HEBREOHANON, I

Ang ngalang “Hebreohanon” unang gigamit alang kang Abram, sa ingon nagpalahi kaniya gikan sa iyang Amorihanong mga silingan. (Gen 14:13) Human niini, diha sa halos tanang higayon diin kini gigamit, ang terminong “(mga) Hebreohanon” padayong gigamit ingong usa ka ngalan nga nagpalahi o nagpaila—kon ang usa nga nagasulti maoy gikan sa dili-Israelinhong nasod (Gen 39:13, 14, 17; 41:12; Ex 1:16; 1Sa 4:6, 9), o maoy usa ka Israelinhon nga nakigsulti sa usa ka langyaw (Gen 40:15; Ex 1:19; 2:7; Jon 1:9), o mga langyaw ang gihisgotan (Gen 43:32; Ex 1:15; 2:11-13; 1Sa 13:3-7).

Ingon sa gipakita niini nga mga teksto, ang mga Ehiptohanon sinati na sa ngalang “Hebreohanon” niadtong ika-18 nga siglo W.K.P. Daw gipakita niini nga si Abraham, Isaac, ug Jacob ilado na kaayo sa tibuok lugar, busa ang ngalang “Hebreohanon” ilado kaayo. Sa dihang naghisgot si Jose bahin sa “yuta sa mga Hebreohanon” (Gen 40:15) ngadto sa duha ka alagad ni Paraon, sa walay duhaduha iyang gitumong ang rehiyon palibot sa Hebron nga dugay nang nahimong pinuy-anan sa iyang amahan ug mga katigulangan.

Ang Gigikanan ug Kahulogan Niini nga Termino. Ang mga panghunahuna bahin sa gigikanan ug kahulogan sa terminong “Hebreohanon” kasagarang masulbad niining paagiha:

Gipunting sa usa ka opinyon nga kini nga ngalan naggikan sa lintunganayng pulong nga ʽa·varʹ, nga nagkahulogang “pag-agi; paglabay; pagsaylo; pagtabok.” Sa ingon ang termino mapadapat ngadto kang Abraham ingong usa nga gikuha sa Diyos “gikan sa pikas bahin sa Suba [sa Euprates].” (Jos 24:3) Busa ang mga maghuhubad sa Gregong Septuagint nakasabot niini nga termino ug sa ingon sa Genesis 14:13 nagtawag kang Abraham ingong “ang milabay” inay nga “Hebreohanon.” Popular kini nga teoriya, apan may mga problema gihapon. Ang kataposang letra sa terminong ʽIv·riʹ (Hebreohanon) maoy pareho nianang gigamit sa ubang mga termino nga tinong mga patronymic, buot ingnon, mga ngalan nga naporma pinaagi sa pagdugang ug usa ka prefix o suffix nga nagpaila sa kalambigitan niini ngadto sa ngalan sa ilang amahan o sa ilang katigulangan. Busa, ang Moh·ʼa·viʹ (Moabihanon) pangunang nagtumong sa usa ka tawong naggikan kang Moab (Moh·ʼavʹ) inay sa usa ka tawo nga naggikan sa usa ka dapit; mao man usab ang ʽAm·moh·niʹ (Ammonhanon), Da·niʹ (Danhanon), ug daghang uban pa.

Dugang pa, kon ang ngalang “Hebreohanon” ipadapat kang Abraham tungod lang kay siya ‘nakatabok’ sa Euprates, kini nga termino daw malangkobon ra kaayo, nga mapadapat kang bisan kinsang tawo nga nakatabok usab sa Euprates ​—ug lagmit dihay daghan sa maong mga lalin paglabay sa kasiglohan. Tungod sa gigikanan niini, ang termino mahimong talagsaon lamang kon ang pagtabok ni Abraham sa Euprates giila ingong sugo sa Diyos. Giduhaduhaan kon kining butanga giila ba sa mga pagano nga migamit niini nga termino, bisan tuod kini dili isipong imposible.

Ang ikatulong panghunahuna nga nahiuyon sa Biblikanhong ebidensiya mao nga ang “Hebreohanon” (ʽIv·riʹ) naggikan sa ngalan nga Eber (ʽEʹver), ang apo-sa-tuhod ni Sem ug usa ka katigulangan ni Abraham. (Gen 11:10-26) Tinuod nga walay nahibaloan bahin kang Eber gawas sa iyang relasyon sa banay ingong usa ka dugtong diha sa kutay sa kaliwatan gikan kang Sem ngadto kang Abraham. Walay talagsaong buhat o ubang personal nga hiyas ang gitala nga lagmit mahimong basehan nga ang ngalan ni Eber ilado kaayong gigamit sa iyang mga kaliwat. Bisan pa niana, angayng matikdan nga si Eber mao ang espesipikong gitumong sa Genesis 10:21, ug si Sem gihisgotan dinhi ingong “katigulangan sa tanang anak ni Eber.”

Lagmit usab nga si Eber gipili diha sa mga talaan sa kagikan ingong usa ka ilhanan gikan sa Diyos nga ang panalangin ni Noe nga gipahayag kang Sem matuman ilabina diha sa mga kaliwat ni Eber, ug ang misunod nga mga panghitabo nagpakita nga ang mga Israelinhon mao ang pangunang mga dumadawat sa maong panalangin. Ang maong espesipikong paghisgot bahin kang Eber maoy aron usab sa pagpaila sa linya sa kaliwat sa sinaad nga Binhi nga gihisgotan sa tagna ni Jehova diha sa Genesis 3:15, sa ingon naghimo kang Eber nga usa ka espesipikong dugtong tali kang Sem ug Abraham.