Ang mga pista maoy hinungdanong bahin sa matuod nga pagsimba sa Diyos, nga gilatid ni Jehova alang sa iyang piniling katawhang Israel pinaagi sa kamot ni Moises. Ang Hebreohanong pulong nga chagh, nga gihubad nga “pista,” lagmit nga naggikan sa berbo nga nagpasabot ug pagtuyok o sa pagkalingin ug porma, pagsayaw nga paliyok, ug busa, pagsaulog sa usa ka popanahon nga pista o kombira. Ang moh·ʽedhʹ, nga gihubad usab nga “pista,” pangunang nagtumong sa usa ka tinakdang panahon o dapit sa panagkatigom.​—1Sa 20:35; 2Sa 20:5.

Ang mga pista, ug ang susamang linain nga mga adlaw, mahimong batbaton maingon sa mosunod:

MGA PISTA SA ISRAEL

SA WALA PA ANG PAGKADESTIYERO

TINUIG NGA MGA PISTA

1. Paskuwa, Abib (Nisan) 14

2. Mga Tinapay nga Walay Igpapatubo, Abib (Nisan) 15-21

3. Mga Semana, o Pentekostes, Sivan 6

4. Pagbudyong sa Trompeta, Etanim (Tisri) 1

5. Adlaw sa Pagtabon-sa-Sala, Etanim (Tisri) 10

6. Mga Balongbalong, Etanim (Tisri) 15-21, nga may usa ka solemneng panagkatigom sa ika-22 nga adlaw

POPANAHON NGA MGA PISTA

1. Senemanang Igpapahulay

2. Bag-ong Bulan

3. Tuig nga Igpapahulay (matag ika-7 nga tuig)

4. Tuig sa Tinghugyaw (matag ika-50 nga tuig)

HUMAN SA PAGKADESTIYERO

1. Pista sa Pagpahinungod, Kislev 25

2. Pista sa Purim, Adar 14, 15

Ang Tulo ka Dagkong mga Pista. Ang tulo ka pangunang “tinudlong mga pista,” nga usahay gitawag nga mga pista sa pagpanaw sa mga peregrino tungod sa pagtigom sa tanang lalaki didto sa Jerusalem, gihimo sa tinudlong mga panahon ug gitawag pinaagi sa Hebreohanong pulong nga moh·ʽedhʹ. (Lev 23:​2, 4) Apan ang pulong nga sagad gigamit sa paghisgot lamang gayod sa tulo ka dagkong mga pista mao ang chagh, nga nagpasabot dili lamang sa usa ka popanahon nga pista kondili usab sa usa ka panahon sa hilabihang pagmaya. Kining tulo ka dagkong mga pista mao:

(1) Ang Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo (Ex 23:15). Kini nga pista magsugod sa adlaw human sa Paskuwa ug saulogon sukad sa ika-15 hangtod sa ika-21 sa Abib (Nisan). Ang Paskuwa maoy sa Nisan 14 ug kini mismo maoy usa ka adlaw sa kasaulogan, apan sanglit kini duol kaayo sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo, kining duha ka pista sagad nga giusa sa pagtawag ingong Paskuwa.​—Mat 26:17; Mar 14:12; Luc 22:7.

(2) Ang Pista sa mga Semana o (ingon sa pagtawag niini sa ulahi) Pentekostes, nga gisaulog sa ika-50 nga adlaw sukad sa Nisan 16, nga mao, sa Sivan 6.​—Ex 23:16a; 34:22a.

(3) Ang Pista sa mga Balongbalong (mga Tabernakulo) o Pagpanghipos sa mga Abot. Kini gisaulog sa ikapitong bulan, sa ika-15 hangtod sa ika-21 sa Etanim (Tisri), nga may solemne nga panagkatigom sa ika-22.​—Lev 23:34-36.

Ang panahon, dapit, ug ang paagi nga kini dumalahon gitino tanan ni Jehova. Maingon sa gipasabot sa ekspresyon nga “tinudlong mga pista ni Jehova,” kini nalangkit sa lainlaing mga yugto sa tuig sa sagradong kalendaryo​—sa sayong tingpamulak, sa ulahing tingpamulak, ug sa tinghunlak. Pagkahinungdanon gayod niini, sanglit niini nga mga panahon ang mga unang bunga sa kaumahan ug kaparasan nagdalag dakong kangaya ug kalipay sa mga molupyo sa Yutang Saad, ug tungod niana giila si Jehova ingong ang mahinatagon nga Magtatagana sa tanang maayong mga butang!

Mga Seremonyas nga Parehong Gihimo Diha Niini nga mga Pista. Ang pakigsaad sa Balaod naglatid nga ang tanang lalaki moatubang “kang Jehova nga imong Diyos sa dapit nga iyang pagapilion” kada tuig, sa matag usa sa tulo ka dagkong tinuig nga mga pista. (Deu 16:16) Ang dapit nga sa kataposan gipili ingong sentro sa pista mao ang Jerusalem. Walay espesipikong silot nga gilatid alang sa usa nga dili makatambong, gawas lamang sa Paskuwa; ang dili pagtambong niini mosangpot sa silot nga kamatayon. (Num 9:9-13) Hinunoa, ang dili pagpanumbaling sa bisan unsang mga balaod sa Diyos, lakip ang iyang mga pista ug mga igpapahulay, mosangpot sa paghukom ug sa kasakitan sa nasod. (Deu 28:58-62) Ang Paskuwa kinahanglang saulogon sa Nisan 14 o, sa pipila ka kahimtang, usa ka bulan sa ulahi.

Bisan tuod ang mga babaye dili obligado, dili sama sa mga lalaki, sa paghimog tinuig nga mga pagpanaw alang sa pista, bisan pa niana adunay mga pananglitan nga mitambong sa pista ang mga babaye sama kang Ana nga inahan ni Samuel (1Sa 1:7) ug kang Maria nga inahan ni Jesus. (Luc 2:41) Ang mga babayeng Israelinhon nga nahigugma kang Jehova motambong sa maong mga pista kon may kahigayonan. Gani, gawas pa sa mga ginikanan ni Jesus nga tigtambongan kanunay, ang ilang mga paryente ug mga kaila mitambong usab.​—Luc 2:44.

Misaad si Jehova, “Walay bisan kinsa nga magtinguha sa imong yuta samtang motungas ka sa pagtan-aw sa nawong ni Jehova nga imong Diyos tulo ka higayon sa tuig.” (Ex 34:24) Bisan tuod walay mga lalaki nga mahibilin aron magbantay sa mga siyudad ug sa yuta, wala gayoy langyaw nga nasod nga misulong aron sa pag-ilog sa yuta sa mga Hudiyo sa panahon sa ilang mga pista una pa ang kalaglagan sa Jerusalem niadtong 70 K.P. Apan niadtong 66 K.P., human isalikway si Kristo sa Hudiyohanong nasod, si Cestius Gallus mipatay ug 50 ka tawo didto sa Lida panahon sa Pista sa mga Tabernakulo.

Ang tanang lalaki nga motambong didto kinahanglan nga adunay dala; sila kinahanglang magdalag usa ka gasa “sumala sa panalangin ni Jehova nga imong Diyos nga iyang gihatag kanimo.” (Deu 16:​16, 17) Dugang pa, didto sa Jerusalem ang ‘ikaduha’ nga ikapulo (nga lahi nianang ihatag aron itagana sa panginahanglan sa mga Levihanon [Num 18:​26, 27]) sa lugas, bino, ug sa lana, ingon man sa panganay sa panon sa mga baka ug mga karnero sa maong tuig pagakaonon; kini pagaambitan uban sa mga Levihanon. Apan, kon ang pagpanaw ngadto sa dapit nga himoan sa pista layo kaayo, ang Balaod naglatid nga ang maong mga manggad mahimong ibaligya; dayon ang halin niini mahimong gamiton sa pagpalit ug pagkaon ug mainom samtang atua sa sangtuwaryo. (Deu 14:22-27) Kini nga mga okasyon maoy mga kahigayonan sa pagpasundayag sa pagkamaunongon ngadto kang Jehova ug kinahanglang saulogon uban ang kangaya; ang langyaw nga pumoluyo, ang bata nga ilo-sa-amahan, ug ang babayeng balo maoy lakip niini. (Deu 16:​11, 14) Siyempre, mahimo kini kon ang mga lalaki taliwala sa maong langyaw nga mga pumoluyo maoy tinuli nga mga magsisimba ni Jehova. (Ex 12:​48, 49) Ang linaing mga halad kanunayng gihalad nga dugang pa sa adlaw-adlaw nga mga halad, ug samtang ang mga halad-nga-sinunog ug ang mga halad-sa-panag-ambit himoon, ang mga trompeta pagahuypon.​—Num 10:10.

Sa wala pa tukora ang templo, ang pagkasaserdote giorganisar pag-usab ni Haring David, kinsa naghikay nga ang daghang membro sa ginatos ka Aaronikong mga saserdote bahinon ngadto sa 24 ka dibisyon, uban sa Levihanong mga luyoluyo. (1Cr 24) Ang matag dibisyon sa binansay nga mga magbubuhat sa ulahi nag-alagad kaduha sa usa ka tuig diha sa templo, usa ka semana sa matag higayon, nga ang gikinahanglang mga kahikayan gihimo sa pangulo sa balay sa amahan. Ang 2 Cronicas 5:11 nagpakita nga ang tanang 24 ka dibisyon sa mga saserdote duyog nga mag-alagad panahon sa pagpahinungod sa templo, nga mahitabo sa panahon sa Pista sa mga Balongbalong, o mga Tabernakulo. (1Ha 8:2; Lev 23:34) Si Alfred Edersheim nag-ingon nga sa mga adlaw sa pista ang bisan kinsa nga saserdote mahimong moadto ug motabang diha sa pag-alagad sa templo, apan panahon sa Pista sa mga Tabernakulo (mga Balongbalong) ang tanang 24 ka dibisyon kinahanglang presente.​—The Temple, 1874, p. 66.

Sa panahon niini nga mga pista daghan kaayog trabaho ang mga saserdote, mga Levihanon, ug ang mga Netinim nga nag-alagad uban kanila. Usa ka pananglitan sa buluhaton nga ilang gihimo gipaila diha sa paghubit sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo nga gisaulog ni Haring Ezequias human niya hinloi ang templo, nga ang maong selebrasyon, niini nga higayon, gipadayon pa ug laing pito ka adlaw. Ang asoy nag-ingon nga si Ezequias nag-amot ug halad nga 1,000 ka torong baka ug 7,000 ka karnero ug nga ang mga prinsipe nag-amot ug 1,000 ka torong baka ug 10,000 ka karnero.​—2Cr 30:21-24.

Ang pipila ka adlaw niini nga mga pista maoy solemne o balaang mga panagkatigom; kini maoy mga igpapahulay, ug sama sa senemanang mga Igpapahulay, kini nanginahanglan ug bug-os nga paghunong sa kasagarang mga kalihokan. Wala gayoy sekular nga trabaho nga pagahimoon. Ang usa ka eksepsiyon diha sa regular nga kahikayan sa Igpapahulay mao nga ang buluhaton sama sa pag-andam ug pagkaon, nga supak sa balaod panahon sa senemanang mga adlaw nga Igpapahulay, gitugot maylabot sa pagpangandam sa pagsaulog sa mga pista. (Ex 12:16) Labot niini adunay kalainan tali sa “balaang mga panagkatigom” sa mga pista ug sa regular nga senemanang mga Igpapahulay (ug sa Igpapahulay sa ikanapulong adlaw sa ikapitong bulan, ang Adlaw sa Pagtabon-sa-Sala, usa ka panahon sa pagpuasa), nga niining mga adlawa walay bisan unsang buluhaton nga gitugot, bisan ang paghaling ug kalayo “sa bisan diin sa inyong puloy-anang mga dapit.”​—Itandi ang Levitico 23:​3, 26-32 sa bersikulo 7, 8, 21, 24, 25, 35, 36 ug sa Exodo 35:​2, 3.

Ang Kahinungdanon sa mga Pista Diha sa Kinabuhi sa mga Israelinhon. Ang mga pista hinungdanon kaayo diha sa kinabuhi sa mga Israelinhon ingong nasod. Samtang sila naulipon pa sa Ehipto, giingnan ni Moises si Paraon nga ang katarongan sa ilang pagpamugos nga tugotan sa pagbiya sa Ehipto ang mga Israelinhon ug ang ilang mga kahayopan mao nga “kami adunay usa ka pista alang kang Jehova.” (Ex 10:9) Ang pakigsaad sa Balaod naglakip sa daghang detalyado nga mga instruksiyon mahitungod sa pagsaulog sa mga pista. (Ex 34:18-24; Lev 23:1-44; Deu 16:1-17) Sa pagsunod sa mga sugo sa Diyos, ang mga pista nakatabang sa tanan nga nanambong sa pagsentro sa ilang mga hunahuna sa pulong sa Diyos ug dili malambigit pag-ayo sa ilang personal nga mga kalihokan nga sa ingon sila mahikalimot sa mas importanteng espirituwal nga aspekto sa ilang adlaw-adlaw nga pagkinabuhi. Kini nga mga pista nagpahinumdom usab kanila nga sila maoy usa ka katawhan alang sa ngalan ni Jehova. Ang pagpanaw ngadto ug gikan sa mga panagkatigom sa pista naghatag gayod ug daghang kahigayonan sa panaghisgot bahin sa pagkamaayo sa ilang Diyos ug sa mga panalangin nga sa adlaw-adlaw ug sa popanahon ilang napahimuslan. Ang mga pista nagtaganag panahon ug kahigayonan alang sa pagpamalandong, panag-ubanay, ug sa panaghisgot sa balaod ni Jehova. Kini nagpalapad sa kahibalo bahin sa hinatag-sa-Diyos nga yuta, nagpauswag sa pagkamasinaboton ug sa gugma sa silingan taliwala sa mga Israelinhon, ug nagpalambo sa panaghiusa ug sa mahinlo nga pagsimba. Ang mga pista maoy mga okasyon sa kalipay. Ang mga hunahuna sa mga nanambong napuno sa mga kaisipan ug sa mga dalan sa Diyos, ug ang tanang tim-os nga nakigbahin nakadawat ug dagayang espirituwal nga panalangin. Pananglitan, tagda ang panalangin ngadto sa linibo nga mitambong sa Pista sa Pentekostes didto sa Jerusalem niadtong 33 K.P.​—Buh 2:1-47.

Ang mga pista nagsimbolo ug kalipay alang sa mga Hudiyo. Sa wala pa madestiyero sa Babilonya, nga nianang panahona ang nasod sa katibuk-an nahikalimot na sa tinuod nga espirituwal nga katuyoan sa mga pista, ang mga manalagna nga si Oseas ug Amos naglangkit sa umaabot nga gitagnang kalaglagan sa Jerusalem uban sa paghunong niining mangayaon ug malipayong mga kasaulogan, o sa paghimo nila niini nga mga okasyon sa pagbangotan. (Os 2:11; Am 8:10) Human sa pagkapukan sa Jerusalem, si Jeremias nasubo nga “ang mga dalan sa Zion maoy pagbangotan, tungod kay walay miadto sa pista.” Ang Pista ug ang Igpapahulay ‘nakalimtan’ na. (Lam 1:4; 2:6) Pasiunang gihubit ni Isaias ang malipayong kahimtang sa nahibalik nga mga destiyero gikan sa Babilonya niadtong 537 W.K.P., nga nag-ingon: “Kamo aduna unyay awit nga sama nianang sa gabii nga balaanon sa usa ang kaugalingon alang sa usa ka pista.” (Isa 30:29) Hinunoa, wala madugay human sa ilang pagkapasig-uli ngadto sa ilang hinatag-sa-Diyos nga yuta nga sila naghugaw na usab sa mga pista ni Jehova, mao nga, pinaagi sa manalagna nga si Malaquias, ang Diyos nagpasidaan sa mga saserdote nga ang kinalibang diha sa ilang mga pista idapuwas sa ilang mga nawong.​—Mal 2:1-3.

Ang mga magsusulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan mihimog ubay-ubayng mga paghisgot sa mga pista, nga usahay naghimog malipayon, simboliko, ug matagnaon nga pagpadapat alang sa mga Kristohanon. Hinunoa, ang pagsaulog niini nga mga pista o mga pangilin sa literal nga paagi wala isugo sa mga Kristohanon.​—Col 2:​16, 17; tan-awa ang mga pista ubos sa matag usa ka ngalan niini.

Gitawag usab ingong Pista sa mga Tabernakulo, o Pagpanghipos sa mga Abot, o gitawag nga “pista ni Jehova” diha sa Levitico 23:39. Ang mga instruksiyon bahin sa pagsaulog niini makaplagan sa Levitico 23:34-43, Numeros 29:12-38, ug sa Deuteronomio 16:13-15. Kini nga pista saulogon sa Etanim 15-21, nga may usa ka solemneng panagkatigom sa ika-22 nga adlaw. Sa sinugdan, ang Etanim (Tisri; Septiyembre-Oktubre) mao ang unang bulan sa Hudiyohanong kalendaryo, apan human sa Pagpanggula gikan sa Ehipto kini nahimong ang ikapitong bulan sa sagradong tuig, sanglit ang Abib (Nisan; Marso-Abril), nga kanhi mao ang ikapitong bulan, gihimo nga mao ang unang bulan. (Ex 12:2) Ang Pista sa mga Balongbalong maoy usa ka pagsaulog sa pagpanghipos o pagpanigom sa mga bunga sa yuta, “ang abot sa yuta,” nga naglakip sa mga lugas, lana, ug bino. (Lev 23:39) Kini gitawag ingong “ang pista sa pagpanghipos sa mga abot sa pagbanos sa tuig.” Ang balaang panagkatigom sa ikawalong adlaw magtimaan sa usa ka solemneng pagtapos sa tibuok tuig nga siklo sa mga pista.​—Ex 34:22; Lev 23:34-38.

Ang Pista sa mga Balongbalong sa pagkatinuod magtimaan sa pagkatapos sa dakong bahin sa agrikultural nga tuig sa Israel. Busa, kini maoy usa ka panahon sa pagmaya ug pagpasalamat sa tanang panalangin ni Jehova nga iyang gihatag diha sa mga abot sa tanan nilang mga pananom. Dugang pa, sanglit ang Adlaw sa Pagtabon-sa-Sala gisaulog lima ka adlaw una pa niana, ang katawhan mobati nga sila adunay pakigdait kang Jehova. Bisan tuod ang mga lalaki lamang ang obligadong motambong, ang tibuok nga mga pamilya maoy moadto. Sila gisugo sa pagpuyo sa mga balongbalong (Heb., suk·kohthʹ) sulod sa pito ka adlaw niini nga pista. Sagad usa ra ka pamilya ang mookupar sa usa ka balongbalong. (Ex 34:23; Lev 23:42) Kini nga mga balongbalong tukoron diha sa mga sawang sa mga balay, sa mga atop sa mga puloy-anan, sa mga sawang sa templo, sa mga plasa, ug diha sa mga dalan hangtod sa gilay-on nga usa ka adlawng Igpapahulay nga panaw gikan sa siyudad. Kinahanglang gamiton sa mga Israelinhon “ang bunga sa maanindot nga mga kahoy,” ang mga palwa sa palma, ang mga sanga sa mga kahoy nga daghag sanga ug sa mga alamo. (Lev 23:40) Sa mga adlaw ni Esdras, ang mga dahon sa olibo ug kahoyng oleifero, mirto (nga humot kaayo), ug ang mga dahon sa palma, maingon man ang mga sanga sa ubang mga kahoy, gigamit sa pagtukod niining temporaryo nga mga tinukod. Sanglit ang tanan, adunahan ug kabos, magpuyo man sa mga balongbalong, nga gani mokaon sa ilang mga pagkaon diha niini sulod sa pito ka adlaw, ug nga ang mga balongbalong hinimo tanan sa samang materyales nga gikuha gikan sa mga kabungtoran ug sa mga walog sa maong dapit, kini nga pista nagpasiugda nga ang tanan managsama ra.​—Neh 8:14-16.

Sa adlaw una pa ang pista, sa Etanim 14, kadaghanan sa mga nagsaulog, kon dili man ang tanan, mangabot sa Jerusalem. Ang ika-14 mao ang adlaw sa pagpangandam, gawas kon kanang adlawa matunong sa adlaw sa senemanang Igpapahulay, nga sa maong kahimtang ang mga pagpangandam mahimong himoon una pa niana. Ang tanan puliki sa pagtukod ug mga balongbalong, sa paglunsay, sa pag-atiman sa mga halad nga gidala sa matag usa, maingon man usab sa malipayong panag-ubanay. Ang siyudad sa Jerusalem ug ang mga palibot niini talagsaon ug nindot kaayong tan-awon, nga may mga balongbalong nga gitukod lukop sa lungsod ug diha sa mga kadalanan ug sa mga tanaman palibot sa Jerusalem. Nakahatag sa dugang kasadya sa maong okasyon mao ang mabulokon ug matahom nga mga prutas ug mga dahon, lakip ang kahumot sa mga mirto. Ang tanan naghinamhinam, nagpaabot sa pagbudyong sa trompeta gikan sa habog nga dapit sa templo sa sayong gabii sa tinghunlak, nga magpahibalo sa pagsugod sa pista.

Sa panahon niini nga pista ang gidaghanon sa mga halad nga itanyag mas daghan kay sa uban pang mga pista sa tuig. Ang halad sa nasod, nga 13 ka torong baka ang ihalad sa unang adlaw ug dayon kunhoran ug usa matag adlaw, mokabat ug 70 ka torong baka, gawas pa sa 119 ka nating karnero, mga laking karnero, ug mga kanding, dugang pa sa mga halad-nga-lugas ug sa halad nga bino. Sa tibuok semana, linibo ka indibiduwal nga mga halad ang itanyag usab sa mga motambong. (Num 29:12-34, 39) Sa ikawalong adlaw, diin walay mahago nga buluhaton ang pagabuhaton, usa ka torong baka, usa ka laking karnero, ug pito ka laking nating karnero nga usa ka tuig ang kagulangon ang itanyag ingong usa ka halad-nga-sinunog, lakip sa mga halad-nga-lugas ug halad-nga-ilimnon, maingon man usab sa usa ka kanding ingong usa ka halad-sa-sala.​—Num 29:35-38.

Sa mga tuig nga Igpapahulay, ang Balaod basahon ngadto sa tanang katawhan panahon sa pista. (Deu 31:10-13) Lagmit nga ang una sa 24 ka dibisyon sa mga saserdote nga gimugna ni David misugod sa pag-alagad sa templo human sa Pista sa mga Balongbalong, sanglit ang templo nga gitukod ni Solomon giinagurahan man sa panahon niini nga pista niadtong 1026 W.K.P.​—1Ha 6:​37, 38; 1Cr 24:1-18; 2Cr 5:3; 7:7-10.

Ang talagsaong ilhanan sa Pista sa mga Balongbalong mao ang malipayong pagpasalamat. Maoy tinguha ni Jehova nga ang iyang katawhan magmaya diha kaniya. “Magmaya kamo atubangan ni Jehova nga inyong Diyos.” (Lev 23:40) Kini maoy usa ka pista sa pagpasalamat alang sa pagpanghipos sa mga abot​—dili lamang sa lugas kondili sa lana ug sa bino usab, nga nakaamot ug dako sa kalipay sa kinabuhi. Sa panahon niini nga pista, ang mga Israelinhon makapamalandong pag-ayo nga ang ilang kauswagan ug kadagaya sa maayong mga butang wala modangat pinaagi sa ilang kaugalingong paningkamot. Apan, kini maoy tungod sa pag-atiman kanila ni Jehova nga ilang Diyos nga sila nakabaton niini nga kauswagan. Angay nilang palandongon pag-ayo kining mga butanga, kay basin unya, ingon sa gisulti ni Moises, nga “ang imong kasingkasing magmapahitas-on ug ikaw mahikalimot kang Jehova nga imong Diyos, nga nagpagawas kanimo gikan sa yuta sa Ehipto, gikan sa balay sa mga ulipon.” Si Moises nagpahayag usab: “Ug hinumdoman mo si Jehova nga imong Diyos, tungod kay siya ang maghahatag ug gahom kanimo aron sa pagbaton ug bahandi; aron tumanon ang iyang pakigsaad nga iyang gipanumpa sa imong mga katigulangan, ingon niining adlawa.”​—Deu 8:​14, 18.

Ang Israel gisugo sa pagpuyo sa mga balongbalong sulod sa usa ka semana, “aron ang inyong mga kaliwatan mahibalo nga sa mga balongbalong ko gipapuyo ang mga anak sa Israel sa dihang gipagawas ko sila gikan sa yuta sa Ehipto. Ako mao si Jehova nga inyong Diyos.” (Lev 23:​42, 43) Uban sa kalipay ug pagkamapasalamaton, sila makahinumdom sa pag-atiman sa Diyos kanila didto sa kamingawan sa dihang sila gitagan-an ni Jehova ug panalipod, ‘nga nagpalakaw kanila latas sa dako ug makalilisang nga kamingawan, nga may malala nga mga halas ug mga tanga ug uhaw nga yuta nga walay tubig; nga nagpagulag tubig alang kanila gikan sa bato nga santik; nga nagpakaon kanila ug mana sa kamingawan, nga wala hiilhi sa ilang mga amahan.’ (Deu 8:​15, 16) Kini maghatag kanila ug hinungdan sa pagmaya tungod sa padayong nag-uswag nga pag-atiman ug kadagaya nga gihatag sa Diyos alang kanila.

Mga Seremonyas nga Gidugang sa Ulahi. Ang usa ka kostumbre nga sa ulahi gibuhat, lagmit nga gihisgotan diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan (Ju 7:​37, 38) apan wala diha sa Hebreohanong Kasulatan, mao ang pagkalos ug tubig gikan sa Linaw sa Siloam ug pagbubo niini, lakip sa bino, sa ibabaw sa halaran panahon sa paghalad sa buntag. Sumala sa kadaghanang mga eskolar, kini himoon sulod sa pito ka adlaw sa pista apan dili sa ikawalong adlaw. Ang saserdote moadto sa Linaw sa Siloam nga magdala ug usa ka bulawan nga pitsil (gawas sa unang adlaw sa pista, nga usa ka igpapahulay, sa dihang kuhaon ang tubig gikan sa usa ka bulawan nga sudlanan sa templo, diin kini gisudlan ug tubig gikan sa Siloam sa miaging adlaw). Iyang tinoon nga siya makabalik gikan sa Siloam dala ang tubig sa dihang ang mga saserdote sa templo andam na sa pagpahimutang sa hiniwa nga mga bahin sa halad diha sa halaran. Ang iyang pagsulod ngadto sa Sawang sa mga Saserdote agi sa Ganghaan sa Tubig sa templo ipahibalo pinaagig tulo ka pagbudyong sa mga trompeta sa mga saserdote. Unya ang tubig ibubo nganha sa usa ka dulang ug kini moagos paingon sa tiilan sa halaran, sa samang panahon nga ang bino ibubo sa usa ka dulang. Dayon ang musika sa templo moduyog sa pag-awit sa Hallel (Salmo 113-118), nga sa maong panahon ang mga magsisimba magwarawara sa ilang mga sanga sa palma paatubang sa halaran. Kini nga seremonyas mahimong magpahinumdom sa malipayong mga nagasaulog bahin sa matagnaong mga pulong ni Isaias: “Uban sa kasadya kamo magkalos ug tubig gikan sa mga tubod sa kaluwasan.”​—Isa 12:3.

Ang laing daw kaamgid nga seremonyas mao nga sa kada adlaw niining pito ka adlaw nga pista ang mga saserdote, nga magparada, molakaw libot sa halaran, nga manag-awit, “Ah, karon, Jehova, palihog luwasa kami! Ah, karon, Jehova, palihog ihatag kanamo ang kalamposan!” (Sal 118:25) Apan sa ikapitong adlaw sila molibot sa makapito.

Sumala sa rabbinikong mga tinubdan, dihay lain pang talagsaon nga seremonyas niini nga pista, sama sa pagkalos ug tubig gikan sa Siloam, nga gihimo sa dihang si Jesus dinhi pa sa yuta. Kini nga seremonyas magsugod sa kataposang bahin sa ika-15 sa Tisri, ang unang adlaw sa pista, sa pagkatinuod sa pagsugod sa ika-16, ang ikaduhang adlaw sa pista, ug padayon nga himoon hangtod sa sunod nga lima ka gabii. Ang mga pagpangandam himoon diha sa Sawang sa Kababayen-an. Upat ka dagkong bulawan nga mga tangkawan ang nahimutang diha sa sawang, nga ang matag usa adunay upat ka bulawang mga panaksan. Upat ka batan-on nga saserdotehanon ug kaliwat ang mosaka ginamit ang mga hagdanan ug sila magdalag dagkong mga pitsil sa lana, ug ilang sudlan ang 16 ka panaksan. Ang daan nga mga sapot sa mga saserdote gamiton ingong mga pabilo sa mga lampara. Ang Hudiyong mga magsusulat nag-ingon nga kini nga mga lampara hayag kaayo mao nga kini makita gikan sa halayo, nga maglamdag sa mga sawang sa mga balay sa Jerusalem. Ang pipila ka tawo, lakip ang pipila ka ansiyano, mosayaw nga may bitbit nga nagsigang mga sulo ug moawit ug mga awit sa pagdayeg, nga dinuyogan sa mga tulonggon.

Makaiikag usab nga si Jeroboam, kinsa mibulag gikan sa anak nga lalaki ni Solomon nga si Rehoboam ug nahimong hari sa napulo ka tribo sa amihanan, mihimog usa ka pagsaulog (sa ikawalo nga bulan, dili sa ikapito) sa kunohay Pista sa mga Balongbalong, dayag nga aron pugngan kini nga mga tribo sa pag-adto sa Jerusalem. Apan siyempre, ang mga halad gitanyag ngadto sa bulawang mga nating baka nga iyang gihimo, nga supak sa sugo ni Jehova.​—1Ha 12:31-33.

Lagmit gipunting ni Jesus ang espirituwal nga kahulogan sa Pista sa mga Balongbalong ug tingali sa seremonyas maylabot sa tubig sa Siloam sa dihang “sa kataposang adlaw, ang dakong adlaw sa pista, si Jesus nagtindog ug siya misinggit, nga nag-ingon: ‘Kon adunay giuhaw, paaria siya kanako ug paimna. Siya nga nagbutang ug pagtuo kanako, sama sa giingon sa Kasulatan, “Gikan sa iyang kinasulorang bahin modagayday ang mga sapa sa buhing tubig.”’” (Ju 7:​37, 38) Dugang pa, mahimong iyang gipunting ang pagpadan-ag sa Jerusalem pinaagi sa pagpasiga sa mga lampara ug mga sulo diha sa dapit sa templo sa panahon niini nga pista sa dihang siya miingon sa mga Hudiyo wala madugay human niana: “Ako mao ang kahayag sa kalibotan. Siya nga magasunod kanako dili gayod magalakaw sa kangitngit, apan makabaton sa kahayag sa kinabuhi.” (Ju 8:12) Wala madugay human sa iyang pagpakigsulti sa mga Hudiyo, mahimong gilangkit ni Jesus ang Siloam ngadto niini nga pista ug sa mga suga niini sa dihang iyang nahibalag ang usa ka tawo nga natawong buta. Human isulti ngadto sa iyang mga tinun-an nga, “Ako ang kahayag sa kalibotan,” siya miluwa sa yuta ug nagmasa ug lapok pinaagi sa iyang laway, ug nagbutang niini nga lapok sa mga mata sa tawo ug miingon kaniya: “Lakaw, panghilam-os didto sa linaw sa Siloam.”​—Ju 9:1-7.

Ang gihimo sa katawhan nga pagwarawara ug mga sanga sa palma panahon niini nga pista magpahinumdom usab kanato bahin sa mga panon sa katawhan nga nagwarawara ug mga sanga sa palma panahon sa pagsulod ni Jesus sa Jerusalem una pa sa iyang kamatayon, bisan tuod nga kini wala mahitabo sa panahon sa Pista sa mga Balongbalong, apan nahitabo sa wala pa ang Paskuwa. (Ju 12:​12, 13) Lain pa, si apostol Juan, kinsa diha sa panan-awon nakakita sa 144,000 nga mga ulipon sa Diyos nga gitimbrehan sa ilang mga agtang, miingon kanato: “Human niining mga butanga nakita ko, ug, tan-awa! usa ka dakong panon, nga walay tawong makaihap, gikan sa tanang kanasoran ug mga tribo ug katawhan ug mga pinulongan, nga nagbarog atubangan sa trono ug atubangan sa Kordero, nga nagsul-ob ug maputing tag-as nga mga besti; ug nanagdalag mga palwa sa palma diha sa ilang mga kamot. Ug sa makusog nga tingog sila nanagsinggit, nga nag-ingon: ‘Ang kaluwasan utang namo sa atong Diyos, nga naglingkod sa trono, ug sa Kordero.’”​—Pin 7:1-10.

Tino gayod nga ang Pista sa mga Balongbalong maoy usa ka haom nga konklusyon sa dakong bahin sa agrikultural nga tuig ug sa siklo sa mga pista sa maong tuig. Ang tanang butang nga nalangkit niini naghatag ug kalipay, dagayang mga panalangin, kahayahay, ug kinabuhi gikan kang Jehova.

Ang pagsaulog sa Pista sa Pagpahinungod (Heb., chanuk·kahʹ) naghandom sa pagkabaton pag-usab sa independensiya sa mga Hudiyo gikan sa Siro-Gresyanhong paggahom ug sa pagpahinungod pag-usab ngadto kang Jehova sa templo sa Jerusalem, nga gipasipalahan ni Antiochus IV Epiphanes, kinsa nagtawag sa iyang kaugalingon nga The·osʹ E·pi·pha·nesʹ (“Nagpadayag nga Diyos”). Gitukod niya ang usa ka halaran sa ibabaw sa dakong halaran diin gitanyag kanhi ang adlaw-adlawng halad-nga-sinunog. (1 Macabeo 1:54-59, AT) Niadtong higayona (Kislev 25, 168 W.K.P.), aron ipakita ang iyang pagdumot ug pagtamay kang Jehova, ang Diyos sa mga Hudiyo, ug aron pasipalahan sa hilabihan ang Iyang templo, si Antiochus naghalad ug baboy sa ibabaw sa halaran ug iyang giwisik ang sabaw sa unod niini diha sa palibot sa templo. Gisunog usab niya ang mga ganghaan sa templo, gigun-ob ang mga lawak sa mga saserdote, ug gidala ang halaran nga bulawan maingon man ang lamesa sa pasundayag nga tinapay ug ang tangkawan nga bulawan. Ang templo ni Zorobabel gipahinungod pag-usab apan ngadto sa paganong diyos nga si Zeus sa Olympus.

Duha ka tuig sa ulahi giilog pag-usab ni Judas Macabeo ang siyudad ug ang templo. Ang sangtuwaryo nahimong biniyaan; ang mga bunglayon nanubo diha sa mga sawang sa templo. Gilumpag ni Judas ang daan nga halaran nga gipasipalahan ug gitukod ang usa ka bag-ong halaran nga ginama sa dili-sinapsapan nga mga bato. Si Judas nagpahimog mga sudlanan nga gamiton alang sa templo ug iyang gidala ang halaran sa insenso, ang lamesa sa pasundayag nga tinapay, ug ang tangkawan ngadto sa templo. Human hinloi ang templo, kini iyang gipahinungod pag-usab niadtong Kislev 25, 165 W.K.P., eksaktong tulo ka tuig human nga si Antiochus naghalad sa ibabaw sa halaran aron sa pagsimba sa paganong diyos. Ang adlaw-adlaw o makanunayong mga halad-nga-sinunog gihimo pag-usab.​—1 Macabeo 4:36-54; 2 Macabeo 10:1-9, AT.

Mga Kostumbre sa Pista. Ang paagi sa pagsaulog niini nga pista naghimo niini nga usa ka panahon sa dakong pagmaya. Ang paagi sa pagsaulog niini adunay kaamgiran sa Pista sa mga Balongbalong. Ang selebrasyon mokabat ug walo ka adlaw sukad sa Kislev 25. (1 Macabeo 4:59) Hayag kaayo ang mga sawang sa templo, ug ang tanang pribadong mga pinuy-anan gisug-an ug mga lampara nga maanindot ug disenyo. Ang Talmud nagtawag niini ingong ang “Pista sa Kahayag.” Sa ulahi, naandan sa pipila ang pagbutang ug walo ka lampara sa unang gabii ug dayon kuhaan ug usa matag gabii, ang uban magsugod sa usa ka lampara ug dayon magdugang niini hangtod moabot ug walo. Ang mga lampara gibutang duol sa mga pultahan nga paingon sa dalan dili lamang aron kini magbanwag sa sulod sa balay kondili aron usab nga ang tanan nga anaa sa gawas makakita sa kahayag. Duyog sa pagpasiga sa mga lampara mao ang pag-awit ug mga awit nga naghimaya sa Diyos nga Manluluwas sa Israel. Si Josephus naghisgot bahin sa pagsugod niini nga pista: “Dako kaayo ang ilang kalipay nga napasig-uli ang ilang mga kostumbre ug naangkon pag-usab nga wala damha ang ilang katungod sa paghimog kaugalingong mga seremonyas human sa dugay kaayong panahon, nga tungod niana sila naghimo ug usa ka balaod nga ang ilang mga kaliwat kinahanglang magsaulog sa pagkahibalik sa pag-alagad sa templo sulod sa walo ka adlaw. Ug sukad nianang panahona hangtod karon among gisaulog kini nga pista, nga among gitawag nga pista sa Mga Kahayag, nga sa akong pagtuo nagngalan niini tungod kay ang katungod sa pagsimba among naangkon sa panahon nga wala gayod namo damha.” (Jewish Antiquities, XII, 324, 325 [vii, 7]) Gitugotan ang mahagong buluhaton, sanglit kini wala man isipa nga usa ka igpapahulay.

Dihay gihimo kanhi nga duha ka pagpahinungod sa templo, nianang sa unang templo ni Solomon ug nianang sa ikaduhang templo nga gitukod ni Zorobabel, nga solemneng gisaulog human matapos ang buluhaton sa pagtukod. Apan human niana walay anibersaryo nga pista agig paghandom niini, sama sa gihimong anibersaryo panahon sa pagpahinungod pag-usab sa ikaduhang templo ni Judas Macabeo. Dili sama sa tulo ka dagkong mga pista, diin ang tanang lalaki obligado sa pagtambong didto sa Jerusalem, ang Pista sa Pagpahinungod mahimong saulogon sa nagkalainlain nilang mga siyudad, sama sa gihimo sa Pista sa Purim. (Ex 23:14-17; Est 9:18-32) Sa tibuok yuta sila magtigom diha sa ilang mga sinagoga uban ang pag-awit ug paghugyaw, nga magdalag mga sanga sa mga kahoy, samtang ang mga sinagoga ug ang pribadong mga balay gilamdagan sa daghang suga. Gisaulog sa mga Hudiyo kini nga pista hangtod karon.

Kahulogan Alang sa mga Kristohanon. Si Jesus miduaw sa templo sa Pista sa Pagpahinungod panahon sa kataposang tingtugnaw sa iyang pagministeryo, niadtong 32 K.P. Ang asoy mabasa: “Nianang panahona ang pista sa pagpahinungod gisaulog sa Jerusalem. Tingtugnaw kadto, ug si Jesus naglakaw didto sa templo sa mga portiko ni Solomon.” (Ju 10:​22, 23) Ang Kislev, ang ikasiyam nga bulan, maoy katumbas sa Nobyembre-Disyembre. Siyempre, nahibaloan na sa kadaghanan sa mga Hudiyo nga kini nga pista gisaulog panahon sa tingtugnaw. Busa, ang paghisgot sa tingtugnaw dinhi lagmit nagtumong sa kahimtang sa klima inay sa yugto sa panahon nga tungod niana si Jesus nagpili ug usa ka dapit nga may atop alang sa iyang pagpanudlo, sa “mga portiko ni Solomon.” Kining may atop nga mga portiko nahimutang sa S nga dapit sa gawas nga sawang sa mga Hentil, diin didto magtigom ang daghang tawo.​—Buh 3:11; 5:12.

Walay dayag nga giingon diha sa inspiradong Kasulatan nga si Jehova naghatag kang Judas ug kadaogan ug nagsugo kaniya sa pag-ayo sa templo, sa paghitsas pag-usab sa mga kasangkapan niini, sa paghimo sa mga galamiton niini, ug sa kataposan sa pagpahinungod pag-usab niini. Apan aron matuman ang mga tagna bahin kang Jesus ug sa iyang ministeryo ug aron magpadayon ang Levihanong mga halad hangtod mahimo ang dakong halad sa Anak sa Diyos, ang templo ug ang mga buluhaton diha niini kinahanglang magpadayon panahon sa pagtungha sa Mesiyas. (Ju 2:17; Dan 9:27) Gigamit ni Jehova ang mga tawo sa langyawng kanasoran, sama kang Ciro, aron sa pagtuman sa pipila ka katuyoan maylabot sa pagsimba Kaniya. (Isa 45:1) Ilabina nga iya gayong gamiton ang usa ka tawo gikan sa iyang napahinungod nga katawhan, ang mga Hudiyo.

Bisan unsa man ang kahimtang, ang mga buluhaton sa templo gihimo panahon sa ministeryo ni Jesu-Kristo. Sa mas maluhong paagi ang templo ni Zorobabel gitukod pag-usab (gipulihan) ni Herodes. Tungod niini nga hinungdan ug tungod kay wala nila magustohi si Herodes, ang mga Hudiyo kasagaran maghisgot sa duha lamang ka templo, ang kang Solomon ug ang kang Zorobabel. Walay makita sa mga pulong ni Jesus ni sa bisan unsang mga sinulat sa iyang mga tinun-an nga gikondenar ang Pista sa Pagpahinungod. Apan wala kini isugo nganha sa mga Kristohanon diha sa bag-ong pakigsaad.​—Col 2:16; Gal 4:​10, 11; Heb 8:6.

Ang Diyos nagsugo sa Israel nga sa matag bag-ong bulan, nga magtimaan sa pagsugod sa lunar nga mga bulan sa Hudiyohanong kalendaryo, huypon ang mga trompeta ibabaw sa ilang mga halad-nga-sinunog ug mga halad-sa-panag-ambit. (Num 10:10) Ang linaing mga halad kinahanglang itanyag niining mga adlawa gawas pa sa gikinahanglan nga adlaw-adlawng mga halad. Ang halad alang sa bag-ong bulan maoy usa ka halad-nga-sinunog nga gilangkoban sa duha ka torong baka, usa ka laking karnero, ug pito ka laking nating karnero nga usa ka tuig ang kagulangon, lakip sa mga halad nga lugas ug bino alang sa matag usa niini, maingon man sa usa ka nating kanding ingong usa ka halad-sa-sala.​—Num 28:11-15.

Mao ra kini ang gisugo maylabot sa pagsaulog niini diha sa Pentateuko, apan ang pagsaulog sa bag-ong bulan sa ngadtongadto nahimong usa ka hinungdanong pista sa nasod. Sa Isaias 1:​13, 14 kini gihisgotan uban sa mga Igpapahulay ug mga kapistahan. Sa panahon sa ulahing mga manalagna, ang katawhan lagmit dili mobuhat ug komersiyal nga buluhaton sa mga adlaw sa bag-ong bulan, sumala sa gipakita sa Amos 8:5. Kini saylo na sa kon unsay gilatid diha sa Kasulatan bahin sa mga adlaw sa bag-ong bulan. Bisan pa niana, sumala sa gipakita sa ulahing duha ka teksto nga gisitar, ang pagsaulog sa mga Hudiyo sa bag-ong bulan nianang panahona nahimong pormalismo na lamang, nga dulumtanan sa mga mata ni Jehova.

Ang adlaw sa bag-ong bulan maoy usa ka adlaw nga gisaulog ilabina alang sa pag-ubanay ug pagpista. Kini masabot pinasukad sa gihunahuna ni Saul sa dihang si David wala motambong sa lamesa ni Saul sa adlaw sa bag-ong bulan. Si Saul miingon sa iyang kaugalingon: “May nahitabo mao nga siya dili mahinlo, kay wala pa siya mahinloi.” (1Sa 20:​5, 18, 24, 26) Bisan tuod nga ang pipila ka matang sa trabaho mahimong buhaton niining adlawa nga dili mahimong buhaton sa Igpapahulay, kini giisip ingong usa ka adlaw sa pagkonsiderar sa espirituwal nga mga butang. Ang katawhan magkatigom (Isa 1:13; 66:23; Sal 81:3; Eze 46:3) o moduaw sa mga manalagna o mga tawo sa Diyos.​—2Ha 4:23.

Ang pagsaulog sa adlaw sa bag-ong bulan wala maglangkit ug pagsimba sa bulan, ingon sa gibuhat sa pipila ka paganong mga nasod, ni kini nalangkit sa astrolohiya.​—Huk 8:21; 2Ha 23:5; Job 31:26-28.

Si Isaias misulat mahitungod sa usa ka panahon sa umaabot sa dihang ang tanang unod magtigom aron sa pagyukbo atubangan kang Jehova sa mga adlaw sa bag-ong bulan. (Isa 66:23) Sa tagna ni Ezequiel, sa panahon sa pagkadestiyero didto sa Babilonya, sa dihang siya gihatagan ug panan-awon bahin sa usa ka templo, si Jehova miingon kaniya: “Kon mahitungod sa ganghaan sa sulod nga sawang nga nag-atubang sa sidlakan, magpabilin kining sirado sa unom ka adlaw nga tingtrabaho, ug sa adlawng igpapahulay kini pagabuksan, ug sa adlaw sa bag-ong bulan kini pagabuksan. Ug ang katawhan sa yuta moyukbo diha sa agianan pasulod sa maong ganghaan sa panahon sa mga igpapahulay ug sa mga bag-ong bulan, sa atubangan ni Jehova.”​—Eze 46:​1, 3.

Ang mga Hudiyo karong adlawa nagsaulog sa bag-ong bulan uban ang daghan kaayong mga seremonyas ug naghatag niini ug dakong importansiya. Apan, gipadayag ngadto sa mga Kristohanon nga sila dili obligado sa pagsaulog sa usa ka bag-ong bulan o usa ka igpapahulay, nga maoy bahin lamang sa landong sa mga butang nga moabot, apan ang katinuoran makaplagan lamang diha kang Jesu-Kristo. Ang mga pista sa kinaiyanhong Israel adunay simbolikong kahulogan ug katumanan diha sa daghang panalangin pinaagi sa Anak sa Diyos.​—Col 2:​16, 17.

Kini nga pista gihimo sa unang adlaw (o sa bag-ong bulan) sa ikapitong bulan sa Etanim (Tisri). Kini mao ang sinugdanan sa sekular nga tuig sa mga Hudiyo. Kini nalahi ingong mas hinungdanon kay sa Pista sa Bag-ong Bulan sa ubang 11 ka bulan. Ang sugo dugang nag-ingon bahin sa Pista sa Pagbudyong sa Trompeta nga kini kinahanglang igahin ingong usa ka adlaw sa balaan nga panagkatigom, nga niana walay bisan unsang mahago nga buluhaton ang pagabuhaton.

Kini nga pista ginganlan pinasukad niini nga sugo: “Kinahanglan nga adunay bug-os nga pagpahulay alang kaninyo, usa ka handomanan pinaagi sa pagbudyong sa trompeta.” “Kini mahimong usa ka adlaw sa pagbudyong sa trompeta alang kaninyo.” Niini nga adlaw itanyag ang mga halad nga usa ka toreyong baka, usa ka laking karnero, ug pito ka himsog nga laki nga mga nating karnero nga usa ka tuig ang kagulangon, lakip sa halad-nga-lugas sa pino nga harina nga gibasa sa lana, maingon man usab sa usa ka laking nating kanding ingong usa ka halad-sa-sala. Kini maoy dugang pa sa makanunayong adlaw-adlaw nga mga tanyag ug sa mga halad nga ihatag sa linaing paagi panahon sa mga adlaw sa bag-ong bulan.​—Lev 23:24; Num 29:1-6.

Siyempre, kini nga pista maoy importante, dili lamang tungod kay ang bulan nga kini magsugod maoy sinugdanan sa usa ka bag-ong tuig sa pagpanguma ug pagtrabaho kondili usab tungod kay ang Adlaw sa Pagtabon-sa-Sala natunong sa ika-10 nga adlaw niini nga bulan ug ang Pista sa mga Balongbalong magsugod sa ika-15 nga adlaw. Ang pagtapos sa kinadak-ang bahin sa pagpanghipos sa mga abot sa hinapos sa tuig himoon niini nga bulan. Ang mga abot nga anihon niini nga bulan maglakip sa mga ubas nga himoong bino, nga makapalipay sa kasingkasing sa tawo, ug mga olibo, nga, lakip sa ubang mga butang, nagtaganag pagkaon maingon man lana alang sa suga ug ingon man usab alang sa daghang mga halad-nga-lugas. (Sal 104:15) Dayag nga kini nga pista nagtimaan sa pagsugod sa usa ka bulan sa pagpasalamat kang Jehova.

Kini nga pista magsugod sa Nisan 15, ang adlaw human sa Paskuwa, ug magpadayon sulod sa pito ka adlaw hangtod sa Nisan 21. (Tan-awa ang PASKUWA.) Ang ngalan niini naggikan sa mga tinapay nga walay igpapatubo (Heb., mats·tsohthʹ), ang tinapay nga mao lamay gamiton sulod sa pito ka adlaw nga pista. Kini nga tinapay masahon nga may tubig apan dili gamitan ug lebadura. Kini kinahanglang dalion pagluto aron dili madaot.

Ang unang adlaw sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo maoy usa ka solemneng panagkatigom, nga usa usab ka igpapahulay. Sa ikaduhang adlaw, sa Nisan 16, dad-on ngadto sa saserdote ang usa ka binangan sa mga unang bunga sa inani nga sebada, ang unang abot nga mahinog sa Palestina. Una pa niini nga pista walay kan-on nga bag-ong mga lugas, tinapay, o sinangag nga mga lugas gikan sa bag-ong inani. Itanyag sa saserdote kini nga mga unang bunga ngadto kang Jehova sa simbolikong paagi pinaagi sa pagtabyog sa usa ka binangan nga lugas, samtang ang usa ka himsog nga laking karnero nga may usa ka tuig ang kagulangon ihalad ingong usa ka halad-nga-sinunog uban sa usa ka halad-nga-lugas nga gibasa sa lana ug usa ka halad-nga-ilimnon. (Lev 23:6-14) Wala isugo nga sunogon ang bisan unsa sa mga lugas o harina niini sa ibabaw sa halaran, ingon sa ginabuhat sa mga saserdote sa ulahi. Dili lamang nga dihay usa ka publiko o nasodnon nga paghalad sa unang bunga kondili gihimo usab ang usa ka probisyon alang sa matag pamilya ug sa matag indibiduwal nga nakapanag-iya ug kabtangan diha sa Israel sa pagtanyag ug mga halad-sa-pagpasalamat panahon niini nga pista.​—Ex 23:19; Deu 26:​1, 2; tan-awa ang UNANG BUNGA.

Kahulogan. Ang pagkaon ug mga tinapay nga walay igpapatubo niining panahona maoy kaharmonya sa mga instruksiyon ni Moises nga nadawat gikan kang Jehova, sumala sa narekord sa Exodo 12:14-20, nga naglakip sa estriktong sugo, diha sa bersikulo 19: “Pito ka adlaw nga walay makaplagan nga minasang igpapatubo diha sa inyong mga balay.” Sa Deuteronomio 16:3 ang mga tinapay nga walay igpapatubo gitawag nga “tinapay sa kasakit,” ug kini maoy usa ka tinuig nga pagpahinumdom ngadto sa mga Hudiyo sa ilang dinalian nga pagbiya gikan sa yuta sa Ehipto (sa dihang sila wala nay panahon sa pagbutang ug lebadura sa ilang minasa [Ex 12:34]). Busa sila nahinumdom sa kasakitan ug pagkaulipon nga gikan niana giluwas ang Israel, ingon sa gisulti ni Jehova, “aron nga mahinumdom ka sa adlaw sa imong paggula gikan sa yuta sa Ehipto sa tanang adlaw sa imong kinabuhi.” Ang pagkakab-ot nila sa ilang presenteng kagawasan ingong usa ka nasod ug ang ilang pag-ila kang Jehova ingong ilang Manluluwas nagtagana ug haom nga sumbanan alang sa una sa tulo ka dagkong tinuig nga mga pista sa mga Israelinhon.​—Deu 16:16.

Mga Pagsaulog sa Wala Pa ang Pagkadestiyero. Adunay tulo ka asoy nga gitala sa Kasulatan bahin sa pagsaulog sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo human sa pagsulod sa mga Israelinhon ngadto sa Yutang Saad ug sa wala pa sila madestiyero sa Babilonya. Apan ang wala paghisgot niini sa ubang mga pagsaulog dili angayng sabton nga ang maong mga pagsaulog wala himoa. Hinunoa, diha sa unang asoy, adunay linangkob nga paghisgot sa tanang pista ug sa mga kahikayan ni Solomon sa pagsaulog niini.​—2Cr 8:​12, 13.

Sa laing duha ka pananglitan ang mga kahimtang maoy talagsaon. Ang usa mao ang pagsaulog na usab sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo, human sa taudtaod nga panahon nga kini wala sauloga. Kini nga pagsaulog pag-usab maoy sa panahon sa unang tuig sa paghari sa matinumanong si Haring Ezequias. Makaiikag, niini nga kahimtang wala kaayoy igong panahon sa pagpangandam alang sa tinuig nga pista sa Nisan 15, tungod kay ang buluhaton sa paghinlo ug pag-ayo sa templo gihimo hangtod sa Nisan 16. Busa, gipahimuslan ang kahigayonan nga gihatag sa Balaod sa pagsaulog sa pista panahon sa ikaduhang bulan. (2Cr 29:17; 30:​13, 21, 22; Num 9:​10, 11) Kadto maoy usa ka malipayon kaayo nga okasyon ug miresulta sa usa ka relihiyosong kapasig-ulian nga tungod niana ang pagsaulog sa pista sulod sa pito ka adlaw daw mubo ra kaayo, ug busa gilugwayan kini ug laing pito ka adlaw. Si Haring Ezequias ug ang iyang mga prinsipe miamot nga madagayaon, nga naghatag ug 2,000 ka torong baka ug 17,000 ka karnero sa pagtaganag pagkaon alang sa daghang katawhan nga nanambong.​—2Cr 30:​23, 24.

Ang pagsaulog sa pista mao ang sinugdanan sa dakong kampanya batok sa bakak nga relihiyon, ug sa daghang siyudad kini gihimo sa wala pa mamalik ang mga magsisimba ngadto sa ilang mga puloy-anan. (2Cr 31:1) Ang pagsaulog niini nga Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo nagpatungha ug panalangin gikan kang Jehova ug kagawasan gikan sa pagsimba sa demonyo, ug kini maoy usa ka maayong pananglitan sa mga kaayohan nga gikahatag ngadto sa mga Israelinhon tungod sa pagsaulog niini nga mga pista.

Ang kataposang narekord nga asoy bahin sa pagsaulog sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo sa wala pa ang pagkadestiyero mao ang pagsaulog niini panahon sa paghari ni Haring Josias sa dihang siya mihimog maisogong paningkamot sa pagpasig-uli sa matuod nga pagsimba kang Jehova didto sa Juda.​—2Cr 35:1-19.

Bisan tuod kini lamang ang mga pagsaulog nga espesipikong gihisgotan, sa wala pa ang mga hari, ang matinumanong mga maghuhukom ug mga saserdote sa Israel dayag nga masiboton sa pagsaulog sa mga pista. Sa ulahi, si David ug Solomon mihimog daghang kahikayan aron magpadayon ang pagkasaserdote sa mahapsayng paagi, ug gitino gayod sa ubang mga hari sa Juda nga ang mga pista kanunayng saulogon. Dugang pa, ang Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo kanunayng gisaulog sa mga panahon human sa pagkadestiyero.

Pagsaulog Human sa Pagkadestiyero. Human sa pagpagawas sa mga Hudiyo gikan sa Babilonya ug sa ilang pagbalik ngadto sa Yutang Saad, ang templo sa Jerusalem gitukod pag-usab ug nakompleto ubos sa hilabihang pagdasig sa mga manalagna ni Jehova nga si Haggeo ug Zacarias. (Esd 5:​1, 2) Niadtong 515 W.K.P. ang natukod pag-usab nga balay ni Jehova giinagurahan uban sa dakong kalipay ug uban sa tanang nahiangayng mga halad alang sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo. Ang rekord sa Esdras 6:22 nag-ingon: “Ug ilang gisaulog ang pista sa mga tinapay nga walay igpapatubo sa pito ka adlaw uban ang pagmaya.”

Ang basahon ni Malaquias nagpakita nga sa paglabay sa panahon, bisan pa sa kasibot sa sinugdan aron ipasig-uli ang matuod nga pagsimba sa dihang ang mga nadestiyero namalik gikan sa Babilonya, ang mga saserdote nahimong mapinasagdanon, garboso, ug nagpakamatarong sa kaugalingon. Ang pag-alagad sa templo nahimong talamayon, bisan tuod ang mga pista gisaulog sa pormalistikong paagi. (Mal 1:6-8, 12-14; 2:1-3; 3:8-10) Nakita ni Jesus ang mga eskriba ug mga Pariseo nga estriktong nagsunod sa mga detalye sa Balaod, gawas pa sa ilang dinugang nga mga tradisyon. Sila masibotong nagsaulog sa mga pista, lakip sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo, apan sila gisaway ni Jesus, kay tungod sa ilang pagkasalingkapaw, wala nila masabti ang tinuod nga kahulogan niining maayong mga kahikayan ni Jehova alang sa ilang panalangin.​—Mat 15:1-9; 23:​23, 24; Luc 19:​45, 46.

Matagnaong Kahulogan. Gihatag ni Jesu-Kristo ang interpretasyon sa simbolikong kahulogan sa igpapatubo, o lebadura, ingon sa narekord sa Mateo 16:​6, 11, 12, sa dihang siya nagpasidaan sa iyang mga tinun-an: “Bukha kanunay ang inyong mga mata ug pagbantay sa lebadura sa mga Pariseo ug sa mga Saduseo.” Sa dihang ang iyang mga tinun-an nangatarongan sa sayop nga paagi taliwala sa ilang kaugalingon kon unsay buot niyang ipasabot, siya tin-aw nga namulong: “‘Naunsa ba nga wala ninyo hisabti nga ako wala maghisgot kaninyo bahin sa mga tinapay? Apan pagbantay sa lebadura sa mga Pariseo ug sa mga Saduseo.’ Unya ilang nasabtan nga siya miingon nga magbantay . . . sa pagtulon-an sa mga Pariseo ug sa mga Saduseo.” Dugang pa, si Lucas nagtaho nga si Jesus espesipikong miingon sa laing okasyon: “Bantayi ang lebadura sa mga Pariseo, nga maoy pagkasalingkapaw.”​—Luc 12:1.

Gigamit ni apostol Pablo ang samang kahulogan sa lebadura maylabot sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo sa dihang iyang gihubit ang dalan nga angayng subayon sa mga Kristohanon. Sa 1 Corinto 5:6-8, siya naghatag niini nga tambag ngadto sa iyang Kristohanong mga igsoon: “Wala ba kamo mahibalo nga ang diyutayng lebadura magpatubo sa tibuok minasa? Kuhaa ang daang lebadura, aron kamo mahimong bag-ong minasa, ingon nga kamo walay igpapatubo. Kay, sa pagkatinuod, si Kristo nga atong inihaw sa paskuwa gihalad na. Tungod niana atong saulogon ang pista, dili pinaagi sa daan nga lebadura, ni pinaagi sa lebadura sa kangil-aran ug pagkadaotan, kondili pinaagi sa mga tinapay nga walay igpapatubo sa katim-os ug sa kamatuoran.”

Sa Nisan 16, ang ikaduhang adlaw sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Igpapatubo, itabyog sa hataas nga saserdote ang mga unang bunga sa inani nga sebada, nga mao ang unang abot sa tuig, o tingali mahimong tawgon nga una sa mga unang bunga sa yuta. (Lev 23:​10, 11) Adunay dakong kahulogan nga si Jesu-Kristo gibanhaw niining sama usab nga adlaw, sa Nisan 16, sa tuig 33 K.P. Ang apostol nagtandi kang Kristo ngadto sa uban nga gipangbanhaw, nga nag-ingon: “Hinunoa, karon si Kristo gibangon na gikan sa mga patay, ang unang bunga kanilang nangatulog sa kamatayon. . . . Apan ang matag usa sa iyang kaugalingong han-ay: si Kristo ang unang bunga, pagkahuman kadtong mga iya ni Kristo panahon sa iyang presensiya.” Si Kristo gitawag usab nga “panganay taliwala sa daghang igsoon.”​—1Co 15:20-23; Rom 8:29.