Ang Kahayag Gikan sa Diyos Nagwagtang sa Kangitngit!

“Si Jehova magahayag sa akong kangitngit.”—2 SAMUEL 22:29.

1. Sa unsang paagi ang kahayag nalambigit sa kinabuhi?

“ANG Diyos miingon: ‘Motungha ang kahayag.’ Niana mitungha ang kahayag.” (Genesis 1:3) Pinaagi nianang makahuloganong mga pulong, ang asoy bahin sa paglalang diha sa Genesis nagpaila kang Jehova ingong tuboran sa kahayag, nga kon wala kana walay kinabuhi dinhi sa yuta. Si Jehova mao usab ang tuboran sa espirituwal nga kahayag, nga hinungdanon alang sa paggiya kanato sa atong pagkinabuhi. (Salmo 43:3) Gipakita ni Haring David ang dakong kalambigitan sa espirituwal nga kahayag ug sa kinabuhi sa dihang siya misulat: “Anaa kanimo ang tuboran sa kinabuhi; pinaagi sa kahayag nga gikan kanimo kami makakita ug kahayag.”—Salmo 36:9.

2. Sumala sa gipakita ni Pablo, ang kahayag nalangkit pag-ayo sa unsa?

² Mga 1,000 ka tuig human sa panahon ni David, si apostol Pablo naghisgot bahin sa asoy sa paglalang. Nagsulat ngadto sa Kristohanong kongregasyon sa Corinto, siya miingon: “Ang Diyos mao ang miingon: ‘Mosidlak ang kahayag gikan sa kangitngit.’” Dayon gipakita ni Pablo nga ang espirituwal nga kahayag nalangkit pag-ayo sa kahibalo gikan kang Jehova sa dihang siya midugang: “Siya misidlak sa among mga kasingkasing aron sa pagbanwag kanila sa mahimayaong kahibalo sa Diyos pinaagi sa nawong ni Kristo.” (2 Corinto 4:6) Sa unsang paagi kining maong kahayag nakaabot kanato?

Ang Bibliya—Tigpadan-ag sa Kahayag

3. Pinaagi sa Bibliya, unsang kahayag ang gihatag ni Jehova?

³ Si Jehova naghatag ug espirituwal nga kahayag sa panguna pinaagi sa iyang inspiradong Pulong, ang Bibliya. Busa samtang kita magtuon sa Bibliya ug mokuhag kahibalo gikan sa Diyos, atong gitugotan ang iyang kahayag nga modan-ag kanato. Pinaagi sa Bibliya, si Jehova nagpatin-aw sa iyang mga katuyoan ug nagpahibalo kanato kon unsaon nato pagtuman ang iyang kabubut-on. Tungod niini ang atong kinabuhi adunay katuyoan ug matabangan kita sa pagtagbaw sa atong espirituwal nga mga panginahanglan. (Ecclesiastes 12:1; Mateo 5:3) Gipasiugda ni Jesus nga kinahanglang atimanon nato ang atong espirituwal nga mga panginahanglan sa dihang, sa pagkutlo sa Moisesnong Balaod, siya miingon: “Kini nahisulat, ‘Ang tawo mabuhi, dili sa tinapay lamang, kondili sa matag pulong nga magagula sa baba ni Jehova.’”—Mateo 4:4; Deuteronomio 8:3.

4. Sa unsang paagi nga si Jesus “ang kahayag sa kalibotan”?

⁴ Si Jesus nalangkit gayod sa espirituwal nga kahayag. Gani, gihisgotan niya ang iyang kaugalingon ingong “ang kahayag sa kalibotan” ug miingon: “Siya nga magasunod kanako dili gayod magalakaw sa kangitngit, apan makabaton sa kahayag sa kinabuhi.” (Juan 8:12) Kining maong ekspresyon motabang kanato sa pagsabot sa hinungdanon kaayong papel ni Jesus diha sa pagpahibalo sa kamatuoran ni Jehova ngadto sa katawhan. Aron malikayan nato ang kangitngit ug maglakaw diha sa kahayag sa Diyos, kinahanglang mamati kita sa tanang gisulti ni Jesus ug sundon pag-ayo ang iyang panig-ingnan ug mga pagtulon-an sumala sa nahisulat diha sa Bibliya.

5. Unsang responsibilidad ang nabatonan sa mga sumusunod ni Jesus human sa iyang kamatayon?

⁵ Pipila ka adlaw una pa sa iyang kamatayon, si Jesus, nga sa makausa pa nagpunting sa iyang kaugalingon ingong kahayag, miingon sa iyang mga tinun-an: “Ang kahayag maanaa pa kaninyo sa kadiyot na lamang nga panahon. Panglakaw kamo samtang anaa pa kaninyo ang kahayag, aron dili kamo dag-on sa kangitngit; ug siya nga magalakaw sa kangitngit dili mahibalo kon asa siya paingon. Samtang anaa pa kaninyo ang kahayag, ipasundayag ang pagtuo sa kahayag, aron mahimong mga anak sa kahayag.” (Juan 12:35, 36) Kadtong nahimong mga anak sa kahayag nakakat-on sa “sumbanan sa makapahimsog nga mga pulong” sa Bibliya. (2 Timoteo 1:13, 14) Dayon gigamit nila kining makapahimsog nga mga pulong sa pagkuha sa ubang matinud-anog-kasingkasing nga mga tawo gikan sa kangitngit ug dad-on ngadto sa kahayag sa Diyos.

6. Unsang sukaranang kamatuoran bahin sa kahayag ug kangitngit ang atong makita diha sa 1 Juan 1:5?

⁶ Si apostol Juan misulat: “Ang Diyos maoy kahayag ug diha kaniya wala gayoy kangitngit.” (1 Juan 1:5) Matikdi ang kalainan dinhi tali sa kahayag ug kangitngit. Ang espirituwal nga kahayag naggikan kang Jehova, ug ang espirituwal nga kangitngit dili mahimong ilangkit kaniya. Nan, kinsa man ang tinubdan sa kangitngit?

Espirituwal nga Kangitngit—Ang Tuboran

7. Kinsay nagpaluyo sa espirituwal nga kangitngit sa kalibotan, ug unsay iyang impluwensiya?

⁷ Si apostol Pablo naghisgot bahin sa “diyos niini nga sistema sa mga butang.” Nianang ekspresyona, ang iyang gipasabot mao si Satanas nga Yawa. Miingon usab siya nga kining maong persona “nagbuta sa mga hunahuna sa mga dili-magtutuo, aron nga ang kahayag sa mahimayaong maayong balita bahin kang Kristo, nga mao ang larawan sa Diyos, dili makadan-ag.” (2 Corinto 4:4) Daghan ang nag-angkon nga nagtuo sa Diyos; apan, nagkadaghan kanila ang wala magtuo sa Yawa. Ngano man? Dili sila andam nga modawat nga adunay daotan, labaw-tawhanong gahom nga posibleng naglungtad ug nag-impluwensiya sa ilang panghunahuna. Bisan pa niana, sumala sa gipakita ni Pablo, ang Yawa naglungtad gayod ug nag-impluwensiya sa mga tawo aron dili sila makakita sa kahayag sa kamatuoran. Ang gahom ni Satanas sa pag-impluwensiya sa tawhanong panghunahuna makita diha sa matagnaong kahubitan kaniya ingong “ang usa . . . nga nagpahisalaag sa tibuok gipuy-ang yuta.” (Pinadayag 12:9) Ingong sangpotanan sa mga kalihokan ni Satanas, ang kahimtang nga gitagna ni manalagnang Isaias mapadapat karon sa tanang katawhan gawas lamang niadtong nag-alagad kang Jehova: “Tan-awa! ang kangitngit mismo motabon sa yuta, ug ang bagang kangiob sa nasodnong mga pundok.”—Isaias 60:2.

8. Sa unsang mga paagi kadtong anaa sa espirituwal nga kangitngit nagpakita nga sila naglibog?

⁸ Sa bagang kangitngit imposibleng makakita ug bisan unsa. Ang usa dali rang mawala o maglibog. Sa susama, kadtong anaa sa espirituwal nga kangitngit nakulangan sa panabot ug sa dili madugay maglibog sa espirituwal nga diwa. Mahimong mawad-an sila sa katakos sa pag-ila kon unsay kalainan sa kamatuoran ug kabakakan, sa maayo ug daotan. Si manalagnang Isaias naghisgot niadtong anaa sa maong kangitngit sa dihang siya misulat: “Alaot kadtong nagaingon nga ang maayo maoy daotan ug ang daotan maoy maayo, kadtong nagabutang sa kangitngit nga ilis sa kahayag ug sa kahayag nga ilis sa kangitngit, kadtong nagabutang sa mapait nga ilis sa matam-is ug sa matam-is nga ilis sa mapait!” (Isaias 5:20) Kadtong nagpuyo sa espirituwal nga kangitngit naimpluwensiyahan sa diyos sa kangitngit, si Satanas nga Yawa, ug busa sila nahimulag gikan sa tuboran sa kahayag ug kinabuhi.—Efeso 4:17-19.

Gikan sa Kangitngit Ngadto sa Kahayag—Ang Kalisdanan

9. Ipatin-aw kon sa unsang paagi ang mga mamumuhat ug daotan daling madani sa kangitngit sa literal ug sa espirituwal nga diwa.

⁹ Ang matinumanong si Job nagpunting sa pagkadaling madani sa mga mamumuhat ug daotan sa literal nga kangitngit sa dihang siya miingon: “Kon bahin sa mata sa mananapaw, kini nagbantay sa pag-abot sa kangitngit sa kagabhion, nga nagaingon, ‘Walay mata nga makakita kanako!’ Ug iyang gitabonan ang iyang nawong.” (Job 24:15) Ang mga mamumuhat ug daotan anaa usab sa espirituwal nga kangitngit, ug ang maong kangitngit makaimpluwensiya pag-ayo. Si apostol Pablo miingon nga ang seksuwal nga imoralidad, pagpangawat, kadalo, paghuboghubog, hudyaka, ug pagpangilkil maoy komon taliwala niadtong nalit-agan sa maong kangitngit. Apan si bisan kinsa nga moduol sa kahayag sa Pulong sa Diyos mahimong magbag-o. Giklaro ni Pablo diha sa iyang sulat sa mga taga-Corinto nga posible ang maong pagbag-o. Daghang Kristohanon sa Corinto ang naghimo kanhi sa mga buhat sa kangitngit, bisan pa niana giingnan sila ni Pablo: “Apan kamo nahugasan na, apan kamo nabalaan na, apan kamo napahayag na nga matarong sa ngalan sa atong Ginoong Jesu-Kristo ug sa espiritu sa atong Diyos.”—1 Corinto 6:9-11.

10, 11. (a) Giunsa pagpakita ni Jesus ug konsiderasyon alang sa usa ka tawo kansang panan-aw iyang gipasig-uli? (b) Nganong daghan ang dili mopili sa kahayag?

¹⁰ Sa dihang ang usa ka tawo mogula gikan sa bagang kangitngit ug moduol sa kahayag, ang iyang mga mata lagmit magkinahanglag panahon sa pagpasibo sa kahayag. Sa Betsaida, giayo ni Jesus ang usa ka tawong buta apan malulotong naghimo niana nga anam-anam. “Gigunitan niya sa kamot ang tawong buta, gidala siya sa gawas sa balangay, ug, nga giluwaan ang iyang mga mata, gitapion niya ang iyang mga kamot kaniya ug gipangutana siya: ‘Aduna ka bay nakita?’ Ug ang tawo miyahat ug miingon: ‘Nakakita ako ug mga tawo, tungod kay nakita ko ang daw mga kahoy, apan sila naglakawlakaw.’ Unya gitapion niya pag-usab ang iyang mga kamot sa mga mata sa tawo, ug ang tawo nakakita nga tin-aw, ug siya naulian, ug iyang nakita ang tanang butang nga tin-aw.” (Marcos 8:23-25) Dayag nga inanayng gipasig-uli ni Jesus ang panan-aw sa tawo aron nga ang tawo makapasibo sa iyang panan-aw sa sulaw nga kahayag sa adlaw. Mahanduraw nato ang kalipay niadtong tawhana sa dihang makakita na siya.

¹¹ Apan, ang kalipay nga gibati niadtong tawhana malabwan sa kalipay niadtong natabangan sa paggula, nga anam-anam, gikan sa espirituwal nga kangitngit ngadto sa kahayag sa kamatuoran. Sa dihang makita nato ang ilang kalipay, tingali mahibulong kita kon nganong mas daghan ang wala madani sa kahayag. Gihatag ni Jesus ang katarongan: “Kini mao ang pasukaranan sa paghukom, nga ang kahayag mianhi na sa kalibotan apan ang mga tawo nahigugma sa kangitngit inay kay sa kahayag, kay ang ilang mga buhat maoy daotan. Kay siya nga nagbuhat ug mangil-ad nga mga butang nagdumot sa kahayag ug dili moduol sa kahayag, aron dili mabadlong ang iyang mga buhat.” (Juan 3:19, 20) Oo, daghan ang gustong mobuhat sa “mangil-ad nga mga butang”—sama sa imoralidad, pagdaogdaog, pagpamakak, pagpanglimbong, ug pagpangawat—ug ang espirituwal nga kangitngit ni Satanas maoy haom kaayo nga kahimtang diin himoon nila ang gusto nila.

Pag-uswag Diha sa Kahayag

12. Sa unsang mga paagi kita nakabenepisyo sa atong pagduol sa kahayag?

¹² Sukad sa atong pagkahibalo sa kamatuoran, unsang mga kausaban ang atong nakita sa atong kaugalingon? Usahay maayong hinumdoman ug analisahon ang espirituwal nga pag-uswag nga atong nahimo. Unsang daotang mga batasan ang atong gibiyaan? Unsang mga problema sa atong kinabuhi ang natul-id na nato? Sa unsang paagi nausab ang atong mga plano alang sa umaabot? Pinaagi sa kusog ni Jehova ug sa tabang sa iyang balaang espiritu, makapadayon kita sa paghimog mga kausaban sa atong personalidad ug sa paagi sa panghunahuna nga magpakita nga kita misanong sa kahayag. (Efeso 4:23, 24) Gipahayag kana ni Pablo niining paagiha: “Kanhi kamo kangitngit, apan karon kamo kahayag na labot sa Ginoo. Magpadayon sa paglakaw ingon nga mga anak sa kahayag, kay ang mga bunga sa kahayag naglangkob sa tanang matang sa pagkamaayo ug pagkamatarong ug kamatuoran.” (Efeso 5:8, 9) Ang pagtugot nga ang atong kaugalingon magiyahan sa kahayag ni Jehova maghatag kanatog paglaom ug katuyoan ug makadugang usab sa kahimuot niadtong anaa sa atong palibot. Ug kon himoon nato ang maong mga kausaban, makapalipay gayod kini sa kasingkasing ni Jehova!—Proverbio 27:11.

13. Sa unsang paagi ikapakita nato ang atong pagkamapasalamaton sa kahayag ni Jehova, ug unsay gikinahanglan sa maong dalan?

¹³ Atong ikapakita ang atong pagkamapasalamaton sa mas malipayong kinabuhi nga atong napahimuslan pinaagi sa pagbanaag sa kahayag ni Jehova—pagpaambit sa atong nakat-onan gikan sa Bibliya uban sa mga membro sa atong pamilya, mga higala, ug mga silingan. (Mateo 5:12-16; 24:14) Niadtong dili gustong mamati, ang atong pagsangyaw duyog sa atong sumbanan nga Kristohanong dalan sa kinabuhi mahimong usa ka pagbadlong. Si Pablo nagpatin-aw: “Magpadayon sa pagtino kon unsa ang dalawaton sa Ginoo; ug hunong na sa pagpakig-ambit uban kanila sa dili-mabungahong mga buhat nga iya sa kangitngit, apan, hinuon, badlonga sila.” (Efeso 5:10, 11) Ang pagtabang sa uban nga mobiya sa kangitngit ug mopili sa kahayag magkinahanglag kaisog sa atong bahin. Labawng hinungdanon, magkinahanglan kinig kaluoy ug kabalaka alang sa uban ug kinasingkasing nga tinguha sa pagpaambit kanila sa kahayag sa kamatuoran alang sa ilang dumalayong kaayohan.—Mateo 28:19, 20.

Pagbantay sa Mini nga mga Kahayag!

14. Mahitungod sa kahayag, unsang pasidaan ang angay natong patalinghogan?

¹⁴ Alang niadtong anaa sa lawod panahon sa kangitngit, ang bisan unsang kahayag makapalipay. Kaniadto, dunay magdaob diha sa batoong mga pangpang sa Inglaterra aron ipaila kon asa makaplagi ang mga salipdanan panahon sa bagyo. Ang mga tripulante sa barko mapasalamaton nga magiyahan niining maong mga kahayag paingon sa luwas nga mga dunggoanan. Apan, ang ubang mga daob maoy mini. Imbes makakita ug dunggoanan, daghang barko ang nahisalaag ug nasangad diha sa batoon nga baybayon, diin gipangawat ang ilang mga kargamento. Niining malimbongong kalibotan, kinahanglang magbantay kita nga dili madani sa mini nga mga kahayag nga makahaylo kanato ngadto sa espirituwal nga pagkalunod. “Si Satanas kanunayng naghimo sa iyang kaugalingon nga usa ka manulonda sa kahayag,” kita giingnan. Sa susama, ang iyang mga alagad, lakip na ang mga apostata, maoy “malimbongong mga mamumuhat” kinsa ‘kanunay usab nga naghimo sa ilang kaugalingon nga mga ministro sa pagkamatarong.’ Kon dawaton nato ang bakak nga mga pangatarongan sa maong mga tawo, ang atong pagsalig sa Pulong ni Jehova sa kamatuoran, ang Bibliya, mahimong maluya ug ang atong pagtuo mamatay.—2 Corinto 11:13-15; 1 Timoteo 1:19.

15. Unsay motabang kanato sa pagpabilin diha sa dalan padulong sa kinabuhi?

¹⁵ Ang salmista misulat: “Ang imong pulong maoy lampara sa akong tiil, ug kahayag sa akong alagianan.” (Salmo 119:105) Oo, ang ‘sigpit nga dalan padulong sa kinabuhi’ klarong gidan-agan sa atong mahigugmaong Diyos, si Jehova, “kansang kabubut-on mao nga ang tanang matang sa mga tawo mangaluwas unta ug makadangat sa tukmang kahibalo sa kamatuoran.” (Mateo 7:14; 1 Timoteo 2:4) Ang pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya manalipod kanato batok sa pagkahisalaag gikan nianang sigpit nga dalan paingon sa mga alagianan sa kangitngit. Si Pablo misulat: “Ang tibuok Kasulatan inspirado sa Diyos ug mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagpamadlong, sa pagpanul-id sa mga butang, sa pagdisiplina diha sa pagkamatarong.” (2 Timoteo 3:16) Samtang magauswag kita sa espirituwal, kita gitudloan sa Pulong sa Diyos. Makahimo kita, pinaagi sa kahayag sa Pulong sa Diyos, sa pagbadlong sa atong kaugalingon o, kon gikinahanglan, badlongon kita sa mahigugmaong mga magbalantay diha sa kongregasyon. Sa susama, mahimo natong tul-iron ang mga butang ug mapaubsanong modawat sa disiplina sa pagkamatarong aron makapadayon kita sa paglakaw diha sa dalan paingon sa kinabuhi.

Mapasalamatong Maglakaw Diha sa Kahayag

16. Sa unsang paagi makapakita kita ug pagkamapasalamaton sa kahibulongang pagtagana ni Jehova sa kahayag?

¹⁶ Sa unsang paagi makapakita kita ug pagkamapasalamaton sa kahibulongang pagtagana ni Jehova sa kahayag? Ang Juan kapitulo 9 nag-ingon nga sa dihang giayo ni Jesus ang usa ka tawo nga natawong buta, ang tawo natukmod sa pagpahayag sa iyang pagkamapasalamaton. Sa unsang paagi? Siya nagpasundayag ug pagtuo kang Jesus ingong Anak sa Diyos ug nagpaila kaniya atubangan sa mga tawo ingong ‘usa ka manalagna.’ Dugang pa, maisogon siyang misulti batok niadtong naningkamot sa pagpakamenos sa milagro ni Jesus. (Juan 9:17, 30-34) Gitawag ni apostol Pedro ang dinihogang mga membro sa Kristohanong kongregasyon ingong “usa ka katawhan alang sa linaing pagpanag-iya.” Ngano? Tungod kay nabatonan nila ang samang mapasalamatong espiritu nga nabatonan sa tawo nga natawong buta ug giayo. Sila nagpakita ug pagkamapasalamaton kang Jehova, ang ilang Maghahatag, pinaagi sa ‘kaylap nga pagpahayag sa mga kahamili sa usa nga nagtawag kanila gikan sa kangitngit ngadto sa iyang katingalahang kahayag.’ (1 Pedro 2:9; Colosas 1:13 ) Kadtong dunay yutan-ong paglaom adunay susamang mapasalamatong espiritu, ug sila nagpaluyo sa ilang dinihogang mga igsoon diha sa dayag nga pagpahayag sa “mga kahamili” ni Jehova. Pagkadakong pribilehiyo ang gihatag sa Diyos ngadto sa dili-hingpit nga mga tawo!

17, 18. (a) Unsa ang responsibilidad sa matag tawo? (b) Agig pagsundog kang Timoteo, unsay giawhag nga likayan sa matag Kristohanon?

¹⁷ Ang kinasingkasing nga pagpasalamat alang sa kahayag sa kamatuoran maoy hinungdanon. Hinumdomi, walay usa kanato ang natawo nga nahibalo na sa kamatuoran. Ang uban nakahibalo niana sa dihang mga hamtong na sila, ug nakita dayon nila nga labaw ang kahayag kay sa kangitngit. Ang uban nakapahimulos sa linaing pribilehiyo sa pagkahimong gimatuto sa mahinadlokon-sa-Diyos nga mga ginikanan. Alang kanila, sayon ra tingali nga pakamenoson ang kahayag. Usa ka Saksi kansang mga ginikanan nag-alagad na kang Jehova sa wala pa siya matawo miangkon nga nagkinahanglag dakong panahon ug paningkamot sa iyang bahin sa pagsabot sa bug-os nga kahulogan ug pagkahinungdanon sa mga kamatuoran nga gitudlo kaniya sukad sa masuso pa siya. (2 Timoteo 3:15) Batan-on man o tigulang, ang matag usa kanato kinahanglang mag-ugmad ug lalom nga pagkamapasalamaton sa kamatuoran nga gipadayag ni Jehova.

¹⁸ Ang batan-ong si Timoteo gitudloan sa “balaang mga sinulat” sukad sa iyang pagkamasuso, apan pinaagi lamang sa pagpaningkamot niya diha sa iyang ministeryo nga naangkon niya ang pagkahamtong ingong Kristohanon. (2 Timoteo 3:15) Busa nahimo siyang takos nga moabag kang apostol Pablo, kinsa nagtambag kaniya: “Buhata ang kutob sa imong maarangan nga itanyag ang imong kaugalingon sa Diyos ingong inuyonan, usa ka mamumuo nga walay angayng ikaulaw, nga nagagamit sa pulong sa kamatuoran sa hustong paagi.” Hinaot kitang tanan, sama kang Timoteo, maglikay nga makahimo ug bisan unsa nga makapakaulaw kanato—o ikaulaw kita ni Jehova!—2 Timoteo 2:15.

19. (a) Sama kang David, kitang tanan adunay katarongan nga mosulti sa unsa? (b) Unsay hisgotan sa sunod nga artikulo?

¹⁹ Aduna gayod kitay katarongan nga modayeg kang Jehova, kinsa maoy naghatag kanato sa kahayag sa iyang kamatuoran. Sama kang Haring David, kita moingon: “Ikaw mao ang akong lampara, Oh Jehova, ug si Jehova magahayag sa akong kangitngit.” (2 Samuel 22:29) Apan, maningkamot gayod kita nga dili mahimong kontento na sa kaugalingon, kay mahimong motultol kini ngadto sa atong pagbalik sa kangitngit nga gikan niana kita giluwas. Busa, ang sunod nga artikulo motabang kanato sa pagtimbangtimbang sa atong pagpabili sa kamatuoran diha sa atong kinabuhi.

Unsay Imong Nakat-onan?

• Sa unsang paagi si Jehova nagatagana ug espirituwal nga kalamdagan?

• Unsang kalisdanan ang ipahinabo sa espirituwal nga kangitngit nga naglibot kanato?

• Unsang mga kapeligrohan ang angay natong likayan?

• Sa unsang paagi ikapasundayag nato ang atong pagkamapasalamaton sa kahayag sa kamatuoran?

[Hulagway sa panid 8]

Si Jehova mao ang tuboran sa pisikal ug espirituwal nga kahayag

[Hulagway sa panid 10]

Maingon nga inanayng giayo ni Jesus ang tawong buta, sa samang paagi siya nagtabang kanato sa paggula gikan sa espirituwal nga kangitngit

[Hulagway sa panid 11]

Ang pagkahisalaag tungod sa mini nga mga kahayag ni Satanas mosangpot ngadto sa espirituwal nga pagkalunod