Si Jehova nga Diyos. Si Jehova nga Diyos mao ang “Ginoo sa langit ug sa yuta,” ingong ang Unibersohanong Soberano tungod sa iyang Pagkamaglalalang. (Mat 11:25; Pin 4:11) Ang langitnong mga linalang naghisgot kaniya ingong “Ginoo,” sumala sa gibutyag sa Pinadayag 11:​15, nga nag-ingon: “Dihay makusog nga mga tingog sa langit, nga nag-ingon: ‘Ang gingharian sa kalibotan nahimo nang gingharian sa atong Ginoo [si Jehova] ug sa iyang Kristo.’” Ang matinumanong mga alagad sa Diyos dinhi sa yuta nagtawag kaniya ingong “Soberanong Ginoo,” ug kini nga titulo makita kapin sa 300 ka higayon diha sa inspiradong Kasulatan. (Gen 15:2; Pin 6:10) Siya tukma usab nga gihubit ingong “matuod nga Ginoo.” (Isa 1:24) Pinaagi sa iyang sugo nga ang katawhan gitigom o giani alang sa kinabuhi. Busa, ingong “Agalon [Ginoo] sa pagpangani,” ngadto kaniya angayng himoon ang pangamuyo alang sa dugang pang mga mamumuo nga motabang sa pagpangani.​—Mat 9:​37, 38; tan-awa ang apendise sa Rbi8, pp. 1566-1568.

Ang paggamit sa Ginoo ingong hulip sa ngalan sa Diyos. Panahon sa ikaduha o ikatulo nga siglo sa Komong Panahon, gihulip sa mga eskriba ang mga pulong nga Kyʹri·os (Ginoo) ug The·osʹ (Diyos) alang sa ngalan sa Diyos nga Jehova diha sa mga kopya sa Gregong Septuagint nga hubad sa Hebreohanong Kasulatan. Ang ubang mga hubad, sama sa Latin nga Vulgate, Douay Version (nga pinasukad sa Vulgate), ug King James Version, maingon man ang daghang modernong mga hubad (NE, AT, RS, NIV, TEV, NAB), naghubad sa samang paagi. Ang ngalan sa Diyos gipulihan sa mga terminong “Diyos” ug “Ginoo,” nga sagad ang tanan niini kapital ug mga letra diha sa Cebuano aron ipaila ang paghulip sa Tetragrammaton, o ngalan sa Diyos.

Kasukwahi niini nga paagi sa paghubad, ang komite sa paghubad sa American Standard Version sa 1901 miingon: “Ang Amerikanong mga Rebisador, human sa mainampingon nga pagtagad, nagkahiusa uban ang hugot nga pagtuo, nga ang pagkamatuotuohon sa mga Hudiyo, nga nag-isip sa Ngalan sa Diyos nga sagrado ra kaayo nga litokon, dili na angayng mopatigbabaw diha sa Iningles o sa bisan unsang ubang bersiyon sa Daang Tugon, sanglit wala man kini mopatigbabaw diha sa daghang bersiyon nga gihubad sa modernong mga misyonaryo. . . . Kining personal nga ngalan [Jehova], lakip sa daghang sagradong mga kalangkitan niini, karon gipasig-uli na nganha sa dapit niini sa sagradong teksto diin kini adunay dili malalis nga katungod.”​—Pasiuna sa AS, p. iv.

Ang ubay-ubayng mga hubad sukad niadto (An, JB [Iningles ug Pranses], NC, BC [pulos Kinatsila], ug uban pa) kanunayng naghubad sa Tetragrammaton ingong “Yahweh” o migamit ug susamang porma.

Ubos sa ulohang JEHOVA (Diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan), adunay ebidensiya usab nga gipresentar aron ipakita nga ang ngalan sa Diyos nga Jehova gigamit diha sa orihinal nga mga sinulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan, gikan sa Mateo hangtod sa Pinadayag. Pinasukad niini, ang Bag-ong Kalibotang Hubad, nga gigamit sa katibuk-an niini nga basahon, nagpasig-uli sa ngalan sa Diyos diha sa hubad niini sa Kristohanon Gregong Kasulatan, nga sa kinatibuk-an naghubad niini sa 237 ka higayon. Gihimo sa ubang mga hubad ang samang pagpasig-uli, ilabina sa dihang naghubad sa Kristohanon Gregong Kasulatan ngadto sa Hebreohanon.

Sa dihang naghisgot sa “Pagpasig-uli sa Ngalan sa Diyos,” ang Komite sa Paghubad sa Bag-ong Kalibotang Bibliya nagpahayag: “Aron masayran kon haing dapita gihulipan ang ngalan sa Diyos sa Gregong mga pulong nga Κύριος ug Θεός, among gitino kon haing dapita ang inspirado nga Kristohanong mga magsusulat mikutlo ug mga bersikulo, mga pulong ug mga ekspresyon gikan sa Hebreohanong Kasulatan ug dayon among gisusi sa Hebreohanong teksto aron matino kon makita ba diha niini ang ngalan sa Diyos. Niining paagiha among natino kon kinsa ang gitumong o ang persona nga gihisgotan sa dihang gigamit ang mga pulong nga Kyʹri·os ug The·osʹ.” Nagpatin-aw ug dugang, ang Komite miingon: “Aron malikayan ang paglapas sa mga utlanan sa usa ka maghuhubad ngadto na sa paghimog interpretasyon, kami mabinantayon kaayo bahin sa paghubad sa ngalan sa Diyos diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan, nga mainampingong nagtagad kanunay sa Hebreohanong Kasulatan ingong basehanan. Among gisusi ang panagkauyon sa Hebreohanong mga bersiyon aron matino ang among hubad.” Ang maong panagkauyon gikan sa Hebreohanong mga bersiyon makita diha sa tanang 237 ka dapit nga ang Komite sa Paghubad sa Bag-ong Kalibotang Bibliya naghubad sa ngalan sa Diyos diha sa ilang hubad.​—Apendise sa Rbi8, pp. 1564-1566.

Ang Hebreohanong “Adhohn” ug “Adhonai.” Ang Hebreohanong pulong nga ʼa·dhohnʹ makaplagan sa 334 ka higayon diha sa Hebreohanong Kasulatan. Kini nagpasabot sa pagkatag-iya o pagkaulo ug gigamit maylabot sa Diyos ug sa mga tawo. Ang plural nga porma nga ʼadho·nimʹ usahay nagtumong sa yanong numerikal nga plural ug sa ingon gihubad nga “mga ginoo” o “mga agalon.” (Sal 136:3; Isa 26:13) Sa ubang mga teksto ang plural nga porma nagpaila sa pagkahamili, o kahalangdon, sa Diyos man o sa tawo (Sal 8:1; Gen 39:2), ug sa maong mga kahimtang ang bisan unsang mga pronombre o mga adhetibo nga gigamit sa paghubit maoy singular. (Sal 45:11; 147:5) Sa ubang mga teksto, duha ka plural ang gigamit sa samang higayon aron sa pagpalahi kang Jehova gikan sa daghang uban pang mga ginoo pinaagi sa paggamit ug plural nga nagpaila sa iyang pagkahamili.​—Deu 10:17; Sal 136:3; itandi ang 1Co 8:​5, 6.

Ang mga titulo nga ʼA·dhohnʹ ug ʼAdho·nimʹ gipadapat ngadto kang Jehova sa 25 ka higayon diha sa Kasulatan. Sa siyam ka dapit niini diha sa Masoretikong teksto, ang ʼA·dhohnʹ adunay tinong artikulo nga ha nga nag-una niini, nga tungod niana kini nga titulo mapadapat lamang kang Jehova. (Ex 23:17; 34:23; Isa 1:24; 3:1; 10:​16, 33; 19:4; Miq 4:13; Mal 3:1) Diha sa unom ka teksto diin ang ʼA·dhohnʹ walay tinong artikulo apan nagtumong kang Jehova, kini naghubit kaniya ingong Ginoo (Tag-iya) sa yuta ug busa tin-aw kon kinsa ang gitumong. (Jos 3:​11, 13; Sal 97:5; 114:7; Zac 4:14; 6:5) Diha sa napulo ka teksto diin ang ʼAdho·nimʹ gigamit maylabot kang Jehova, ang labing duol nga konteksto maoy motino nga kini nagtumong kaniya.​—Deu 10:17; Neh 8:10; 10:29; Sal 8:​1, 9; 135:5; 136:3; 147:5; Isa 51:22; Os 12:14.

Ang panapos nga ai nga gidugang sa Hebreohanong pulong nga ʼa·dhohnʹ maoy laing plural nga porma nga nagpaila sa pagkahamili. Kon ang ʼAdho·naiʹ makita nga walay dugang nga suffix sa Hebreohanon, kini gigamit lamang ngadto kang Jehova ug nagpaila nga siya mao ang Soberanong Ginoo. Sumala sa The International Standard Bible Encyclopedia (1986, Tomo 3, p. 157), “kini nga porma nagpasiugda sa gahom ug pagkasoberano ni Yahweh ingong ‘Ginoo.’” Ang paggamit niini sa mga tawo sa dihang motawag kaniya nagpasabot sa mapinasakopon nga pag-ila sa maong dakong kamatuoran.​—Gen 15:​2, 8; Deu 3:24; Jos 7:7.

Dayag nga sa unang bahin sa Komong Panahon ang ngalan sa Diyos, YHWH, giisip na sa Hudiyong mga rabbi nga sagrado ra kaayo nga litokon. Hinunoa, kini ilang gihulipan ug ʼAdho·naiʹ (usahay ʼElo·himʹ) sa dihang basahon sa makusog ang Kasulatan. Ang mga Sopherim o mga eskriba naghulip pa gani sa ngalan sa Diyos diha sa sinulat nga teksto pinaagig ʼAdho·naiʹ sa 134 ka higayon (133 diha sa Biblia Hebraica Stuttgartensia). Sukad sa mga ikalima hangtod sa ikasiyam nga siglo sa atong Komong Panahon, ang mga Masorete nagkopya sa teksto nga maampingon kaayo. Ilang gitala diha sa Masora (ilang mga nota diha sa teksto) kon diin gihimo sa mga Sopherim ang maong mga kausaban. Busa, nailhan kining 134 ka kausaban. (Alang sa listahan niini tan-awa ang apendise sa Rbi8, p. 1562.) Sa pagtagad niini, aduna pay 306 ka dapit diin ang ʼAdho·naiʹ makita sa orihinal diha sa teksto.

Ang titulong ʼAdho·naiʹ kasagarang gigamit sa mga manalagna, ug mas subsob nga gigamit ni Ezequiel kay sa uban. Halos sa matag higayon, iyang gikombinar kini sa ngalan sa Diyos aron maporma ang ʼAdho·naiʹ Yehwihʹ, “Soberanong Ginoong Jehova.” Ang laing gikombinar nga titulo, nga makita sa 16 ka higayon, mao ang ʼAdho·naiʹ Yehwihʹ tseva·ʼohthʹ, “Soberanong Ginoo, Jehova sa mga panon,” ug ang tanan gawas sa duha ka teksto diin makita kini (Sal 69:6; Am 9:5) makaplagan diha sa Isaias ug Jeremias. Kini nga titulo gigamit sa pagpaila kang Jehova ingong ang usa nga may gahom ug determinasyon dili lamang sa pagpanimalos alang sa iyang gilupigan nga katawhan kondili sa pagsilot usab kanila tungod sa ilang pagkadili-matinumanon.