-
Ehipto, EhiptohanonPagtugkad sa Kasulatan, Tomo 1
-
-
Sa karaan ug sa modernong kapanahonan, ang Ehipto milungtad tungod sa Suba sa Nilo, nga ang tabunok nga walog niini maoy samag hataas, hiktin nga berdeng ribon latas sa ugang desyerto nga mga rehiyon sa amihanan-sidlakang Aprika. Ang “Ubos nga Ehipto” naglakip sa halapad nga rehiyon sa Delta diin nagsangasanga ang tubig sa Nilo sa dili pa moagos ngadto sa Dagat Mediteranyo, nga sa usa ka panahon miagos sa labing menos lima ka lainlaing mga sanga, apan karong adlawa sa duha na lamang. Gikan sa dapit nga magbulag ang agos sa tubig sa Nilo (diha sa rehiyon sa modernong Cairo) paingon sa kabaybayonan, adunay gilay-on nga mga 160 km (100 mi). Ang dapit sa karaang Heliopolis (On sa Bibliya) makaplagan duol sa A sa Cairo, samtang pipila ka milya sa H sa Cairo nahimutang ang Mempis (kasagarang gitawag ug Nop diha sa Bibliya). (Gen 46:20; Jer 46:19; Os 9:6) Sa H sa Mempis nagsugod ang rehiyon sa “Ibabaw nga Ehipto,” nga moabot sa walog hangtod sa unang busay sa Nilo didto sa Aswan (karaang Syene), ug may gilay-ong mga 960 km (600 mi). Apan, gihunahuna sa daghang eskolar nga mas haom ang pagtawag sa amihanang bahin niining dapita ingong “Tungang Ehipto.” Niining tibuok nga rehiyon (sa Tunga ug Ibabaw nga Ehipto) ang halapad nga Walog sa Nilo talagsa rang molapas ug kapin sa 20 km (12 mi) ang gilapdon, ug ang isigkakilid niini mga pangpang nga anapog ug sandstone, nga mao ang nahimong daplin nga bahin sa desyerto.
-
-
Ehipto, EhiptohanonPagtugkad sa Kasulatan, Tomo 1
-
-
Ekonomiya nagdepende sa Nilo. Bisan tuod karong adlawa ang desyertong mga rehiyon nga ubay sa Walog sa Nilo diyutay ra o walay mga tanom nga makasustento sa kinabuhi sa mga hayop, may ebidensiya nga sa karaang kapanahonan dihay ihalas nga mga hayop nga gipangayam sa mga Ehiptohanon diha sa mga lugot, o sa mga bul-oganang walog. Bisan pa niana, nihit gayod ang ulan ug karong adlawa diyutay ra kaayo (tingali moulan sa Cairo ug 5 sm [2 pul.] matag tuig). Busa ang kinabuhi sa Ehipto nagdepende sa katubigan sa Nilo.
Ang mga tuboran sa Nilo naggikan sa kabukiran sa Etiopia ug sa kanait nga kayutaan. Dinhi ang panapanahon nga pag-ulan igo na nga magpadako sa bul-og sa suba, nga makapabaha sa mga tampi niini didto sa Ehipto kada tuig sulod sa mga bulan sa Hulyo hangtod sa Septiyembre. (Itandi ang Am 8:8; 9:5.) Dili lang kay nagtagana kini ug tubig alang sa mga kanal sa irigasyon ug sa mga dal-as kondili nagdala usab kini ug bililhong mga binanlas aron sa pagpatambok sa yuta. Tabunok kaayo ang Walog sa Nilo, ug maingon man ang Delta, nga tungod niana ang maayong pagkatubig nga rehiyon sa Sodoma ug Gomora nga nakita ni Lot gipakasama sa “tanaman ni Jehova, sama sa yuta sa Ehipto.” (Gen 13:10) Apan, dili pareho ang gidak-on sa mga pagbaha; kon hinay ang pagbaha, ang produksiyon dili igo ug mahitabo ang gutom. (Gen 41:29-31) Ang dili gayod pagbaha sa Nilo mosangpot sa grabe kaayong katalagman, nga maghimo sa yuta nga umaw ug awaaw.—Isa 19:5-7; Eze 29:10-12.
-