Usa ka Hinungdanong Yugto Alang sa mga Mahigugmaon sa Pulong sa Diyos

Ang 1998 maoy usa ka hinungdanong yugto alang sa tanang mahigugmaon sa Pulong sa Diyos. Nianang tuiga, ang ika-100 ka milyon nga kopya sa New World Translation of the Holy Scriptures gipatik. Sa ingon kini nahimong usa sa labing kaylap nga naapod-apod nga mga Bibliya nga napatik niining sigloha!

KINI nga kalamposan ilabinang talagsaon kon hunahunaon nga sa pagluwat niini, kining hubara nahiagom sa grabeng pagsaway. Bisan pa niana, kini wala lamang molahutay kondili milambo, nga nakaabot sa milyonmilyong pinuy-anan​—ug mga kasingkasing—​sa tibuok kalibotan! Unsay sinugdanan niining talagsaong hubad? Kinsay nagpaluyo niini? Ug sa unsang paagi kaha ikaw makabenepisyo sa paggamit niini?

Nganong Gikinahanglan ang Usa ka Bag-ong Hubad?

Sulod sa kapin sa usa ka gatos ka tuig, ang Watch Tower Bible and Tract Society, ang legal nga ahensiya nga naghawas sa mga Saksi ni Jehova, nag-apod-apod na ug mga Bibliya. Apan, nganong nakita sa mga Saksi ni Jehova ang panginahanglan sa pagpatik ug laing bersiyon sa Pulong sa Diyos? Ang librong So Many Versions?, ni Sakae Kubo ug Walter Specht, nag-ingon: “Walay gayoy hubad sa Bibliya nga isipong mao na ang kataposan. Ang mga hubad angayng mopasignunot sa pag-uswag sa biblikanhong kinaadman ug sa mga kausaban sa pinulongan.”

Nakita niining sigloha ang dakong pag-uswag sa pagsabot sa Hebreohanon, Grego, ug Aramaiko​—mga pinulongan nga niana ang Bibliya orihinal nga gisulat. Dugang pa, nakaplagan ang mga manuskrito sa Bibliya nga mas karaan ug mas tukma kay niadtong gigamit sa nag-unang mga kaliwatan sa mga maghuhubad sa Bibliya. Busa karon ang Pulong sa Diyos mahubad nga mas tukma kay sukad masukad! Nan, may maayong rason nga ang New World Bible Translation Committee namugna aron moabaga sa paghubad sa Bibliya ngadto sa modernong-adlaw nga mga pinulongan.

Sa 1950 ang Iningles nga bersiyon sa New World Translation of the Christian Greek Scriptures gipatik. Ang ulohan mismo nagpakita sa maisogong pagbiya gikan sa tradisyon, nga nagsalikway sa pagpaila sa Bibliya ingong gilangkoban sa “Daan” ug “Bag-o” nga mga tugon. Sa misunod nga dekada, ang mga bahin sa Hebreohanong Kasulatan anam-anam nga gipatik. Sa 1961 ang tibuok Bibliya sa Ingles giluwat sa usa ka tomo.

Kinsa ba gayod ang naghubad niining talagsaong Bibliya? Ang The Watchtower sa Septiyembre 15, 1950, nag-ingon: “Ang mga lalaki nga naglangkob sa komite sa paghubad nagpahayag sa ilang tinguha . . . nga magpabiling dili mailhan, ug tino nga dili buot nga ang ilang mga ngalan ipatik samtang sila buhi pa o human mamatay. Ang katuyoan sa maong hubad mao ang pagbayaw sa ngalan sa buhi, matuod nga Diyos.” Ang pipila ka kritiko nag-ingon nga ang maong hubad kinahanglang isalikway dayon ingong kahimoan sa mga kulang ug kasinatian, apan dili tanan ang naghupot sa maong di-makataronganong tinamdan. Misulat si Alan S. Duthie: “Kon kita mahibalo kon kinsa ang mga maghuhubad o mga magpapatik sa usa ka partikular nga hubad sa Bibliya, makatabang ba kana kanato sa paghukom kon ang maong hubad maayo o dili? Dili dihadiha. Walay kapuli sa pagsusi sa mga kinaiyahan sa matag hubad mismo.”a

Talagsaong mga Bahin

Milyonmilyong magbabasa ang nagbuhat gayod niana ug nakakaplag nga ang New World Translation dili lamang kay daling basahon kondili tukma usab sa moral nga paagi. Ang mga maghuhubad niini naghubad gikan sa orihinal nga Hebreohanon, Aramaiko, ug Grego nga mga pinulongan, nga naggamit sa labing maayong mga teksto nga mabatonan.b Ang hilabihang pag-amping gihimo usab aron sa paghubad sa karaang teksto nga literal kutob sa mahimo apan sa pinulongan nga masabtan dayon. Busa, ang pipila ka eskolar nagdayeg niini nga hubad tungod sa pagkaharmonya ug katukma niini. Pananglitan, ang Andover Newton Quarterly sa Enero 1963 nag-ingon: “Ang paghubad sa Bag-ong Testamento maoy pamatuod nga dunay mga eskolar sa maong kalihokan nga takos nga mosulbad sa makinaadmanong paagi sa daghang suliran sa paghubad sa Bibliya.”

Ang mga maghuhubad nagpadayag sa usa ka tatawng natad sa pagsabot sa Bibliya. Ang mga teksto sa Bibliya nga wala kaayo masabti kaniadto nahimong tin-aw kaayo. Pananglitan, ang makalibog nga teksto sa Mateo 5:3, nga “bulahan ang mga kabos sa espiritu” (King James Version), gihubad sa paaging masabtan: “Malipayon kadtong mahunahunaon sa ilang espirituwal nga panginahanglan.” Ang New World Translation naggamit ug parehas nga mga pulong sa paghubad niini sa hinungdanong mga termino. Ang Gregong pulong psy·kheʹ, pananglitan, gihubad nga “kalag” diha sa matag teksto nga makita kini. Ingong resulta, ang mga magbabasa makasabot dayon nga sukwahi sa relihiyosong mga teoriya, ang kalag mamatay!​—Mateo 2:20; Marcos 3:4; Lucas 6:9; 17:33.

Pagpasig-uli sa Ngalan sa Diyos

Ang labing talagsaong bahin sa New World Translation naglakip sa pagpasig-uli sa ngalan sa Diyos, ang Jehova. Sa karaang mga kopya sa Hebreohanong Bibliya, ang balaang ngalan gihawasan sa upat ka konsonante nga katumbas sa mga titik nga YHWH o JHVH. Kining talagsaong ngalan makita sa duolag 7,000 ka beses diha lamang sa gitawag ug Daang Tugon. (Exodo 3:15; Salmo 83:18) Tin-aw, gituyo sa atong Maglalalang nga ang iyang mga magsisimba mahibalo ug mogamit nianang ngalana!

Ugaling lang, ang matuotuohong kahadlok nagpahunong sa mga Hudiyo sa paggamit sa balaang ngalan. Human sa kamatayon sa mga apostol ni Jesus, gisugdan pag-ilis sa mga tigkopya sa Gregong Kasulatan ang personal nga ngalan sa Diyos ug Gregong mga pulong nga Kyʹri·os (Ginoo) o The·osʹ (Diyos). Ikasubo, ang modernong mga maghuhubad nagpatunhay niining nagapasipala-sa-Diyos nga tradisyon, nga nagkuha sa ngalan sa Diyos gikan sa kadaghanang mga Bibliya ug nagtago pa gani sa kamatuoran nga ang Diyos adunay ngalan. Pananglitan, sa Juan 17:6 ang mga pulong ni Jesus mabasa: “Akong gipadayag ang imong ngalan.” Apan, ang Today’s English Version naghubad niini nga: “Ikaw akong gipaila.”

Ang ubang mga eskolar nagpakamatarong sa pagkuha sa balaang ngalan tungod kay ang hustong paglitok niini wala mahibaloi. Bisan pa niana, ang ilado nga mga ngalan sa Bibliya sama sa Jeremias, Isaias, ug Jesus naandang gihubad sa mga paaging diyutay rag kaamgiran sa orihinal nga paglitok niini sa Hebreo. Sanglit ang pormang Jehova maoy hustong paagi sa paghubad sa balaang ngalan​—ug usa nga sinati na sa daghang tawo—​ang mga pagsupak sa paggamit niana morag salingkapaw.

Ang New World Bible Translation Committee nagmaisogon sa paggamit sa ngalang Jehova diha sa Hebreohanon ug Gregong mga bahin sa Kasulatan. May sumbanan sila niini diha sa unang mga hubad sa mga misyonaryo alang sa mga tawo sa Sentral Amerika, Habagatang Pasipiko, ug sa Oriente. Apan, ang paggamit sa ngalan sa Diyos dili lang tungod sa kaikag nga mahibalo. Ang pagkahibalo sa ngalan sa Diyos hinungdanon aron makaila kaniya ingong usa ka persona. (Exodo 34:6, 7) Ang New World Translation nagdasig sa milyonmilyong magbabasa sa paggamit sa iyang ngalan!

Paglakip sa Dili Nagabasag Iningles

Tali sa 1963 ug 1989, ang New World Translation mabatonan na, sa bug-os o sa bahin, sa napulo pa ka mga pinulongan. Ugaling lang, hago nga buluhaton ang paghubad, nga ang ubang mga proyekto mikabat ug 20 ka tuig o kapin pa. Dayon, sa 1989 ang Translation Services Department gitukod didto sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova. Ilalom sa pagtultol sa Writing Committee sa Nagamandong Lawas, kini nga departamento misugod sa pagpadali sa paghubad sa Bibliya. Ang usa ka paagi sa paghubad naugmad nga nagkombinar sa Biblikanhong pagtuon sa pulong uban sa teknolohiya sa kompiyuter. Sa unsang paagi nagalihok kining sistemaha?

Dihang aprobahan sa Writing Committee ang paghubad sa Bibliya ngadto sa usa ka bag-ong pinulongan, kini magtudlo ug usa ka grupo sa dedikadong mga Kristohanon nga magsilbing usa ka tem sa mga maghuhubad. Ang mga tem makapatunghag mas timbang nga mga hubad kay sa usa ka tawo nga mag-inusara sa paghubad. (Itandi ang Proverbio 11:14.) Sa katibuk-an, ang matag membro sa tem duna nay kasinatian sa paghubad sa mga publikasyon sa Sosyedad. Dayon ang tem makadawat ug bug-os nga pagbansay sa mga prinsipyo sa paghubad sa Bibliya ug sa paggamit sa linaing pagkaugmad nga mga programa sa kompiyuter. Ang kompiyuter dili mohimo sa aktuwal nga paghubad, apan mopaarang kini sa usa ka tem nga mabatonan ang hinungdanong impormasyon ug makatabang nila sa pagtala sa ilang mga desisyon.

Ang proyekto sa paghubad sa Bibliya adunay duha ka hugna. Panahon sa unang hugna, ang mga maghuhubad hatagag listahan sa mga pulong ug mga ekspresyon nga gigamit sa Ingles nga New World Translation. Ang managsamang mga termino sa Ingles, sama sa “atone,” “atonement,” ug “propitiation,” grupohon, nga magpaalinggat sa mga maghuhubad sa dili dayag nga mga kahulogan. Maghimo silag listahan sa mga katugbang diha sa diyalekto. Apan, usahay ang maghuhubad malisdan sa paghubad sa usa ka bersikulo. Ang sistema sa pagpanukiduki sa kompiyuter maghatag sa maghuhubad ug impormasyon sa Grego ug Hebreohanong mga termino ug maghatag ug kahigayonan sa pagbukas sa mga publikasyon sa Watch Tower.

Inig-irog sa proyekto ngadto sa ikaduhang hugna niini, ang piniling mga termino sa diyalekto awtomatikong isukip ngadto sa teksto sa Bibliya. Mamugna niini ang igoigong katukma ug kaharmonya sa paghubad. Bisan pa niana, ang teksto nga moresulta gikan niining “search and replace” nga obra dili daling masabtan. Dakong buluhaton ang kinahanglang himoon sa paghashas ug pagpahayag sa mga bersikulo sa Bibliya sa laing paagi aron kini sayon nga basahon.

Kining sistemaha sa paghubad napamatud-ang epektibo kaayo. Usa ka grupo nakahubad sa tibuok Hebreohanong Kasulatan sa duha lamang ka tuig. Itandi kini sa usa ka grupo nga naghubad ngadto sa susamang pinulongan nga walay tabang sa kompiyuter. Sila migugol ug 16 ka tuig. Sa pagkakaron, ang Kristohanon Gregong Kasulatan gipatik na sa 18 pa ka pinulongan sukad sa 1989. Ang New World Translation mabatonan karon, sa bug-os o sa bahin, diha sa 34 ka pinulongan. Busa kapin sa 80 porsiyento sa mga Saksi ni Jehova ang labing menos adunay Kristohanon Gregong Kasulatan diha sa ilang lumad nga pinulongan.

Ang United Bible Societies nagtaho nga sa 6,500 ka pinulongan sa kalibotan, ang mga bahin sa Bibliya mabatonan lamang diha sa 2,212.c Busa, mga 100 ka maghuhubad ang nagtinabangay aron sa paghubad sa New World Translation sa Hebreohanon ug Gregong Kasulatan diha sa 11 ug 8 ka pinulongan. Ang kabubut-on sa Diyos mao “nga ang tanang matang sa mga tawo maluwas ug makadangat sa tukmang kahibalo sa kamatuoran.” (1 Timoteo 2:4) Ang New World Translation sa walay duhaduha magpadayon sa pagdulag dakong bahin niining buhata.

Busa kami nalipay nga kining hubara nakaabot na ug kapin sa 100 ka milyong kopya, ug kami nag-ampo nga milyonmilyon pa ang mapatik sa umaabot. Gidasig ka namo nga susihon kini mismo. Imong mapahimuslan ang daghang linaing mga bahin: dali-basahong tipo, mga ulohan sa panid, usa ka indise nga makatabang nimo sa pagpangita sa sinating mga bersikulo, detalyadong mga mapa, ug makaiikag nga materyal sa apendise. Mas hinungdanon pa, imong mabasa kining Bibliyaha uban ang pagsalig nga kini tukmang nagpasa sa mga pulong mismo sa Diyos diha sa imong pinulongan.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 29]

“Ang paghubad sa Bag-ong Testamento maoy pamatuod nga dunay mga eskolar sa maong kalihokan nga takos nga mosulbad sa makinaadmanong paagi sa daghang suliran sa paghubad sa Bibliya.”​—ANDOVER NEWTON QUARTERLY, ENERO 1963

[Blurb sa panid 30]

“Ang mga hubad angayng mopasignunot sa pag-uswag sa biblikanhong kinaadman ug sa mga kausaban sa pinulongan”

[Kahon/​Hulagway sa panid 31]

MGA ESKOLAR NAGDAYEG SA NEW WORLD TRANSLATION

MAYLABOT sa New World Translation of the Christian Greek Scriptures, si Edgar J. Goodspeed, maghuhubad sa Gregong “Bag-ong Tugon” diha sa An American Translation, misulat nga pinetsahag Disyembre 8, 1950: “Naikag ako sa buluhatong pagministeryo sa inyong mga tawo, ug sa tibuok kalibotang gilapdon niini, ug nakaangay kaayo sa dili literal, prangka ug tataw nga hubad. Nagpasundayag kini ug daghan kaayong kasaligang ugdang nga pagsabot, nga akong mapamatud-an.”

Ang Hebreohanon ug Gregong eskolar nga si Alexander Thomson misulat: “Ang hubad dayag nga buhat sa hanas ug makinaadmanong mga eskolar, kinsa nagtinguha nga masabtan pag-ayo ang tinuod nga diwa sa Gregong teksto sama sa mahimong ipahayag sa Ingles nga pinulongan.”​—The Differentiator, Abril 1952, panid 52-7.

Si Propesor Benjamin Kedar, usa ka Hebreohanong eskolar sa Israel, miingon sa 1989: “Sa akong panukiduki sa pinulongan maylabot sa Hebreohanong Bibliya ug sa mga hubad, ako sagad nga mopunting sa Ingles nga edisyon nga nailhan ingong New World Translation. Sa pagbuhat sa ingon, ako sublisubling napasaligan nga kini nga hubad nagbanaag sa matinud-anong paningkamot nga makab-ot ang tukmang pagsabot sa teksto kutob sa mahimo.”