-
Imperyo sa BabilonyaPagtugkad sa Kasulatan, Tomo 2
-
-
Imperyo sa Babilonya
ANG Babilonya sa pagkatinuod maoy usa ka dako kaayo nga siyudad—nga may tag-as nga mga paril, Agianan sa Prosesyon niini, bantog nga Nagbitay nga mga Tanaman, ug kapin sa 50 ka templo.
Sayo pa kaayo sa kasaysayan sa tawo, ang Babel (sa ulahi ginganlan ug Babilonya) nahimong usa ka prominenteng sentro sa pagsimba nga nakigbatok sa matuod nga Diyos, si Jehova. (Gen 10:9, 10) Gipakyas ni Jehova ang katuyoan sa mga magtutukod niini pinaagi sa paglahugay sa pinulongan sa katawhan ug sa pagpatibulaag kanila gikan didto ngadto sa tibuok yuta. (Gen 11:4-9) Busa ang bakak nga pagsimba mikaylap gikan sa Babilonya ngadto sa ubang kayutaan.
Ang pagpakigbatok sa Babilonya kang Jehova sa kataposan mitultol sa pagkapukan niini. Diha sa tagna, gihulagway ni Jehova ang Babilonya ingong usa ka leyon nga may mga pako sa agila; gitagna usab niya nga kini mapukan ug sa ulahi mahimong awaaw. Niadtong Oktubre 5, 539 W.K.P., sa usa lamang ka gabii, ang Babilonya nailog ni Ciro nga Bantogan, kinsa ginganlan diha sa tagna ni Jehova. Ang Babilonya napukan sumala gayod sa gitagna. Sa kataposan ang siyudad nahimong “tinapok sa mga bato,” nga dili na pagatukoron pag-usab.—Jer 51:37; tan-awa ang Isa 44:27–45:2.
MAPA: Imperyo sa Babilonya
Ang gitukod pag-usab nga Ganghaan ni Ishtar
Ziggurat sa Ur. Ang torre nga gitukod didto sa Babel lagmit maoy usa ka relihiyosong ziggurat sama niini
Kini nga inskripsiyon nag-asoy sa pagpanghambog ni Nabucodonosor II bahin sa tanan niyang nahimo sa pagpadako ug sa pagpasangkad sa Babilonya (Itandi ang Dan 4:30)
Mga paril sa Babilonya. Ang siyudad daw dili-mapukan. Giprotektahan kini sa dagko kaayo ug dobleng mga paril. Ang ikaduhang parisan sa mga paril naglibot sa sidlakang bahin sa siyudad; may usa usab ka paril nga nagsilbing proteksiyon ubay sa sidlakang tampi sa Euprates palibot sa siyudad. Ang templo ni Marduk mao ang pangunang estruktura sa Babilonya. Lakip niini mao ang torre sa Etemenanki (nga giisip sa uban nga mao ang Torre sa Babel), nga miabot sa gitas-on nga 91 m (300 p)
Dayandayan sa Agianan sa Prosesyon sa Babilonya. Makaiikag, diha sa Bibliya ang Babilonya gisimbolohan sa usa ka leyon (Dan 7:4)
Yutang-kulonon nga modelo nga pormag atay sa karnero nga gikulitan ug mga tilimad-on ug mga pormula sa salamangka; gigamit sa Babilonya alang sa pagpanag-an (Itandi ang Eze 21:20-22)
Si Nabonido, ang kataposan nga supremong monarko sa Babilonya, uban ang mga simbolo sa iyang mga diyos (bag-ong bulan sa diyos-bulan nga si Sin, naay pako nga adlaw sa diyos-adlaw nga si Shamash, bituon ni Ishtar). Ang pagpakitabang sa langitnong mga butang, ug sa mga diyos niini, wala makaluwas sa Babilonya (Isa 47:12-15)
Mao kini ang giingong labing karaan nga nahibiling modelo sa horoskopyo; gikan sa Babilonya; gituohan nga sukad pa sa ikalimang siglo W.K.P.
Ang mga kagun-oban sa karaang Babilonya nagpamatuod sa pagkakasaligan sa tagna sa Bibliya. Ang Babilonya kanhi mao “ang dayandayan sa mga gingharian”; karon kini maoy “usa ka awaaw” (Isa 13:19-22; Jer 50:13)
Ang pagkapukan sa Babilonya
Cronica ni Nabonido—usa ka papan nga sinulatag cuneiform nga nagpamatuod sa kalit nga pagkapukan sa Babilonya pinaagi ni Ciro
-
-
Ang Jerusalem Gisakop sa BabilonyaPagtugkad sa Kasulatan, Tomo 2
-
-
Ang Jerusalem Gisakop sa Babilonya
ANG karaang Jerusalem maoy talagsaon: Kini lamang ang siyudad dinhi sa yuta diin gibutang ni Jehova ang iyang ngalan. (1Ha 11:36) Kini usab mao ang sentro sa putling pagsimba kang Jehova. Ang iyang templo gitukod didto, ug tungod niana nga katarongan ang Jerusalem sa linain matawag nga “dapit-pahulayan” sa Diyos. (Sal 132:13, 14; 135:21) Dugang pa, ang Jerusalem mao ang dapit diin ang mga hari sa Davidnong linya milingkod sa “trono ni Jehova,” nga naghawas kaniya pinaagi sa pagpatuman sa iyang mga balaod.—1Cr 29:23.
Sa kasukwahi, ang karaang Babilonya mao ang sentro diin ang bakak nga pagsimba mikaylap sa tanang bahin sa yuta. Busa, adunay linaing kahulogan sa dihang gitugotan ni Jehova ang Babilonya sa paglaglag sa dili-matinumanong Jerusalem. Niadtong 620 W.K.P., ang Jerusalem nahimong sakop sa Babilonya. (2Ha 24:1) Tulo ka tuig sa ulahi, sa 617 W.K.P., gidestiyero sa mga Babilonyanhon ang daghang molupyo sa Jerusalem—ang mga hamili, gamhanang mga tawo, ug mga artesano niini—ug gipangkuha ang mga bahandi sa siyudad. (2Cr 36:5-10) Sa kataposan, ang siyudad, lakip ang templo, gilaglag ug linibo sa mga Hudiyo ang gidestiyero.—2Cr 36:17-20.
Ang kalaglagan sa Jerusalem nahitabo niadtong 607 W.K.P., usa ka hinungdanon kaayong tuig pinasukad sa tagna sa Bibliya. Bisan tuod kining petsaha maoy lahi sa petsa nga gigamit sa kadaghanang komentarista sa Bibliya, kini kanunayng gigamit niini nga publikasyon. Ngano? Tungod kay naghatag kami ug mas dakong gibug-aton sa pamatuod sa Bibliya kay sa mga panghinapos nga nakab-ot sa mga eskolar pinasukad sa tipik nga mga rekord sa kasaysayan nga mabatonan diha sa mga papan nga sinulatag cuneiform.
Babilonyanhong cronica nga naghisgot sa pag-ilog ni Nabucodonosor sa Jerusalem, pagdakop sa hari, ug pagtudlo ug usa nga iyang pinili; 617 W.K.P.
Sumala sa pipila ka arkeologo, kining “Nasunog nga Lawak” nga nakubkoban sa Jerusalem maoy sukad pa sa pagkalaglag sa Jerusalem sa panahon sa kataposang hari sa Juda
-