Pagmatuto ug mga Anak Diha sa Langyawng Nasod—Ang mga Hagit ug mga Ganti
MINILYON ka tawo ang molalin sa tuyo nga magsugod pag-usab sa kinabuhi diha sa laing nasod. Ang Uropa gipuy-an karon ug kapin sa 20 milyones ka lalin, ang Tinipong Bansa maoy puy-anan sa kapin sa 26 milyones ka molupyong gipanganak sa laing nasod, samtang kapin sa 21 porsiyento sa bug-os nga populasyon sa Australia gipanganak sa laing nasod. Kasagaran, kining milalin nga mga pamilya kinahanglang manlimbasog sa pagkat-on ug bag-ong pinulongan ug kinahanglang magpasibo sa bag-ong kultura.
Sa masubsob, ang mga bata daling makakat-on sa pinulongan sa ilang bag-ong nasod ug magsugod sa paghunahuna binase nianang bag-ong pinulongan. Ang ilang mga ginikanan tingali mas dugaydugayng makakat-on. Samtang ang mga bata magdako diha sa nasod nga wala maandi sa ilang mga ginikanan, ang mga problema bahin sa pinulongan magpatungha tingali ug kal-ang sa komunikasyon nga dili daling masulbad.
Ang bag-ong pinulongan dili lamang mag-apektar sa paagi sa paghunahuna sa mga bata kondili ang kultura sa bag-ong nasod mahimong mag-impluwensiya usab sa ilang pagbati. Ang mga ginikanan tingali malisdan sa pagsabot sa reaksiyon sa ilang mga anak. Sa ingon, ang lalin nga mga ginikanan nga naningkamot sa pagmatuto sa ilang mga anak diha “sa disiplina ug sa pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova” nag-atubang ug talagsaong mga hagit.—Efeso 6:4.
Ang Hagit sa Pagkab-ot sa Hunahuna ug Kasingkasing
Ang Kristohanong mga ginikanan dunay tinguha ug katungdanan sa pagtudlo sa ilang mga anak sa “putli nga pinulongan” sa kamatuoran sa Bibliya. (Sofonias 3:9) Apan, kon ang mga anak gamay rag nahibaloan sa pinulongan sa ilang mga ginikanan ug kon ang mga ginikanan dili kaayo makapahayag sa ilang kaugalingon sa pinulongan nga naandan sa ilang mga anak, sa unsang paagi masilsil sa mga ginikanan ang balaod ni Jehova diha sa kasingkasing sa ilang mga anak? (Deuteronomio 6:7) Masabtan tingali sa mga anak ang mga pulong nga isulti sa ilang mga ginikanan, apan kon ang gisulti dili moabot sa kasingkasing, ang mga anak mahimo unyang mga estranyo diha sa ilang kaugalingong balay.
Si Pedro ug Sandra namalhin sa Australia gikan sa Amerika del Sur, ug kini ang ilang giatubang nga hagit samtang nagmatuto sa ilang duha ka tin-edyer nga mga lalaki.a Si Pedro nag-ingon: “Sa dihang maghisgot bahin sa espirituwal nga mga butang, ang kasingkasing ug mga pagbati malangkit. Kinahanglan nimong ipahayag ang mas lalom ug mas makahuloganong mga panghunahuna, busa nagkinahanglan kini ug mas sangkad nga bokabularyo.” Si Sandra midugang: “Kon ang among mga anak dili makasabot sa bug-os sa among lumad nga pinulongan, nan maapektohan gayod ang ilang espirituwal nga kinabuhi. Basin mawad-an silag pagpabili sa kamatuoran, nga dili makasabot sa prinsipyo luyo sa mga butang nga ilang ginatun-an. Ang ilang espirituwal nga pagsabot mahimong mosusot, ug ang ilang relasyon uban kang Jehova madaot.”
Si Gnanapirakasam ug Helen milalin sa Alemanya gikan sa Sri Lanka ug karon dunay duha ka anak. Sila miingon: “Kami nagtuo nga hinungdanon kaayo nga ang among mga anak mahibalong mosulti sa among lumad nga pinulongan samtang nagtuon ug Aleman. Hinungdanon nga ilang masulti kanamo ang ilang mga pagbati, nga masulti nila kon unsay naa sa ilang kasingkasing.”
Si Miguel ug Carmen, kinsa milalin gikan sa Uruguay ngadto sa Australia, miingon: “Ang mga ginikanan nga sama namog kahimtang kinahanglan nga maningkamot ug dugang. Kinahanglang tun-an nila ug maayo ang bag-ong pinulongan aron ilang masabtan ug mapatin-aw sa maong pinulongan ang espirituwal nga mga butang o kaha tudloan nila ang ilang mga anak nga mahanas sa pinulongan sa mga ginikanan.”
Desisyon sa Pamilya
Hinungdanon alang sa espirituwal nga kahimsog sa bisan unsang lalin nga pamilya ang paghukom kon unsang pinulongana ang gamiton sa pamilya aron ‘matudloan ni Jehova.’ (Isaias 54:13) Kon dunay kongregasyon sa duol nga nagsulti sa lumad nga pinulongan sa pamilya, tingali mohukom ang pamilya sa pagsuportar sa maong kongregasyon. Sa laing bahin, basin mohukom sila sa pagtambong sa kongregasyon nga nagsulti sa komon nga pinulongan sa nasod nga ilang gibalhinan. Unsang mga butang ang mag-impluwensiya kanila sa paghimog desisyon?
Si Demetrios ug Patroulla, kinsa milalin gikan sa Cipro ngadto sa Inglaterra ug nagmatuto ug lima ka anak didto, nagsaysay kon unsay nag-impluwensiya sa ilang desisyon: “Sa sinugdanan, ang among pamilya nagtambongan sa nagsultig-Grego nga kongregasyon. Bisan tuod kini nakatabang ug dako kanamo nga mga ginikanan, nahimo kining babag sa espirituwal nga pagtubo sa among mga anak. Bisan pag makasabot sila ug Grego, nalisdan sila sa mas laglom nga mga punto. Nadayag kini diha sa medyo hinay nilang pagtubo sa espirituwal. Ang among tibuok pamilya mibalhin ngadto sa nagsultig-Iningles nga kongregasyon, ug halos dihadiha may maayong mga resulta kini sa among mga anak. Sila napalig-on sa espirituwal. Dili sayon ang pagdesisyon nga mobalhin, apan sa among kaso, kini napamatud-ang usa ka maalamong desisyon.”
Kining pamilyaha makasabot gihapon sa lumad nga pinulongan sa ilang mga ginikanan ug miani ug dagayang mga ganti. Ang ilang mga anak miingon: “Mapuslanon ang pagkahibalo ug kapin sa usa ka pinulongan. Bisan pag Iningles ang among pangunang pinulongan, among nakita nga tungod sa among kahibalo sa Grego, kami dunay lig-on ug suod nga relasyon sa pamilya, ilabina sa among mga apohan. Tungod niini mas mobati kamig simpatiya sa mga lalin, ug mihatag kini kanamo ug pagsalig nga makakat-on kami ug laing pinulongan. Busa sa dihang nanagko na kami, ang among pamilya mibalhin aron makatabang sa nagsultig-Albanian nga kongregasyon.”
Si Christopher ug Margarita mibalhin usab gikan sa Cipro ngadto sa Inglaterra, ug sila nagmatuto ug tulo ka anak didto. Sila mihukom sa pagsuportar sa nagsultig-Grego nga kongregasyon. Ang ilang anak nga lalaki, si Nikos, kinsa nag-alagad karon ingong ansiyano sa nagsultig-Grego nga kongregasyon, nahinumdom: “Gidasig kami nga moanib sa bag-ong natukod nga nagsultig-Grego nga kongregasyon. Gilantaw kini sa among pamilya ingong usa ka teokratikanhong asaynment.”
Si Margarita nag-ingon: “Sa pito ug walo ka tuig ang edad sa duha ka batang lalaki, nagpalista sila sa Teokratikanhong Tunghaan sa Ministeryo. Kaming mga ginikanan medyo nabalaka kay limitado ang ilang pagsabot sa Grego. Apan, ang matag asaynment maoy proyekto sa pamilya, ug naggugol kami ug daghang oras sa pagtabang kanila sa pag-andam sa ilang mga bahin.”
Ang ilang anak nga babaye, si Joanna, miingon: “Mahinumdom ko kang Papa nga nagtudlo namog Grego pinaagi sa pagsulat sa alpabeto diha sa pisara sa balay, ug kinahanglang tun-an namo kini pag-ayo. Daghang tawo mogugol ug daghang tuig sa pagtuon ug usa ka pinulongan, apan tungod kay gitabangan kami ni Mama ug Papa, kami dali rang nakakat-on ug Grego.”
Ang ubang pamilya moanib sa kongregasyon nga nagsulti sa ilang pinulongan tungod kay ang mga ginikanan nagtuo nga aron motubo sa “espirituwal nga pagsabot” ug aron mouswag, sila kinahanglang matudloan diha sa ilang lumad nga pinulongan. (Colosas 1:9, 10; 1 Timoteo 4:13, 15) O tingali isipon sa maong pamilya nga ang ilang kahanas sa maong pinulongan mapuslanon sa pagtabang sa ubang mga lalin sa pagkat-on sa kamatuoran.
Sa laing bahin, tingali bation sa usa ka pamilya nga labing maayo nga sila motambong sa kongregasyon nga ang gigamit mao ang komon nga pinulongan sa nasod nga ilang gibalhinan. (Filipos 2:4; 1 Timoteo 3:5) Human mahisgotan ang kahimtang uban sa tibuok pamilya, ang ulo sa pamilya maoy magdesisyon human mag-ampo sa Diyos alang sa pagtultol. (Roma 14:4; 1 Corinto 11:3; Filipos 4:6, 7) Unsang mga sugyot ang makatabang niining mga pamilyaha?
Pipila ka Mapuslanong mga Sugyot
Si Pedro ug Sandra, nga gihisgotan ganiha, miingon: “Kami dunay balaod sa balay nga Kinatsila lang ang isulti aron maseguro nga dili namo malimtan ang among lumad nga pinulongan. Lisod tumanon kadto nga balaod, tungod kay ang among mga anak nahibalo nga makasabot kami ug Iningles. Apan kon dili namo tumanon kini nga balaod, basin ug malimtan na dayon nila ang Kinatsila.”
Si Miguel ug Carmen, nga gikutlo usab ganiha, misugyot: “Kon ang mga ginikanan magdumala ug regular nga pagtuon sa pamilya ug matag adlaw maghisgot sa inadlaw nga teksto diha sa lumad nga pinulongan, nan ang mga bata dili lang makakat-on sa pasukaranang mga bahin sa maong pinulongan—sila makakat-on sa pagpahayag sa espirituwal nga mga ideya diha sa maong pinulongan.”
Misugyot usab si Miguel: “Himoang makalilipay ang pagsangyaw. Sakop sa among teritoryo ang dakong bahin sa usa ka dakong siyudad, ug dakong panahon ang gigahin sa pagbiyahe aron makaplagan ang mga tawong nagsulti sa among pinulongan. Among gigamit ang maong panahon sa pagdulag mga dula sa Bibliya ug sa paghisgot bahin sa hinungdanong mga butang. Akong gipaningkamotan nga planohon ang mga biyahe sa pagsangyaw aron makahimo kami ug daghang mabungahong mga balikduaw. Unya, human sa maong adlaw ang mga bata nakapakigbahin sa labing menos usa ka makahuloganong kokabildo.”
Pagsagubang sa mga Kalainan sa Kultura
Ang Pulong sa Diyos nagdasig sa mga batan-on: “Anak ko, pamatia ang disiplina sa imong amahan, ug ayaw talikdi ang balaod sa imong inahan.” (Proverbio 1:8) Apan, motungha ang mga problema kon ang sukdanan sa amahan sa pagdisiplina ug ang “balaod” sa inahan maimpluwensiyahan sa kultura nga lahi kay nianang naandan na sa ilang mga anak.
Siyempre, nag-agad sa matag ulo sa pamilya ang pagtino kon sa unsang paagi niya dumalahon ang iyang kaugalingong panimalay, ug siya dili angayng maimpluwensiyahan sa ubang mga pamilya. (Galacia 6:4, 5) Bisan pa niana, ang maayong komunikasyon tali sa mga ginikanan ug mga anak magbukas sa dalan aron mas sayon ang pagdawat sa bag-ong mga kostumbre.
Apan, daghang kustombre ug mga buhat nga komon sa adunahan nga mga nasod ang makadaot sa espirituwal nga kahimsog sa mga Kristohanon. Ang seksuwal nga imoralidad, kadalo, ug rebelyon sagad nga gipasiugda pinaagi sa popular nga musika ug kalingawan. (Roma 1:26-32) Kinahanglang dili talikdan sa Kristohanong mga ginikanan ang ilang responsabilidad sa pagkontrolar sa piliong musika ug kalingawan sa ilang mga anak tungod lang kay ang mga ginikanan dili makasabot sa pinulongan. Kinahanglang maglatid sila ug lig-ong mga lagda. Apan, malisod kini.
Si Carmen nag-ingon: “Kasagaran dili kami makasabot sa mga pulong sa musika nga gipaminawan sa among mga anak. Tingali nindot paminawon ang tono, apan dili mi mahibalo kon ang mga pulong dunay dobleng kahulogan o dunay mga ekspresyon nga imoral.” Sa unsang paagi gisagubang nila kining kahimtanga? Si Miguel nag-ingon: “Mogugol kami ug daghang panahon sa pagtudlo sa among mga anak bahin sa mga kapeligrohan sa imoral nga musika, ug naningkamot kami sa pagtabang kanila sa pagpilig musika nga mauyonan ni Jehova.” Oo, ang pagkamabinantayon ug pagkamakataronganon gikinahanglan aron masagubang ang mga kalainan sa kultura.—Deuteronomio 11:18, 19; Filipos 4:5.
Pag-ani sa mga Ganti
Ang pagmatuto ug mga anak diha sa langyawng nasod nagkinahanglan ug dugang panahon ug paningkamot. Walay duhaduha bahin niana. Apan ang mga ginikanan ug mga anak moani ug dugang mga ganti tungod sa ilang paningkamot.
Si Azzam ug ang iyang asawa, si Sara, milalin gikan sa Turkey paingon sa Alemanya, diin ilang gimatuto ang ilang tulo ka anak. Ang ilang kamagulangang anak nga lalaki nag-alagad karon sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa Selters, Alemanya. Si Azzam nag-ingon: “Ang dakong kaayohan nga mahatag niini sa mga bata mao nga maugmad nila ang mga hiyas nga mapuslanon kaayo diha niining duha ka kultura.”
Si Antonio ug Lutonadio mibalhin gikan sa Angola ngadto sa Alemanya ug nagmatuto ug siyam ka anak didto. Ang pamilya makamaong mosulti ug Lingala, Pranses, ug Aleman. Si Antonio nag-ingon: “Ang katakos sa pagsultig lainlaing mga pinulongan nakatabang sa among pamilya sa pagsangyaw ngadto sa mga tawo gikan sa daghang nasod. Kini nakahatag gayod kanamo ug dakong kalipay.”
Ang duha ka anak sa magtiayong Hapones nga mibalhin ngadto sa Inglaterra nagtuo nga mapuslanon kaayo kanila ang pagkahibalog Hapones ug Iningles. Kining maong mga batan-on nag-ingon: “Ang pagkahibalog duha ka pinulongan nakatabang kanamo nga makatrabaho. Nakabenepisyo kami gikan sa dagkong Iningles nga mga kombensiyon. Sa samang higayon, nakapribilehiyo kami sa pag-alagad diha sa nagsultig-Hapones nga kongregasyon, diin dunay dakong panginahanglan.”
Magmalamposon Ka
Ang pagmatuto ug mga anak samtang nagpuyo taliwala sa mga tawo nga lahi ug mga sukdanan sa kultura maoy usa ka hagit nga giatubang sa mga alagad sa Diyos sukad pa sa kapanahonan sa Bibliya. Ang mga ginikanan ni Moises nagmalamposon, bisan pag gimatuto siya sa Ehipto. (Exodo 2:9, 10) Daghang nadestiyerong mga Hudiyo sa Babilonya nagmatuto ug mga anak nga andam mobalik sa Jerusalem aron sa pagpasig-uli sa matuod nga pagsimba.—Esdras 2:1, 2, 64-70.
Karon usab, ang Kristohanong mga ginikanan mahimong magmalamposon. Tingali ang ilang ganti mao ang pagkadungog sa ilang mga anak nga mosulti sama sa nadungog sa usa ka magtiayon nga gisulti sa ilang mga anak: “Suod kaayo ang among pamilya tungod sa mahigugmaong pag-atiman ni Papa ug Mama, ug kami nagtagamtam gayod ug maayong komunikasyon uban kanila. Kami malipayon nga mahimong bahin sa tibuok-kalibotang pamilya nga nagaalagad kang Jehova.”
[Footnote]
a Ang ubang mga ngalan giusab.
[Hulagway sa panid 24]
Kon ang imong lumad nga pinulongan mao lamang ang isulti diha sa balay, mohatag kini sa imong mga anak ug pasukaranang kahibalo sa maong pinulongan
[Hulagway sa panid 24]
Ang usa ka komon nga pinulongan magpreserbar sa bugkos tali sa mga apohan ug mga apo
[Hulagway sa panid 25]
Ang pagtuon sa Bibliya uban sa imong mga anak makapaugmad sa ilang “espirituwal nga pagsabot”