KONEHO SA KABATOAN
[Heb., sha·phanʹ].
Kini nga Hebreohanong pulong gihubad usab nga “hyrax” (ftn sa JB) ug “koneho.” (KJ) Kining koneho sa kabatoan kaamgid sa usa ka dakong rabit apan may mubo ug linginon nga mga dalunggan, mugbog mga tiil, ug halos walay ikog. Maunat-unat ang mga lapalapa sa mga tiil niini. Kini nga koneho magpuyo sa kabatoan, diin kini makakaplag ug mga lungag ug mga giwang nga dali niyang katagoan bisan sa gamayng timailhan sa kapeligrohan. Bisan tuod idlas kaayo, kini nga linalang grabeng makapahit kon maapekhan diha sa usa ka lungag. Kini nga hayop tigkaon ug mga tanom. Ang matang nga gihisgotan diha sa Bibliya lagmit mao ang nailhan nga Procavia syriaca.
Ang pipila wala mouyon sa klasipikasyon niini diha sa Kasulatan ingong usa ka linalang nga nagapangusap sa kinaon apan dili pikas ug kuko. (Lev 11:5; Deu 14:7) Apan, ang zoologo nga si Hubert Hendrichs, sa pag-obserbar sa mga koneho sa kabatoan didto sa Hellabrunn Zoological Gardens duol sa Munich, Alemanya, nakamatikod nga kini nga mga linalang may talagsaong mga estilo sa pag-usap ug pagtulon. Iyang nakaplagan nga ang mga koneho sa kabatoan mag-usap pag-usab sa ilang kinaon gikan sa tiyan sulod sa 25 hangtod sa 50 minutos kada adlaw, kasagaran sa gabii. Ang mantalaan sa Alemanya nga Stuttgarter Zeitung sa Marso 12, 1966, mikomento bahin sa maong diskobre: “Bisan tuod nga kining butanga wala mahibaloi kanhi sa zoolohiya, dili kini bag-o. Sa ikanapulog-usa nga kapitulo sa Levitico . . . imo kining makaplagan.”
Giingon usab nga pikas ug mga kuko ang koneho sa kabatoan. Hinunoa, dili gayod ikaingon nga ang pangunahang mga tiil sa koneho sa kabatoan, nga ang matag usa may upat ka kuyamoy nga pormag-kuko ang mga tumoy niini, ug ang pangulahiang mga tiil nga ang matag usa adunay tulo ka kuyamoy ug may gagmayng mga kuko nga parehog gidaghanon sa mga kuyamoy, maoy kaamgid sa tiil sa usa ka hayop nga “pikas ug kuko” sama sa usa ka baka.
Ang Kasulatan naghisgot sa kinaiyanhong kaalam niining gamay nga linalang. Bisan tuod dili “kusganon,” ang koneho sa kabatoan daw nanagana sa iyang kawalay depensa pinaagi sa pagpuyo sa lisod adtoon nga mga kabatoan.—Sal 104:18; Pr 30:26.