ka linaing pag-alagad, ug ang apostol mipili kaniya ingong misyonaryong kauban.​—1 Timoteo 4:14; 2 Timoteo 1:6.

Sanglit ang iyang amahan maoy usa ka dili-magtutuong Grego, si Timoteo wala matuli. Tinuod, dili kini usa ka Kristohanong kinahanglanon. Ugaling, aron dili mapandol ang mga Hudiyo nga ilang pagaduawon, si Timoteo nagpailalom niining masakit nga operasyon.​—Buhat 16:3.

Si Timoteo giisip ba kanhi nga usa ka Hudiyo? Ang pipila ka eskolar nangatarongan nga sumala sa rabbinikong mga awtoridad, “ang estado sa anak sa magtiayon nga lainlaig rasa ginatino sa inahan niini, dili sa amahan niini.” Sa ato pa, “ang usa ka Hudiyohanong babaye manganak ug Hudiyohanong mga anak.” Bisan pa niana, ang magsusulat nga si Shaye Cohen nagduhaduha kon ang maong “rabbinikong kasugoan maylabot sa mga tawo naglungtad na ba sa unang siglo K.P.” ug kon kini gisunod ba kaha sa mga Hudiyo sa Asia Minor. Human mahatagig pagtagad ang makasaysayanhong pamatuod, siya mihinapos nga sa dihang ang Hentil nga mga lalaki mangasawa ug Israelinhong mga babaye, “ang mga anak niining maong mga kaminyoon isipon lamang nga Israelinhon kon ang pamilya nagpuyo taliwala sa mga Israelinhon. Ang kaliwatan maoy subay sa pamilya sa inahan kon kini anaa diha sa nasod sa inahan. Kon ang Israelinhong babaye mobalhin sa laing nasod aron mokuyog sa iyang Hentil nga bana, ang iyang mga anak isipong Hentil.” Kon unsa ugaling, ang magkalahi nga rasa sa ginikanan ni Timoteo lagmit nakatabang gayod sa buluhatong pagsangyaw. Wala siyay problema nga makiglabot sa mga Hudiyo o sa mga Hentil, nga tingali nakapaarang kaniya sa pagbuntog sa mga kasungian tali kanila.

Ang pagduaw ni Pablo sa Listra nagtimaan sa higayon sa dakong kausaban sa kinabuhi ni Timoteo. Ang pagkaandam sa batan-ong lalaki sa pagsunod sa giya sa balaang espiritu ug mapainubsanong pagpakigtambayayong sa Kristohanong mga ansiyano mitultol sa dagkong mga panalangin ug mga pribilehiyo sa pag-alagad. Kon nakaamgo man siya niadtong higayona o wala, si Timoteo pagagamiton sa ulahi sa hinungdanong teokratikanhong mga asaynment ilalom sa pagdumala ni Pablo, nga magdala kaniya sa mga lugar nga layo sa panimalay sama sa Roma, ang kaulohang siyudad sa imperyo.

Si Timoteo Nagpalambo sa mga Intereses sa Gingharian

Kita aduna lamay dili-bug-os nga rekord sa kalihokan ni Timoteo, apan siya mibiyahe sa daghang lugar sa pagpalambo sa intereses sa Gingharian. Ang unang panaw ni Timoteo uban ni Pablo ug Silas sa 50 K.P. nagdala kaniya latas sa Asia Minor ug ngadto sa Uropa. Didto nakigbahin siya sa mga kampanya sa pagsangyaw sa Filipos, Tesalonica, ug Berea. Human makabalhin si Pablo ngadto sa Atenas tungod sa pagsupak, si Timoteo ug Silas nabilin sa Berea aron atimanon ang grupo sa mga tinun-an nga natigom didto. (Buhat 16:6–17:14) Sa ulahi, gipadala ni Pablo si Timoteo sa Tesalonica sa pagpalig-on sa bag-ong kongregasyon didto. Si Timoteo nagdalag maayong balita bahin sa pag-uswag niini sa dihang siya nakigkita kang Pablo sa Corinto.​—Buhat 18:5; 1 Tesalonica 3:1-7.

Ang Kasulatan wala magsulti kon unsa kadugay nga nagpabilin si Timoteo uban sa mga taga-Corinto. (2 Corinto 1:19) Apan, malagmit nga sa mga 55 K.P., si Pablo nakahunahuna sa pagpadala kaniyag balik ngadto kanila tungod kay nakadawat siyag makapatugaw nga balita mahitungod sa ilang kahimtang. (1 Corinto 4:17; 16:10) Sa ulahi, uban kang Erasto, si Timoteo gipadala gikan sa Efeso paingon sa Macedonia. Ug sa dihang didto sa Corinto gisulatan ni Pablo ang mga taga-Roma, si Timoteo kauban na usab niya.​—Buhat 19:22; Roma 16:21.

Si Timoteo ug ang uban mibiya sa Corinto uban kang Pablo sa iyang paggikan paingon sa Jerusalem, ug ilang gikuyogan ang apostol labing menos hangtod sa Troas. Wala mahibaloi kon mikuyog ba si Timoteo hangtod sa Jerusalem. Apan gihinganlan siya diha sa mga introduksiyon sa tulo ka sulat nga gisulat ni Pablo sa prisohan sa Roma sa mga 60-61 K.P.a (Buhat 20:4; Filipos 1:1; Colosas 1:1; Filemon 1) Si Pablo nagplano sa pagpadala kang Timoteo gikan sa Roma paingon sa Filipos. (Filipos 2:19) Ug human mapagawas sa prisohan si Pablo, si Timoteo nagpabilin sa Efeso sumala sa sugo sa apostol.​—1 Timoteo 1:3.

Sanglit ang unang-siglong pagbiyahe dili sayon ni komportable, ang pagkaandam ni Timoteo sa paghimog daghang pagbiyahe alang sa kaayohan sa mga kongregasyon maoy dalayegon gayod. (Tan-awa Ang Bantayanang Torre, Agosto 15, 1996, panid 29, kahon.) Tagda ang usa lang sa iyang gidahom nga mga panaw ug kon unsay gitug-an niini kanato bahin kang Timoteo.

Kalamdagan Bahin sa Pagkatawo ni Timoteo

Si Timoteo kauban ni Pablo sa Roma sa dihang ang binilanggong apostol misulat ngadto sa gilutos nga mga Kristohanon sa Filipos ug nag-ingon: “Ako nagalaom sa Ginoong Jesus sa pagpadala kang Timoteo nganha kaninyo sa dili-madugay, aron ako mahimong masayahon nga kalag sa dihang akong mahibaloan ang bahin sa mga butang may kalabotan kaninyo. Kay ako walay lain nga may sama kaniya ug tinamdan kinsa tiunay nga moatiman sa mga butang maylabot kaninyo. Kay ang tanang uban pa nagatinguha sa ilang kaugalingong kaayohan, dili nianang kang Kristo Jesus. Apan kamo nahibalo sa pamatuod nga iyang gihatag labot sa iyang kaugalingon, nga sama sa usa ka anak uban sa amahan siya nagpaulipon uban kanako sa pagpauswag sa maayong balita.”​—Filipos 1:1, 13, 28-30; 2:19-22.

Kadtong mga pulonga nagpasiugda sa kabalaka ni Timoteo alang sa mga isigkamagtutuo. Kon dili siya moadto pinaagig sakayan, ang maong panaw nanginahanglag 40-ka-adlawng pagbaktas gikan sa Roma paingon sa Filipos, nga motabok ug diyutay sa Dagat Adriatiko, ug dayon laing 40 ka adlaw sa pagbalik sa Roma. Si Timoteo andam nga mohimo nianang tanan aron sa pag-alagad sa iyang mga igsoong lalaki ug babaye.

Bisan tuod nagsigeg biyahe si Timoteo, usahay dili maayo ang iyang panglawas. Siya dayag nga may usa ka matang sa sakit sa tiyan ug nakasinatig ‘subsob nga pagkasakit.’ (1 Timoteo 5:23) Bisan pa niana, nagkugi siya alang sa maayong balita. Dili ikahibulong nga si Pablo may suod nga relasyon kaniya!

Ilalom sa pagtudlo sa apostol ug pinaagi sa ilang mga kasinatian nga magkauban, dayag nga si Timoteo nakakat-on sa pagpabanaag sa personalidad ni Pablo. Sa ingon, si Pablo makasulti kaniya: “Imong suod nga gisunod ang akong pagtulon-an, ang akong paagi sa kinabuhi, ang akong katuyoan, ang akong pagtuo, ang akong hataas-nga-pailob, ang akong gugma, ang akong pag-agwanta, ang akong mga paglutos, ang akong mga pag-antos, ang matang sa mga butang nga nahitabo kanako didto sa Antioquia, sa Iconio, sa Listra, ang matang sa mga paglutos nga akong giagwanta.” Si Timoteo miduyog sa mga paghilak ni Pablo, nalakip diha sa iyang mga pag-ampo, ug naghago kauban niya sa pagpalambo sa mga intereses sa Gingharian.​—2 Timoteo 1:3, 4; 3:10, 11.

Gidasig ni Pablo si Timoteo sa ‘dili pagtugot nga may tawong magpakaubos sa iyang pagkabatan-on.’ Kini mahimong nagpakita nga si Timoteo medyo maulawon, nga mapanukohon sa pagpahayag sa iyang awtoridad. (1 Timoteo 4:12; 1 Corinto 16:10, 11) Bisan pa niana, siya makabarog sa pag-alagad nga mag-inusara, ug si Pablo may kompiyansa sa pagpadala kaniya sa dagkong mga misyon. (1 Tesalonica 3:1, 2) Sa dihang nakita ni Pablo ang panginahanglan alang sa kusganong teokratikanhong pagdumala sa kongregasyon sa Efeso, iyang giawhag si Timoteo nga magpabilin didto aron “baoran ang pipila sa dili pagtudlo ug lahi nga doktrina.” (1 Timoteo 1:3) Apan, bisan pag gipiyalan ug daghang responsabilidad, si Timoteo maligdong. Ug bisan pa sa iya tingaling pagkamaulawon, siya maisog. Pananglitan, siya miadto sa Roma sa pagtabang kang Pablo, kinsa gihusay tungod sa iyang pagtuo. Sa pagkatinuod, si Timoteo mismo nag-antos ug yugto sa pagkabilanggo, malagmit tungod sa mao gihapong katarongan.​—Hebreohanon 13:23.

Walay duhaduha, si Timoteo daghan kaayog nakat-onan kang Pablo. Ang pagtamod sa apostol alang sa iyang isigkamagbubuhat dagayang gipamatud-an sa kamatuoran nga siya nagsulat kaniyag duha ka dinasig-sa-Diyos nga mga sulat nga makaplagan diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Sa mga 65 K.P., sa dihang naamgohan ni Pablo nga ang iyang kaugalingong kamatayon haduol na, sa makausa pa iyang gipatawag si Timoteo. (2 Timoteo 4:6, 9) Kon kaha nakatigayon si Timoteo sa pagpakigkita kang Pablo sa wala pa patya ang apostol, ang Kasulatan wala magpadayag.

Itanyag ang Imong Kaugalingon!

Daghan ang makat-onan gikan sa maayong panig-ingnan ni Timoteo. Siya nakapahimulos ug dako gikan sa pagpakig-uban kang Pablo, nga mitubo gikan sa usa ka maulawong batan-on ngadto sa usa ka magtatan-aw. Ang batan-ong Kristohanong mga lalaki ug mga babaye dakog makuha gikan sa susamang pagpakig-uban karon. Ug kon ilang himoon ang pag-alagad kang Jehova nga ilang karera, sila makabaton ug daghang mapuslanong buluhaton nga pagahimoon. (1 Corinto 15:58) Sila tingali mahimong payunir, o bug-os-panahong mga magsasangyaw, sa ilang kaugalingong kongregasyon, o sila tingali makaalagad sa dapit nga mas dako ang panginahanglan sa mga magmamantala sa Gingharian. Lakip sa daghang posibilidad mao ang misyonaryong buluhaton sa laing nasod o pag-alagad sa hedkuwarter sa kalibotan sa Watch Tower Society o sa usa sa mga sanga niini. Ug, siyempre, ang tanang Kristohanon makapadayag sa samang espiritu nga gipasundayag ni Timoteo, pinaagi sa paghimog bug-os-kalag nga pag-alagad kang Jehova.

Ikaw ba nagtinguha nga magpadayon sa pagtubo sa espirituwal nga paagi, nga magamit sa organisasyon ni Jehova sa bisan unsang kapasidad nga iyang isipon nga nahiangay? Nan himoa ang gihimo ni Timoteo. Kutob sa maarangan, itanyag ang imong kaugalingon. Kinsay nasayod kon unsang umaabot nga mga pribilehiyo sa pag-alagad ang bukas alang kanimo?

[Footnote]

[Hulagway sa panid 31]

“Ako walay lain nga may sama kaniya ug tinamdan”