Nahibalo Ka Ba?

Ang mga tawo ba nga gipatay diha sa estaka, sama kang Jesus, gitugotan sa mga Romano nga ilubong?

DAGHAN ang nahibalo nga si Jesus gibitay taliwala sa duha ka kriminal ug gipatay diha sa estaka. (Mat. 27:35-38) Pero may mga tawo nga nagkuwestiyon sa giingon sa Bibliya nga ang patayng lawas ni Jesus giandam para sa paglubong ug gipahiluna sa lubnganan.​—Mar. 15:42-46.

Ang uban nga dili motuo sa Ebanghelyo miingon nga dili katuohan nga hatagag desenteng lubong kadtong gipatay diha sa estaka. Sila nagtuo nga lahi ang ginahimo ngadto sa mga gipatay ingong kriminal. Diha sa magasing Smithsonian, gipatin-aw sa journalist nga si Ariel Sabar kon nganong ingon niana ang gituohan sa uban. Siya misulat: “Ang paglansang diha sa krus maoy silot para niadtong giisip nga mga tinamay sa katilingban, ug ang ubang eksperto miingon nga dili katuohan nga hatagan sa mga Romano ug desenteng lubong ang maong mga tawo.” Gusto sa mga Romano nga pakaulawan pag-ayo ang gihukmang mga kriminal, maong ang ilang mga lawas sagad pasagdan lang diha sa estaka aron kaonon sa ihalas nga mga hayop. Ang mabilin adto tingali ilabay lang sa lubnganan kauban sa ubang patayng lawas.

Pero may nadiskobrehan ang mga arkeologo nga nagpakita nga lahi ang gihimo ngadto sa ubang Hudiyo nga gisilotag kamatayon. Niadtong 1968, dihay nadiskobrehan nga mga bukog sa tawong gipatay niadtong unang siglo. Ila tong nakita duol sa Jerusalem, sa lubnganan sa usa ka Hudiyong pamilya. Ang mga bukog gisulod sa sudlanan nga gitawag ug ossuary. Apil sa ilang nakita ang bukog sa tikod. Gipaod ni sa tabla gamit ang puthawng lansang nga 11.5 sentimetros (4.5 ka pulgada). Si Sabar miingon: “Ang tikod, nga iya sa lalaki nga ginganlag Yehochanan, nakatabang nga mahusay ang dugay na kaayong debate kon tinuod ba ang giingon sa Ebanghelyo bahin sa paglubong kang Jesus. . . . Ang tikod ni Yehochanan nagpakita nga may mga tawo sa panahon ni Jesus nga gilansang sa krus pero gitugotan sa mga Romano nga ilubong sumala sa tradisyon sa mga Hudiyo.”

Dihang gisusi ang maong bukog sa tikod, lainlain ang opinyon sa mga tawo bahin sa posisyon ni Jesus diha sa estaka. Pero mao ni ang klaro: Naay gipatay nga mga kriminal nga gihatagag desenteng lubong, dili kay basta gilabay lang. Busa kasaligan ang giingon sa Bibliya nga ang lawas ni Jesus gipahiluna diha sa desenteng lubnganan. Ang ebidensiya nagpakita nga tinuod ang giingon sa Bibliya.

Pero labaw sa tanan, gitagna na ni Jehova nga si Jesus ilubong sa lubnganan sa datong tawo, ug walay makapugong sa pagkatuman sa pulong sa Diyos.​—Isa. 53:9; 55:11.