ANG KASO SA NAWALANG HARI

7. (a) Nganong ang mga paghisgot sa Daniel kang Belsazar dugay nang gikahimut-an sa mga kritiko sa Bibliya? (b) Unsay nahitabo sa ideya nga si Belsazar maoy tinumotumo lamang nga karakter?

⁷ Si Daniel misulat nga si Belsazar, usa ka “anak lalaki” ni Nabucodonosor, nagmando nga hari sa Babilonya sa dihang napukan ang siyudad. (Daniel 5:​1, 11, 18, 22, 30) Dugay nang gisupak kining puntoha sa mga kritiko, kay ang ngalan ni Belsazar sa bisan diin wala hikaplagi sa gawas sa Bibliya. Sa kapulihay, ang karaang mga historyano nagpaila kang Nabonido, usa ka sumusunod ni Nabucodonosor, ingong ang kataposan sa mga hari sa Babilonya. Busa, niadtong 1850, si Ferdinand Hitzig miingon nga si Belsazar dayag nga usa ka tipik sa handurawan sa magsusulat. Apan ang opinyon ni Hitzig dili ba nimo isipon nga madalidalion? Kon buot sabton, ang pagkawala-mahisgoti niining haria​—ilabina sa usa ka yugto diin tinuod nga diyutay ang makasaysayanhong mga sinulat​—nagpamatuod ba gayod nga siya wala maglungtad? Hinunoa, niadtong 1854 ang pipila ka gagmayng yutang mga silindro nakubkoban sa kagun-oban sa karaang siyudad sa Ur sa Babilonya nga mao karon ang habagatang Iraq. Kining mga sinulat nga cuneiform gikan ni Haring Nabonido naglakip sa usa ka pag-ampo alang kang “Bel-sar-ussur, akong kamagulangang anak lalaki.” Bisan ang mga kritiko kinahanglang mouyon: Kini mao ang Belsazar sa basahon ni Daniel.

8. Sa unsang paagi napamatud-an ang pagbatbat ni Daniel kang Belsazar ingon nga nagmandong hari?

⁸ Bisan pa niana, ang mga kritiko wala matagbaw. “Wala kiniy gipamatud-an,” misulat ang usa nga ginganlag H. F. Talbot. Siya mipasangil nga ang anak lalaki diha sa sinulat tingali usa lamang ka bata, samtang si Daniel nagpahayag nga siya usa ka nagmandong hari. Ugaling, usa lamang ka tuig human mapatik ang mga komento ni Talbot, nakubkoban ang dugang mga sinulat nga cuneiform diha sa papan nga naghisgot kang Belsazar ingong may mga sekretaryo ug mga kawani sa panimalay. Dili gayod kini bata! Sa kataposan, ang ubang mga papan maoy nagsulbad sa butang, nga nagtahong si Nabonido wala sa Babilonya sulod sa daghang tuig sa usa ka panahon. Ang maong mga papan nagpadayag usab nga sulod niining mga yugtoa, iyang “gisalig ang paghari” sa Babilonya ngadto sa iyang kamagulangang anak lalaki (Belsazar). Niadtong mga panahona, si Belsazar, sa pagkatinuod, maoy hari​—kaubang-hari sa iyang amahan.b