Ang Kaluoy ni Jehova. Kini nga termino subsob nga gigamit bahin sa mga pagpakiglabot ni Jehova sa iyang gipakigsaaran nga katawhan. Ang kaluoy (ra·chamʹ) nga gipakita sa Diyos ngadto kanila gitandi sa usa ka babaye nga nagpakitag kaluoy ngadto sa mga anak sa iyang tagoangkan ug sama sa usa ka amahan nga nagpakitag kaluoy ngadto sa iyang mga anak. (Isa 49:15; Sal 103:13) Sanglit ang nasod sa Israel kanunayng mitipas gikan sa pagkamatarong ug nakaagom sa kalisdanan, sila nanginahanglan gayod kanunay ug maluluy-ong tabang. Kon sila magpakitag hustong tinamdan sa kasingkasing ug mobalik kang Jehova, siya, bisan tuod nasuko kanila, magpakitag pagkamabination, pag-uyon, ug maayong kabubut-on. (Deu 13:17; 30:3; Sal 102:13; Isa 54:7-10; 60:10) Ang iyang pagpadala sa iyang Anak aron matawo sa Israel maoy pamatuod sa umaabot nga “banagbanag” sa pagkamabination ug kaluoy sa Diyos alang kanila.​—Luc 1:50-58, 72-78.

Si Jehova nga Diyos nagtaganag panig-ingnan sa pagpakitag kaluoy niadtong anaa sa kasakitan, ug siya makapalihok sa mga tawo sa pagpakita niining mahigugmaong pagbati. Mao nga si Haring Solomon haom nga makaampo nga pagakaluy-an unta ni Jehova ang mga Israelinhon atubangan sa ilang mga mamimihag kon sila mabihag tungod sa pagkadili-matinumanon. (1Ha 8:50) Maylabot sa tubag niining mainampoong hangyo, ang inspiradong salmista misulat: “Gitugot niya nga sila pagakaluy-an sa atubangan niadtong tanan nga nagbihag kanila.” (Sal 106:46) Busa sa paglabay sa panahon gipasig-uli ni Jehova ang usa ka mahinulsolong nahibilin ngadto sa ilang yuta. (Jer 33:26; Esd 1:1-4) Ug nahiuyon sa kabubut-on ni Jehova, si Haring Artajerjes nagtugot kang Nehemias sa pagtukod pag-usab sa siyudad sa Jerusalem.​—Neh 1:11–​2:6.

Ang Gregong eʹle·os nagpahayag sa pipila ka diwa sa Hebreohanong ra·chamimʹ. Ang Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words nag-ingon: “Ang ELEOS (ἔλεος) ‘maoy panggawas nga kapahayagan sa kaluoy; kini nagpaila sa panginahanglan sa tawo nga makadawat niini, ug sa mga kahinguhaan nga igong makasapal sa panginahanglan sa tawo nga magpakita niini.’” Ang berbo (e·le·eʹo) sagad nga naghatag sa ideya nga “mosimpatiya sa kasakit sa uban, ug ilabina sa simpatiya nga ipakita pinaagig buhat.” (1981, Tomo 3, pp. 60, 61) Busa, ang buta, ang gigamhan-sa-demonyo, ang sanlahon, o kadtong kansang mga anak gisakit maoy lakip niadtong mihangyo nga pakitaan ug eʹle·os, ang kapahayagan sa kaluoy. (Mat 9:27; 15:22; 17:15; Mar 5:​18, 19; Luc 17:​12, 13) Ingong sanong sa pangamuyo, “Kaluy-i kami,” si Jesus mihimog mga milagro sa pag-ayo sa maong mga tawo. Gibuhat niya kini, dili ingong usa ka naandan, dili-mabination nga paagi, kondili siya “giabot ug kaluoy” (Mat 20:​31, 34); ang magsusulat sa Ebanghelyo dinhi migamit sa berbong splag·khniʹzo·mai, nga nagkahulogang “giabot ug kaluoy o naluoy,” “mibati ug kaluoy.” Kini nga termino naggikan sa nombreng splagʹkhna, nga sa literal nagkahulogang “tinai.” (Buh 1:18) Sanglit ang kusganong mga pagbati adunay epekto sa ginhawaan sa tawo, ang Gregong nombre nga splagʹkhna sagad nga gigamit sa pagpasabot sa “malumong mga pagmahal,” o “malumong pagkamabination.” Kini nga berbo nagpahayag sa pagbati sa kaluoy, samtang ang eʹle·os nagtumong sa aktibong pagpakita sa maong kaluoy, busa usa ka buhat sa kaluoy.​—Tan-awa ang PAGMAHAL.

Dili limitado sa hudisyal nga aksiyon. Sa Cebuano ang pulong nga “kaluoy” sagad nga adunay ideya sa pagdumili, sa pagpakitag pagpugong, sama pananglitan sa pagdumili o sa pagpugong sa pagpahamtang ug silot, diin kini nga pagpugong gitukmod sa pagkamabination o simpatiya. Busa, subsob nga kini adunay hudisyal nga kalangkitan, sama sa dihang ang huwes magpakitag kaluoy pinaagi sa pagpagaan sa silot sa usa nga nakabuhat ug daotan. Sanglit ang pagpakita sa Diyos ug kaluoy kanunayng nahiuyon sa iyang ubang mga hiyas ug matarong nga mga sukdanan, lakip ang iyang hustisya ug pagkamatinud-anon (Sal 40:11; Os 2:19), ug sanglit napanunod sa tanang tawo ang kasal-anan ug takos sa pagdawat sa kamatayon ingong bayad sa sala (Rom 5:12; itandi ang Sal 130:​3, 4; Dan 9:18; Tit 3:5), tin-aw nga ang pagpasaylo sa kasaypanan, o ang pagpagaan sa hukom o silot, kanunay nga nalangkit sa pagpakita sa Diyos ug kaluoy. (Sal 51:​1, 2; 103:​3, 4; Dan 9:9; Miq 7:​18, 19) Apan, makita gikan sa nauna nga impormasyon nga ang Hebreohanon ug Grego nga mga termino (ra·chamimʹ; eʹle·os) dili lamang limitado sa pagpasaylo o pagpugong sa pagpahamtang sa hudisyal nga silot. Ang pagpasaylo sa kasaypanan dili mao ang kaluoy nga sagad nga maoy paghubit niini nga mga termino, hinunoa, ang maong pagpasaylo nagbukas sa dalan alang sa maong kaluoy. Siyempre, sa pagpakitag kaluoy, dili gayod ibalewala sa Diyos ang iyang hingpit nga mga sukdanan sa hustisya, ug tungod niini iyang gitagana ang halad lukat pinaagi sa iyang Anak nga si Jesu-Kristo, nga nagpaposible sa kapasayloan sa mga sala nga walay paglapas sa hustisya.​—Rom 3:​25, 26.

Nan, ang kaluoy sagad nagtumong, dili sa usa ka negatibong aksiyon, o pagpugong (sama sa silot), kondili sa usa ka positibong aksiyon, sa usa ka pagpahayag sa malulotong konsiderasyon nga magdalag kahupayan niadtong naalaot, nga nagkinahanglan ug kaluoy.

Kini maayong pagkailustrar diha sa sambingay ni Jesus bahin sa Samarianhon nga nakakitag magpapanaw nga nagbuy-od sa daplin sa dalan, nga gitulisan ug gibun-og. Iyang gipakita nga siya usa ka “silingan” ngadto sa maong tawo tungod kay siya giabot ug kaluoy ug “milihok nga maluluy-on kaniya,” nga nagtambal sa iyang mga samad ug nag-atiman kaniya. (Luc 10:29-37) Walay nalangkit dinhi nga pagpasaylo sa kasaypanan o hudisyal nga mga paghusay.

Busa, gipakita sa Kasulatan nga ang pagkamaluluy-on ni Jehova nga Diyos dili usa ka hiyas nga ipasundayag lamang sa dihang ang mga tawo samag “gihusay” sa iyang atubangan tungod kay nakahimo ug usa ka partikular nga sayop. Hinunoa, usa kini ka kinaiyanhong hiyas sa personalidad sa Diyos, ang iyang naandan nga paagi sa pagsanong sa mga nanginahanglan, usa ka bahin sa iyang gugma. (2Co 1:3; 1Ju 4:8) Dili siya sama sa bakak nga mga diyos sa kanasoran​—walay pagbati, dili-maluluy-ong mga diyos. Hinunoa, “si Jehova mapuangoron ug maluluy-on, mahinay sa pagkasuko ug dako sa mahigugmaong-kalulot. Si Jehova maayo sa tanan, ug ang iyang mga kaluoy anaa sa ibabaw sa tanan niyang mga buhat.” (Sal 145:​8, 9; itandi ang Sal 25:8; 104:​14, 15, 20-28; Mat 5:45-48; Buh 14:15-17.) Siya “dato sa kaluoy,” ug ang kaalam nga naggikan kaniya maoy “tugob sa kaluoy.” (Efe 2:4; San 3:17) Ang iyang Anak, kinsa nagbutyag sa mga hiyas sa iyang Amahan (Ju 1:18), nagpakita niini pinaagi sa iyang kaugalingong personalidad, sinultihan, ug binuhatan. Sa dihang ang mga panon sa katawhan miadto aron sa pagpamati kaniya, ug bisan sa wala pa makita ang ilang reaksiyon sa iyang isulti, si Jesus “giabot ug kaluoy [porma sa splag·khniʹzo·mai]” tungod kay sila “pinanitan ug nagkatibuagsa sama sa mga karnero nga walay magbalantay.”​—Mar 6:34; Mat 9:36; itandi ang Mat 14:14; 15:32.

Gikinahanglan sa katawhan. Dayag nga ang panguna ug kinadak-ang kabilinggan sa katawhan naggikan sa sala, nga napanunod gikan sa ilang katigulangan nga si Adan. Busa, ang tanan dako gayod ug panginahanglan sanglit anaa man sa makaluluoy nga kahimtang. Si Jehova nga Diyos milihok nga maluluy-on ngadto sa katawhan sa katibuk-an pinaagi sa pagtagana sa paagi nga sila mapahigawas gikan niining dakong kabilinggan ug sa mga sangpotanan niini nga sakit ug kamatayon. (Mat 20:28; Tit 3:4-7; 1Ju 2:2) Ingong maluluy-on nga Diyos, siya mapailobon sanglit “siya wala magtinguha nga adunay malaglag apan nagtinguha nga ang tanan makakab-ot sa paghinulsol.” (2Pe 3:9) Matinguhaon si Jehova sa pagbuhat ug maayo ngadto sa tanan, gipalabi niya kini (itandi ang Isa 30:​18, 19), siya ‘dili malipay sa kamatayon sa tawong daotan,’ ug “dili gikan sa iyang kaugalingong kasingkasing nga siya nagsakit o nagpaguol sa mga anak sa mga tawo,” sama sa kalaglagan sa Juda ug sa Jerusalem. (Eze 33:11; Lam 3:31-33) Ang pagkatig-a sa kasingkasing sa mga tawo, ang ilang pagkagahian ug pagdumili sa pagsanong sa iyang pagkamapuangoron ug pagkamaluluy-on, mao ang nagtukmod kaniya sa paghimog lahi nga lakang ngadto kanila, nga ‘nagpugong’ sa iyang kaluoy sa pag-agos ngadto kanila.​—Sal 77:9; Jer 13:​10, 14; Isa 13:9; Rom 2:4-11.

Dili abusohan. Bisan tuod si Jehova adunay dakong kaluoy niadtong sinserong moduol kaniya, dili niya ipahigawas sa silot kadtong dili-mahinulsolon ug takos gayod nga silotan. (Ex 34:​6, 7) Dili angayng abusohan sa tawo ang kaluoy sa Diyos; dili siya makahimog sala ug bug-os nga makalingkawas o mapahigawas gikan sa mga resulta o mga linugdangan sa iyang sayop nga buhat. (Gal 6:​7, 8; itandi ang Num 12:1-3, 9-15; 2Sa 12:9-14.) Si Jehova tingali maluluy-ong magpakitag pasensiya ug hataas-nga-pailob, nga maghatag sa mga tawo ug higayon sa pagtul-id sa ilang sayop nga dalan; bisan tuod magpakitag dili-pag-uyon, siya dili bug-os nga mobiya kanila kondili maluluy-ong magpadayon sa pagtagana kanilag tabang ug pagtultol. (Itandi ang Neh 9:​18, 19, 27-31.) Apan kon sila dili mosanong, ang iyang pailob adunay kinutoban ug iyang kuhaon ang iyang kaluoy ug molihok batok kanila tungod sa iyang kaugalingong ngalan.​—Isa 9:17; 63:7-10; Jer 16:5-13, 21; itandi ang Luc 13:6-9.

Wala gamhi sa tawhanong mga sukdanan. Dili iya sa tawo ang paghimog ilang kaugalingong mga sukdanan o mga kinahanglanon nga niana ang Diyos angayng magpakitag kaluoy. Gikan sa iyang langitnong panglantaw ug nahiuyon sa iyang kaugalingong maayong katuyoan, uban sa iyang kaugalingong halayog-abot nga panan-aw sa umaabot ug sa iyang katakos sa pagbasa sa kasingkasing, siya ‘magpakitag kaluoy ngadto kaniya nga buot niyang pakitaan ug kaluoy.’ (Ex 33:19; Rom 9:15-18; itandi ang 2Ha 13:23; Mat 20:12-15.) Sa Roma kapitulo 11 ang apostol naghisgot bahin sa pagpakita sa Diyos sa iyang dili-ikatandi nga kaalam ug kaluoy sa paghatag ug higayon sa mga Hentil sa pagsulod sa langitnong Gingharian. Ang mga Hentil dili sakop sa estado sa nasod sa Diyos, ang Israel, ug busa sa miagi dili mga dumadawat sa kaluoy nga resulta sa relasyon nga may pakigsaad sa Diyos; ug sila usab nagkinabuhi sa pagkadili-masinugtanon ngadto sa Diyos. (Itandi ang Rom 9:24-26; Os 2:23.) Gipatin-aw ni Pablo nga ang Israel unang nakabaton sa kahigayonan apan sila, sa katibuk-an, dili masinugtanon. Kini miresulta sa pagbukas sa dalan alang sa mga Hentil nga mahimong bahin sa gisaad nga “gingharian sa mga saserdote ug usa ka balaan nga nasod.” (Ex 19:​5, 6) Si Pablo mihinapos: “Kay gitak-opan sa Diyos silang tanan [mga Hudiyo ug mga Hentil] diha sa pagkadili-masinugtanon, aron iyang ikapakita kanilang tanan ang kaluoy.” Pinaagi sa halad lukat ni Kristo, ang sala ni Adan nga naglihok sa tanang katawhan mahimong mahanaw gikan sa tanang nagpasundayag ug pagtuo (lakip ang mga Hentil), ug pinaagi sa iyang kamatayon diha sa estaka sa pagsakit ang tunglo sa Balaod mahanaw usab gikan niadtong nailalom niini (ang mga Hudiyo), aron ang tanan makadawat ug kaluoy. Ang apostol mipatugbaw: “Oh pagkalawom sa bahandi ug sa kaalam ug sa kahibalo sa Diyos! Pagkadili-matukib sa iyang mga paghukom ug pagkadili-masubay sa iyang mga dalan!”​—Rom 11:30-33; Ju 3:16; Col 2:​13, 14; Gal 3:13.

Pagpangita sa Kaluoy sa Diyos. Kadtong nagtinguha nga makapahimulos sa kaluoy sa Diyos kinahanglang mangita kaniya, nga magpakita ug hustong kahimtang sa kasingkasing pinaagi sa pagbiya sa ilang sayop nga mga dalan ug makadaot nga mga hunahuna (Isa 55:​6, 7); sila kinahanglan nga tukmang mahadlok kaniya ug magpabili sa iyang matarong nga mga balaod (Sal 103:13; 119:​77, 156, 157; Luc 1:50); ug kon sila motipas gikan sa matarong nga dalan nga ilang gisubay, kinahanglang dili nila itago kini kondili kinahanglang isugid kini ug ipasundayag ang tinuod nga pagbasol ug kinasingkasing nga kasubo (Sal 51:​1, 17; Pr 28:13). Mahinungdanon gayod usab nga sila magmaluluy-on. Si Jesus miingon: “Malipayon ang mga maluluy-on, sanglit sila pakitaan ug kaluoy.”​—Mat 5:7.

Ang mga tinun-an ni Jesu-Kristo makasundog sa iyang panig-ingnan ug nianang sa iyang Amahan pinaagi sa andam ug malipayon nga pagsanong sa pagtabang niadtong anaa sa kasakitan ug sa pag-abiabi sa tanan nga tim-os nga naghinulsol sa ilang kasal-anan ug bug-os kasingkasing nga mibalik kang Jehova. (Mat 18:21-35; Luc 10:30-37; 15:11-32) Busa sila makalaom nga padayong kaluy-an sa Labing Gamhanan.

Si Jehova nga Diyos nagtaganag panig-ingnan sa pagpakitag kaluoy niadtong anaa sa kasakitan, ug siya makapalihok sa mga tawo sa pagpakita niining mahigugmaong pagbati. Mao nga si Haring Solomon haom nga makaampo nga pagakaluy-an unta ni Jehova ang mga Israelinhon atubangan sa ilang mga mamimihag kon sila mabihag tungod sa pagkadili-matinumanon. (1Ha 8:50) Maylabot sa tubag niining mainampoong hangyo, ang inspiradong salmista misulat: “Gitugot niya nga sila pagakaluy-an sa atubangan niadtong tanan nga nagbihag kanila.” (Sal 106:46) Busa sa paglabay sa panahon gipasig-uli ni Jehova ang usa ka mahinulsolong nahibilin ngadto sa ilang yuta. (Jer 33:26; Esd 1:1-4) Ug nahiuyon sa kabubut-on ni Jehova, si Haring Artajerjes nagtugot kang Nehemias sa pagtukod pag-usab sa siyudad sa Jerusalem.​—Neh 1:11–​2:6.

Ang mga tinun-an ni Jesu-Kristo makasundog sa iyang panig-ingnan ug nianang sa iyang Amahan pinaagi sa andam ug malipayon nga pagsanong sa pagtabang niadtong anaa sa kasakitan ug sa pag-abiabi sa tanan nga tim-os nga naghinulsol sa ilang kasal-anan ug bug-os kasingkasing nga mibalik kang Jehova. (Mat 18:21-35; Luc 10:30-37; 15:11-32) Busa sila makalaom nga padayong kaluy-an sa Labing Gamhanan.