Sugilanon sa Kinabuhi
Ang Hustong mga Pagpili Mitultol sa Tibuok-Kinabuhing mga Panalangin
Sumala sa Giasoy ni Paul Kushnir
SA 1897 ang akong mga apohan nanglalin gikan sa Ukraine ngadto sa Canada ug nanimuyo duol sa Yorkton, Saskatchewan. Sila miabot didto uban ang upat ka anak—tulo ka lalaki ug usa ka babaye. Sa 1923, ako natawo ug ang babaye, si Marinka, maoy akong inahan; ikapito ko niya nga anak. Simple lang ang among pagkinabuhi kaniadto apan malinawon. Ang pagkaon namo sustansiyado ug duna kamiy baga nga besti alang sa tingtugnaw, ug ang gobyerno nagtaganag pasukaranang mga serbisyo. Ang mahigalaong mga silingan andam sa pag-alayon sa dagkong mga buluhaton. Sa tingtugnaw sa 1925, giduaw kami sa usa sa mga Estudyante sa Bibliya, nga maoy pagtawag kaniadto sa mga Saksi ni Jehova. Ang maong pagduaw nagpalihok kanamo sa paghimog mga pagpili nga niana ako mapasalamaton hangtod karon.
Ang Kamatuoran sa Bibliya Midangat sa Among Panimalay
Midawat si Mama ug pipila ka mga pulyeto gikan sa usa ka Estudyante sa Bibliya ug sa wala madugay iyang naila ang kamatuoran. Paspas ang iyang pag-uswag sa espirituwal ug nabawtismohan siya sa 1926. Sa dihang nahimong Estudyante sa Bibliya si Mama, ang panglantaw sa among pamilya bahin sa kinabuhi nausab. Ang among balay nahimong sak-anan ug mga bisita. Ang nagapanawng mga magtatan-aw, nga gitawag nga mga pilgrim, ug ang ubang mga Estudyante sa Bibliya sagad modayon sa among balay. Sa 1928, gipatan-aw mi sa usa ka nagapanawng magtatan-aw sa “Eureka Drama,” usa ka pinayano nga bersiyon sa “Photo-Drama of Creation.” Nanghulam siya kanamong mga bata ug dulaang baki-baki nga mohagtik. Sa dihang pahagtikon na niya ang baki-baki, timaan kana nga ilisan na ang eslayd. Nalipay kaayo mi kay duna miy naamot!
Usa ka nagapanawng magtatan-aw nga ginganlag Emil Zarysky ang tigduawan kanamo kanunay sakay sa iyang treyler. Usahay ubanan siya sa iyang hingkod nga anak lalaki, kinsa nagdasig kanamong mga bata nga mahimong bug-os-panahong mga ministro, o mga payunir. Daghang payunir ang miestar usab sa among balay. Usa ka higayon niana, gipahulam ni Mama ug sinina ang usa ka payunir nga brader samtang gisursihan ni Mama ang sinina niini. Paglakaw niya, nadala niya kini nga wala tuyoa. Sa ulahi, iya kining gibalik ug nangayog pasaylo kay wala dayon niya kini ikabalik. “Dili man god nako maarangan ang diyes sentimos nga bayad sa pagpadala,” siya misulat. Sa among hunahuna, mas maayo pag wala na lang niya iuli ang sinina! Ako nangandoy nga moabot ang panahon nga masundog nako ang maong nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga mga payunir. Mapasalamaton ako sa pagkamaabiabihon ni Mama, nga nakapatugob sa among kinabuhi ug nakapalig-on sa among gugma sa mga igsoon.—1 Pedro 4:8, 9.
Wala mahimong Estudyante sa Bibliya si Papa; apan wala siya mosupak kanamo. Sa 1930 misugot pa gani siya nga gamiton ang iyang dakong kamalig alang sa usa ka adlaw nga espesyal nga asembliya. Bisag siyete anyos pa lang ko niadtong panahona, ang kalipay ug dignidad niadtong okasyona nakapahingangha kanako. Si Papa namatay sa 1933. Si Mama, nga nabiyuda nga may walo ka anak, wala moangka bisan gamay sa iyang determinasyon nga magpabilin kami diha sa dalan sa matuod nga pagsimba. Iya gyod kong iuban sa tigom. Kaniadto, morag dugay mahuman ang mga tigom, ug gusto nakong makigdula sa mga bata nga gitugtan sa pagdula sa gawas. Apan, tungod sa akong pagtamod kang Mama, dili ko mohawa sa lingkoranan. Samtang magluto si Mama, subsob siyang mokutlo ug teksto ug dayon iya akong pangutan-on kon asa kana mabasa sa Bibliya. Sa 1933 abunda kaayo ang among ani, ug gigamit ni Mama ang sobrang kuwarta sa pagpalit ug sakyanan. Ang pipila sa among mga silingan nanaway kang Mama kay nag-usik-usik konog kuwarta, apan siya naglaom nga magamit ang sakyanan sa among teokratikanhong mga kalihokan. Husto si Mama.
Ang Uban Mitabang Kanako sa Paghimog Hustong Pagpili
Sa usa ka yugto sa kinabuhi sa usa ka batan-on, kinahanglan siyang mohimog mga desisyon nga makaapekto sa iyang kaugmaon. Sa dihang midangat kana sa akong mga magulang nga babaye, sila si Helen ug Kay, sila nagpayunir. Ang usa ka payunir nga mipuyo sa balay mao si John Jazewsky, usa ka buotan nga batan-ong lalaki. Gihangyo siya ni Mama nga temporaryong mopuyo sa balay aron motabang sa mga buluhaton diha sa among uma. Sa ulahi, nagminyo si John ug si Kay, ug sila mialagad ingong mga payunir sa dapit nga dili layo sa among balay. Pag-edad nakog 12 anyos, ila kong gikuyog sa pag-alagad sa kanataran panahon sa bakasyon. Kadto naghatag kanakog higayon nga masinati ang kinabuhi sa payunir.
Sa ngadtongadto, kami sa akong igsoong lalaki nga si John, medyo masaligan na sa uma. Kana naghatag ug higayon kang Mama nga magamit ang mga bulan sa ting-init sa pag-alagad sa gitawag karon nga oksilyare payunir. Siya migamit ug karomata nga giguyod ug kabayo. Saul ang gingalan ni Papa sa maong lisod-kontrolahon nga tigulang nga kabayo, apan para kang Mama, ang maong mananap anad ug daling mosunod. Gusto kaayo namo ni John ang pagpanguma, apan sa matag higayon nga mouli si Mama gikan sa pag-alagad sa kanataran ug moasoy sa iyang mga kasinatian, anam-anam nga nabalhin ang among gugma ngadto sa payunir nga ministeryo. Sa 1938, gipauswag nako ang akong buluhaton diha sa ministeryo, ug niadtong Pebrero 9, 1940, ako nabawtismohan.
Pipila ka tuig sa ulahi, ako natudlo ingong alagad sa kongregasyon. Akoy nag-atiman sa mga rekord sa kongregasyon ug malipay ko sa matag higayon nga adunay pag-uswag. Diha koy kaugalingong teritoryo sa pagsangyaw sa usa ka lungsod nga mga 16 kilometros ang gilay-on gikan sa balay. Sa tingtugnaw, magbaktas ko kada semana paingon didto ug matulog ko sa usa o duha ka gabii sa lawting sa balay sa usa ka pamilya nga nagpakitag interes sa Bibliya. Human makighisgot sa usa ka Luteranong magsasangyaw—nga niadtong tungora wala kaayo ko magpakitag pagkamataktikanhon—nanghulga siya nga ipadakop kono ko sa polis kon dili ko mohunong sa pagsangyaw sa iyang mga sakop. Misamot hinuon ang akong determinasyon nga mopadayon.
Sa 1942 ang akong igsoon nga si Kay ug ang iyang bana, si John, nagplano sa pagtambong sa kombensiyon sa Cleveland, Ohio, sa Tinipong Bansa. Nalipay ko kay ila kong gipauban. Ang maong kombensiyon maoy usa sa pinakamaayo nakong kasinatian. Gipalig-on niana ang akong mga plano sa umaabot. Sa dihang si Brader Nathan Knorr, kinsa maoy nanguna niadtong panahona sa buluhaton sa tibuok kalibotan, nagluwat ug makapalihok nga awhag nga gikinahanglan ang 10,000 ka payunir, dihadiha kong midesisyon nga mahilakip kanila!
Niadtong Enero 1943, si Henry, nga usa ka nagapanawng ministro, miduaw sa among kongregasyon. Siya mihatag ug pakigpulong nga nakadasig kaayo kanamo. Pagkasunod adlaw human sa iyang pakigpulong, ang temperatura maoy -40 grado Celsius, ug ang katugnaw misamot pa tungod sa paghuros sa kanaway sa amihan. Kasagaran, magpuyo lang mi sa balay kon tugnaw kaayo, apan gusto ni Henry nga mosangyaw. Siya ug ang uban pa misakay sa usa ka ginuyod-ug-kabayo, inaptan nga kangga, nga adunay sug-angan, paingon sa usa ka baryo nga 11 kilometros ang gilay-on. Nag-inusara ko pag-adto sa usa ka pamilya nga may lima ka anak lalaki. Sila miuyon nga tun-an sa Bibliya, ug sa ngadtongadto ilang gidawat ang kamatuoran.
Pagsangyaw Panahon sa Pagdili
Panahon sa Gubat sa Kalibotan II, gidili ang buluhaton sa Gingharian sa Canada. Kinahanglan namong tagoan ang among mga literatura sa Bibliya, ug didto sa among uma dunay daghang katagoan. Kanunay ming duawon sa mga polis apan wala silay makaplagan. Samtang nagsangyaw, Bibliya ray among gamiton. Magtigom mi sa ginagmay nga mga grupo, ug kami sa akong igsoon nga si John ang gipili nga sekretong mga mensahero.
Panahon sa gubat, ang among kongregasyon nakigbahin sa pagpanagtag sa pulyetong End of Nazism sa tibuok nasod. Mogawas mi sa tungang gabii. Kulbaan ko pag-ayo sa dihang mohinok mi pagduol sa usa ka balay ug magbilin ug pulyeto diha sa bakanan. Mao kadtoy labing makahahadlok nga butang nga akong nahimo sukad. Nakaginhawa gyod mig luag sa dihang nahuman namo ang pagpanagtag sa maong pulyeto! Unya, nagdalidali mig balik sa giparking nga sakyanan, gisusi namo kon presente ang tanan, ug milarga mi dayon.
Pagpayunir, Pagkapriso, ug mga Asembliya
Sa Mayo 1, 1943, nanamilit ko kang Mama. Mibiyahe ko paingon sa akong unang asaynment ingong payunir nga may dalang 20 dolyares ug gamayng maleta. Maabiabihon akong gidawat ni Brader Tom Troop ug sa iyang mahigugmaong pamilya sa Quill Lake, Saskatchewan. Pagkasunod tuig, miadto ko sa usa ka aysoleted nga teritoryo sa Weyburn, Saskatchewan. Samtang nagsangyaw sa kalye niadtong Disyembre 24, 1944, ako gidakop. Human mapriso diha sa usa ka lokal nga prisohan, gidala ko ngadto sa usa ka kampo sa Jasper, Alberta. Didto, ako nahiuban sa ubang mga Saksi, nga gilibotan sa kahibulongang lalang ni Jehova, ang Canadian Rockies. Sa sayong bahin sa 1945, gitugotan kami sa mga opisyales sa kampo sa pagtambong sa usa ka tigom sa Edmonton, Alberta. Si Brader Knorr mihatag ug makaiikag nga taho bahin sa pag-uswag sa buluhaton sa tibuok kalibotan. Kami nangandoy nga unta mabuhian na ug bug-os nga makapakigbahin pag-usab sa ministeryo.
Sa dihang gibuhian ko, nagpayunir ko pag-usab. Wala madugay human niana, gipahibalo nga ang “Pag-uswag sa Tanang Nasod” nga Asembliya ipahigayon sa Los Angeles, California. Didto sa akong bag-ong asaynment isip payunir, ang usa ka brader nagbutang ug mga lingkoranan diha sa iyang trak alang sa 20 ka pasahero. Pagka-Agosto 1, 1947, gisugdan namo ang usa ka halandomong biyahe agi sa 7,200 kilometros nga kasagbotan, desyerto, ug nindot kaayong mga talan-awon, nga naglakip sa Yellowstone ug Yosemite nga mga nasodnong parke. Gidangtag 27 ka adlaw ang entero biyahe—usa ka talagsaong kasinatian!
Ang kombensiyon mismo maoy usa ka panalangin nga dili gayod makalimtan. Aron bug-os nga makapakigbahin sa maong okasyon, ako mialagad ingong atendant maadlaw ug tigbantay magabii. Human motambong sa miting alang niadtong interesadong magmisyonaryo, akong gipil-apan ang usa ka aplikasyon nga wala ra magdahom nga ako maaprobahan. Sa kasamtangan, sa 1948, ako misanong sa awhag alang sa mga payunir nga moalagad sa usa ka probinsiya sa Canada, sa Quebec.—Isaias 6:8.
Sa Gilead ug Human Niana
Sa 1949, nalipay ko sa pagdawat ug imbitasyon nga motungha sa ika-14 nga klase sa Watchtower Bible School of Gilead. Ang maong pagbansay nakapalig-on sa akong pagtuo ug nakapasuod pa kanako kang Jehova. Sila si John ug Kay nakagraduwar na sa ika-11 nga klase ug nag-alagad ingong mga misyonaryo sa Northern Rhodesia (karon Zambia). Ang akong igsoon nga si John migraduwar sa Gilead sa 1956. Uban sa iyang asawa, si Frieda, siya nag-alagad sa Brazil sulod sa 32 ka tuig hangtod sa iyang kamatayon.
Sa adlaw sa akong graduwasyon sa Pebrero 1950, nadasig kaayo ko sa duha ka telegrama, ang usa gikan kang Mama ug ang usa gikan sa pamilyang Troop sa Quill Lake. Ang telegrama sa pamilyang Troop, nga may ulohang “Tambag Alang sa Usa ka Graduwado,” mabasa: “Kining adlawa linain alang kanimo. Ang adlaw nga imong handomon kanunay; ug hinaot nga maanaa kanimo ang kalamposan ug kalipay.”
Ako nakadawat ug asaynment nga moalagad sa siyudad sa Quebec, apan nagpabilin usa ko sa Kingdom Farm, sa New York State, diin nahimutang kaniadto ang Tunghaan sa Gilead. Usa ka adlaw niana, gipangutana ko ni Brader Knorr kon andam ba kong moadto sa Belgium. Apan, mga pipila ka adlaw sa ulahi, iya kong gipangutana kon modawat ba kog asaynment sa Netherlands. Sa dihang nadawat nako ang sulat bahin sa akong asaynment, kini nag-ingon nga ako “moalagad ingong alagad sa sangang buhatan.” Hilabihan nakong lipaya.
Sa Agosto 24, 1950, ako milawig ug 11 ka adlaw paingon sa Netherlands—igo-igong panahon nga nahuman nakog basa ang enterong New World Translation of the Christian Greek Scriptures nga bag-o pang giluwatan. Miabot ko sa Rotterdam sa Septiyembre 5, 1950, diin mainiton akong giabiabi sa pamilyang Bethel. Bisan pa sa kadaot nga gipahinabo sa Gubat sa Kalibotan II, dalayegon ang nabuhat sa mga igsoon aron mapadayon ang Kristohanong mga kalihokan. Samtang namati sa ilang mga asoy bahin sa paghupot sa ilang integridad ilalom sa grabeng paglutos, misantop sa akong hunahuna nga malisod alang sa maong mga igsoon ang pag-alagad ubos sa pagdumala sa usa ka kulag-kasinatian nga batan-ong alagad sa sangang buhatan. Apan, sa wala madugay napamatud-an nga wala diay pasukaranan ang akong gikabalak-an.
Siyempre, ang ubang butang nanginahanglag pagtagad. Duol na ang kombensiyon sa dihang miabot ko ug ako nahingangha sa pagkakita nga gipasaka ang linibo ka delegado diha sa kombensiyonanan. Sa misunod nga kombensiyon, ako misugyot nga mangita mig kasak-an diha sa pribadong mga balay. Ang mga igsoon naghunahuna nga maayo ang maong ideya—apan dili kadto mahimo sa ilang nasod. Human hisgoti ang maong butang, nagkauyon kami nga ang katunga sa mga delegado didto papuy-on sa kombensiyonanan ug ang katunga pasak-on sa mga balay sa mga dili Saksi sa siyudad diin ipahigayon ang kombensiyon. Medyo mapasigarbohon nakong gisulti kang Brader Knorr ang resulta sa dihang siya mitambong sa kombensiyon. Apan, ang akong gibating kalamposan kalit nga nahanaw sa dihang akong nabasa sa ulahi ang taho bahin sa among kombensiyon diha sa Ang Bantayanang Torre, nga nag-ingon: “Segurado kami nga sa sunod higayon, ang mga igsoon magbatog pagtuo ug maghimog kahikayan sa pagpangitag kasak-an alang sa mga kombensiyonista diha sa labing maayong dapit nga sangyawan, diha sa mga balay sa mga tawo.” Mao gayod kana ang among gihimo ‘pagkasunod higayon’!
Sa Hulyo 1961, duha ka hawas sa among sangang buhatan gidapit sa pagtambong sa miting uban sa mga hawas sa ubang sangang buhatan nga gipahigayon sa London. Si Brader Knorr nagpahibalo nga hubaron ang New World Translation of the Holy Scriptures ngadto sa mas daghan pang pinulongan, lakip na sa Olandes. Makalilipay gayod kadtong balitaa! Maayo na lang, wala mi mahibalo sa kadako sa maong proyekto. Duha ka tuig sa ulahi, sa 1963, nalipay ko nga mahilakip sa programa sa kombensiyon sa New York diin giluwatan ang New World Translation of the Christian Greek Scriptures sa Olandes.
Mga Desisyon ug Bag-ong mga Asaynment
Sa Agosto 1961, nagminyo mi ni Leida Wamelink. Ang ilang tibuok pamilya nakadangat sa kamatuoran sa 1942 panahon sa paglutos sa Nazi. Si Leida nagsugod pagpayunir sa 1950 ug misulod sa Bethel sa 1953. Tungod sa iyang kakugi sa Bethel ug sa kongregasyon, nakita nako nga mamahimo siyang maunongong kauban sa akong ministeryo.
Kapin lag diyutay sa usa ka tuig human mi maminyo, ako gidapit ngadto sa Brooklyn alang sa napulo ka bulan nga kurso sa dugang pagbansay. Walay kahikayan nga mouban ang mga asawa sa ilang mga bana. Bisag dili maayo ang iyang panglawas, si Leida mahigugmaong miuyon nga angay nakong dawaton ang imbitasyon. Sa ulahi, misamot ang problema sa panglawas ni Leida. Gipaningkamotan namo nga makapadayon sa among trabaho sa Bethel apan sa ngadtongadto nakahukom mi nga mas praktikal nga ipadayon ang among bug-os-panahong pag-alagad diha sa kanataran. Busa mialagad mi diha sa nagapanawng ministeryo. Wala madugay human niana, ang akong asawa kinahanglang operahan. Uban sa mahigugmaong pagpaluyo sa mga igsoon, amo rang nasagubang ang maong kahimtang, ug usa ka tuig sa ulahi nakahimo gani kami sa pag-alagad sa buluhaton sa distrito.
Kami nakapahimulos ug pito ka tuig sa makapadasig nga pag-alagad diha sa nagapanawng buluhaton. Dayon, kinahanglan na usab mi nga mohimog bug-at nga desisyon sa dihang gidapit ako sa pagtudlo diha sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian sa Bethel. Miuyon mi bisag lisod ang pagpasibo tungod kay gimahal na namo ang nagapanawng ministeryo. Ang 47 ka klase sa tunghaan, nga ang matag usa mikabat ug duha ka semana, nagtaganag maayong kahigayonan sa pagpaambit ug espirituwal nga mga panalangin ngadto sa mga ansiyano sa kongregasyon.
Nianang panahona, ako nangandam aron duawon ang akong Mama sa 1978. Apan sa kalit, niadtong Abril 29, 1977, kami gitelegramahan nga patay na si Mama. Naguol ko pag-ayo kay dili na nako madungog ang iyang mainiton nga tingog ni masulti kaniya kon unsa ko ka mapasalamaton sa tanan niyang nahimo alang kanako.
Pagkahuman sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian, kami gidapit nga mahimong membro sa pamilyang Bethel. Sa misunod nga mga tuig, ako mialagad ingong koordinetor sa Komite sa Sanga sulod sa napulo ka tuig. Sa ngadtongadto, ang Nagamandong Lawas nagtudlo ug bag-ong koordinetor, kinsa mas makaarang sa pagdumala sa maong responsabilidad. Ako mapasalamaton kaayo niana.
Pag-alagad Samtang Makaarang Pa
Kami ni Leida karon nag-edad nag 83 anyos. Ako nakapahimulos ug kapin sa 60 ka tuig sa bug-os-panahong pag-alagad, ang ulahing 45 ka tuig niana maoy uban sa akong maunongong asawa. Iyang gilantaw ang iyang pagpaluyo kanako sa tanan namong asaynment ingong bahin sa iyang dedikadong pag-alagad kang Jehova. Sa pagkakaron, among ginabuhat ang among maarangan sa Bethel ug sa kongregasyon.—Isaias 46:4.
Matag karon ug unya, malipay mi sa paghinumdom sa nindot nga mga kasinatian sa among kinabuhi. Wala kami magbasol sa among gihimo sa pag-alagad kang Jehova, ug kombinsido kami nga ang among gipili sa dihang batan-on pa kami mao gayod ang labing maayo. Kami determinado nga mopadayon sa pag-alagad ug pagpasidungog kang Jehova sa bug-os namong kusog.
[Hulagway sa panid 13]
Uban kang Bill, akong magulang lalaki, ug Saul, among kabayo
[Hulagway sa panid 15]
Sa adlaw sa among kasal, Agosto 1961
[Hulagway sa panid 15]
Uban kang Leida karon