UNSAY imong gipangandoy sa bata pa ka? Seguro gusto kang magminyo, dunay mahibaloang kahanas, o makasulod ug maayong trabaho. Pero kasagaran dili matuman ang atong mga plano. Tungod sa wala damhang mga problema, kalit nga mabag-o ang atong kinabuhi. Ingon niana ang nahitabo kang Anja, Delina, ug Gregory.

• Si Anja nga taga-Germany nadayagnos nga may kanser sa edad nga 21, ug siya karon dili na makagawas-gawas sa balay.

• Si Delina nga taga-United States may sakit nga dystonia diin ang iyang kaunoran manghugot nga dili niya makontrolar. Siya pa gyoy nag-atiman sa iyang tulo ka igsoong may depekto pod.

• Si Gregory nga taga-Canada may grabeng anxiety disorder.

Bisan pa sa ilang kahimtang, nakontrolar ni Anja, Delina, ug Gregory ang ilang kinabuhi. Sa unsang paagi?

Ang Bibliya nag-ingon: “Naluya ka ba sa adlaw sa kasakit? Ang imong kusog diyutay ra.” (Proverbio 24:10) Ang punto niini mao: Ang tinamdan dako kaayog mahimo. Ang tawong negatibo mosurender dayon kon mag-atubang ug lisod nga situwasyon, samtang kadtong positibog tinamdan mangita gayod ug paagi sa pagkontrolar pag-usab sa ilang kinabuhi.

Tagda kon sa unsang paagi tinuod kini sa bahin ni Anja, Delina, ug Gregory.

IKAW ba dunay sakit nga magsugmat-sugmat? Gibulagan ug kapikas? Namatyag minahal sa kinabuhi? Kon nag-atubang kag kahimtang nga dili na mausab, tingali wala na kay mahimo kondili mangandoy na lang nga unta mabag-o ang imong kahimtang. Unsay imong himoon aron makontrolar nimo pag-usab ang imong kinabuhi?

PANANGLITAN SA BIBLIYA: PABLO

Sa unang siglo, si apostol Pablo daghag gihimong pagbiyahe ingong madasigong misyonaryo. Apan nahunong ang iyang mga pagbiyahe dihang siya gidakop bisag walay sala ug gibilanggo sa balay sulod sa duha ka tuig nga binantayan ug sundalo. Imbes maluya, gipokus ni Pablo ang iyang hunahuna sa mga butang nga puwede pa niyang mahimo. Iyang gitabangan ug gipalig-on sa espirituwal ang tanang moduaw kaniya. Nakahimo pa siyag daghang sulat nga nahimong bahin sa Bibliya.—Buhat 28:30, 31.

ANG GIHIMO NI ANJA

Sa nahisgotan na, si Anja dili na makagawas-gawas sa balay. “Dihang nadayagnos nga ako may kanser, nausab ang akong kinabuhi,” siya miingon. “Kay mahadlok kong matakdan ug ubang sakit, miundang ko pagtrabaho ug naglikay sa mga tawo.” Giunsa niya kini pagsagubang? “Ang pag-usab sa akong adlaw-adlaw nga kalihokan nakatabang nako,” siya miingon. “Giuna nako ang mga butang nga labing importante ug gieskedyul nako ang mga buluhaton nga puwede pa nakong mahimo. Kini nakapabati nako nga medyo kontrolado gihapon nako ang akong kinabuhi.”

ANG IMONG MAHIMO

Kon ang imong kinabuhi daw gikontrolar na sa dili mausab nga kahimtang, sulayi kini:

• Hunahunaa ang mga butang nga puwede nimong makontrolar. Pananglitan, tingali wala na kay mahimo sa imong panglawas, pero makahimo pa ba ka sa pag-ehersisyo, pagkaog sustansiyadong kalan-on, ug pagpahulay ug sakto?

• Tinoa kon unsay imong gustong makab-ot sa kinabuhi. Anam-anama kini pagkab-ot. Paggugol ug gamayng panahon adlaw-adlaw aron makab-ot nimo ang imong mga tumong.

• Himoa bisan ang gaan nga mga trabaho nga mopabati kanimo nga medyo kontrolado pa nimo ang imong kinabuhi. Pagtrapog lamesa ug paghugas ug plato. Pangareglar sa imong kaugalingon. Unaha pagtrabaho sa buntag ang pangunang buluhaton.

• Hunahunaa ang mga kaayohan sa imong kahimtang. Pananglitan, tungod sa imong situwasyon may nakat-onan ka bang mga paagi kon unsaon pagsagubang sa mga problema? Magamit ba nimo kini sa pagtabang sa uban?

Ang Punto: Tingali dili na nimo makontrolar ang imong kahimtang, pero tingali makontrolar pa nimo ang imong pagsanong niini.

ANG imong mga anak nagkinahanglan nimo. Ang imong amo nagkinahanglan usab nimo. Ang imong kapikas dunay gipabuhat nimo. Unya duna pa gyod kay masakitong ginikanan nga giatiman. Dili kining kinabuhia ang imong gusto, pero adlaw-adlaw, ang imong panahon nahurot niini. “Unsa may akong mahimo?” nakapangutana ka. “Nagkinahanglan sila nako!” Ang pagsunod sa tanan nilang hangyo dili makahatag ug kaayohan kanimo ug kanila. Unsay imong himoon aron makontrolar nimo ang imong kinabuhi?

PANANGLITAN SA BIBLIYA: MOISES

Sanglit si Moises lang niadtong tungora ang maghuhukom sa karaang Israel, tingali siya nakaingon nga gihimo lang niya ang angayng himoon. Pero ang iyang ugangang lalaki miingon kaniya: “Dili maayo ang imong paagi sa pagbuhat. Ikaw tinong maugtas.” Iyang gitambagan si Moises sa pagdelegar sa pagpanghukom ngadto sa mga lalaking kuwalipikado, ug ang dagkong kaso dad-on kang Moises. Kon iya kining sundon, ang iyang ugangan mipasalig kaniya: ‘Ikaw tinong makalahutay niini ug kining tanan nga katawhan mamauli nga malinawon.’—Exodo 18:17-23.

ANG GIHIMO NI DELINA

Sa nahisgotan na, si Delina dunay sakit nga dystonia. Nag-atiman usab siya sa iyang tulo ka igsoong may depekto. “Nakita nako nga dili kaayo ko matensiyon kon buhaton ko lang ang akong maarangan ug naglikay sa pagpaunya-unya sa mga buluhaton,” siya miingon. “Kay nahibalo man ang uban sa akong situwasyon, gitabangan ko nila ug sa akong bana. Matag buntag maggarden ko nga makapalingaw kaayo nako.”

ANG IMONG MAHIMO

Kon gikontrolar sa daghan kaayong buluhaton ang imong kinabuhi, sulayi kini:

• Pangitag tawo nga makatabang nimo. Pananglitan, ikaw ba dunay mga anak nga kauban sa balay? Duna ka pa bay paryente o higala nga nagpuyo sa duol nga makatabang?

• Isulti sa uban ang imong panginahanglan. Pananglitan, pakigsulti sa imong amo kon daghan ra ang gipatrabaho kanimo. Wala kini magpasabot nga nanghulga ka nga moundang ka sa imong trabaho. Pero isulti kaniya ang imong problema. Basig iyang kuhaan ang gidaghanon sa imong trabaho.

• Isulat kon unsa ka daghan ang imong trabaho sa usa ka semana. Duna bay buluhaton nga puwede nimong idelegar sa uban?

• Ayaw pagdalidalig dawat ug imbitasyon. Kon dili ka makaadto kay gikapoy ka o walay panahon, balibad sa maayong paagi.

Ang Punto: Kon imong akop-akopon pagtrabaho ang tanan, sa ngadtongadto basig wala na kay mahuman nga bisag unsa.

NADAOG ba ka sa kaguol, kasuko, o kahiubos? Kon mao, tingali wala na kay panahon ug kusog sa paghimo sa mga butang nga importante kanimo. Unsay puwede nimong himoon?a

PANANGLITAN SA BIBLIYA: DAVID

Si Haring David nakasinatig lainlaing emosyon—lakip ang kabalaka ug kaguol. Unsay nakatabang kaniya? Gisalig ni David sa Diyos ang tanan. (1 Samuel 24:12, 15) Gisulat usab niya ang iyang gibati. Ug kay dako siyag pagtuo sa Diyos, kanunay siyang mag-ampo.b

ANG GIHIMO NI GREGORY

Sa nahisgotan na, si Gregory dunay anxiety disorder. “Ang akong sobrang pagkabalaka wala na sa lugar ug dili na nako makontrolar,” siya miingon. Sa unsang paagi nakontrolar pag-usab ni Gregory ang iyang kinabuhi? “Aron ko maulian,” siya miingon, “dili ko mobalibad kon motanyag ug tabang ang akong asawa ug mga higala. Nagpakonsulta sab kog doktor, ug mas nasabtan na nako ang akong kondisyon. Human sa paghimog mga kausaban, sa ngadtongadto mibati ko nga kontrolado na nako ang akong kondisyon, imbes akoy gikontrolar niini. Mabalaka gihapon ko pero nahibalo na ko karon kon unsay makapasugmat niini ug kon unsay akong himoon.”

ANG IMONG MAHIMO

Kon gikontrolar ka sa negatibong pagbati, sulayi kini:

• Isulat ang imong gibati.

• Isulti kini sa suod nga membro sa pamilya o higala.

• Ayaw padala sa imong pagbati. Pananglitan, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Duna ba gyoy basehan ang akong negatibong paglantaw sa akong kaugalingon?’

• Hunong na sa pagkabalaka, pagkasuko, o kahiubos. Gamita hinuon ang imong kusog sa mas mapuslanong mga buluhaton.c

Ang Punto: Sagad, ang hinungdan sa atong negatibong pagbati dili ang situwasyon kondili kon unsay atong panglantaw niana.

WALAY tawo nga hingpit ug kahimtang karon. Sagad ang sekreto aron imong makontrolar ang imong kinabuhi mao ang pagdawat na lang sa kahimtang ug pagkinabuhi uyon niini. Kon makontrol nimo ang imong kinabuhi bisan sa dili maayong situwasyon, maayo kana. Ug kon moarang-arang ang imong kahimtang, mas maayo. Pero makalaom ka nga moabot ang labing maayo.

Ang Bibliya nagsaad nga moabot ang panahon diin ang tanan makahimo na sa pagkontrolar sa ilang kinabuhi. Makab-ot na nila ang ilang bug-os nga potensiyal, nga dili mababagan sa makaguol nga situwasyon, adlaw-adlawng pagpit-os, ug negatibong pagbati. (Isaias 65:21, 22) Gitawag kini sa Bibliya ug “tinuod nga kinabuhi.”—1 Timoteo 6:19.