-
ArkeolohiyaPagtugkad sa Kasulatan, Tomo 1
-
-
Ang pipila ka aspekto amgid kaayo sa mga kostumbre nga gihubit diha sa asoy sa Genesis labot sa mga patriarka. Ang batasan sa usa ka magtiayong walay anak sa pagsagop ug anak, gipakatawo man nga gawasnon o ulipon, aron sa pag-atiman kanila, paglubong kanila, ug himoon nga ilang manununod, maoy kaamgid sa gisulti ni Abraham bahin sa iyang sinaligang ulipon nga si Eliezer diha sa Genesis 15:2. Ang pagbaligya sa mga katungod sa pagkapanganay gihubit, nga nagpahinumdom sa kahimtang ni Jacob ug Esau. (Gen 25:29-34) Kini nga mga sinulat nagpakita usab nga ang paghupot sa mga diyos nga iya sa pamilya, sagad gagmayng mga pigurin nga kulonon, gilantaw ingong sama sa paghupot ug titulo sa pagpanag-iya, sa ingon ang usa nga naghupot sa mga diyos giisip nga naghupot sa katungod sa kabtangan o sa pagpanunod niana. Kini mahimong magpatin-aw sa situwasyon nga nalangkit sa pagkuha ni Raquel sa terapim sa iyang amahan ug sa dakong tinguha sa iyang amahan sa pagbawi niini.—Gen 31:14-16, 19, 25-35.
Ehipto. Ang labing detalyadong kahubitan nga gihatag sa Bibliya labot sa Ehipto makaplagan diha sa asoy bahin sa pagsulod ni Jose didto ug sa misunod nga pag-abot ug sa temporaryo nga pagpuyo sa tibuok banay ni Jacob sa maong yuta. Ang mga kaplag sa arkeolohiya nagpakita nga kini nga kahubitan maoy tukma kaayo, ug dili gayod mahimong iasoy sa usa ka magsusulat nga nabuhi sa mas ulahing panahon (ingon sa gisulti sa pipila ka kritiko nga mao kuno ang kahimtang sa nagtala niana nga bahin sa asoy sa Genesis). Sumala sa giingon sa basahon nga New Light on Hebrew Origins, ni J. G. Duncan (1936, p. 174), labot sa magsusulat sa asoy bahin kang Jose: “Iyang gigamit ang hustong titulo ug sumala gayod sa pagkagamit niini sa yugto nga gihisgotan. Kon walay Hebreohanong katumbas, siya mogamit ug Ehiptohanong pulong ug hatagan kinig katumbas nga espeling sa Hebreohanon.” Ang Ehiptohanong mga ngalan, ang posisyon ni Jose ingong tagdumala sa balay ni Potipar, ang mga bilanggoan, ang mga titulo nga “pangulo sa mga magtitiing” ug “pangulo sa mga panadero,” ang kahinungdanon sa mga damgo alang sa mga Ehiptohanon, ang batasan sa Ehiptohanong mga panadero sa paglukdo sa mga bukag nga gisudlag tinapay (Gen 40:1, 2, 16, 17), ang posisyon nga gihatag ni Paraon kang Jose ingong primer ministro ug administrador sa pagkaon, ang paagi sa pagpalingkod kaniya sa katungdanan, ang pag-ayad sa mga Ehiptohanon sa mga tig-alima sa karnero, ang dakong impluwensiya sa mga salamangkero diha sa palasyo sa Ehipto, ang temporaryong pagpuyo sa mga Israelinhon sa yuta sa Gosen, ang Ehiptohanong mga batasan sa paglubong—kining tanan ug ang daghan pang ubang mga butang nga gihubit diha sa rekord sa Bibliya tin-aw nga gipaluyohan sa arkeolohikanhong ebidensiya nga nakaplagan didto sa Ehipto.—Gen 39:1–47:27; 50:1-3.
-
-
ArkeolohiyaPagtugkad sa Kasulatan, Tomo 1
-
-
Ilabinang makaiikag mao ang paglutaw sa mga ngalan ni Peleg, Serug, Nahor, Tera, ug Haran, tanan gitala ingong mga siyudad sa amihanang Mesopotamia ug nagbutyag sa mga ngalan sa mga paryente ni Abraham.—Gen 11:17-32.
-