KISON, BUL-OGANANG WALOG SA

Usa ka sapa nga gituohang mao ang Nahr el-Muqattaʽ (Nahal Qishon). Ang Kison nagaagos nga palikoliko sa amihanan-kasadpan nga direksiyon gikan sa kabungtoran nga duol sa Taanak agi sa Patag sa Jezreel, o Esdraelon (ʽEmeq Yizreʽel), ug, human moagi sa usa ka hiktin nga lugot taliwala sa Bukid sa Carmelo ug sa usa ka misiwil nga tagaytay sa kabungtoran sa Galilea, kini mosulod sa Patag sa Aco (Acre) ayha pa sa kataposan moagos ngadto sa Mediteranyo. Ang deretso nga distansiya gikan sa mga tinubdan sa Kison ngadto sa bokana niini sa Luok sa Aco maoy mga 37 km (23 mi). Mga 6 m (20 p) ang gilapdon diha sa tinubdan niini, ang bahin sa Kison nga miagi sa Patag sa Jezreel mas milapad ug mga 3 m (10 p) diha sa kasadpang bahin sa patag. Ang kinalaparang bahin sa Kison nga mga 20 m (66 p) nahimutang sa Patag sa Aco. Gawas lamang sa kataposang mga 10 km (6 mi) sa agianan niini, ang Kison sagad nga uga sa panahon sa ting-init. Apan sa panahon sa ting-ulan kini mahimong nagbul-og nga sapa, nga molapaw sa mga tampi niini ug mobanlas sa tanang butang nga maagian niini. Nianang panahona ang patag nga agosan sa Kison mahimong usa ka lamakong rehiyon.

Sa panahon ni Barak ug Debora gihisgotan ang bul-oganang walog sa Kison sa dihang giluwas ang mga Israelinhon gikan sa Canaanhong pagdaogdaog. Si Barak ug ang iyang kasundalohan mipuwesto sa Bukid sa Tabor, nga tungod niana si Sisera nga pangulo sa kasundalohan uban sa iyang nasangkapan pag-ayong kasundalohan ug sa 900 ka karo, miabante ngadto sa Kison. (Huk 4:​6, 7, 12, 13) Mopatim-aw nga walay bawot ang kasundalohan sa Israel. Bisan pa niana, sa dihang gisugo sa paglugsong, si Barak ug ang iyang 10,000 ka tawo milugsong sa Bukid sa Tabor aron makiggubat sa mga kaaway. Dayon nangilabot si Jehova nga Diyos. “Gikan sa langit ang mga bituon nakig-away, gikan sa ilang mga agianan nakig-away sila batok kang Sisera.”​—Huk 4:​14, 15; 5:20.

Sumala sa naandang pagtuo sa mga Hudiyo nga gihisgotan diha sa mga sinulat ni Josephus, “may nahitabong kusog kaayong bagyo nga inubanan sa pagbunok sa ulan ug sa ulan nga yelo; ug ang hangin nagpadpad sa ulan atubangan sa mga Canaanhon, nga tungod niana wala na silay makita, mao nga ang ilang mga pana ug ang ilang mga lambuyog wala nila magamit.” (Jewish Antiquities, V, 205 [v, 4]) Kini nga pagbunok nagpalapok sa yuta, nga nagpaungot sa mga karo ug nagpaunlod sa mga kabayo diha sa lapok ug nagpakalagiw sa mga kaaway tungod sa kahadlok atubangan sa mga tawo ni Barak. Sa bisan unsa man nga paagi, uban sa tabang ni Jehova, “ang tibuok panon ni Sisera napukan pinaagi sa sulab sa espada. Walay bisan usa nga nabilin.” (Huk 4:​15, 16; tan-awa usab ang Sal 83:​9, 10.) Lagmit nga ang sapa sa Kison nga daw dili peligrosong tan-awon maoy nag-anod sa mga patayng lawas sa kaaway. (Huk 5:21) Si Sisera midagan sa pag-ikyas apan nakaagom ug makauulawng kamatayon diha sa kamot sa usa ka babaye, si Jael nga asawa ni Heber nga Kenihanon.​—Huk 4:17-21.

Sa ulahi, sa panahon sa paghari ni Haring Ahab sa Israel, ang manalagna nga si Elias nagpatay sa 450 ka manalagna ni Baal didto sa bul-oganang walog sa Kison.​—1Ha 18:​22, 40.

Ang “katubigan sa Megido” (Huk 5:19) ug ang “bul-oganang walog nga anaa atubangan sa Jokneam” (Jos 19:11) giisip nga mao ang Kison.