HADADEZER
[Si Hadad Maoy Usa ka Magtatabang].
Anak nga lalaki ni Rehob ug hari sa Zoba, usa ka Siryanhon (Aramaeanhon) nga gingharian nga gituohang nahimutang sa A sa Damasco (2Sa 8:3, 5; 1Ha 11:23; 1Cr 18:3, 5) ug kini adunay sakop nga mga gingharian. (2Sa 10:19) Sa wala pa mapildi ni Haring David, si Hadadezer nakiggubat kang Toi (Tou) nga hari sa Hamat.—2Sa 8:9, 10; 1Cr 18:9, 10.
Human mapildi ang mga Siryanhon nga gisuholan sa mga Ammonhanon sa pagpakig-away kang David, gipalig-on ni Hadadezer ang iyang puwersa pinaagi sa pagrekluta ug dugang mga Siryanhon gikan sa rehiyon sa Euprates. (2Sa 10:6, 15, 16; 1Cr 19:16) Lagmit kini ang gipasabot sa 2 Samuel 8:3 (itandi ang 1Cr 18:3), diin naghisgot nga si Hadadezer daw nagtinguha sa pagpasig-uli pag-usab sa iyang pagbulot-an didto sa suba sa Euprates. Labot niini, ang Commentary ni Cook nagpunting nga ang Hebreohanong pulong sa literal nagkahulogang “nagpabalik sa iyang kamot” ug nag-ingon: “Ang tukma nga puwersa sa metapora . . . pagasabton sumala sa konteksto. Kon ugaling man kining bersikuloha nagpasabot sa mga kahimtang nga mas bug-os gihubit [sa 2Sa 10:15-19], ang kahulogan sa prase dinhi maoy sa dihang siya (si Hadadezer) misulong pag-usab (batok sa Israel), o sa pagtipon sa iyang puwersa batok sa Israel, diha sa suba sa Euprates.”
Didto sa Helam ang kasundalohan ni Hadadezer nga gipangunahan ni Sobak (Sopak) nakigsangka sa kasundalohan ni David ug napildi. Dihadiha human niadto, ang sakop nga mga hari ni Hadadezer nakigdait sa Israel. (2Sa 10:17-19; 1Cr 19:17-19) Sa maong gubat 40,000 ka Siryanhong mangangabayo ang namatay. Tingali aron makaikyas agi sa bukiron nga dapit, kini nga mga mangangabayo nanaog sa ilang mga kabayo ug gipamatay ingong nagbaktas nga mga sundalo. Kini magpatin-aw kon nganong gitawag sila ug “mangangabayo” sa 2 Samuel 10:18 ug ‘mga sundalo nga nagbaktas’ sa 1 Cronicas 19:18. Ang pagkadili-pareho sa gidaghanon sa Siryanhong mga magkakaro nga namatay sa gubat sagad gituohan ingong sayop sa magkokopya, ug ang mas ubos nga gidaghanon nga 700 ka magkakaro maoy giisip nga husto.
Si David nagkuha usab ug daghang tumbaga gikan sa Beta (lagmit gitawag usab ug Tibhat) ug Berotai (tingali mao ra usab ang Cun), ang duha ka siyudad sa gingharian ni Hadadezer, ug iyang gidala ngadto sa Jerusalem ang mga taming nga bulawan sa mga alagad ni Hadadezer, lagmit ang sakop nga mga hari. (2Sa 8:7, 8; 1Cr 18:7, 8; itandi ang 2Sa 10:19.) Nailog ug nabihag usab ni David ang daghang kabayo, mga mangangabayo, mga karo, ug tigbaktas nga mga sundalo ni Hadadezer. Ang kalainan sa pagtala niini sa 2 Samuel 8:4 ug sa 1 Cronicas 18:4 lagmit maoy tungod sa sayop sa magkokopya. Sa Gregong Septuagint ang duha ka teksto nagpakita nga 1,000 ka karo ug 7,000 ka mangangabayo ang nabihag, ug busa ang 1 Cronicas 18:4 tingali maoy nagpreserbar sa orihinal nga sinulat.
Apan, angayng matikdan nga ang sagad nga giisip nga sayop sa magkokopya labot sa asoy ni David sa pagpakiggubat kang Hadadezer mahimong nagpadayag lamang sa laing aspekto sa gubat o sa lahing paagi sa pag-ihap.