12. (a) Unsang kausaban gikan sa iyang naandang paagi sa pagpailaila sa mga pagtumong sa Hebreohanong Kasulatan ang gihimo ni Jesus diha sa iyang Wali sa Bukid, ug ngano? (b) Unsay atong makat-onan gikan sa ikaunom nga paggamit sa ekspresyong “Kini gikasulti”?

¹² Sa dihang si Jesus sa nangagi nagkutlo gikan sa Hebreohanong Kasulatan, siya miingon: “Nahisulat na.” (Mateo 4:4, 7, 10) Apan unom ka beses sa Wali sa Bukid, gipailaila niya ang daw mga pamulong gikan sa Hebreohanong Kasulatan pinaagi sa mga pulong: “Kini gikasulti.” (Mateo 5:21, 27, 31, 33, 38, 43) Ngano? Kay siya nagtumong sa Kasulatan sumala sa pagkahubad sa kahayag sa Pariseonhong gikabilinbiling kalagdaan nga nagsupak sa mga sugo sa Diyos. (Deuteronomio 4:2; Mateo 15:3) Kini nadayag sa ikaunom ug kataposang pagtumong ni Jesus diha sa maong serye: “Inyong nadungog nga kini gikasulti, ‘Higugmaa ang imong silingan ug dumti ang imong kaaway.’” Apan walay Moisesnong kasugoan ang miingon, “Dumti ang imong kaaway.” Ang mga eskriba ug mga Pariseo ang nag-ingon niana. Kana ang ilang paghubad sa Kasugoan sa paghigugma sa imong silingan—sa imong Hudiyong mga silingan, nga wala nay lain.

17. Unsay labi pang maayo kay sa “mata tungod sa mata ug ngipon tungod sa ngipon” ang gitudlo ni Jesus?

¹⁷ Si Jesus sunod miingon: “Inyong nadungog nga kini gikasulti, ‘Mata tungod sa mata ug ngipon tungod sa ngipon.’ Bisan pa niana, ako magaingon kaninyo: Ayaw pagsukli ang daotan; apan si bisan kinsa nga mosagpa kanimo sa imong tuo nga aping, itahan usab ang pikas nga aping kaniya.” (Mateo 5:38-42) Si Jesus dinhi wala magtumong sa usa ka sagpa nga gituyo nga makapadaot kondili sa panginsultong sagpa pinaagi sa likod sa kamot. Ayaw paubsa ang imong kaugalingon pinaagi sa pagbalos sa mga insulto. Ayaw pagbalos ug daotan sa daotan. Hinunoa, maayo ang ibalos ug niana “padayona ang pagbuntog sa daotan pinaagi sa maayo.”—Roma 12:17-21.