Ang Kaliwatan sa mga Patriarka

GISUGDAN ni Esteban ang usa ka inilang pakigpulong pinaagi sa paghisgot ug pipila ka dapit: “[Si Jehova] nagpakita sa atong katigulangang si Abraham sa didto pa siya sa Mesopotamia, sa wala pa siya magpuyo sa Haran, ug siya miingon kaniya, ‘Biya . . . ug umadto sa yuta nga akong ipakita kanimo.’” (Buh 7:1-4) Nahimong pasikaranan kadto sa talagsaong mga hitabo sa Yutang Saad nga naglangkit kang Abraham, Isaac, ug Jacob, mga hitabong nalangkit sa katuyoan sa Diyos sa pagpanalangin sa katawhan.​—Gen 12:1-3; Jos 24:3.

Gitawag sa Diyos si Abraham (o Abram) gikan sa Ur sa mga Caldeanhon, nga usa ka mauswagong siyudad nga didto niadto sa silangan nga tampi sa Suba sa Euprates. Unsa ba ang ruta nga subayon ni Abraham? Gikan sa Caldea, nga usa ka rehiyon nga ginganlan usab ug Sumer o Sinar, daw sayon ang pagderetso sa kasadpan. Nganong moadto pa sa halayo ngadto sa amihanan sa Haran?

Ang Ur nahiluna duol sa silangan nga tumoy sa Fertile Crescent, nga maoy usa ka yutang hapit nasirkulo nga nagsukad sa Palestina hangtod sa kinatung-ang luna sa mga suba sa Tigris ug Euprates. Lagmit bugnaw ug klima kining dapita kanhi. Pahabagatan sa nakurbang bahin sa halos-sirkulo nga yuta anaa ang Siryanhon-Arabianhong Desyerto, nga nailhan tungod sa apogon nga kabungtoran ug balason nga kapatagan. Ang The Encyclopædia Britannica nag-ingon nga kaniadto kadto “halos dili-maagian nga ali” tali sa Baybayong Mediteranyo ug Mesopotamia. Ang pipila ka panon sa mga magpapatigayon tingali motadlas sa kamingawan gikan sa Euprates ngadto sa Tadmor ug dayon ngadto sa Damasco, apan si Abraham wala magdala sa iyang pamilya ug sa mga kahayopan agi sa maong kamingawan.

Sa kapulihay, si Abraham miagi sa walog sa Suba sa Euprates paingon sa Haran. Gikan didto siya makasubay sa ruta sa mga magpapatigayon paingon sa usa ka labanganan sa Carkemis ug dayon mopahabagatan agi sa Damasco ug padayon ngadto sa gitawag ug Dagat sa Galilea. Ang Via Maris, o “Ang Dalan sa Dagat,” nagpadayon haduol sa Megido ug ngadto sa Ehipto. Bisan pa niana, si Abraham miagi sa kabukiran sa Samaria, nga sa kataposan nagpuyo sa mga tolda didto sa Sekem. Ngadtongadto, siya nagpadayon pagsubay pahabagatan sa maong ruta sa kabukiran. Sunda ang iyang pagpanaw samtang imong basahon ang Genesis 12:8–​13:4. Matikdi ang ubang mga dapit nga nahimong bahin sa iyang nagkalainlaing mga kasinatian: ang Dan, Damasco, Hoba, Mamre, Sodoma, Gerar, Beer-seba, ug Moria (Jerusalem).​—Gen 14:14-16; 18:1-16; 20:1-18; 21:25-34; 22:1-19.

Ang diyutayng pagsabot sa geograpiya dugang makapatin-aw sa mga hitabo sa kinabuhi ni Isaac ug Jacob. Pananglitan, samtang didto si Abraham sa Beer-seba, ngadto sa unsang dapit iyang gisugo nga moadto ang iyang sulugoon sa pagpangitag asawa alang kang Isaac? Abot sa amihanan ngadto sa Mesopotamia (nagkahulogan, “Yuta Tali sa mga Suba”) ngadto sa Padan-aram. Unya hunahunaa ang lisod nga panaw ni Rebeca sakay ug kamelyo paingon sa Negeb, tingali haduol sa Kades, aron sa pagsugat kang Isaac.​—Gen 24:​10, 62-64.

Sa ulahi ang anak nilang si Jacob (Israel) mihimo sa samang taas nga panaw aron mangasawa sa usa ka magsisimba ni Jehova. Gisubay ni Jacob ang lahing ruta sa pagpauli ngadto sa iyang yuta. Human sa iyang paglabang sa Jabok haduol sa Penuel, si Jacob nakigdumog sa usa ka manulonda. (Gen 31:21-25; 32:​2, 22-30) Gisugat siya ni Esau niadtong dapita, ug unya ang matag usa nanimuyo sa laing rehiyon.​—Gen 33:​1, 15-20.

Human lugosa ang anak babaye ni Jacob nga si Dina didto sa Sekem, si Jacob mibalhin sa Bethel. Apan mahanduraw mo ba unsa ka layo ang giadtoan sa mga anak lalaki ni Jacob aron magpasibsib sa iyang panon sa kahayopan ug didto sila nakaplagan ni Jose? Kining maong mapa (ug ang mga panid 18-19) mahimong makatabang kanimo sa pagsabot sa distansiya tali sa Bethel ug sa Dotan. (Gen 35:1-8; 37:12-17) Ang mga igsoon ni Jose nagbaligya kaniya ngadto sa mga magpapatigayon nga nagpaingon sa Ehipto. Sa imong hunahuna unsang rutaha ang ilang gisubay sa dihang ilang gidala siya isip usa ka ulipon ngadto sa Ehipto nga misangpot nga ang mga Israelinhon mibalhin pagpuyo didto sa Ehipto ug sa ilang Pagpanggula?​—Gen 37:25-28.

[Mga mapa sa panid 7]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Mga Panaw ni Abraham (tan-awa ang publikasyon)

Mga Panaw ni Isaac (tan-awa ang publikasyon)

Mga Panaw ni Jacob (tan-awa ang publikasyon)

Pangunang mga Dalan (tan-awa ang publikasyon)

Mga Patriarka (katibuk-ang larawan)

A4 GOSEN

A5 EHIPTO

B4 SUR

B5 PARAN

C3 Damasco

C3 Dan (Lais)

C4 Sekem

C4 Bethel

C4 Hebron (Kiriat-arba)

C4 Gerar

C4 Beer-seba

C4 SEIR

C4 Kades

C5 EDOM

D1 Carkemis

D2 Tadmor

D3 Hoba

E1 PADAN-ARAM

E1 Haran

F2 MESOPOTAMIA

G1 Nineve

G2 FERTILE CRESCENT

G3 Babilonya

H4 CALDEA

H4 Ur

[Kabukiran]

C4 Moria

[Kadagatan]

B3 Dagat Mediteranyo (Dakong Dagat)

[Suba]

E2 Euprates

G2 Tigris

Mga Patriarka (sa Yutang Saad)

CANAAN

Megido

GILEAD

Dotan

Sekem

Sucot

Mahanaim

Penuel

Bethel (Luz)

Ai

Jerusalem (Salem)

Betlehem (Eprat)

Mamre

Hebron (Makpela)

Gerar

Beer-seba

Sodoma?

NEGEB

Rehobot?

Beer-lahai-roi

Kades

Pangunang mga Dalan

Via Maris

Dalan sa Hari

[Kabukiran]

Moria

[Kadagatan]

Dagat sa Asin

[Suba ug sapa]

Jabok

Jordan

[Hulagway sa panid 6]

Suba sa Euprates duol sa Babilonya

[Hulagway sa panid 6]

Si Abraham mipuyo sa Beer-seba ug nagpasibsib sa mga panon sa kahayopan sa duol

[Hulagway sa panid 6]

Bul-oganang walog sa Jabok