EN-GEDI

[Tuboran (Tubod) sa Nating Kanding].

Ang ngalan sa usa ka siyudad ug sa naglibot nga kamingawan sa teritoryo sa Juda. (Jos 15:62; 1Sa 24:1) Ang siyudad sagad gituohan nga mao ang Tell Jurn (Tel Goren), nga duol sa modernong balangay sa ʽEn Gedi, mga 37 km (23 mi) sa HHS sa Jerusalem sa baybayon sa Patayng Dagat.

Gihisgotan sa dalagang Sulamita ang pagkamabungahon sa rehiyon, nga naghisgot sa “usa ka pungpong sa henna, taliwala sa mga parasan sa En-gedi.” (Aw 1:14) Apan, kini maoy lakbit nga paghubit lamang sa daghang katanoman nga milambo didto bisan hangtod karong adlawa. Ang nahimutangan sa En-gedi sa hulpa nga rehiyon sa Patayng Dagat maoy maayong dapit nga tuboan sa semi-tropikanhong katanoman, mga palma ug balsamo, dugang pa sa nagkalainlaing mga prutas, nga naghimo sa En-gedi nga usa ka tubigang dapit nga lahi sa kasikbit nga umaw kaayong Kamingawan sa Juda.​—Tan-awa ang JUDA, KAMINGAWAN SA.

Dili lamang tungod sa dagayang katanoman niini kondili tungod usab sa pagkalisod adtoon niining rehiyona nga ang En-gedi nahimong luwas nga tagoanan ni David sa dihang siya ginukod pa ni Haring Saul. Mao nga ang Bibliya naghisgot sa pipila ka “dapit nga lisod adtoon sa En-gedi.” (1Sa 23:29) Ingon usab niini ang paghulagway sa modernong-adlaw nga mga bisita sa peligroso ug titip kaayong batoon nga mga agianan nianang dapita. Ang kalisod sa mga bahin sa agianan niini gipakita usab sa mga paghisgot sa “hubo nga mga bato sa mga kanding sa bukid.” (1Sa 24:2) Giisip sa pipila ka eskolar nga kini usa ka ngalan sa dapit, “Mga Bato sa Ihalas nga mga Kanding” (AT, JB, RS), nga nagtumong sa pipila ka espesipikong mga dapit diin ang mga kanding lagmit nagkatapok, sama sa ginahimo niini bisan sa modernong mga panahon didto sa rehiyon sa En-gedi. Apan, giisip sa uban kining terminoha ingong prase nga naghubit lamang sa gipuy-an sa mga kanding, gansangon, pormag-kono nga mga bukid ug mga tagaytay niana nga rehiyon. Ang mga bato sa En-gedi maoy samag-udlan nga may dagkong mga langob. Si David ug ang iyang mga tawo lagmit nagtago sa usa niini nga mga langob. (1Sa 24:3) Ang pipila nagtuo nga ang “mga toril nga bato sa karnero” diin didto mihapit si Saul lagmit nagtumong niini nga mga langob, nga may gansangong paril nga gitukod sa atubangan ingong salipod gikan sa dili maayong panahon.​—1Sa 24:2-10.

Ang nagkahiusang kasundalohan sa Ammon, Moab, ug sa bukirong rehiyon sa Seir misulong sa Juda sa mga adlaw ni Haring Jehosapat agi sa “Hazazon-tamar, buot ingnon, En-gedi.” (2Cr 20:2; tan-awa ang HAZAZON-TAMAR.) Sa panan-awon ni Ezequiel labot sa ‘naayo’ nga tubig sa dagat, ang mga mangingisda gitagna nga mobarog “gikan sa En-gedi bisan hangtod sa En-eglaim.”​—Eze 47:8-10.