Sinagoga—Ang Dapit Diin Nagsangyaw si Jesus ug ang Iyang mga Tinun-an
“Unya milibot siya lukop sa tibuok Galilea, nga nagtudlo diha sa ilang mga sinagoga ug nagwali sa maayong balita sa gingharian.”—MATEO 4:23.
ANG Ebanghelyo makadaghang naghisgot nga si Jesus anaa sa sinagoga. Samtang anaa sa Nasaret, ang lungsod diin siya nagdako, o sa Capernaum, ang siyudad nga nahimo niyang pinuy-anan, o sa bisan unsang lungsod ug balangay nga iyang giduaw panahon sa iyang tulo ug tunga ka tuig nga ministeryo, siya sagad moadto sa mga sinagoga aron didto magsangyaw ug magtudlo bahin sa Gingharian sa Diyos. Gani, sa ulahing bahin sa iyang ministeryo, siya miingon: “Ako nanudlo sa kanunay sa sinagoga ug sa templo, diin adto magtigom ang tanang Hudiyo.”—Juan 18:20.
Sa susama, ang mga apostoles ni Jesus ug ang unang mga Kristohanon sagad manudlo sa Hudiyohanong mga sinagoga. Apan nganong ang mga Hudiyo diha na nagtigom sa mga sinagoga? Ug unsay hitsura sa maong mga dapit sa pagsimba sa panahon ni Jesus? Atong susihon.
Usa ka Hinungdanong Bahin sa Kinabuhi sa mga Hudiyo Katulo sa usa ka tuig, ang mga lalaking Hudiyo moadto sa Jerusalem aron motambong sa mga pista nga himoon sa sagradong templo didto. Apan alang sa ilang adlaw-adlawng pagsimba, kini nga mga Hudiyo nga nagpuyo sa Palestina o sa usa sa daghang komunidad sa mga Hudiyo sa ubang nasod motambong diha sa lokal nga sinagoga.
Kanus-a gisugdan ang paggamit sa mga sinagoga? Ang uban nagtuo nga kini nahitabo sa panahon nga ang mga Hudiyo nabihag sa Babilonya (607-537 B.C.E.), sa dihang gun-ob ang templo ni Jehova. O kaha kini nahitabo wala madugay human mamalik ang mga Hudiyo gikan sa pagkabihag, sa dihang giawhag sa saserdoteng si Esdras ang mga tawo sa pagpauswag sa ilang kahibalo ug pagsabot sa Balaod sa Diyos.—Esdras 7:10; 8:1-8; 10:3.
Sa orihinal, ang Gregong pulong nga gihubad ug “sinagoga” nagkahulogan nga “panagkatigom” o “kongregasyon.” Mao kana ang pagkagamit nianang pulonga diha sa Septuagint, usa ka Gregong hubad sa Hebreohanong Kasulatan. Apan sa paglabay sa panahon, ang maong pulong nagtumong na sa usa ka tinukod diin ang mga tawo magtigom alang sa pagsimba. Pag-abot sa unang siglo C.E., halos tanang lungsod nga giduaw ni Jesus aduna nay kaugalingong sinagoga; sa mga siyudad dihay ubay-ubay; sa Jerusalem dihay daghan. Unsay hitsura sa maong mga tinukod?
Usa ka Kasarangang Balay sa Pagsimba Sa dihang magtukod ug sinagoga ang mga Hudiyo, sila mangitag dapit nga bantaaw ug ilang planohon nga ang entrada niini (1) mag-atubang sa Jerusalem. Apan lagmit nga dunay mga panahon nga dili kana masunod tungod sa pipila ka kahimtang.
Ang tinukod sagad nga simple lang ug may pipila ra ka kasangkapan. Apan ang hinungdanong kasangkapan niini mao ang arka (2), o tipiganan, nga niini gihipos ang labing bililhong butang nga gipanag-iya sa komunidad—ang linukot nga mga basahon sa Sagradong Kasulatan. Sa dihang magtigom, ang maong arka ipagawas, ug dayon kini ibalik sa siradong lawak pagkahuman (3).
Duol sa arka dunay mga lingkoranan nga nag-atubang sa mga tumatambong (4) nga gitagana alang sa nagadumalang mga opisyal sa sinagoga ug sa tinamod nga mga bisita. (Mateo 23:5, 6) Duol sa tunga sa tinukod adunay plataporma nga may podyum ug lingkoranan alang sa mamumulong (5). Sa atubangan sa plataporma ug sa duha ka kiliran niini adunay giplastar nga mga bangko nga kalingkoran sa mga tumatambong (6).
Kasagaran ang sinagoga gidumala ug gisuportahan sa lokal nga kongregasyon. Ang tinukod namentinar pinaagi sa boluntaryong amot sa tanan, dato man o kabos. Apan, sa unsang paagi gipahigayon ang panagkatigom diha sa sinagoga?
Pagsimba Diha sa Sinagoga Ang pagsimba diha sa sinagoga naglakip sa pagdayeg, pag-ampo, pagbasa sa Kasulatan, maingon man sa pagtudlo ug pagsangyaw. Sugdan sa kongregasyon ang programa pinaagi sa pagsumay sa Shema, nga maoy paagi sa pagpahayag sa ilang pagtuo. Kanang pulonga naggikan sa unang pulong sa kasulatan nga ilang gisumay: “Pamati [Shema], Oh Israel: Si Jehova nga atong Diyos maoy usa lamang ka Jehova.”—Deuteronomio 6:4.
Dayon, basahon ug isaysay ang Torah, ang unang lima ka basahon sa Bibliya nga gisulat ni Moises. (Buhat 15:21) Sundan kana sa lain pang pagbasa gamit ang mga kinutlo gikan sa mga sinulat sa mga propeta (haftarah), ug kana ipatin-aw ug isaysay kon sa unsang paagi mapadapat. Usahay, ang bisitang mga mamumulong maoy mohimo niining bahina sa programa, sama sa gihimo ni Jesus nga narekord sa Lucas 4:16-21.
Siyempre, ang linukot nga basahon nga gitunol kang Jesus nianang higayona walay mga kapitulo ug mga bersikulo sama sa mga Bibliya karon. Busa atong mahanduraw nga gibukhad ni Jesus ang linukot nga basahon sa iyang walang kamot ug gilukot kana sa iyang tuong kamot hangtod nga nakita niya ang bahin nga iyang gipangita. Human kana mabasa, lukoton kanag balik sugod sa sinugdanan.
Kasagaran, ilang basahon ang orihinal nga Hebreohanong mga sinulat ug hubaron kana sa Aramaiko. Sa mga kongregasyon nga nagsultig Grego, ang Septuagint maoy gigamit.
Hinungdanong Bahin sa Adlaw-adlawng Pagkinabuhi Ang sinagoga hinungdanon kaayo sa adlaw-adlaw nga pagkinabuhi sa mga Hudiyo mao nga kini, lakip ang ubang mga tinukod nga sumpay o sikbit niini, gigamit sa lainlaing paagi. Usahay diha himoon ang mga husay, miting sa komunidad, ug ang dagkong mga panagkatigom nga naglakip ug mga salosalo diha sa mga lawak-kan-anan niini. Ang mga tawo nga nagbiyahe makaestar usahay diha sa mga lawak nga sikbit sa sinagoga.
Sa halos matag lungsod, ang sinagoga adunay eskuylahan, nga sagad magkauban sa usa ka tinukod. Atong mahanduraw ang usa ka lawak nga punog mga estudyante nga nagtuon sa pagbasa sa dagkong mga letra nga gisulat sa magtutudlo diha sa mga papan nga sulatanan. Tungod sa maong mga eskuylahan, ang mga Hudiyo sa karaang panahon makamaong mobasa ug mosulat, ug bisan ang ordinaryong mga tawo adunay kahibalo sa Kasulatan.
Apan ang pangunang katuyoan sa sinagoga mao ang pagtaganag dapit alang sa regular nga pagsimba. Busa dili ikatingala nga ang mga tigom sa mga Kristohanon sa unang siglo halos susama ra sa mga tigom sa Hudiyohanong sinagoga. Diha sa Kristohanong mga tigom, ang katuyoan mao usab ang pagsimba kang Jehova pinaagi sa pag-ampo, pag-awit ug mga pagdayeg, ug pagbasa ug paghisgot sa Pulong sa Diyos. Apan kini managsama sa lain pang mga paagi. Diha sa sinagoga ug sa tigomanan sa mga Kristohanon, ang lainlaing mga panginahanglan ug galastohan gisuportahan pinaagig boluntaryong mga amot; ang pribilehiyo sa pagbasa ug paghisgot sa Pulong sa Diyos wala itugyan ngadto lamang sa mga nagapanguna; ang mga tigom giorganisar ug gidumala sa kasaligan ug hamtong nga mga lalaki.
Ang mga Saksi ni Jehova karon naningkamot sa pagsunod sa panig-ingnan nga gihatag ni Jesus ug sa iyang mga sumusunod sa unang siglo. Busa, ang ilang mga tigom sa Kingdom Hall adunay mga bahin nga susama sa mga tigom diha sa karaang mga sinagoga. Labaw sa tanan, ang mga Saksi nagtigom uban ang tumong nga parehas sa tumong sa tanang nahigugma sa kamatuoran—ang ‘pagduol sa Diyos.’—Santiago 4:8.
[Hulagway sa panid 16, 17]
Kini nga tinukod gibase sa plano sa unang siglo nga Sinagoga sa Gamla
[Hulagway sa panid 18]
Ang mga eskuylahan sa sinagoga nagtudlo sa mga batang lalaki nga nag-edad ug 6 hangtod sa 13